Sáng kiến cải tiến việc dạy học diện tích các hình trong chương trình toán 5

A/ Đặt vấn đề:
lí do chọn đề tài:
Dạy - học là hai hoạt động có quan hệ hữu cơ với nhau, đó là hoạt
động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Cả hai hoạt động
này đợc tiến hành nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục.
Dạy học là một quá trình, dới tác động chủ đạo của giáo viên, ngời
học tự giác học, tích cực, độc lập nắm vững những tri thức và những kĩ
năng, kĩ xảo tơng ứng, phát triển năng lức hoạt động trí tuệ, đặc biệt là
năng lực t duy, đồng thời hình thành đợc những phẩm chất hoạt động trí
tuệ, trên cơ sở đó hình thành và phát triển thế giới quan khoa học, những
phẩm chất đạo đức của ngời công dân, ngời lao động.
Thông qua hoạt động dạy và học, với các vai trò của giáo viên và
học sinh trong quá trình dạy học, giáo viên và học sinh là các nhân tố
trung tâm. Trong đó giáo viên là ngời giữ vai trò chủ đạo, ngời tổ chức ,
điều khiển quá trình dạy học, còn học sinh là ngời chủ động trong quá
trình lĩnh hội những tri thức mới. Giáo viên đóng vai trò là chủ thể tác
động của quá trình dạy học, học sinh vừa là khách thể vừa là chủ của
quá trình dạy học. Là khách thể nhận thức,
học sinh chịu sự tác động của giáo viên trong quá trình tiếp thu, lĩnh hội
tri thức; là chủ thể của quá trình nhận thức, học sinh tiếp thu, lĩnh hội tri
thức một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo.
Hoạt động học của học sinh chính là hoạt động nhận thức. Hoạt
động này chỉ có hiệu quả khi học sinh tích cực hoạt động học tập, chủ
động, tự giác với một động cơ nhận thức đúng đắn.
Kết quả học tập của học sinh là thớc đo kết quả hoạt động dạy
của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Trong quá trình dạy học,
điểm tập trung là bản thân ngời học chứ không phải là ngời dạy, tức là
hoạt động dạy học cần dựa trên nhu cầu, hứng thú, thói quen và năng lực
của ngời học ở các lứa tuổi khác nhau.
Trong dạy học nói chung và dạy học môn Toán 5 nói riêng, cần
thực sự coi trọng quá trình học của học sinh, tức là coi trọng việc hình

thành, phát triển kĩ năng tự học, chủ động tìm ra kiến thức, đáp ứng yêu
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


cầu của thời đại bùng nổ thông tin, tiếp cận kho tàng tri thức ngày càng
phong phú của nhân loại.
Để đạt đợc mục đích trên, giáo viên dạy lớp 5 phải nắm đợc một số
đặc điểm của nội dung dạy học Toán lớp 5 đó là: Môn Toán lớp 5 là môn
học thống nhất tích hợp các nội dung giáo dục toán học và các nội dung
giáo dục khác, với hình học là nội dung trọng tâm, là hạt nhận của môn
Toán lớp 5.
Nói hình học là nội dung trọng tâm của môn toán lớp 5 vì :
+ Hình học góp phần chủ yếu vào việc hình thành và phát triển kĩ
năng tính toán, một trong những kĩ năng cơ bản của ngời lao động trong
giai đoạn hội nhập hiện nay.
+ Thời lợng dạy học hình học 30/175 tiết, chiếm 17,1% tổng thời lợng dạy học toán lớp 5.
Phát huy các kết quả của đổi mới phơng pháp dạy học Toán 5 cần
tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phơng pháp theo định hớng chung là dạy học
Toán trên cơ sở giáo viên tổ chức và hớng dẫn, học sinh tham gia vào các
hoạt động học tập một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, khuyến khích
học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề của bài học để vận dụng rồi
chiếm lĩnh kiến thức mới góp phần tạo lập hứng thú và tự tin trong học
tập toán của các đối tợng học sinh.
B/ nội dung:
I/ cơ sở lí luận:
1. Vị trí môn Toán ở Tiểu học:
Mục tiêu của dạy học Toán ở bậc Tiểu học nhằm giúp học sinh có
những kiến thức cơ bản ban đầu về số học, các số tự nhiên, phân số, số

thập phân, các đại lợng thông dụng, một số yếu tố hình học và thống kê
đơn giản. Hình thành các kĩ năng tính, đo lờng, giải bài toán có nhiều
ứng dụng kiến thức trong đời sống. Góp phần bớc đầu phát triển năng lực
t duy, khả năng suy luận hợp lý và diễn đạt đúng (nói và viết), cách phát
hiện và cách giải quyết các vấv đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống,
kích thích trí tởng tợng, gây hứng thú học tập, góp phần bớc đầu hình
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


thành phơng pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động,
linh hoạt, sáng tạo.
2. Tính tích cực trong học tập:
Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con ngời trong đời sống
xã hội. Con ngời không chỉ hởng thụ những gì sẵn có trong thiên nhiên
mà còn chủ động sản xuất ra những của cải vật chất cần thiết cho sự
sống, sự tồn tại và phát triển của xã hội loài ngời. Từ đây, con ngời bộc lộ
năng lực sáng tạo, khả năng khám phá, tạo ra các nền văn minh ở mỗi
thời đại, chủ động cải tiến môi trờng tự nhiên cũng nh môi trờng xã hội.
Tính tích cực đợc biểu hiện trong hoạt động của mỗi ngời
2. Mục đích của đổi mới phơng pháp dạy học:

Mục đích của đổi mới phơng pháp là làm thế nào để học sinh phải
thực sự tích cực, chủ động tự giác, luôn trăn trở, tìm tòi, sáng tạo trong
quá trình lĩnh hội tri thức và lĩnh hội cả cách thức để có tri thức ấy nhằm
phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình. Dạy học về diện tích các
hình trong chơng trình Toán 5 cũng cần đạt đợc mục đích trên.
Khi đổi mới mục tiêu và nội dung dạy học, những phơng pháp đã
và đang sử dụng sẽ không đáp ứng với yêu cầu đào tạo nếu không có sự

đổi mới về cách thức tiến hành phơng pháp.
Đổi mới phơng pháp không phải là thay thế các phơng pháp dạy
học cũ bằng một loạt phơng pháp dạy học mới. Đổi mới phơng pháp là
cách thức tiến hành các phơng pháp, đổi mới các phơng tiện và hình
thức triển khai phơng pháp trên cơ sở khai thác triệt để u điểm các phơng
pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số phơng pháp mới nhằm phát huy tối
đa tính tích cực chủ động sáng tạo của ngời học.
3. Nội dung về dạy học diện tích các hình ở lớp 5:
- Hình tam giác - Diện tích hình tam giác.
- Hình thang - Diện tích hình thang.
- Hình tròn, đờng tròn - Chu vi, diện tích hình tròn.
- Hình hộp chữ nhật- Hình lập phơng.
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


- Diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình hộp chữ
nhật và hình lập phơng.
- Tính diện tích của một số hình bằng cách chia hình đã cho thành
các hình đã biết cách tính diện tích.
II/ Cơ sở thực tiễn:
Trong nội dung chơng trình môn Toán ở bậc Trung học, học sinh đợc làm quen với nhiều loại Toán, với nhiều kĩ thuật tính và giải khác
nhau, trong đó mạch nội dung về diện tích là kiến thức khó và rất quan
trọng.
Cái khó của bài học này là hình thành quy tắc tính và rèn luyện kĩ
năng thực hành tính. Do đó trong quá trình dạy học, học sinh còn lúng
túng trong việc áp dụng từ quy tắc tính vào bài toán cụ thể với các dạng
khác nhau.
Dạy học sinh về diện tích trong chơng trình toán lớp 5 có những

đặc điểm khó vì nó đòi hỏi năng lực tổ chức tiếp cận tri thức và rèn luyện
kĩ năng một cách linh hoạt, sáng tạo của học sinh trên lớp sao cho phát
huy đợc tính tích cực trong học tập của học sinh.
Thực tiễn qua dự giờ, khi dạy học về diện tích, hiện tợng giáo viên
áp đặt kiến thức, bắt học sinh ghi nhớ máy móc về kĩ thuật tính, ghi nhớ
quy tắc. Kĩ năng vận dụng, kĩ năng tính toán của học sinh phần nào vẫn
cha đáp ứng đợc yêu cầu.
III/ Thực trạng và tình hình:
1. Thực trạng:
- Thực trạng dạy học nội dung về diện tích các hình trong chơng
trình Toán 5 năm học qua và năm học 2009 - 2010 ở trờng TH số 2 Kiến
Giang:

+ Giáo viên đẫ chú ý giáo dục tính tích cực tự giác và tạo điều kiện
cho học sinh cố gắng vơn tới nhng vẫn cha đồng đều, chỉ tập trung ở một
số đối tợng.
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


+ Giáo viên đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn và sáng tạo các
PPDH khác nhau, nhng khi dạy học phần này vẫn cha kết hợp đợc hoặc
kết hợp cha nhuần nhuyễn dẫn đến hiệu quả cha cao.
+ Phần nào đã biến yêu cầu của dạy học thành nhu cầu nhận thức
của ngời học, song các tình huống nhận thức mà giáo viên đa ra đôi lúc
cha thật hợp lí và thiếu tính sáng tạo.
+ Về phát triển khả năng tự học của học sinh, khi dạy nội dung
trên, giáo viên đã chú ý song vẫn cha đa ra đợc biện pháp hợp lí để giúp
học sinh xây dựng biện pháp tự học, tăng cờng các hoạt động tự tìm kiếm

tri thức hay ứng dụng tri thức vào cuộc sống.
+ Dạy học về diện tích các hình trong chơng trình Toán lớp 5 hầu
hết giáo viên đã chú ý kết hợp hoạt động cá nhân với hoạt động nhóm và
phát huy khả năng của cá nhân, tuy vậy vẫn còn mang tính hình thức,
hiệu quả các hoạt động cha cao.
+ Các tiết dạy đã chú trọng kĩ năng thực hành, song biện pháp tổ
chức thực hành thiếu linh hoạt, nhiều khi lúng túng hoặc rập khuôn máy
móc.
+ Sử dụng thiết bị dạy học trong thiết kế bài dạy và lập kế hoạch
bài học còn nhiều vấn đề cần phải điều chỉnh và định hớng cụ thể hơn vì
giáo viên sử dụng thiết bị dạy học, học sinh sử dụng dụng cụ học toán
còn lúng túng.

+ Trong kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh đã đợc
chú trong nhng việc tổ chức đánh giá và tự đánh giá vẫn còn lúng túng.
2. Kết quả đánh giá thông qua dự giờ và sử dụng phiếu điều tra
giáo viên trực tiếp dạy lớp 5:
* Về nhận thức:
+ Tìm hiểu về nội dung diện tích các hình trong chơng trình SGK
Toán 5 và nội dung chơng trình trong phạm vi Toán 5:
Số ngời đợc lấy ý kiến: 2
Số ngời có nhận thức tốt: 1 đ/c - đạt 50%
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


+ Điều tra nhận thức về những định hớng về đổi mới phơng pháp
dạy học về diện tích các hình nói chung và vận dụng vào việc đổi mới
phơng pháp dạy học phần kiến thức trong chơng trình toán lớp 5:

Số ngời đợc lấy ý kiến: 2
Số ngời có nhận thức tốt: 1
Số còn lại nhận thức cha đầy đủ.
+ Điều tra qua dự giờ giáo viên dạy nội dung về diện tích các hình
ở lớp 5 năm học 2009-2010:
Số tiết đã dự giờ: 9 tiết/2 giáo viên
Xếp loại tốt: 3 tiết đạt 33,3%
Xếp loại khá: 4 tiết đạt 44,4%
Xếp loại trung bình: 2 tiết đạt 22.2%
Cha đạt yêu cầu: 1 tiết đạt 11,1%
+ Điều tra học sinh lớp 5 qua khảo sát chất lợng học nội dung về
diện tích các hình:
Số học sinh dự khảo sát: 67 học sinh
Đạt điểm 9-10: 13 em chiếm 19,4 %
Đạt điểm 7-8: 32 em chiếm 47,7%
Đạt điểm 5-6 : 18 em chiếm 26,9 %
Đạt điểm dới 5: 4 em chiếm 6%
Các số liệu điều tra trên cho thấy cần có những giải pháp tích cực
trong việc đổi mới cách dạy và đổi mới cách học nhằm nâng cao chất lợng dạy học về diện tích các hình trong chơng trình Toán lớp 5 góp phần
nâng cao chất lợng dạy học môn toán.
IV/ Các giải pháp cụ thể:
1. Tập trung chuẩn bị tốt bài dạy:
- Tìm hiểu sách giáo khảo Toán 5, sách tham khảo và một số tài
liệu có liên quan để xác định mục tiêu dạy cho từng bài học, tiết học.
- Xác định nội dung trọng tâm và mức độ dạy học nội dung trọng
tâm của tiết học theo chuẩn kiến thức và kĩ năng của Toán 5.

Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang

- Các hoạt động học tập chủ yếu của học sinh và các phơng pháp,
phơng tiện tổ chức dạy để giúp học sinh đạt đợc mục tiêu của bài học
theo năng lực từng đối tợng học sinh.
- Tự lập đợc kế hoạch môn Toán nói chung và kế hoạch dạy học
phần diện tích nói riêng. Cái cốt lõi là kế hoạch từng bài phải ngắn gọn,
cụ thể và trọng tâm định rõ việc làm của thầy và trò.
- Xác định rõ đồ dùng dạy học và hình thức, thời điểm, thời gian sử
dụng của giáo viên và học sinh.
- Đặc biệt chú ý hoạt động của thầy và trò trong tiết học đó. Chọn
và sử dụng các hình thức tổ chức dạy học nh thế nào để vừa nhẹ nhàng,
vừa mang lại hiệu quả.
- Thiết kế bài dạy phải định rõ những kiến thức, những hoạt động
và đồng thời định đợc thời gian của những công việc để hoàn thành mục
tiêu.
- Trong quá trình thiết kế bài dạy giáo viên cần lu ý đúng mức đến
hệ thống câu hỏi. Câu hỏi phải có nội dung rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp với
trình độ học sinh, Câu hỏi phải liên quan đến nội dung bài học, tránh
những câu hỏi không ăn nhập với nội dung và tiến trình bài học. Cần có
những câu hỏi ở những mức độ nhận thức khác nhau. Câu hỏi yêu cầu
học sinh hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức. Câu hỏi yêu cầu học sinh
vận dụng kiến thức đã học. Các câu hỏi trên yêu cầu phải sắp xếp từ dễ
đến khó.
Ví dụ: Thiết kế bài dạy diện tích hình thang
I, Mục tiêu:
- Hình thành công thức tính diện tích hình thang.
- Nhớ và vận dụng công thức tính diện tích hình thang để giải các bài
tập có liên quan.
- Giáo dục học sinh tính cẩn thận, tìm tòi, sáng tạo trong học hình học.

II, Đồ dùng dạy học:
- Bộ đồ dùng Toán 5 (giáo viên và học sinh).
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


- Bìa ghi sẵn BT1 của tiết trớc.
- Phiếu học tập khổ to ghi sẵn BT2 (4 phiếu- 4 nhóm)
- Máy chiếu đa năng.
III, Các hoạt động dạy họcchủ yếu:
Kiến thức
Thời gian
1. Bài cũ:
(3- 4)

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động
của học sinh

- GV đính bài tập 1 ghi sẵn ở phiếu
lên bảng.Gọi 1 H thực hiện bài tập, cả
lớp theo dõi.
- H thực hiện.
Gọi H nhận xét bài làm của bạn.
GV nhận xét chung, ghi điểm.

Gọi 1 H nêu quy tắc tính diện tích - 1 H nêu, lớp

hình tam giác.
nhận xét.
2. Bài mới:
* Giới thiệu bài- Ghi đề bài
a/Hình thành
công
thức * Y/c H chọn hình thang trong hộp đồ
tính diện tích dùng.
hình

- Lấy hộp đồ
dùng.
- Thực hiện
theo y/c.
- Theo dõi.

thang:(1516)

- GV thực hiện chọn hình thang, đính
lên bảng lớp, viết kí hiệu (hình thang
nguyên).
- Lắng nghe,
GV: Cô chia đôi cạnh BC, M là trung theo dõi.
điểm của cạnh BC. Nối AM, cắt rời
hình tam giác ABM. Ta có hình tứ giác
AMCD.
A

Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

B

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


M

D

H

C
- Theo dõi.

- GV đính hình tứ giácAMCD và đính
tiếp hình tam giác ABM lên bảng. Y/c
H chọn hai hình (tứ giác và tam
giác)ghép thành hình thang nh giáo - Ghép hình tam
viên vừa thao tác.
giác.
GVy/c H từ hình thang này hãy ghép
thành hình tam giác
A
M

(A)

- GV theo dõi, nhận xét.
K
D

C
H
- GV thực hiện trên
(B)bảng lớp, ghi kí
hiệu-gọi tên hình tam giác vừa tạo
thành.
GV: Em có nhận xét gì về diện tích
hình thang ABCD và diện tích hình
tam giác ADK?
(Diện tích bằng nhau)
GV: Em hãy so sánh chiều cao của
- 1-2 H trả lời
hai hình?
(chiều cao bằng nhau)
GV: Em hãy nêu cách tính diện tích
hình tam giác ADK?
( Diện tích hình tam giác ADK =
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- HS suy nghĩ,
trả lời.

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


DK ì AH
2

)

-1-2 HS trả lời

GV: Mà DK là tổng của hai đoạn
thẳng nào?
(DK là tổng của DC và CK)
GV trình chiếu: diện tích hình tam
giác
- HS trả lời.
ADK là:

DK ì AH
2

Mà

DK ì AH ( DC + CK ) ì AH ( DC + AB ) ì AH
=
=
2
2
2

- GV : CK cũng là đoạn thẳng nào?
( GV trình chiếu tiếp)
- GV: DK là gì của hình thang?
(DK là đáy lớn)

- Trả lời.

- Học sinh nêu

- GV: Còn AB? (AB là đáy bé)
- Vậy ai có thể nêu đợc cách tính diện
tích hình thang ABCD?
- GV trình chiếu: Vậy diện tích hình - 1-2 học sinh
nêu
thang ABCD = ( DC + AB) ì AH
2

- GV: Dựa vào công thức vừa lập em
- Học sinh lấy
nào có thể nêu đợc cách tính diện tích
SGK
hình thang
- GV nhận xét
- Yêu cầu học sinh lấy SGK Cho
vài học sinh đọc quy tắc, đồng thời
GV vẽ hình lên bảng
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


b
h

- Học sinh:

a

S=

b/ Thực hành
Bài 1: ( 6)

( a + b) ì h
2

- GV trình chiếu: Nếu gọi S là diện
tích hình thang; a, b là độ dài các - Một số học
cạnh đáy; h là chiều cao; em hãy nêu sinh nhắc lại
công thức
công thức tính diện tích hình thang

- GV trình chiếu: S = (a + b) ì h
2

( S là diện tích; a, b là độ dài các
cạch đáy; h là chiều cao)

Bài 2 ( 5--6)

- Gọi 1 học sinh đọc yêu cầu bài tập GV trình chiếu yêu cầu và phần a)
- GV: Em vận dụng trực tiếp công thức
tính diện tích hình thang để làm bài
tập 1
- GV trình chiếu: a)

S=

- Học sinh; a là
12 cm, b là 8
cm, h là 5 cm
- Thực hiện
theo y/c.

( a + b) ì h
2

- GV: Độ dài hai đáy lần lợt là bao
nhiêu?
(chỉ vào hình), chiều cao là bao
nhiêu?
- GV trình chiếu các số liệu lên hình
thang
- GV: Em thay số liệu vào công thức

- Học sinh làm
trên giấy nháp
- 1 học sinh
làm ở bảng lớp

- GV ghi bài tập học sinh vừa nêu
- Nhóm 6
* Yêu cầu học sinh lên làm bài tiếp
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang

bài tập 2 trên giấy nháp
-HS: Có 1 cạnh
bên vuông góc
với 2 đáy
- Đối chiếu, chữa bài
- Chiều cao
- Học sinh hoạt động nhóm
chính là cạnh
+ Lu ý học sinh: phần b) là hình bên vuông góc
thang vuông
với 2 đáy
- GV: hình thang vuông có đặc điểm
gì?

Bài 3 (8-10)

- Học sinh nhận
- GV: Em nào có nhận xét gì về chiều nhiệm vụ
cao của hình vuông?
- Học sinh làm
bài
- GV: Khi hoạt động nhóm, nhóm trởng cần lu ý cho các bạn nêu đợc, chỉ
đợc độ dài cạnh đáy và chiều cao
- GV giao nhiệm vụ cho hai nhóm
- GV chốt thời gian
- GV đính 2 bài đại diện lên bảng
- Gọi học sinh nhận xét (chữa bài a trớc)
- GV chốt
* Gọi học sinh đọc yêu cầu bài tập
- GV: Bài toán cho biết gì?

Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Đáy lớn =
110m,
đáy
bé
=
90,2m,
chiều
cao = TBC của
đáy lớn và đáy
bé.
- Tính diện tích
thửa ruộng
- Đáy lớn, đáy
bé, chiều cao

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


- GV: Bài toán yêu gì?
- GV: Muốn tính đợc diện tích thửa
ruộng hình thang này ta phải biết
những yếu tố nào?
- GV: Chiều cao của hình thang này
là bao nhiêu?
- GV: Làm thế nào để tính đợc chiều
cao? ( Ghi tóm tắt)

- Lấy đáy lớn
cộng đáy bé
chia 2
- Học sinh làm
vở
- 1 học sinh
làm bảng phụ

- Yêu cầu học sinh làm vở
- 1 Học sinh làm bảng phụ
- Đối chiếu, chữa bài tập
Bài giải
Chiều cao của hình thang là:
3. Củng cố,
dặn dò

(110 + 90,2 ) : 2 = 100,1 (m)
Diện tích thửa ruộng hình thang là:
(110 +90,2) X 100,1 : 2 = 10020,01
(m2)
Đáp số: 10020,01 m2

- Học sinh trả
lời
- Học sinh nêu
- Học sinh trả
lời

- GV: Chúng ta vừa học xong bài gì?
- GV: Ai có thể nêu lại công thức tính

diện tích hình thang
- Học sinh lắng
- GV: Muốn tính diện tích hình thang nghe
ta làm thế nào?
- (GV đọc bài thơ tính diện tích hình
thang)

Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


2. Nâng cao hiệu quả sử dụng đồ dùng và phơng tiện dạy học
trong dạy diện tích các hình:
Thật vậy, các phơng tiện dạy học hỗ trợ không nhỏ đến hiệu quả
khi sử dụng phơng pháp dạy học tiểu học. Điều này phụ thuộc nhiều vào
cơ sở vật chất và các đồ dùng dạy học ở mỗi nhà trờng. Giáo viên cần
chú ý sử dụng tối đa các phơng tiện dạy học hiện có để giờ học đạt hiệu
quả cao về chất lợng. Đồ dùng trực quan luôn
gắn liền với phơng pháp dạy học ở tiểu học. Để nâng cao hiệu quả sử
dụng đồ dùng và phơng tiện dạy học trong dạy diện tích các hình trrong
chơng trình Toán 5, GV cần lu ý những vấn đề sau;
- Giáo viên cần khai thác triệt để bộ đồ dùng dạy học dùng cho
toán 5. Nghiên cứu và sử dụng tối đa hiệu quả bộ đồ dùng dành cho giáo
viên và học sinh. Qua các tiết thao giảng, sinh hoạt chuyên môn, giáo
viên cùng nhau trao đổi, vận dụng các hình thức tổ chức dạy học phù hợp
với hoạt động sử dụng đồ dùng Toán 5.
- Vận dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng một cách nhạy bén,
linh động, song không quá lạm dụng trong các tiết lên lớp; qua sử dụng
đồ dùng, hình thành cho học sinh kĩ năng tự học, phát huy tính sáng tạo,

tìm tòi qua việc sử dụng đồ dùng.
3. Nâng cao hiệu quả, chất lợng các hình thức hoạt động học
tập trên lớp:
Chọn và tổ chức các hình thức học tập trên lớp phù hợp với điều
kiện và phơng tiện dạy học là một trong những giải pháp thực hiện nhằm
phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh trong học tập; ngoài ra, khi
các hình thức tổ chức dạy học thay đổi sẽ kéo theo
sự thay đổi của các phơng pháp dạy học . Nếu nh hình thức tổ chức dạy
học chủ yếu hiện nay là hình thức lớp-bài, gắn liền với hình thức này
giáo viên thờng sử dụng các phơng pháp dạy học khác nhau trong giờ
lên lớp nh thuyết trình, trực quan, vấn đáp, thực hành, nêu vấn đề, kiểm
tra.....thì khi hình thức dạy học thay đổi, nh thảo luận nhóm, tự học cá
nhân lúc đó phơng pháp dạy học phù hợp là luyện tập, làm việc độc lập
với sách.
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


Hình thức tổ chức thờng đợc sử dụng khi dạy về diện tích các hình
trong chơng trình Toán 5 là hình thức tổ chức dạy học theo nhóm:
* Hình thức tổ chức dạy học theo nhóm:
- Dạy học theo nhóm là hình thức dạy học đặt học sinh vào môi trờng học tập tích cực, trong đó học sinh đợc khuyến khích thảo luận và hớng dẫn làm việc hợp tác với nhau.
- Hoạt động nhóm là hoạt động tích cực đem lại cho học sinh cơ
hội đợc sử dụng các kiến thức và kĩ năng mà các em đợc lĩnh hội và rèn
luyện, hoạt động nhóm giúp các em luyện và phát triển năng lực làm
việc.
- Dạy học theo nhóm giáo viên sẽ có dịp tập trung các kinh nghiệm
và sự sáng tạo của học sinh trong học tập.
Để tổ chức có hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học về diện tích các

hình ở chơng trình Toán lớp 5, giáo viên cần căn cứ vào nội dung kiến
thức của bài để chọn số lợng học sinh trong một nhóm.
Ví dụ: Khi dạy bài Diện tích hình tam giác

+ Giáo viên cho học sinh hoạt động theo nhóm 4 để thực hiện thao
tác cắt ghép hình tam giác thành hình chữ nhật.
+ Học sinh dựa theo cách tính diện tích hình chữ nhật để hình
thành cách tính diện tích hình tam giác.
Sau khi hoạt động nhóm, giáo viên gọi đại diện nhóm trình bày kết
quả, lớp nhận xét bổ sung để rút ra cách tính diện tích hình tam giác.
4. Tăng cờng rèn luyện kĩ năng thực hành tính và giải toán cho
học sinh:
Thời gian rèn kĩ năng thực hành trong tiết về diện tích trong
khoảng thời gian từ 20 đến 25 phút trong một tiết dạy hình thành kiến
thức mới, thời gian rèn kĩ năng thực hành trong tiết luyện tập khoảng từ
30 đến 35 phút. Để đảm bảo thời gian trong lĩnh hội kiến thức và củng cố
kiến thức, cần chọn các hình thức tổ chức hoạt động trọng tâm, thao tác
kĩ thuật chính xác, đa ra các tình huống và xử lí tình huống cụ thể , ít
diễn giải, không làm thay học sinh.
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


Trong việc rèn kĩ năng gắn với thực tiễn, để nâng cao chất lợng dạy
học; giáo viên phải luôn bám sát nội dung SGK, chọn các dạng điển hình
để củng cố khắc sâu và nâng cao kiến thức cho học sinh.
5. Hình thành phơng pháp tự học, tăng cờng các hoạt động tự
tìm kiếm tri thức và ứng dụng tri thức vào cuộc sống:
Trong phơng pháp học, điều cốt lõi là phơng pháp tự học. Để đạt đợc yêu cầu này trong chỉ đạo dạy học nội dung diện tích các hình, giáo

viên phải tạo ra hàng loạt các mâu thuẫn để lôi kéo học
sinh tự ý thức tiếp nhận và tìm tòi cách giải quyết. Để đạt đợc mục tiêu
trên, giáo viên phải có kĩ năng sử dụng tốt thiết bị đồ dùng trực quan, có
kĩ năng tạo tình huống cố vấn đề, dựa vào những điều các em đã biết, đã
học để gợi mở và dẫn dắt.
Tăng cờng học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác. Trong học
tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều đợc hình thành bởi
những hoạt động thuần túy cá nhân. Lớp học là môi trờng giao tiếp thầytrò, trò - trò, tạo mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con đờng đi
tới những tri thức mới.
Hình thức hoạt động học tập này diễn ra trong tất cả các tiết học
nói chung và học về diện tích các hình trong chơng trình toán lớp 5 nói
riêng.
6. Dạy học trên cơ sở tổ chức và hớng dẫn các hoạt động học
tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Khuyến khích học sinh hoạt động, giải quyết các vấn đề của bài
học để tự chiếm lĩnh kiến thức mới, dành thời lợng thích đáng cho thực
hành, luyện tập, ôn tập hoặc kiểm tra kiến thức có liên quan, phát triển
năng lực tự học của từng đối tợng học sinh.
Giáo viên phải linh hoạt áp dụng các phơng pháp và hình thức tổ
chức dạy học. Khuyến khích học sinh hoạt động cá nhân, hoạt động theo
nhóm nhỏ, hoạt động lớp. Tạo sự cố gắng độc lập suy nghĩ của từng học
sinh.
7. Tổ chức dạy thể hiện nhiều lần với các dạng bài khác nhau
nhằm giúp ngời dạy và ngời dự rút kinh nghiệm.
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


Dạy thể hiện là một trong những giải pháp tích cực góp phần nâng

cao hiệu quả, chất lợng dạy học nói chung và phần diện tích các hình nói
riêng trong chơng trình Toán Lớp 5. thông qua những việc làm và hoạt
động cụ thể của thầy và trò trong tiết dạy, từ đó trao đổi và rút ra bài học
kinh nghiệm.
Từ những tiết dạy cụ thể, giáo viên điều chỉnh và thống nhất đợc
cách và thời điểm sử dụng đồ dùng dạy học; chọn hình thức dạy học; bố
trí thời gian cho từng hoạt động; sự can thiệp của thầy giáo, cách nhận
xét và đánh giá.
V/ Kết quả và bài học kinh nghiệm :
I. Kết quả:
Qua thực tế giảng dạy và vận dụng một số giải pháp đã nêu ở trên
trong dạy học diện tích các hình trong chơng trình toán lớp 5. Thực tế từ
kết quả dự giờ thăm lớp, từ kiểm tra giáo viên và từ khảo sát chất lợng
học sinh trong năm qua, cho thấy chất lợng dạy học ở nội dung này đã có
chuyển biến tích cực.
Các giải pháp đã trình bày có tác dụng định hớng, thúc đẩy và hỗ
trợ cho giáo viên trong việc thiết kế bài dạy. Bài soạn đã xác định đợc
kiến thức cơ bản trọng tâm, đồng thời tập trung vào những kĩ năng cần
rèn luyện kĩ năng cho học sinh sát với từng đối tợng học sinh trong lớp.
Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học trong từng tiết dạy. Định rõ đợc
các nội dung công việc, các hình thức hoạt động của thầy và trò trong tiết
dạy, thời gian đợc phân bố hợp lí hơn, tăng cờng thời gian luyện tập thực
hành cho học sinh.
Chất lợng bài soạn đợc nâng lên rõ rệt và luôn đợc đánh giá cao,
kết quả cụ thể: Số tiết dạy đạt loại khá giỏi 100% trong số tiết soạn đạt
tốt chiếm 70%.
Vận dụng giải pháp chuẩn bị và sử dụng đồ dùng dạy học, bộ đồ
dùng học toán của học sinh đã tạo ra đợc nề nếp, chất lợng sử dụng đồ
dùng của giáo viên và học sinh. Đặc biệt, kĩ năng thao tác ,kĩ năng t duy
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


khoa học chính xác hơn.100% số tiết cần sử dụng đồ dùng dạy học đợc
chuẩn bị và sử dụng có hiệu quả cao.
Các hình thức dạy học trên lớp đã đợc lựa chọn và tổ chức hoạt
động có hiệu quả, đạt đợc mục tiêu của bài dạy, tạo sự hứng thú, tích cực
trong hoạt động học tập của học sinh. Huy động đợc các đối tợng học
sinh trong lớp tham gia hoạt động học tập. Giáo viên có thời gian và điều
kiện để bồi dỡng học sinh giỏi và giúp đỡ học sinh yếu trong giờ học.
Kết quả qua khảo sát của chuyên môn, 2/2 giáo viên dạy lớp 5 thực
hiện tốt các hình thức hoạt động trên lớp, 90% số tiết chọn và vận dụng
hình thức tổ chức hoạt động học tập trên lớp phù hợp, mang lại hiệu quả
cao trong tiết dạy.
Đối với học sinh, cho thấy rằng số học sinh biết cách học cá nhân,
cách học phối kết hợp với cộng đồng đạt từ 95 -98%. Số còn lại việc phát
huy vai trò tự học còn chậm.
Qua vận dụng biện pháp về thực hiện đánh giá và tự đánh giá, nhìn
chung học sinh đã phát huy đợc vai trò nhận xét, đánh giá và tự đánh giá.
Đã củng cố đợc niềm tin trong học tập cho học sinh.

Kết quả về chất lợng qua điều tra và khảo sát sau khi vận dụng các
giải pháp trong nội dung về diện tích các hình trong chơng trình toán 5:
- Số học sinh lớp 5 đợc điều tra qua bài kiểm tra: 74em (năm học 20082009)
+ Đạt điểm 9-10: 19 em chiếm 25,7%
+ Đạt điểm 7-8 : 39 em chiếm 52,7%
+ Đạt điểm 5-6: 16 em chiếm 21,6%
+ Đạt điểm dới 5: 0
- Số học sinh khối 5 dự khảo sát: 76 em (đến tại thời điểm tháng 1- 2010)

+ Đạt điểm 9-10 : 26 em chiếm 34,2%
+ Đạt điểm 7-8 : 42 em chiếm 55,3%
+ Đạt điểm 5-6: 8 em chiếm 10,5%
2. Bài học kinh nghiệm:
- Để thực hiện tốt mục tiêu đề ra, trớc hết phải chú trọng công tác
bồi dỡng và tự bồi dỡng, tự học, tự nghiên cứu để nắm đợc những định hNgời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


ớng cơ bản về yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học, vận dụng sáng tạo
những định hớng đổi mới đó vào nội dung dạy học nói chung và dạy diện
tích các hình nói riêng cho phù hợp với điều kiện thực tiễn.
- Bồi dỡng, nâng cao việc sử dụng công nghệ thông tin vào soạn
giảng nhằm khai thác tối đa hiệu quả đồ dùng dạy học, tạo niềm hứng
thú cho H trong mỗi tiết dạy.

- Nghiên cứu kĩ nội dung chơng trình sách giáo khoa, tài liệu tham
khảo, từ đó có kế hoạch để chuẩn bị bài dạy, lên lớp phù hợp với đối tợng
học sinh.
- Thờng xuyên cải cách soạn bài, nâng cao chất lợng bài soạn của
từng tiết.
- Luôn có kế hoạch dự giờ thăm lớp để rút kinh nghiệm.
- Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học và dụng cụ học tập.
- Quan tâm đến việc chọn và thực hiện tốt các hình thức hoạt động
học tập trên lớp, kích thích, động viên sự tiến bộ trong học tập của học
sinh.
- Coi trọng việc hình thành phơng pháp học tập cá nhân, học tập
cộng đồng, nhóm, tạo cho học sinh thói quen và kĩ năng học tập.
- Đảm bảo kế hoạch kiểm tra đánh giá thờng xuyên, đánh giá định

kì. Theo dõi, nắm bắt kịp thời chất lợng từng đối tợng học sinh qua từng
thời điểm để có giải pháp điều chỉnh kịp thời và phù hợp.
C. Kết luận:
Vận dụng một số giải pháp dạy học diện tích các hình trong chơng trình Toán 5 theo phơng pháp phát huy tính tích cực sáng tạo trong
học tập của học sinh đã giúp cho học sinh hoạt động học tập tích cực và
có hiệu quả hơn. Sự phối hợp giữa ngời học và ngời dạy nhẹ nhàng, thoải
mái. Học sinh hoàn toàn chủ động để tiếp cận

và nắm vững tri thức cũng nh rèn luyện kĩ năng theo yêu cầu của bài dạy.
Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang


Thời gian dành cho học sinh thực hành đợc nhiều hơn, mặt khác
giáo viên có điều kiện tiếp cận các đối tợng học sinh để thực hiện mục
tiêu đề ra trong tiết dạy.
* Kiến nghị và đề xuất:
- Đối với ngời dạy phải thờng xuyên đọc các tài liệu tham khảo về
đổi mới phơng pháp dạy học. Có sổ tích lũy ghi lại những thành công,
hạn chế qua tiết dạy, tìm đợc nguyên nhân cơ bản của những thành công
hay tồn tại đó.
- Đối với cán bộ quản lí cần tạo mọi điều kiện đảm bảo đủ cơ sở vật
chất, thiết bị, đồ dùng học tập để hoạt động dạy học thuận lợi hơn.
- Đối với ngời học, cần chuẩn bị chu đáo các điều kiện nh sách giáo
khoa, vở bài tập, chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân, kính mong thầy
cô trao đổi và góp ý thêm để sáng kiến kinh nghiệm ngày càng hoàn
thiện hơn, nhằm góp phần nâng cao chất lợng môn Toán nói chung và
việc giảng dạy nội dung diện tích các hình trong chơng trình Toán 5 nói

riêng.
Kiến Giang, ngày 17 tháng 5 năm 2010
Ngời viết

Đinh Thị Tố Nh

Ngời viết: Đinh Thị Tố Nh

- Trờng TH số 2 Kiến Giang