2 Bài văn mẫu bình giảng bài thơ Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên

Luyện thi THPT QG môn Ngữ văn năm 2017
Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

VĂN MẪU LỚP 12: TIẾNG HÁT CON TÀU – CHẾ LAN VIÊN
2 BÀI VĂN MẪU “BÌNH GIẢNG BÀI THƠ TIẾNG HÁT CON TÀU
CỦA CHẾ LAN VIÊN”
BÀI MẪU SỐ 1:
Bài thơ “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên được rút ra từ tập thơ “Ánh sáng và phù sa”,
là một trong những thành tựu xuất sắc của nền thơ Việt Nam từ sau năm 1945. Bài thơ là
tiếng lòng của một người con, người chiến sĩ, là lịng biết ơn, tình u, sự gắn bó với nhân
dân, với đất nước của một tâm hồn thơ đã tìm thấy con đường soi sáng cho những tác phẩm
của mình – đó là đời sống nhân dân và đất nước.
Bài thơ có một lời đề từ bằng khổ thơ bốn câu:
“Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc
Khi lịng ta đã hóa những con tàu
Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát
Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu”
Cả Tổ quốc đều rộn ràng, nhộn nhịp xây dựng cuộc sống mới cùng Tây Bắc. Không cần ở
tại nơi ấy, cùng bà con xây dựng đất nước, những một lịng vẫn nhớ về Tây Bắc, Tây Bắc
ln ở trong tim. Lời đề từ của bài thơ như tiếng lòng của một người con đã đi xa nhưng
trong lòng vẫn luôn hướng về Tây Bắc.
Bài thơ mở đầu bằng lời thúc giục:
“ Con tàu này lên Tây Bắc anh đi chăng
Bạn bè đi xa anh giữ trời Hà Nội
Anh có nghe gió ngàn đang rú gọi
Ngồi cửa ơ? Tàu đói những vành trăng

Đất nước mênh mơng, đời anh nhỏ hẹp
Tàu gọi anh đi ,sao chửa ra đi?
Chẳng có thơ đâu giữa lịng đóng khép

Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!

Trang | 1


Luyện thi THPT QG môn Ngữ văn năm 2017
Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kia

Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây Bắc
Xứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùng
Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất
Nay dạt dào đã chính trái đầu xuân
Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửa
Nghìn năm sau, còn đủ sức soi đường
Con đã đi nhưng con cần vượt nữa
Cho con về gặp lại Mẹ yêu thương”
Những lời giục giã nhân vật “anh”, cũng là đại biểu cho những người đang loay hoay với cái
tôi nhỏ bé, chưa tìm được lí tưởng của mình, cũng như đang giục giã chính mình. Đi đi, lên
tàu đi, lên Tây Bắc đi, bởi vì “Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kia”.Đã đi rất nhiều, rất xa, đã
trăn trở , rồi cuối cùng nhận ra, về Tây Bắc đi, để “gặp lại Mẹ yêu thương”.
Đoạn thơ tiếp theo là tất cả những kỉ niệm mà tác giả đã có ở nơi Tây Bắc:
“ Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ
….
Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn”
Đoạn thơ thể hiện niềm vui, niềm hạnh phúc của một người con đã đi xa nay được trở về
với Tây Bắc. Tác giả so sánh việc được trở lại với nhân dân như “nai về suối cũ”, “cỏ đón
giêng hai”, “chim én gặp mùa”, “đứa trẻ thơ đói lịng gặp sữa”, “chiếc nơi ngừng gặp cánh
tay đưa”. Những hình ảnh thật đẹp, nhưng cũng thật gần gũi. Về với nhân dân, là về với cội

nguồn, về với nơi nuôi dưỡng tâm hồn, là thuận theo những gì tự nhiên nhất. Về với nhân
dân, là khát vọng sau bao tháng ngày đợi chờ.
Niềm hạnh phúc được trở về với nhân dân cịn được thể hiện qua những hình ảnh, những
con người cụ thể. Là nhớ người anh du kích, thằng em liên lạc, những người khơng tiếc
xương máu để hồn thành nhiệm vụ, những người luôn quan tâm đến đồng đội, hơn chính
bản thân mình. Là mế với ơn ni sâu sắc, cả đời người chiến sĩ ấy cũng không thể nào
quên. Nhớ con người, nhớ luôn cả cảnh vật nơi đây. Nhớ những ngày sương giăng mây phủ

Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!

Trang | 2


Luyện thi THPT QG môn Ngữ văn năm 2017
Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

đầy trời. Nỗi niềm nhớ thương sâu sắc đã đúc kết lại thành triết lí sâu sắc: “Khi ta ở, chỉ là
nơi đất ở/ Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn”
Trong mạch cảm xúc nhớ nhung, tác giả đột ngột chuyển sang một thứ cảm xúc khác, đó là
tình u:
“ Anh bỗng nhớ em như đơng về nhớ rét
….
Bữa xơi đầu cịn tỏa nhớ mùi hương”
Tình yêu của nhà thơ thật đẹp, thật thiêng liêng nhưng cũng thật gần gũi. Tình u cũng có
một sức mạnh thật lớn, làm cho “đất lạ hóa quê hương”. Kết lại, vẫn là lòng yêu miền đất
Tây Bắc ấy, có tình u là chất xúc tác, những con người ấy càng thêm yêu Tây Bắc.
Đoạn kết bài thơ là khúc hát lên đường gợi lại khí thế hừng hực:
“ Đất nước gọi hay lòng ta gọi
…
Mặt hồng em trong suối lớn mùa xuân”

Là lời giục giã của đất nước, hay chính là tiếng lịng của một con người mong mỏi về với
nhân dân, với Tây Bắc. Nỗi nhớ đã thơi thúc khát vọng trở về. Những hình ảnh đẹp như
tương lai, như tưởng tượng của nhà thơ về Tây Bắc, về những ngày tươi sáng đang chờ.
Bài thơ đầy chất trí tuệ nhưng cũng dạt dào cảm xúc, là một bài thơ tiêu biểu đánh dấu sự
trưởng thành của hồn thơ Chế Lan Viên. Không chỉ thế, bài thơ còn là tiếng lòng của một
người con khi được trở về với nhân dân, với đất nước, tìm được lí tưởng và nguồn ni
dưỡng cho hồn thơ của mình.

Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!

Trang | 3


Luyện thi THPT QG môn Ngữ văn năm 2017
Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

BÀI MẪU SÔ 2:
Chế Lan Viên là nhà thơ để lại cho hậu thế số lượng thơ lớn, thơ của ông rất dễ đi vào lòng
người. Những câu thơ với âm hưởng mượt mà như những làn điệu trữ tình mà sâu sắc mà cũng
mang chất giọng lạ táo bạo và đầy trí tuệ. “ Tiếng hát con tàu” là khúc hát yêu thương của một
tấm lịng hướng về nguồn cội khi đã hóa thân “tâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu”.Nhà thơ ý
thức rõ nhiệm vụ của người cầm bút và hướng tới cuộc sống mới bằng một tâm hồn khát khao
mãnh liệt qua Tiếng hát con tàu.
Những kí ức những khát khao bùng cháy với miền Tây Bắc “Xứ thiêng liêng rừng núi hóa anh
hùng”, những kỉ niệm ngày nào về tình nghĩa dân quân cả nước lại được sống dậy trong tâm tư
tác giả. ”, nhớ mế: “Năm con đau mế thức một mùa dài". Nhân dân được hiện ra trong quầng
sáng ấp ám của nghĩa tình ruột thịt, đây là những người anh với “chiếc áo nâu suốt một đời vá
rách”, Nhà thơ nhớ “thằng em liên lạc", “người anh du kích những người mẹ “lửa hồng soi tóc
bạc” đã hết lòng cưu mang đùm bọc che chở tác giả trong những ngày đầu của cuộc kháng
chiến. Bên cạnh đó cịn có những người mẹ, người anh khơng là “núm ruột rứt ra”, nhưng tấm

lòng của nhân dân đáng quý đáng trọng đến dường nào!những tình cảm tha thiết được tác giả
gửi gắm qua tác phẩm và từng câu chữ.
Nỗi nhớ của tác giả hiện hữu với những hình ảnh đặc trưng của miền Tây Bắc, đó là nhớ bản
sương giăng, nhớ đèo mây phủ Nơi nào qua lòng lại chẳng yêu thương. Trong đó vẫn những
giọng điệu rất quen đầy gợi cảm và của suy tưởng, câu thơ ngỡ như rất lạ mà vẫn đậm đà nỗi
nhớ về Tây Bắc, tác giả dẫn người đọc có dịp trải lịng. Nỗi nhớ từ những hình ảnh cụ thể
được khái quát và bất ngờ nhân lên thành một chân lí:
Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn.
Đây là hai câu thơ hay nhất và đúng là một chân lí dung dị và sâu sắc nhất. Nhẹ như khơng
“hình tượng thơ trong đoạn thơ trên đã vận động từ cảm xúc đến suy tưởng. Từ những tình
cảm nhớ thương mảnh đất con người, tác giả đã nâng cảm xúc lên thành một suy nghĩ. Đất là
nơi vô tri vô giác nhưng khi con người gắn bó với nó thì nó cũng là một mảnh hồn của chính
con người chúng ta. Đi xa thì phải nhớ phải thương.
Đoạn thơ trên có cái gì đó thật mơng lung, mơ hồ như một thứ trái chín đỏ lấp ló giữa vườn
xanh gợi cho ta biết bao háo hức, suy tưởng. Điều đó khiến người đọc như cùng chung dòng
tâm tưởng của nhà thơ nhớ về những miền đất đã qua và đã sống, nhớ về những con người tuy
“khơng phải hịn máu cắt” nhưng “trọn đời con nhớ mãi ơn ni”. Phải chăng chính sợi dây
nghĩa tình ấy đã làm sống lại mảnh đất ngỡ như vô tri mà:
Khi ta ở đất chỉ là nơi đất ở.

Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!

Trang | 4


Luyện thi THPT QG môn Ngữ văn năm 2017
Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Chính nghĩa tình sâu nặng dân quân đã hóa thân vào mảnh đất khiến cho nó cũng có tâm hồn:

Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn.
Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn.
Khơng những thế mạch thơ đang vận động một cách đều đặn theo dòng suy tường đột nhiên bị
chặn đứng lại bởi nỗi nhớ “bỗng” tràn về. Nhà thơ dành hẳn một đoạn thơ để viết cho “em”:
Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân đến chim rừng lơng trở biếc
Tình u làm đất lạ hoa quê hương.
Đoạn thơ như một nốt đệm rất lạ sang ngang dòng tâm tưởng. Vâng, lạ ngay từ câu đầu:
Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét.
Câu thơ dường như có cái gì đó phi logic nhưng vẫn rất đúng với tình yêu. Và để minh chứng
thêm cho điều đó nhà thơ đưa ra một loạt so sánh về tình u giữa anh và em như “Đơng về
nhớ rét” như “cánh kiến hoa vàng” như “xuân đèn chim rừng lơng trở biếc”. Giữa mn vàn
định nghĩa về tình u phải chăng Chế Lan Viên đang tìm cho mình một định nghĩa mới về
tình yêu? Phải chăng nhà thơ đang định nghĩa tình u thơng qua những so sánh táo bạo đầy
bất ngờ.
Cái rét đầu mùa anh rét xa em
Đêm nay lạnh chăn chia làm hai nửa
Nửa đắp cho em ở vùng biển lạnh
Nửa đắp cho mình ớ phía khơng em.
Khi tình yêu đến một cách bất ngờ chữ “bỗng”thể hiện nỗi nhớ mà nỗi nhớ đã thiết tha như
thật. Và cái giây phút “bỗng” ấy đã giúp họ tìm thấy nhau và tìm thấy chính mình.Tình u
bỗng hiện ra lung linh sắc màu, giản dị mà thiêng liêng đến nhường nào. Và chính tình u ấy
khiến
Tình u làm đất lạ hóa quê hương.

Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!

Trang | 5

Luyện thi THPT QG môn Ngữ văn năm 2017
Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai

Khơng gì giản dị mà sâu sắc, khi trong tình yêu riêng dành cho em cịn có cả tình u đốì với
q hương đất nước. Bản thân chúng ta cũng chợt nhận ra rằng càng biết yêu thương những
điều riêng tư, ta càng yêu quê hương tha thiết hơn.
Bằng những lời thơ tràn trề cảm xúc và mạch chảy của nó là vơ tận. Độc giả như chìm đắm
vào thế giới của ơng , của những nỗi nhớ của tình yêu đẹp đẽ. Và bài thơ chính là sự kết tinh
của những vần thơ đẹp nhất là những vần thơ viết về tình yêu, về quê hương đất nước. Tiếng
hát con tàu đã rất thành cơng với tình cảm trong sáng, chân thành, tha thiết được thể hiện qua
trí tưởng tượng phong phú và khả năng liên kết, sáng tạo táo bạo, bất ngờ. Tác phẩm đã để lại
nhiều dư vị trong lòng độc giả.

Truy cập website www.hoc247.vn để tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu khác!

Trang | 6