SKKN: Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình Toán 5 nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập của học sinh

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

SÁNG KIẾN CẢI TIẾN VIỆC DẠY HỌC DIỆN
TÍCH CÁC HÌNH TRONG CHƯƠNG TRÌNH
TỐN 5 NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC
SÁNG TẠO TRONG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH


A/ Đặt vấn đề:
lí do chọn đề tài:
Dạy - học là hai hoạt động có quan hệ hữu cơ với nhau, đó là
hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Cả hai
hoạt động này được tiến hành nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục.
Dạy học là một quá trình, dưới tác động chủ đạo của giáo
viên, người học tự giác học, tích cực, độc lập nắm vững những tri
thức và những kĩ năng, kĩ xảo tương ứng, phát triển năng lức hoạt
động trí tuệ, đặc biệt là năng lực tư duy, đồng thời hình thành được
những phẩm chất hoạt động trí tuệ, trên cơ sở đó hình thành và
phát triển thế giới quan khoa học, những phẩm chất đạo đức của
người công dân, người lao động.
Thông qua hoạt động dạy và học, với các vai trị của giáo
viên và học sinh trong q trình dạy học, giáo viên và học sinh là
các nhân tố trung tâm. Trong đó giáo viên là người giữ vai trị chủ
đạo, người tổ chức , điều khiển quá trình dạy học, cịn học sinh là
người chủ động trong q trình lĩnh hội những tri thức mới. Giáo
viên đóng vai trị là chủ thể tác động của quá trình dạy học, học
sinh vừa là khách thể vừa là chủ của quá trình dạy học. Là khách
thể nhận thức,
học sinh chịu sự tác động của giáo viên trong quá trình tiếp thu,
lĩnh hội tri thức; là chủ thể của quá trình nhận thức, học sinh tiếp
thu, lĩnh hội tri thức một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo.

Hoạt động học của học sinh chính là hoạt động nhận thức.
Hoạt động này chỉ có hiệu quả khi học sinh tích cực hoạt động học
tập, chủ động, tự giác với một động cơ nhận thức đúng đắn.
Kết quả học tập của học sinh là thước đo kết quả hoạt động
dạy
của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Trong quá trình dạy
học, điểm tập trung là bản thân người học chứ không phải là người
dạy, tức là hoạt động dạy học cần dựa trên nhu cầu, hứng thú, thói
quen và năng lực của người học ở các lứa tuổi khác nhau.
Trong dạy học nói chung và dạy học mơn Tốn 5 nói riêng,
cần thực sự coi trọng q trình học của học sinh, tức là coi trọng
việc hình thành, phát triển kĩ năng tự học, chủ động tìm ra kiến
thức, đáp ứng yêu cầu của thời đại bùng nổ thông tin, tiếp cận kho
tàng tri thức ngày càng phong phú của nhân loại.
Để đạt được mục đích trên, giáo viên dạy lớp 5 phải nắm
được một số đặc điểm của nội dung dạy học Tốn lớp 5 đó là: Mơn
Tốn lớp 5 là mơn học thống nhất tích hợp các nội dung giáo dục
toán học và các nội dung giáo dục khác, với hình học là nội dung
trọng tâm, là hạt nhận của mơn Tốn lớp 5.
Nói hình học là nội dung trọng tâm của mơn tốn lớp 5 vì :
+ Hình học góp phần chủ yếu vào việc hình thành và phát
triển kĩ năng tính tốn, một trong những kĩ năng cơ bản của người
lao động trong giai đoạn hội nhập hiện nay.

+ Thời lượng dạy học hình học 30/175 tiết, chiếm 17,1% tổng
thời lượng dạy học toán lớp 5.

Phát huy các kết quả của đổi mới phương pháp dạy học Toán
5 cần tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương pháp theo định hướng
chung là dạy học Toán trên cơ sở giáo viên tổ chức và hướng dẫn,
học sinh tham gia vào các hoạt động học tập một cách tích cực, chủ
động, sáng tạo, khuyến khích học sinh tự phát hiện và giải quyết
vấn đề của bài học để vận dụng rồi chiếm lĩnh kiến thức mới góp
phần tạo lập hứng thú và tự tin trong học tập toán của các đối
tượng học sinh.

B/ nội dung:
I/ cơ sở lí luận:
1. Vị trí mơn Tốn ở Tiểu học:
Mục tiêu của dạy học Toán ở bậc Tiểu học nhằm giúp học
sinh có những kiến thức cơ bản ban đầu về số học, các số tự nhiên,
phân số, số thập phân, các đại lượng thơng dụng, một số yếu tố
hình học và thống kê đơn giản. Hình thành các kĩ năng tính, đo
lường, giải bài tốn có nhiều ứng dụng kiến thức trong đời sống.
Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận
hợp lý và diễn đạt đúng (nói và viết), cách phát hiện và cách giải
quyết các vấv đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống, kích thích trí
tưởng tượng, gây hứng thú học tập, góp phần bước đầu hình thành
phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động,
linh hoạt, sáng tạo.
2. Tính tích cực trong học tập:
Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con người trong
đời sống xã hội. Con người khơng chỉ hưởng thụ những gì sẵn có
trong thiên nhiên mà cịn chủ động sản xuất ra những của cải vật


chất cần thiết cho sự sống, sự tồn tại và phát triển của xã hội loài

người. Từ đây, con người bộc lộ năng lực sáng tạo, khả năng khám
phá, tạo ra các nền văn minh ở mỗi thời đại, chủ động cải tiến môi
trường tự nhiên cũng như môi trường xã hội.
Tính tích cực được biểu hiện trong hoạt động của mỗi người

2. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học:

Mục đích của đổi mới phương pháp là làm thế nào để học
sinh phải thực sự tích cực, chủ động tự giác, ln trăn trở, tìm tịi,
sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức và lĩnh hội cả cách thức để
có tri thức ấy nhằm phát triển và hồn thiện nhân cách của mình.
Dạy học về diện tích các hình trong chương trình Tốn 5 cũng cần
đạt được mục đích trên.
Khi đổi mới mục tiêu và nội dung dạy học, những phương
pháp đã và đang sử dụng sẽ khơng đáp ứng với u cầu đào tạo nếu
khơng có sự đổi mới về cách thức tiến hành phương pháp.
Đổi mới phương pháp không phải là thay thế các phương
pháp dạy học cũ bằng một loạt phương pháp dạy học mới. Đổi mới
phương pháp là cách thức tiến hành các phương pháp, đổi mới các
phương tiện và hình thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai
thác triệt để ưu điểm các phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt
một số phương pháp mới nhằm phát huy tối đa tính tích cực chủ
động sáng tạo của người học.
3. Nội dung về dạy học diện tích các hình ở lớp 5:
- Hình tam giác - Diện tích hình tam giác.


- Hình thang - Diện tích hình thang.
- Hình trịn, đường trịn - Chu vi, diện tích hình trịn.
- Hình hộp chữ nhật- Hình lập phương.

- Diện tích xung quanh và diện tích tồn phần của hình hộp
chữ nhật và hình lập phương.
- Tính diện tích của một số hình bằng cách chia hình đã cho
thành các hình đã biết cách tính diện tích.

II/ Cơ sở thực tiễn:
Trong nội dung chương trình mơn Tốn ở bậc Trung học, học
sinh được làm quen với nhiều loại Toán, với nhiều kĩ thuật tính và
giải khác nhau, trong đó mạch nội dung về diện tích là kiến thức
khó và rất quan trọng.
Cái khó của bài học này là hình thành quy tắc tính và rèn
luyện kĩ năng thực hành tính. Do đó trong q trình dạy học, học
sinh cịn lúng túng trong việc áp dụng từ quy tắc tính vào bài tốn
cụ thể với các dạng khác nhau.
Dạy học sinh về diện tích trong chương trình tốn lớp 5 có
những đặc điểm khó vì nó địi hỏi năng lực tổ chức tiếp cận tri thức
và rèn luyện kĩ năng một cách linh hoạt, sáng tạo của học sinh trên
lớp sao cho phát huy được tính tích cực trong học tập của học sinh.
Thực tiễn qua dự giờ, khi dạy học về diện tích, hiện tượng
giáo viên áp đặt kiến thức, bắt học sinh ghi nhớ máy móc về kĩ
thuật tính, ghi nhớ quy tắc. Kĩ năng vận dụng, kĩ năng tính tốn của
học sinh phần nào vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu.

III/ Thực trạng và tình hình:


1. Thực trạng:
- Thực trạng dạy học nội dung về diện tích các hình trong
chương trình Tốn 5 năm học qua và năm học 2009 - 2010 ở
trường TH số 2 Kiến Giang:

+ Giáo viên đẫ chú ý giáo dục tính tích cực tự giác và tạo
điều kiện cho học sinh cố gắng vươn tới nhưng vẫn chưa đồng đều,
chỉ tập trung ở một số đối tượng.
+ Giáo viên đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn và sáng tạo
các PPDH khác nhau, nhưng khi dạy học phần này vẫn chưa kết
hợp được hoặc kết hợp chưa nhuần nhuyễn dẫn đến hiệu quả chưa
cao.
+ Phần nào đã biến yêu cầu của dạy học thành nhu cầu nhận
thức của người học, song các tình huống nhận thức mà giáo viên
đưa ra đơi lúc chưa thật hợp lí và thiếu tính sáng tạo.
+ Về phát triển khả năng tự học của học sinh, khi dạy nội
dung trên, giáo viên đã chú ý song vẫn chưa đưa ra được biện pháp
hợp lí để giúp học sinh xây dựng biện pháp tự học, tăng cường các
hoạt động tự tìm kiếm tri thức hay ứng dụng tri thức vào cuộc
sống.
+ Dạy học về diện tích các hình trong chương trình Tốn lớp
5 hầu hết giáo viên đã chú ý kết hợp hoạt động cá nhân với hoạt
động nhóm và phát huy khả năng của cá nhân, tuy vậy vẫn cịn
mang tính hình thức, hiệu quả các hoạt động chưa cao.


+ Các tiết dạy đã chú trọng kĩ năng thực hành, song biện pháp
tổ chức thực hành thiếu linh hoạt, nhiều khi lúng túng hoặc rập
khn máy móc.
+ Sử dụng thiết bị dạy học trong thiết kế bài dạy và lập kế
hoạch bài học còn nhiều vấn đề cần phải điều chỉnh và định hướng
cụ thể hơn vì giáo viên sử dụng thiết bị dạy học, học sinh sử dụng
dụng cụ học tốn cịn lúng túng.

+ Trong kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh đã
được chú trong nhưng việc tổ chức đánh giá và tự đánh giá vẫn cịn
lúng túng.

2. Kết quả đánh giá thơng qua dự giờ và sử dụng phiếu
điều tra giáo viên trực tiếp dạy lớp 5:
* Về nhận thức:
+ Tìm hiểu về nội dung diện tích các hình trong chương trình
SGK Tốn 5 và nội dung chương trình trong phạm vi Tốn 5:
Số người được lấy ý kiến: 2
Số người có nhận thức tốt: 1 đ/c - đạt 50%
+ Điều tra nhận thức về những định hướng về đổi mới
phương pháp dạy học về diện tích các hình nói chung và vận dụng
vào việc đổi mới phương pháp dạy học phần kiến thức trong
chương trình tốn lớp 5:
Số người được lấy ý kiến: 2
Số người có nhận thức tốt: 1
Số cịn lại nhận thức chưa đầy đủ.


+ Điều tra qua dự giờ giáo viên dạy nội dung về diện tích các
hình ở lớp 5 năm học 2009-2010:
Số tiết đã dự giờ: 9 tiết/2 giáo viên
Xếp loại tốt: 3 tiết đạt 33,3%
Xếp loại khá: 4 tiết đạt 44,4%
Xếp loại trung bình: 2 tiết đạt 22.2%
Chưa đạt yêu cầu: 1 tiết đạt 11,1%

+ Điều tra học sinh lớp 5 qua khảo sát chất lượng học nội
dung về diện tích các hình:

Số học sinh dự khảo sát: 67 học sinh
Đạt điểm 9-10: 13 em chiếm 19,4 %
Đạt điểm 7-8: 32 em chiếm 47,7%
Đạt điểm 5-6 : 18 em chiếm 26,9 %
Đạt điểm dưới 5: 4 em chiếm 6%
Các số liệu điều tra trên cho thấy cần có những giải pháp tích
cực trong việc đổi mới cách dạy và đổi mới cách học nhằm nâng
cao chất lượng dạy học về diện tích các hình trong chương trình
Tốn lớp 5 góp phần nâng cao chất lượng dạy học mơn tốn.

IV/ Các giải pháp cụ thể:
1. Tập trung chuẩn bị tốt bài dạy:
- Tìm hiểu sách giáo khảo Tốn 5, sách tham khảo và một số
tài liệu có liên quan để xác định mục tiêu dạy cho từng bài học, tiết
học.
- Xác định nội dung trọng tâm và mức độ dạy học nội dung
trọng tâm của tiết học theo chuẩn kiến thức và kĩ năng của Toán 5.


- Các hoạt động học tập chủ yếu của học sinh và các phương
pháp, phương tiện tổ chức dạy để giúp học sinh đạt được mục tiêu
của bài học theo năng lực từng đối tượng học sinh.
- Tự lập được kế hoạch mơn Tốn nói chung và kế hoạch dạy
học phần diện tích nói riêng. Cái cốt lõi là kế hoạch từng bài phải
ngắn gọn, cụ thể và trọng tâm định rõ việc làm của thầy và trò.

- Xác định rõ đồ dùng dạy học và hình thức, thời điểm, thời
gian sử dụng của giáo viên và học sinh.
- Đặc biệt chú ý hoạt động của thầy và trò trong tiết học đó.
Chọn và sử dụng các hình thức tổ chức dạy học như thế nào để vừa

nhẹ nhàng, vừa mang lại hiệu quả.
- Thiết kế bài dạy phải định rõ những kiến thức, những hoạt
động và đồng thời định được thời gian của những cơng việc để
hồn thành mục tiêu.
- Trong quá trình thiết kế bài dạy giáo viên cần lưu ý đúng
mức đến hệ thống câu hỏi. Câu hỏi phải có nội dung rõ ràng, dễ
hiểu, phù hợp với trình độ học sinh, Câu hỏi phải liên quan đến nội
dung bài học, tránh những câu hỏi không ăn nhập với nội dung và
tiến trình bài học. Cần có những câu hỏi ở những mức độ nhận thức
khác nhau. Câu hỏi yêu cầu học sinh hệ thống hóa, khái quát hóa
kiến thức. Câu hỏi yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học.
Các câu hỏi trên yêu cầu phải sắp xếp từ dễ đến khó.

Ví dụ: Thiết kế bài dạy diện tích hình thang
I, Mục tiêu:
- Hình thành cơng thức tính diện tích hình thang.


- Nhớ và vận dụng cơng thức tính diện tích hình thang để giải các
bài tập có liên quan.
- Giáo dục học sinh tính cẩn thận, tìm tịi, sáng tạo trong học hình
học.

II, Đồ dùng dạy học:
- Bộ đồ dùng Tốn 5 (giáo viên và học sinh).
- Bìa ghi sẵn BT1 của tiết trước.
- Phiếu học tập khổ to ghi sẵn BT2 (4 phiếu- 4 nhóm)
- Máy chiếu đa năng.

III, Các hoạt động dạy họcchủ yếu:

Kiến thức
Thời gian

Hoạt động của giáo viên

1. Bài cũ:

- GV đính bài tập 1 ghi sẵn ở phiếu

(3’- 4’)

lên bảng.Gọi 1 H thực hiện bài tập, cả
lớp theo dõi.

Hoạt động
của học sinh

- H thực hiện.

Gọi H nhận xét bài làm của bạn.
GV nhận xét chung, ghi điểm.

Gọi 1 H nêu quy tắc tính diện tích - 1 H nêu, lớp

2. Bài mới:
a/Hình thành

hình tam giác.

nhận xét.

* Giới thiệu bài- Ghi đề bài

- Lấy hộp đồ
dùng.


cơng

thức * Y/c H chọn hình thang trong hộp đồ -

tính diện tích dùng.

Thực

hiện

theo y/c.

hình
- Theo dõi.
thang:(15’-

- GV thực hiện chọn hình thang, đính

16’)

lên bảng lớp, viết kí hiệu (hình thang
- Lắng nghe,

nguyên).

GV: Cô chia đôi cạnh BC, M là trung theo dõi.
điểm của cạnh BC. Nối AM, cắt rời
hình tam giác ABM. Ta có hình tứ
giác

AMCD.
A

B
M

D

H

C

- GV đính hình tứ giácAMCD và đính
tiếp hình tam giác ABM lên bảng. Y/c - Theo dõi.
H chọn hai hình (tứ giác và tam
giác)ghép thành hình thang như giáo
viên vừa thao tác.
GVy/c H từ hình thang này hãy ghép - Ghép hình tam
thành hình tam giác

giác.

A
M


D

H

C
(B)

K
(A)

- GV theo dõi, nhận xét.
- GV thực hiện trên bảng lớp, ghi kí
hiệu-gọi tên hình tam giác vừa tạo

thành.
GV: Em có nhận xét gì về diện tích
hình thang ABCD và diện tích hình
tam giác ADK?
(Diện tích bằng nhau)
GV: Em hãy so sánh chiều cao của

- 1-2 H trả lời

hai hình?

(chiều cao bằng nhau)

GV: Em hãy nêu cách tính diện tích
hình tam giác ADK?
( Diện tích hình tam giác ADK =
DK  AH
2

)

- HS suy nghĩ,
trả lời.

-1-2 HS trả lời
GV: Mà DK là tổng của hai đoạn
thẳng nào?


(DK là tổng của DC và CK)
GV trình chiếu: diện tích hình tam
giác

ADK là:

DK  AH
2

Mà

- HS trả lời.

DK  AH ( DC  CK )  AH ( DC  AB)  AH



2
2
2

- GV : CK cũng là đoạn thẳng nào?

( GV trình chiếu tiếp)

- Trả lời.

- GV: DK là gì của hình thang?
(DK là đáy lớn)
- Học sinh nêu
- GV: Còn AB? (AB là đáy bé)
- Vậy ai có thể nêu được cách tính
diện tích hình thang ABCD?
- GV trình chiếu: Vậy diện tích hình
thang ABCD =

( DC  AB)  AH
2

- GV: Dựa vào công thức vừa lập em

- 1-2 học sinh
nêu

nào có thể nêu được cách tính diện

tích hình thang
- Học sinh lấy
- GV nhận xét
- Yêu cầu học sinh lấy SGK – Cho vài
học sinh đọc quy tắc, đồng thời GV vẽ
hình lên bảng

SGK


b

h
a

- GV trình chiếu: Nếu gọi S là diện
tích hình thang; a, b là độ dài các - Học sinh:
cạnh đáy; h là chiều cao; em hãy nêu

S

(a  b )  h
2

- Một số học
b/ Thực hành công thức tính diện tích hình thang
Bài 1: ( 6’)

sinh nhắc lại
cơng thức

- GV trình chiếu: S  (a  b)  h
2

( S là diện tích; a, b là độ dài các cạch
đáy; h là chiều cao)

- Gọi 1 học sinh đọc yêu cầu bài tập GV trình chiếu yêu cầu và phần a)
- GV: Em vận dụng trực tiếp công
thức tính diện tích hình thang để làm - Học sinh; a là
12 cm, b là 8

bài tập 1
Bài 2 ( 5--6’)
- GV trình chiếu: a)

S

(a  b )  h
2

- GV: Độ dài hai đáy lần lượt là bao
nhiêu?
(chỉ vào hình), chiều cao là bao
nhiêu?
- GV trình chiếu các số liệu lên hình

cm, h là 5 cm
- Thực hiện
theo y/c.

thang

- Học sinh làm

- GV: Em thay số liệu vào công thức
trên giấy nháp
- GV ghi bài tập học sinh vừa nêu

- 1 học sinh làm

* Yêu cầu học sinh lên làm bài tiếp ở bảng lớp
bài tập 2 trên giấy nháp
- Nhóm 6

- Đối chiếu, chữa bài

-HS: Có 1 cạnh

- Học sinh hoạt động nhóm

bên vng góc

+ Lưu ý học sinh: phần b) là hình với 2 đáy
thang vng

-

Chiều

cao

- GV: hình thang vng có đặc điểm chính là cạnh
gì?

bên vng góc
với 2 đáy

- GV: Em nào có nhận xét gì về chiều
cao của hình vng?
- Học sinh nhận
- GV: Khi hoạt động nhóm, nhóm nhiệm vụ
trưởng cần lưu ý cho các bạn nêu - Học sinh làm
được, chỉ được độ dài cạnh đáy và bài
chiều cao
- GV giao nhiệm vụ cho hai nhóm


- GV chốt thời gian
Bài 3 (8-10’)

- GV đính 2 bài đại diện lên bảng
- Gọi học sinh nhận xét (chữa bài a - Đáy lớn =
trước)

110m,
đáy bé = 90,2m,
cao

=

- GV chốt

chiều

* Gọi học sinh đọc yêu cầu bài tập

TBC của đáy

- GV: Bài tốn cho biết gì?

lớn và đáy bé.
- Tính diện tích
thửa ruộng
- Đáy lớn, đáy
bé, chiều cao

- GV: Bài tốn u gì?

- GV: Muốn tính được diện tích thửa - Lấy đáy lớn
ruộng hình thang này ta phải biết cộng
những yếu tố nào?

đáy bé

chia 2

- GV: Chiều cao của hình thang này - Học sinh làm
là bao nhiêu?

vở

- GV: Làm thế nào để tính được chiều - 1 học sinh làm
cao? ( Ghi tóm tắt)

- Yêu cầu học sinh làm vở
- 1 Học sinh làm bảng phụ

- Đối chiếu, chữa bài tập

bảng phụ


Bài giải
Chiều cao của hình thang là:

(110 + 90,2 ) : 2 = 100,1 (m)

3. Củng cố,

Diện tích thửa ruộng hình thang là:

- Học sinh trả

(110 +90,2) X 100,1 : 2 = 10020,01

lời

(m2)

dặn dò

- Học sinh nêu

Đáp số: 10020,01 m2
- Học sinh trả
- GV: Chúng ta vừa học xong bài gì?

lời

- GV: Ai có thể nêu lại cơng thức tính
diện tích hình thang
- GV: Muốn tính diện tích hình thang - Học sinh lắng
ta làm thế nào?

nghe

- (GV đọc bài thơ tính diện tích hình
thang)

2. Nâng cao hiệu quả sử dụng đồ dùng và phương tiện dạy
học trong dạy diện tích các hình:
Thật vậy, các phương tiện dạy học hỗ trợ không nhỏ đến hiệu
quả khi sử dụng phương pháp dạy học tiểu học. Điều này phụ thuộc
nhiều vào cơ sở vật chất và các đồ dùng dạy học ở mỗi nhà trường.
Giáo viên cần chú ý sử dụng tối đa các phương tiện dạy học hiện
có để giờ học đạt hiệu quả cao về chất lượng. Đồ dùng trực quan
luôn

gắn liền với phương pháp dạy học ở tiểu học. Để nâng cao hiệu quả
sử dụng đồ dùng và phương tiện dạy học trong dạy diện tích các
hình trrong chương trình Tốn 5, GV cần lưu ý những vấn đề sau;
- Giáo viên cần khai thác triệt để bộ đồ dùng dạy học dùng
cho toán 5. Nghiên cứu và sử dụng tối đa hiệu quả bộ đồ dùng dành
cho giáo viên và học sinh. Qua các tiết thao giảng, sinh hoạt
chuyên môn, giáo viên cùng nhau trao đổi, vận dụng các hình thức
tổ chức dạy học phù hợp với hoạt động sử dụng đồ dùng Tốn 5.
- Vận dụng cơng nghệ thông tin vào soạn giảng một cách
nhạy bén, linh động, song không quá lạm dụng trong các tiết lên
lớp; qua sử dụng đồ dùng, hình thành cho học sinh kĩ năng tự học,
phát huy tính sáng tạo, tìm tịi qua việc sử dụng đồ dùng.
3. Nâng cao hiệu quả, chất lượng các hình thức hoạt động
học tập trên lớp:
Chọn và tổ chức các hình thức học tập trên lớp phù hợp với
điều kiện và phương tiện dạy học là một trong những giải pháp
thực hiện nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh trong
học tập; ngồi ra, khi các hình thức tổ chức dạy học thay đổi sẽ kéo
theo

sự thay đổi của các phương pháp dạy học . Nếu như hình thức tổ
chức dạy học chủ yếu hiện nay là hình thức lớp-bài, gắn liền với
hình thức này giáo viên thường sử dụng các phương pháp dạy học
khác nhau trong giờ lên lớp như thuyết trình, trực quan, vấn đáp,
thực hành, nêu vấn đề, kiểm tra.....thì khi hình thức dạy học thay
đổi, như thảo luận nhóm, tự học cá nhân lúc đó phương pháp dạy
học phù hợp là luyện tập, làm việc độc lập với sách.

Hình thức tổ chức thường được sử dụng khi dạy về diện tích
các hình trong chương trình Tốn 5 là hình thức tổ chức dạy học
theo nhóm:
* Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm:
- Dạy học theo nhóm là hình thức dạy học đặt học sinh vào
mơi trường học tập tích cực, trong đó học sinh được khuyến khích
thảo luận và hướng dẫn làm việc hợp tác với nhau.
- Hoạt động nhóm là hoạt động tích cực đem lại cho học sinh
cơ hội được sử dụng các kiến thức và kĩ năng mà các em được lĩnh
hội và rèn luyện, hoạt động nhóm giúp các em luyện và phát triển
năng lực làm việc.
- Dạy học theo nhóm giáo viên sẽ có dịp tập trung các kinh
nghiệm và sự sáng tạo của học sinh trong học tập.
Để tổ chức có hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học về diện tích
các hình ở chương trình Tốn lớp 5, giáo viên cần căn cứ vào nội
dung kiến thức của bài để chọn số lượng học sinh trong một nhóm.
Ví dụ: Khi dạy bài Diện tích hình tam giác

+ Giáo viên cho học sinh hoạt động theo nhóm 4 để thực
hiện thao tác cắt ghép hình tam giác thành hình chữ nhật.
+ Học sinh dựa theo cách tính diện tích hình chữ nhật để
hình thành cách tính diện tích hình tam giác.
Sau khi hoạt động nhóm, giáo viên gọi đại diện nhóm trình
bày kết quả, lớp nhận xét bổ sung để rút ra cách tính diện tích hình
tam giác.


4. Tăng cường rèn luyện kĩ năng thực hành tính và giải
toán cho học sinh:
Thời gian rèn kĩ năng thực hành trong tiết về diện tích trong

khoảng thời gian từ 20 đến 25 phút trong một tiết dạy hình thành
kiến thức mới, thời gian rèn kĩ năng thực hành trong tiết luyện tập
khoảng từ 30 đến 35 phút. Để đảm bảo thời gian trong lĩnh hội kiến
thức và củng cố kiến thức, cần chọn các hình thức tổ chức hoạt
động trọng tâm, thao tác kĩ thuật chính xác, đưa ra các tình huống
và xử lí tình huống cụ thể , ít diễn giải, không làm thay học sinh.
Trong việc rèn kĩ năng gắn với thực tiễn, để nâng cao chất
lượng dạy học; giáo viên phải luôn bám sát nội dung SGK, chọn
các dạng điển hình để củng cố khắc sâu và nâng cao kiến thức cho
học sinh.
5. Hình thành phương pháp tự học, tăng cường các hoạt
động tự tìm kiếm tri thức và ứng dụng tri thức vào cuộc sống:
Trong phương pháp học, điều cốt lõi là phương pháp tự học.
Để đạt được yêu cầu này trong chỉ đạo dạy học nội dung diện tích
các hình, giáo viên phải tạo ra hàng loạt các mâu thuẫn để lôi kéo
học

sinh tự ý thức tiếp nhận và tìm tịi cách giải quyết. Để đạt được
mục tiêu trên, giáo viên phải có kĩ năng sử dụng tốt thiết bị đồ
dùng trực quan, có kĩ năng tạo tình huống cố vấn đề, dựa vào
những điều các em đã biết, đã học để gợi mở và dẫn dắt.
Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác.
Trong học tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được
hình thành bởi những hoạt động thuần túy cá nhân. Lớp học là môi


trường giao tiếp thầy- trò, trò - trò, tạo mối quan hệ hợp tác giữa
các cá nhân trên con đường đi tới những tri thức mới.
Hình thức hoạt động học tập này diễn ra trong tất cả các tiết
học nói chung và học về diện tích các hình trong chương trình tốn

lớp 5 nói riêng.
6. Dạy học trên cơ sở tổ chức và hướng dẫn các hoạt động
học tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Khuyến khích học sinh hoạt động, giải quyết các vấn đề của
bài học để tự chiếm lĩnh kiến thức mới, dành thời lượng thích đáng
cho thực hành, luyện tập, ơn tập hoặc kiểm tra kiến thức có liên
quan, phát triển năng lực tự học của từng đối tượng học sinh.
Giáo viên phải linh hoạt áp dụng các phương pháp và hình
thức tổ chức dạy học. Khuyến khích học sinh hoạt động cá nhân,
hoạt động theo nhóm nhỏ, hoạt động lớp. Tạo sự cố gắng độc lập
suy nghĩ của từng học sinh.
7. Tổ chức dạy thể hiện nhiều lần với các dạng bài khác
nhau nhằm giúp người dạy và người dự rút kinh nghiệm.

Dạy thể hiện là một trong những giải pháp tích cực góp phần
nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy học nói chung và phần diện tích
các hình nói riêng trong chương trình Tốn Lớp 5. thơng qua
những việc làm và hoạt động cụ thể của thầy và trò trong tiết dạy,
từ đó trao đổi và rút ra bài học kinh nghiệm.
Từ những tiết dạy cụ thể, giáo viên điều chỉnh và thống nhất
được cách và thời điểm sử dụng đồ dùng dạy học; chọn hình thức


dạy học; bố trí thời gian cho từng hoạt động; sự can thiệp của thầy
giáo, cách nhận xét và đánh giá.

V/ Kết quả và bài học kinh nghiệm :
I. Kết quả:
Qua thực tế giảng dạy và vận dụng một số giải pháp đã nêu ở
trên trong dạy học diện tích các hình trong chương trình tốn lớp

5. Thực tế từ kết quả dự giờ thăm lớp, từ kiểm tra giáo viên và từ
khảo sát chất lượng học sinh trong năm qua, cho thấy chất lượng
dạy học ở nội dung này đã có chuyển biến tích cực.
Các giải pháp đã trình bày có tác dụng định hướng, thúc đẩy
và hỗ trợ cho giáo viên trong việc thiết kế bài dạy. Bài soạn đã xác
định được kiến thức cơ bản trọng tâm, đồng thời tập trung vào
những kĩ năng cần rèn luyện kĩ năng cho học sinh sát với từng đối
tượng học sinh trong lớp. Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học
trong từng tiết dạy. Định rõ được các nội dung cơng việc, các hình
thức hoạt động của thầy và trò trong tiết dạy, thời gian được phân
bố hợp lí hơn, tăng cường thời gian luyện tập thực hành cho học
sinh.

Chất lượng bài soạn được nâng lên rõ rệt và luôn được đánh
giá cao, kết quả cụ thể: Số tiết dạy đạt loại khá giỏi 100% trong số
tiết soạn đạt tốt chiếm 70%.
Vận dụng giải pháp chuẩn bị và sử dụng đồ dùng dạy học, bộ
đồ dùng học toán của học sinh đã tạo ra được nề nếp, chất lượng sử
dụng đồ dùng của giáo viên và học sinh. Đặc biệt, kĩ năng thao tác


,kĩ năng tư duy khoa học chính xác hơn.100% số tiết cần sử dụng
đồ dùng dạy học được chuẩn bị và sử dụng có hiệu quả cao.
Các hình thức dạy học trên lớp đã được lựa chọn và tổ chức
hoạt động có hiệu quả, đạt được mục tiêu của bài dạy, tạo sự hứng
thú, tích cực trong hoạt động học tập của học sinh. Huy động được
các đối tượng học sinh trong lớp tham gia hoạt động học tập. Giáo
viên có thời gian và điều kiện để bồi dưỡng học sinh giỏi và giúp
đỡ học sinh yếu trong giờ học.
Kết quả qua khảo sát của chuyên môn, 2/2 giáo viên dạy lớp

5 thực hiện tốt các hình thức hoạt động trên lớp, 90% số tiết chọn
và vận dụng hình thức tổ chức hoạt động học tập trên lớp phù hợp,
mang lại hiệu quả cao trong tiết dạy.
Đối với học sinh, cho thấy rằng số học sinh biết cách học cá
nhân, cách học phối kết hợp với cộng đồng đạt từ 95 -98%. Số còn
lại việc phát huy vai trò tự học còn chậm.
Qua vận dụng biện pháp về thực hiện đánh giá và tự đánh giá,
nhìn chung học sinh đã phát huy được vai trò nhận xét, đánh giá và
tự đánh giá. Đã củng cố được niềm tin trong học tập cho học sinh.

Kết quả về chất lượng qua điều tra và khảo sát sau khi vận
dụng các giải pháp trong nội dung về diện tích các hình trong
chương trình toán 5:
- Số học sinh lớp 5 được điều tra qua bài kiểm tra: 74em (năm học
2008-2009)
+ Đạt điểm 9-10: 19 em chiếm 25,7%
+ Đạt điểm 7-8 : 39 em chiếm 52,7%


+ Đạt điểm 5-6: 16 em chiếm 21,6%
+ Đạt điểm dưới 5: 0
- Số học sinh khối 5 dự khảo sát: 76 em (đến tại thời điểm tháng 12010)
+ Đạt điểm 9-10 : 26 em chiếm 34,2%
+ Đạt điểm 7-8 : 42 em chiếm 55,3%
+ Đạt điểm 5-6: 8 em chiếm 10,5%
2. Bài học kinh nghiệm:
- Để thực hiện tốt mục tiêu đề ra, trước hết phải chú trọng
công tác bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, tự học, tự nghiên cứu để nắm
được những định hướng cơ bản về yêu cầu đổi mới phương pháp
dạy học, vận dụng sáng tạo những định hướng đổi mới đó vào nội

dung dạy học nói chung và dạy diện tích các hình nói riêng cho phù
hợp với điều kiện thực tiễn.
- Bồi dưỡng, nâng cao việc sử dụng công nghệ thông tin vào
soạn giảng nhằm khai thác tối đa hiệu quả đồ dùng dạy học, tạo
niềm hứng thú cho H trong mỗi tiết dạy.

- Nghiên cứu kĩ nội dung chương trình sách giáo khoa, tài
liệu tham khảo, từ đó có kế hoạch để chuẩn bị bài dạy, lên lớp phù
hợp với đối tượng học sinh.
- Thường xuyên cải cách soạn bài, nâng cao chất lượng bài
soạn của từng tiết.
- Ln có kế hoạch dự giờ thăm lớp để rút kinh nghiệm.
- Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học và dụng cụ học
tập.