Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã thuận an, tỉnh bình dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THƠM

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI
THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG.

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THƠM

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TẠI
THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG.
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ CHUYÊN NGÀNH: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ LAN HƯƠNG

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài “Quản lý hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương”,
tơi đã nhận được sự quan tâm, góp ý, hỗ trợ quý báu từ các tổ chức, cá nhân.
Tôi xin chân thành bày tỏ lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu trường, Phòng Sau đại học,
Ban chủ nhiệm và các Thầy Cô khoa Giáo dục đã tận tình hướng dẫn, giảng dạy trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn – Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh.
Xin chân thành cảm ơn các cán bộ, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo Thị xã
Thuận An, tỉnh Bình Dương; Ban Giám hiệu nhà trường, các Thầy cô giáo cùng các em
học sinh ở các trường TH Vĩnh Phú, TH Bình Hịa, TH Trần Quốc Toản, TH Phú Long,
TH Phan Chu Trinh tại Thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương đã tạo mọi điều kiện thuận lợi,
giúp đỡ tôi thực hiện luận văn này.
Tơi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã luôn động viên, cổ vũ và hỗ trợ tơi
thực hiện và hồn thành luận văn.
Đặc biệt, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS.Vũ Lan Hương đã trực tiếp
hướng dẫn và tận tình giúp đỡ tơi trong suốt q trình hồn thiện luận văn này.
Mặc dù tôi đã rất cố gắng để thực hiện luận văn một cách hoàn chỉnh nhất tuy nhiên
do hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên không tránh khỏi những thiếu sót nhất định.
Tơi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của Qúy Thầy cơ để luận văn
được hồn thiện hơn.
Một lần nữa tơi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô!

Tác giả Luận văn

Nguyễn Thị Thơm

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài ““Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương” là cơng trình nghiên cứu riêng
của tơi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng
được công bố trong bất kỳ công trình nào.

Tác giả Luận văn

Nguyễn Thị Thơm


MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu. ...................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................................... 2
4. Đối tƣợng nghiên cứu ...................................................................................... 2
5. Khách thể nghiên cứu. .................................................................................... 2
6. Phƣơng pháp nghiên cứu. ............................................................................... 2
7. Phạm vi nghiên cứu. ........................................................................................ 3

8. Giả thuyết khoa học......................................................................................... 4
9. Cấu trúc luận văn. ........................................................................................... 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC. ............................. 5
1.1Sơ lƣợc lịch sử nghiên cứu vấn đề.
1.1.1Lịch sử nghiên cứu về giáo dục ngồi giờ lên lớp
ở nước ngồi nói chung. .................................................................................. 5
1.1.2

Lịch sử nghiên cứu về giáo dục ngoài giờ lên lớp ở Việt Nam. ............... 6

1.2 Các khái niệm cơ bản về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng. ... 8
1.2.1 Quản lý ............................................................................................................ 8
1.2.1.1 Khái niệm quản lý .................................................................................. 8
1.2.1.2 Các chức năng của quản lý.................................................................... 9
1.2.2 Quản lý giáo dục............................................................................................. 13


1.2.3 Quản lý nhà trường ........................................................................................ 15
1.2.4 Quản lý HĐGDNGLL .................................................................................... 16
1.3 Hoạt động ngoài giờ lên lớp. ............................................................................. 17
1.3.1 Khái niệm giờ lên lớp, ngoài giờ lên lớp ...................................................... 17
1.3.2 Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .......................................... 17
1.3.3 Vị trí, vai trị, mục tiêu, nhiệm vụ của HĐGDNGLL ................................... 18
1.3.3.1 Vị trí của HĐGDNGLL ............................................................................ 18
1.3.3.2 Vai trò của HĐGDNGLL ......................................................................... 18
1.3.3.3 Mục tiêu của HĐGDNGLL ...................................................................... 19
1.3.3.4 Nhiệm vụ của HĐGDNGLL ..................................................................... 19
1.3.4 Nguyên tắc tổ chức các HĐGDNGLL ........................................................... 21
1.3.4.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích, kế hoạch ......................................... 21

1.3.4.2 Nguyên tắc đảm bảo tính tự nguyện, tự giác của học sinh ...................... 21
1.3.4.3 Nguyên tắc tính đến đặc điểm lứa tuổi và tính cá biệt của học sinh ....... 21
1.3.4.4 Nguyên tắc kết hợp sự lãnh đạo sư phạm của thầy với tính tích cực, độc
lập và sáng tạo của học sinh ................................................................................ 23
1.3.4.5 Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 24
1.3.5 Nội dung, hình thức, thời gian tổ chức các HĐGDNGLL ........................... 23
1.3.6 Đặc điểm của HĐGDNGLL ........................................................................... 26
1.3.6.1Bình diện hoạt động rộng ......................................................................... 26
1.3.6.2Tính đa dạng về mục tiêu .......................................................................... 26
1.3.6.3Tính năng động của chương trình, kế hoạch HĐGDNGLL ..................... 26
1.3.6.4 Tính phong phú, đa dạng của nội dung, hình thức thực hiện; tính phức
tạp, khó khăn của việc kiểm tra, đánh giá ........................................................... 26
1.3.7 Quy trình tổ chức các HĐGDNGLL ............................................................. 27
1.4 Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp của học sinh tiểu học. ........................... 28
1.4.1 Xây dựng kế hoạch ........................................................................................ 28
1.4.1.1 Xác định mục tiêu .................................................................................... 28
1.4.1.2 Xây dựng kế hoạch................................................................................... 29
1.4.2 Tổ chức thực hiện .......................................................................................... 29
1.4.3 Lãnh đạo các lực lượng trong nhà trường ................................................... 30
1.4.4 Kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm ............................................................. 32


KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................... 33
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ
LÊN LỚP Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TẠI THỊ XÃ THUẬN AN,
TỈNH BÌNH DƢƠNG. ............................................................................ 34
2.1 Một số nét khái quát về vị trí địa lý, đặc điểm dân số, tình hình kinh tế- chính
trị, văn hóa- xã hội tại thị xã Thuận An. .......................................................... 34
2.2 Khát quát về các trƣờng tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng..... 35
2.3 Thực trạng cơng tác quản lý hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp các trƣờng

tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng. ................................................ 37
2.3.1 Khái quát về khảo sát thực trạng. .................................................................. 37
2.3.1.1Mục đích, yêu cầu khảo sát .................................................................... 37
2.3.1.2Nội dung khảo sát ................................................................................... 37
2.3.1.3Mẫu khảo sát .......................................................................................... 37
2.3.1.4Công cụ khảo sát .................................................................................... 39
2.3.1.5Cách xử lý kết quả khảo sát .................................................................... 39
2.3.2 Thực trạng công tác lập kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
các trường tiểu học thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. .......................... 40
2.3.3 Thực trạng công tác tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. ............................ 46
2.3.3.1 Thành lập ban chỉ đạo ........................................................................... 47
2.3.3.2Tổ chức phân công nhiệm vụ, sắp xếp nhân sự ...................................... 48
2.3.3.3Tổ chức thống nhất mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp
HĐGDNGLL ...................................................................................................... 50
2.3.3.4 Tổ chức các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị ......................... 57
2.3.3.5 Tổ chức các nguồn lực tài chính............................................................ 61
2.3.3.6 Tổ chức phối hợp các lực lượng trong và ngồi nhà trường ................ 63
2.3.4 Thực trạng cơng tác lãnh đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương ............................. 69
2.3.4.1Định hướng, chỉ dẫn cho giáo viên, học sinh thực hiện ......................... 70
2.3.4.2Tạo ảnh hưởng tới giáo viên, học sinh thực hiện ................................... 73
2.3.5 Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. ............ 80


2.3.5.1Xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ số đánh giá đo lường hiệu quả.. 81
2.3.5.2 Thu thập và xử lý thông tin về GDNGLL............................................... 82
2.3.5.3 Tổ chức kiểm tra, đánh giá thường xuyên, theo định kỳ........................ 84
2.3.5.4Kết hợp các hình thức trong kiểm tra, đánh giá ..................................... 84

2.3.5.6 Xây dựng các chế độ đãi ngộ phù hợp cho CBQL-GV tham gia........... 85
2.4 Đánh giá chung về công tác quản lý các hoạt động ngoài giờ lên lớp. .......... 87
2.4.1 Ưu điểm. .......................................................................................................... 87
2.4.2 Hạn chế ........................................................................................................... 88
2.4.3 Nguyên nhân .................................................................................................. 90
2.4.3.1 Nguyên nhân của những ưu điểm .......................................................... 91
2.4.3.2 Nguyên nhân của những hạn chế........................................................... 91
Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ............................................... 93
3.1 Cơ sở đề xuất các biện pháp quản lý................................................................ 93
3.1.1 Cơ sở lý luận ................................................................................................... 93
3.1.2 Cơ sở pháp lý .................................................................................................. 94
3.1.3 Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 95
3.2 Đề xuất các biện pháp cụ thể ............................................................................ 96
3.2.1 Tăng cường thực hiện các chức năng quản lý của hiệu trưởng nhà trường
trong HĐGDNGLL ............................................................................................. 96
3.2.1.1 Mục tiêu ................................................................................................. 96
3.2.1.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................... 96
3.2.2 Tổ chức tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về HĐGDNGLL cho
CBQL, giáo viên, học sinh và các lực lượng ngoài nhà trường tham gia
GDNGLL ........................................................................................................... 99
3.2.2.1 Mục tiêu ............................................................................................... 99
3.2.2.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 99


3.2.3 Kiện tồn, phát huy vai trị của Ban chỉ đạo HĐGDNGLL. ........................ 100
3.2.3.1 Mục tiêu ............................................................................................... 100
3.2.3.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 100
3.2.4 Tổ chức bồi dưỡng về chuyên môn, các kĩ năng mềm cho giáo viên thực hiện
HĐGDNGLL. .................................................................................................. 101
3.2.4.1 Mục tiêu ............................................................................................... 101

3.2.4.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 101
3.2.5 Tăng cường ngân sách, cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu dạy học cho
HĐGDNGLL. .................................................................................................. 102
3.2.5.1 Mục tiêu ............................................................................................... 102
3.2.5.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 102
3.2.6 Tăng cường vai trò chủ động của nhà trường trong công tác phối hợp ba mơi
trường: gia đình- nhà trường- xã hội. Phát huy vai trò của Ban đại diện cha
mẹ học sinh trong công tác phối hợp. .............................................................. 103
3.2.6.1 Mục tiêu ............................................................................................... 103
3.2.6.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 104
3.2.7 Xây dựng chính sách thi đua, khen thưởng, đãi ngộ cho CBQL, giáo viên
tham gia GDNGLL. .......................................................................................... 105
3.2.7.1 Mục tiêu ............................................................................................... 105
3.2.7.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 105
3.2.8 Giảm sĩ số học sinh trong lớp học ................................................................. 106
3.2.8.1 Mục tiêu ............................................................................................... 106
3.2.8.2 Nội dung và cách thực hiện ................................................................. 106


3.3 Ý kiến đánh giá của CBQL-GV về tính cần thiết và khả thi của các biện
pháp đƣợc đề xuất. ........................................................................................... 106
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ......................................................................................... 109
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 110
1. Kết luận .......................................................................................................... 110
2. Kiến nghị ........................................................................................................ 112
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN.

Viết tắt

Viết đầy đủ

BĐDCMHS

Ban đại diện cha mẹ học sinh

CBQL

Cán bộ quản lý

CMHS

Cha mẹ học sinh

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

GVBM

Giáo viên bộ mơn

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐGDNGLL

Hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp

HS

Học sinh

TB

Trung bình

TH

Tiểu học

TPT

Tổng phụ trách


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1 Quy mô giáo dục tiểu học ở thị xã Thuận An, Tỉnh Bình Dương ..................... 35
Bảng 2.2 Danh sách trường Tiểu học và mẫu khảo sát ..................................................... 38
Bảng 2.3 Thời gian công tác của CBQL-GV được khảo sát ............................................. 38
Bảng 2.4 Đánh giá của CBQL-GV về chức năng lập kế hoạch HĐGDNGLL ................ 40
Bảng 2.5 Đánh giá của thầy cô về chức năng tổ chức HĐGDNGLL ............................... 47

Bảng 2.6 Đánh giá của thầy/ cô về công tác tổ chức nhân sự cho HĐGDNGLL ............. 49
Bảng 2.7 Mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................................... 52
Bảng 2.8 Mức độ tổ chức các HĐGDNGLL tại trường thầy/cơ ....................................... 53
Bảng 2.9 Hình thức tổ chức các HĐGDNGLL tại trường ................................................ 55
Bảng 2.10 Đánh giá của CBQL-GV và CMHS về cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học dành cho HĐGDNGLL ...................................................................... 58
Bảng 2.11 Mức độ đầy đủ và mức độ sử dụng của cơ sở vật chất, trang thiết bị
dành cho HĐGDNGLL .................................................................................... 59
Bảng 2.12 Mức độ phối hợp thường xuyên giữa nhà trường với các lực lượng
bên ngoài trong HĐGDNGLL ........................................................................ 64
Bảng 2.13 Mối liên hệ giữa gia đình và nhà trường trong HĐGDNGLL ......................... 65
Bảng 2.14 Vai trò phối hợp của CMHS với nhà trường trong việc
tổ chức các HĐGDNGLL ................................................................................ 66


Bảng 2.15 Những khó khăn phụ huynh thường gặp khi tham gia HĐGDNGLL ............. 67
Bảng 2.16 Đánh giá của thầy/ cô về chức năng lãnh đạo HĐGDNGLL........................... 69
Bảng 2.17 Đánh giá của CBQL-GV về mức độ thường xuyên và hiệu quả của
chức năng lãnh đạo định hướng, chỉ dẫn GDNGLL ...................................... 71
Bảng 2.18 Đánh giá của CBQL-GV về chức năng lãnh đạo tạo ảnh hưởng
tới GV, HS thực hiện HĐGDNGLL ................................................................ 73
Bảng 2.19 Đánh giá của CBQL-GV về công tác giám sát và điều chỉnh trong
quá trình thực hiện HĐGDNGLL .................................................................... 75
Bảng 2.20 Đánh giá của CBQL-GV về thúc đẩy HĐGDNGLL phát triển....................... 77
Bảng 2.21 Đánh giá của CBQL-GV về công tác kiểm tra, đánh giá GDNGLL ............... 80
Bảng 2.22 Đánh giá mức độ hài lòng của CBQL-GV về các hình thức
thi đua, khen thưởng trong HĐGDNGLL ........................................................ 86
Bảng 2.23: Đánh giá của CBQL-GV về mức độ tác động của các yếu tố ....................... 90
Bảng 2.24 Ý kiến đánh giá của CBQL-GV về tính cần thiết và khả thi của các
biện pháp được đề xuất ..................................................................................107

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 2.1 Mức độ cần thiết của việc lập kế hoạch HĐGDNGLL .................................. 42
Biểu đồ 2.2 Mức độ nắm bắt thông tin về kế hoạch HĐGDNGLL................................... 44
Biểu đồ 2.3 Cách thức tham gia công tác lập kế hoạch HĐGDNGLL
của CBQL-GV ............................................................................................... 45
Biểu đồ 2.4 Thành phần Ban chỉ đạo HĐGDNGLL ......................................................... 48
Biểu đồ 2.5 Đánh giá về vị trí của HĐGDNGLL .............................................................. 51
Biểu đồ 2.6 Thời gian tổ chức các HĐGDNGLL tại trường ............................................. 54
Biểu đồ 2.7 Phương pháp dạy học trong GDNGLL của thầy /cô ..................................... 57
Biểu đồ 2.8 Ngân sách dành cho các HĐNGNGLL tại trường ......................................... 62
Biểu đồ 2.9 Các nguồn cung cấp thông tin về HĐGDNGLL cho CMHS ........................ 65
Biểu đồ 2.10 Các nội dung được GV đánh giá HS trong GDNGLL ................................. 82
Biểu đồ 2.11 Thu thập và xử lý thông tin trong công tác kiểm tra, đánh giá ................... 83
Biểu đồ 2.12 Kết hợp các hình thức trong kiểm tra, đánh giá .......................................... 85


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Trang
Sơ đồ 1.1 Các chức năng trong chu trình quản lý ...................................................... 10
Sơ đồ 1.2 Sơ đồ diễn tả khái niệm Quản lý giáo dục ................................................. 14


MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
Giáo dục được nhận định là “ Quốc sách hàng đầu”, luôn nhận được sự quan tâm

và đầu tư của toàn xã hội. Giáo dục Việt Nam đã có những bước chuyển biến tích cực,
phát triển vượt bậc cả về quy mô và chất lượng. Hệ thống trường học đa dạng từ công
lập, dân lập, tư thục v.vv…với đầy đủ các cấp học từ mầm non, tiểu học tới cao đẳng,
đại học và sau đại học; phổ cập giáo dục tiểu học tiến tới phổ cập trung học cơ sở tạo
cơ hội cho mọi trẻ em đều được đến trường. Tuy nhiên, giáo dục Việt Nam cũng gặp
khơng ít khó khăn giữa mức độ đầu tư và yêu cầu phát triển; tình trạng đào tạo không
đáp ứng được nhu cầu của xã hội; hệ thống giáo dục nặng về thi cử với những kì thi
kéo dài liên miên gây áp lực cho cả phụ huynh và học sinh, đào tạo ra một lớp thế hệ
“học để thi” v.v…
Để xây dựng một nền giáo dục tiên tiến “Phấn đấu đến năm 2020, nước ta có một
nền giáo dục tiên tiến mang đậm bản sắc dân tộc, đáp ứng u cầu phục vụ cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế” [1] Nghị quyết Hội nghị lần
thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành nội dung Đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa trong
điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế [2].
Giáo dục tiểu học là một bộ phận trong hệ thống giáo dục Việt Nam, đóng vai trị
quan trọng trong việc phát triển và hồn thiện nhân cách học sinh. Điều 27 khoản 2 Luật Giáo dục sửa đổi năm 2009 đã xác định mục tiêu của giáo dục tiểu học là “Giúp
học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học bậc Trung
học cơ sở” [26]. Phát triển học sinh một cách tồn diện ln là mục tiêu hướng tới của
giáo dục. Đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học các em không chỉ tiếp thu tri thức qua các mơn
học trong giờ lên lớp mà cịn qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Giáo dục
ngồi giờ lên lớp đóng vai trị quan trọng trong việc phát triển toàn diện ở trẻ. Khoản 1
Điều 29 Điều lệ trường tiểu học 2010 đã ghi: “ Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động
giáo dục trong giờ lên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo
đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ học sinh yếu kém phát triển
phù hợp đặc điểm tâm lí, sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học”[3].

Bình Dương là tỉnh phát triển mạnh về cơng nghiệp, đòi hỏi nguồn nhân lực chất
lượng cao. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển, vì vậy tỉnh có nhiều chính
sách đầu tư cho giáo dục, đặc biệt là bậc tiểu học. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại một số trường tiểu học còn nhiều hạn chế trong
khâu: lập kế hoạch hoạt động, tổ chức thực hiện kế hoạch, các biện pháp phối hợp với
các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường, kiểm tra đánh giá. Hiệu quả của hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp chưa cao, chưa thu hút học sinh tham gia vào hoạt
động và phát huy vai trị của hoạt động ngồi giờ lên lớp trong việc giáo dục học sinh
theo yêu cầu hiện nay.Từ những thực tế trên, tôi quyết định thực hiện đề tài: “ Quản
lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An,
tỉnh Bình Dương”.
2.

Mục đích nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp ở trường

tiểu học, tìm hiểu thực tiễn cơng tác quản lý hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp ở các
trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương đồng thời đề xuất một số giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.
3.

Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1

Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý và quản lý hoạt động

ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học.
3.2

Khảo sát, đánh giá thực trạng cơng tác quản lý hoạt động giáo dục ngồi

giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.
3.3

Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của công

tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã
Thuận An, tỉnh Bình Dương.
4.

Đối tượng nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại

thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.
5.

Khách thể nghiên cứu
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã Thuận An,

tỉnh Bình Dương.
2


6.

Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp lý luận
Nghiên cứu các văn bản, tài liệu, sách báo, các thông tin trên mạng Internet,…có

liên quan đến vấn đề nghiên cứu từ đó xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.
6.2 Phương pháp quan sát
Người nghiên cứu tiến hành quan sát có chủ đích cách thức tổ chức thực hiện,
kiểm tra đánh giá các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp…nhằm thu thập thông tin
về quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại thị xã
Thuận An, tỉnh Bình Dương.
6.3 Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Người nghiên cứu xây dựng ba bảng hỏi: Bảng 1 dành cho cán bộ quản lý và
giáo viên; Bảng 2 dành cho học sinh; Bảng 3 dành cho cha mẹ học sinh. Tiến hành
khảo sát bằng bảng hỏi về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp tại
thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.
6.4 Phương pháp xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS
Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý thông tin thu thập được qua phương pháp điều
tra bằng bảng hỏi.
7.

Phạm vi nghiên cứu
7.1 Về lý luận
Làm rõ các khái niệm cơ bản, mục tiêu và các chức năng của quản lý hoạt động

giáo dục ngoài giờ lên lớp của học sinh bậc tiểu học.
7.2 Về thực tiễn
Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường
tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương theo hướng tiếp cận quá trình- chức
năng của quản lý. Làm rõ nguyên nhân của thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng
cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
7.3 Về khách thể khảo sát
Tiến hành khảo sát 100 cán bộ quản lý và giáo viên, 500 học sinh, 250 phụ huynh
học sinh tại năm trường tiểu học tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương: TH Vĩnh Phú,
TH Bình Hịa, TH Trần Quốc Toản, TH Phú Long, TH Phan Chu Trinh.

3


8.

Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại

thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương cịn nhiều bất cập và hạn chế trong việc hiệu trưởng
tổ chức thực hiện kế hoạch HĐGDNGLL, phối hợp với các lực lượng trong và ngoài
nhà trường, kiểm tra đánh giá hiệu quả của HĐGDNGLL.
9.

Cấu trúc luận văn
Nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chương:

Chương 1 Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu
học
Chương 2 Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học
tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương
Chương 3 Một số biện pháp và kiến nghị

4


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1 Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1 Lịch sử nghiên cứu về giáo dục ngoài giờ lên lớp ở nước ngoài nói
chung
Lịch sử nghiên cứu về giáo dục thế giới đề cập khá nhiều về tầm quan trọng của
lao động, hoạt động thực hành, kết hợp thực tiễn và lý luận trong quá trình dạy-học, tổ
chức các hoạt động giáo dục cho học sinh.
Arixtot (384-322 TCN), nhà triết học và khoa học vĩ đại nhất của Hy Lạp cổ đại,
ông là người đầu tiên phân chia lứa tuổi học sinh (0-7, 7-14, 14-21), ơng nhấn mạnh
mỗi giai đoạn phải có nội dung, phương pháp giáo dục thích hợp. Nhà triết học kiệt
xuất người Hy Lạp Đemocrite (460-370 TCN), người đầu tiên trong lịch sử vượt khỏi
ý Chúa để phán xét thế giới, đã đề cập đến tầm quan trọng của giáo dục lao động, ông
là người đầu tiên trong lịch sử đưa ra nguyên tắc “Kết hợp giáo dục với lao động và
cuộc sống sinh hoạt của trẻ em” [27].
Học thuyết Mác –Ăngghen khi bàn về giáo dục đã nhấn mạnh nội dung giáo dục
con người phải phát triển toàn diện, hài hịa “đức, trí, thể, mĩ, giáo dục lao động”, đề
cao vai trò của lao động trong việc phát triển nhân cách người học. Mác khẳng định “
Học tập kết hợp với lao động sản xuất là phương pháp tổng quát của sản xuất xã hội và
là phương pháp duy nhất để hình thành con người tồn diện. Lao động tạo ra nhân
cách con người v.v…” [27].
Triết học Mác- Lenin khi đề cập về giáo dục cũng đã chỉ rõ “lý luận phải gắn liền
với thực tiễn” và “Thực tiễn phải được chỉ đạo bởi lý luận; ngược lại, lý luận phải
được vận dụng vào thực tiễn, tiếp tục bổ sung và phát triển trong thực tiễn”, theo ông
muốn nắm vững tri thức người học cần tích cực lao động trí óc kết hợp với lao động
chân tay và hoạt động xã hội “Học, học nữa, học mãi”, “học phải gắn với thực tiễn”
[27].
N.C. Crúpxcaia (1869- 1939) là một nhà hoạt động chính trị vừa là nhà tâm lý
học, giáo dục học Xơ viết, bà có nhiều đóng góp cả về lý luận và thực tiễn giáo dục.
Bà đặc biệt chú ý đến ấu nhi, muốn nhi đồng làm theo ngun tắc “Tập thể vì tơi, tơi vì
5

tập thể”. Bà là một trong những người sáng lập ra tổ chức Đội, Đồn,…nhấn mạnh
năng lực tự quản thơng qua các hoạt động của Đội, Đoàn; về lĩnh vực, địa bàn hoạt
động là ngồi giờ lên lớp; về hình thức là thông qua các hoạt động vui chơi, thể dục,
thể thao, nghiên cứu khoa học v.v…[27]
Theo Makarenko (1888-1939), vừa là nhà văn vừa là nhà giáo dục Xô viết lỗi lạc,
một trong những logic của quá trình sư phạm là “quá trình tổ chức hợp lý hoạt động
của học sinh tham gia vào cách mạng xã hội, lao động sản xuất, các hoạt động tập thể
như vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, văn hoá nghệ thuật” [27]. Ông cũng
nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp “Tơi kiên trì nói
rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp giáo dục không thể hạn chế trong các vấn đề
giáo dục, lại càng khơng thể để cho q trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học, mà
đáng ra phải là trên mỗi mét vuông của đất nước chúng ta… Nghĩa là trong bất kỳ
hồn cảnh nào cũng khơng được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ được tiến hành
trong lớp. Cơng tác giáo dục chỉ đạo tồn bộ cuộc sống của trẻ” [16].
Theo quan điểm của UNESCO về giáo dục toàn diện là “học để biết, học để làm,
học chung sống và học để tự hồn thiện mình” [20]. Quan điểm sư phạm tiên tiến của
thế giới ngày nay phân tích sự hiểu biết qua 6 bậc thang tri thức: biết, hiểu, vận dụng,
phân tích, tổng hợp và khẳng định được giá trị trong các hệ thống giá trị của cuộc
sống. Nhà trường không chỉ thông tin đơn thuần một chiều mà phải tổ chức cho học
sinh các hoạt động thực hành, tìm tịi, trải nghiệm thực tế v.vv…qua các hoạt động
ngồi giờ lên lớp.
Như vậy, q trình dạy- học không chỉ dừng lại ở việc cung cấp tri thức khoa học
mà còn phải được áp dụng vào thực tiễn để kiểm chứng, củng cố, hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp đóng vai trị rất quan trọng trong việc giáo dục học sinh một cách
toàn diện - đây là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục hiện nay.
1.1.2 Lịch sử nghiên cứu về giáo dục ngoài giờ lên lớp ở Việt Nam
Ở Việt nam, hoạt động GDNGLL luôn được Bộ GD&ĐT coi trọng, đặc biệt
trong những năm học gần đây hoạt động GDNGLL đã được Bộ GD&ĐT xây dựng
thành chương trình cho các cấp học, có nhiều tài liệu tập huấn dành cho hoạt động
GDNGLL. Hàng loạt các văn bản liên quan tới hoạt động GDNGLL được Bộ GD&ĐT

ban hành, cụ thể:
6


- Thông tư số 32/TT của Bộ Giáo dục và TW Đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh kí ngày 15/10/1988 quy định về thành phần Ban chỉ đạo HĐGDNGLL: “Mỗi
trường thành lập ban chỉ đạo (hay điều hành) các hoạt động ngồi giờ lên lớp dưới sự
chủ trì của Hiệu trưởng (hay Phó hiệu trưởng) với sự tham gia của Bí thư Đồn trường
(hay Tổng phụ trách Đội với trường phổ thơng cơ sở), ở xã nên có Chủ tịch Hội đồng
Đội cùng tham gia và một số giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm phụ trách các
hoạt động” [5].
- Khoản 2- Điều 29 Điều lệ trường tiểu học 2010 cũng đề cập đến hình thức tổ
chức các HĐGDNGLL “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được tiến hành thông
qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn trong chương trình giáo dục phổ
thơng cấp Tiểu học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục ban hành”[3].
- Khoản 4 điều 7 quyết định số 04/2008/QĐ-BGDĐT ngày 04 tháng 02 năm
2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về việc đánh giá kết quả giáo
dục các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Bên cạnh đó, có nhiều tác giả có các nghiên cứu đề cập đến hoạt động GDNGLL
ở các góc độ khác nhau, các nghiên cứu đã được xuất bản thành các sách hoặc được
chuyển tải dưới dạng chuyên đề cho cao học quản lý giáo dục như: Phạm Minh Hạc,
Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Hà Nhật Thăng v.vv...
Ngồi ra, có một số đề tài nghiên cứu trong nước về hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp như :
- Đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường Tiểu học Cam Phúc Nam” của tác giả Vũ Phương Lan, hiệu trưởng
trường Tiểu học Cam Phúc Nam, Cam Ranh, Khánh Hòa [13]. Ưu điểm của đề tài này
là nhấn mạnh được tầm quan trọng của HĐGDNGLL trong cơng tác giáo dục tồn
diện cho học sinh ở bậc tiểu học, đưa ra những điểm mạnh và hạn chế trong tổ chức
thực hiện các HĐGDNGLL tại một trường tiểu học cụ thể, từ đó đề xuất một số biện

pháp quản lý. Tuy nhiên đề tài vẫn còn một số hạn chế như chưa sử dụng nhiều
phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục trong tiến hành khảo sát đề tài, một số nội
dung trình bày còn sơ sài, đề cập nhiều đến thực trạng HĐGDNGLL hơn là công tác
quản lý hoạt động này.

7


- Đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của học sinh trường Trung
học phổ thông chuyên Khoa học Tự nhiên thuộc trường Đại học Khoa học Tự nhiên –
Đại học Quốc gia Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Hà, năm 2011[8]. Ưu điểm của đề
tài là hệ thống hóa khá đầy đủ những vấn đề lý luận về quản lý, quản lý HĐGDNGLL,
đi sâu phân tích về cơng tác QLHĐGDNGLL tại một trường chun biệt, nêu bật các
nét đặc thù của trường Chuyên, vị trí và vai trị của HĐGDNGLL đối với học sinh
trường THPT Chuyên. Hạn chế của đề tài là phân tích thực trạng theo bốn chức năng
của quản lý khá sơ sài, chưa sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học
giáo dục trong khảo sát thực trạng.
- Đề tài “Hiệu trưởng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu
học Phong Thạnh, huyện Gía Rai- Tỉnh Bạc Liêu” của tác giả Nguyễn Quốc Đạt,
trường tiểu học Phong Thạnh, huyện Gía Rai, tỉnh Bạc Liêu [7]. Ưu điểm của đề tài là
hệ thống khá đầy đủ về cơ sở lý luận của HĐGDNGLL như vị trí, vai trị, mục tiêu,
nội dung HĐGDNGLL, hình thức tổ chức HĐGDNGLL v.v…đề cập đến tầm quan
trọng của hiệu trưởng nhà trường trong cơng tác QLHĐGDNGLL, đề tài phân tích
thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề xuất giải pháp theo từng chức năng của quản lý.
Hạn chế của đề tài là mới chỉ áp dụng phương pháp quan sát và phương pháp lý luận
để xây dựng cơ sở lý luận và phân tích thực trạng, chưa có số liệu thống kê cụ thể.
Nhìn chung có khá nhiều đề tài, nghiên cứu, sách báo nói về hoạt động
GDNGLL học sinh tiểu học. Tuy nhiên các vấn đề liên quan tới hoạt động ngồi giờ
lên lớp tại tỉnh Bình Dương chưa được đề cập nhiều, chưa có đề tài nào nghiên cứu về
thực trạng cơng tác quản lý hoạt động ngồi giờ lên lớp ở các trường tiểu học tại Thị

xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.
1.2 Các khái niệm cơ bản về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.1 Quản lý
1.2.1.1 Khái niệm quản lý
Có rất nhiều định nghĩa về thuật ngữ “quản lý”.
Theo F. Taylor “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm
và sau đó hiểu được rằng họ đã hồn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất”
[17].

8


Theo H. Fayol “Quản lý nghĩa là dự kiến, tổ chức, lãnh đạo, phối hợp và kiểm
tra” [17].
Theo C.Marx “Quản lý như là lao động để điều khiển lao động” [17].
Mary Parker Follett đã đưa ra định nghĩa khá nổi tiếng về quản lý “Quản lý là
nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua người khác” [17]
Một định nghĩa được chấp nhận khá rộng rãi của Stoner, năm 1995 “Quản lý là
quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên
trong tổ chức để đạt được những mục tiêu của tổ chức” [17].
Theo GS Nguyễn Ngọc Quang “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý)
nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [25].
Tuy có nhiều cách định nghĩa khác nhau về quản lý, song có thể hiểu một cách
khái quát:
Quản lý là q trình tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên
đối tượng và khách thể quản lý bằng việc vận dụng các chức năng quản lý, nhằm sử
dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra.
1.2.1.2 Các chức năng của quản lý
Chức năng quản lý là một dạng hoạt động quản lý chun biệt thơng qua đó chủ

thể quản lý tác động vào đối tượng quản lý nhằm thực hiện một mục tiêu nhất định.
Có nhiều quan điểm khác nhau về phân loại các chức năng quản lý.
Theo truyền thống, H. Fayol đưa ra 5 chức năng quản lý đó là :
1. Kế hoạch.
2. Tổ chức.
3. Chỉ huy.
4. Phối hợp.
5. Kiểm tra.
Theo D.M. Kruk có 5 chức năng, đó là :
1. Kế hoạch
2. Tổ chức
3. Phối hợp
4. Chỉ đạo
9


5. Kiểm kê và kiểm tra
Theo G. Kh. PôPốp :
1. Quản lý sơ bộ (xác định mục tiêu, dự đoán, ..)
2. Quản lý cụ thể (tổ chức, ra lệnh, chỉ huy)
3. Kiểm tra (kiểm kê, phân tích, mối liên hệ ngược)
Theo UNESCO bao gồm 8 chức năng QL :
1. Xác định nhu cầu
2. Thẩm định và phân tích dữ liệu
3. Xác định mục tiêu
4. Kế hoạch hố
5. Triển khai cơng việc
6. Điều chỉnh
7. Đánh giá
8. Sử dụng liên hệ ngược và tái xác định các vấn đề cho quá trình quản lý tiếp theo.

Theo quan điểm quản lý hiện đại, từ những chức năng quản lý đã nêu có thể khái
quát một số chức năng quản lý nền tảng sau:
1. Lập kế hoạch.
2. Tổ chức.
3. Lãnh đạo.
4. kiểm tra và đánh giá.
Các chức năng trên lập thành chu trình quản lý.

Lập kế hoạch

Kiểm tra

Thông tin

Tổ chức

Lãnh đạo

Sơ đồ 1.1 Các chức năng trong chu trình quản lý
10