Cẩm nang hướng dẫn luyện thi Đại học Ngữ văn (Tập 2: Nghị luận xã hội): Phần 2
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (31.15 MB, 98 trang )
CtyTWHHMTVPWH Khong Viet
Cam nang luygn thi OH NgU Von, tgp 2: Nghj luqn Xa hp! - l i Xuon Soon
^dis656:
^oan giao t h o n g , giu g i n phep n u a c t h i l ^ i t r o thanh n o i k i n h hoang ciia dan
Mpt can b^nh xa hpi
vai n^n m a i Ip cong k h a i v ^ t r i n g t r p n t u hp. Co n h u n g canh sat giao t h o n g
cim tien ngay g i u a chon d o n g n g u o i chSng ngai n g u n g e sp l u ^ t 1? g i ca.
MQt Ian, each day c u n g da gan m u o i nam, c6 d o n g chi c6 trach n h i ? m hoj
K h o n g la t r p n g b?nh sao d u p e k h i c6 m p t d i c h v u l a m "phao" rat r a m rp v ^
toi v a n de xa h p i t r a m t r p n g nhat, b i i c xuc nhat cua c h u n g ta hi?n nay la g,?
c6ng khai de ban cho hpc sinh quay cop t r o n g eac k y t h i 6 tat ca cac cap. Ca cap
Cau tra l o i cua t o i k h i e n cho d o n g chi ay t r a m n g a m : "Quoc n ^ n t h a m nhung,
{ly m p t h u y ^ n np ehuan bj cho n h u n g can bp chii chot vao T h a n h p h o H o C h i
d ? i d j c h H I V - A I D S , m a t u y , m a i d a m , nan b u o n l | u x u y e n quoc gia... la nhiing
Ivlinh t h i bkng Cu n h a n l u ^ t da "chu dao" den dp m u a sSn m p t m a y photocopy
v a n de xa h p i n g h i e m t r p n g dang d u p e n o i den n h i e u . N h u n g theo t o i , dieu
hi^n dai va m p t m a y phat d i ? n nho cho len xe m a n g d i . De l a m g i vgy? De
b u c xiic nhat, t r a m t r p n g nhat cua m p t l o i song t? hai da t r o t h a n h t h o i
photocopy, v i n h a dang photo bai giang d o "thay" d u p e thue d i c u n g l a m hp
quen
ciia k h o n g i t n g u o i , d o la thoi dao due gia, n o i m p t dang, l a m m p t neo".
T r o n g h p i n g h i t h i gat g u tan t h u o n g , ra quan tra t h i de b i u , che bai,
ma d i i n g liic ay b} cup d i ^ n t h i l a m sao cac " s i t u " ciia h u y ? n nha k j p nhan
tren
dupe bai giai m a chep! (Bao An ninh thegi&i). 6 i ehuan b i t h i "chu dao" den vay
dien d a n t h i cao d a m khoat l u ^ n n h u n g c h u y ^ n cao sieu, vao q u a n nhau t h i
th?t CO m p t k h o n g hai. Chang the ma vi^c m u a bang, ban d i e m , x i n hpc ham,
ban m u u t i n h k e k i e m chac, lira ggt t i ti?n... S y n g u y hai k h o n l u o n g cua n o
Ch^y hpc v i t r a t h a n h m p t n o i 6 nhye khien cho v a n g thau Ian Ipn, that gia kho
c h i n h la da tao ra m p t tap q u a n e ngai, Ian tranh s\f that, chi t h i c h nghe cai g i a
phan dau la tien si t h ^ t , dau la tien si r o m t r o t h a n h n o i canh canh t r o n g t a m ly
k h o n g d a m n h i n t h i n g vao s u t h | t , noi d i i n g s v that, t y d a n h l u a m i n h bang
xa h p i .
cai gia da qua quen tai. Tai m i n h , va nhat la tai cap tren. D a n dan, k h o n g chi la
T h o i eu N g u y e n K h u y e n loai "tien si gia'y" "cung cb, cung bie'n, cung can dai.
quen tai, ma r o i c u n g quen t r o n g hanh v i u n g x u va n g u y h i e m h a n nixa la
Cung goi ong nghe c6 kem aV... v o i "cai gia cong danh ay m&i hoi" cung da t u n g bj
quen t r o n g m p t nep t u d u y . Day la m p t b?nh l y xa h p i t r a m trpng, va keo d a i ,
len an, n h u n g "dai tra" den n h u bay g i a t h i qua that la chua! C h u a la v i truoc
can phai diang cam g p i d u n g ten, de dau tranh khac phyc. Cau tra l o i ay toi bat
day l a m g i eo cai eo che n g u o i d a i " c u " truoc " t h i " sau. N g u o i ta n o i t h i eu la
ra ngay k h i d u p e h o i v i no da n u n g nau t u lau, t u n h i i n g q u a n sat, tiep xuc, va
tuan theo cai logic t h o n g t h u o n g , ehuan b i t r i thue d i i d e eo kha nang d a m
ch^im, k i e m nhan, suy n g a m . . .
n h i ^ m n h u n g cong viee d o i h o i can phai eo nhCing t r i thue ay. V a t h i la de
C h u y e n dao d u e gia dau phai la m a i me g i m a o m som l a m v^iy? Van In
n h u n g CO q u a n eo t h a m q u y e n xae n h ^ n t h y e l y e ciia nhu-ng n g u o i d a d^y
c h u y ^ n xua eu ca day t h o i . ChSng the ma U y v i e n T u o n g cong N g u y e n Cong
cong ehuan b j d o n n h a n nhi>ng cong vi?e ma hp eo kha nang d a m n h a n va
T r u da t y l o m m i n h : "Ban ngay quan Ion nhu than, Ban dent quan l&n tan man nhii
mong m u o n d u p e d a m nhan. A y the ma l a m ngupe lai v a i logic t h o n g t h u o n g
ma. Ban ngay quan l&n nhu cha. Ban dim quan l&n ray ra nhu con". T h i cung la m o t
do lai la m p t thye te kha p h o bien trong vi^e l y a chpn va de b^t can bp ciia ta
t h u d^o d u e gia d u p e thanh that p h o i bay day ehu g i . N h u n g de t y l o m minh
hi?n nay: c u vi?e e u da roi neu can t h i t h i sau, d u o n g n h i e n la cung eo nhCrng
chi ra d u p e cai teu tao cua c h i n h m i n h la v i con n g u a i ay d a m that v o l minh
cSn c u de d y a vao m a c u n h u qua t r i n h cong tac, l y Ijch c h i n h t r i , k i n h n g h i e m
th^t v o i d o i . Va de eo cai that ay, p h a i la nhan e^eh cua n g u o i "cam quan den tai
Hch iQy... N h u n g k h i da d u p e c u r o i t h i chuy?n t h i se r o i vao m p t t i n h h u o n g
danh tu&ng, lam tho den bac van hao".
l^hac. V i rang "Dut khoat phai c6 thi roi m&i cu... Ngay nay, da so can bp lai duac cu
D o c h u y ^ n d a i xua. Con c h i i n g ta nay dang xay d u n g C h i i n g h l a xa h p i co
roi m&i thi". The m a i eo ehuy^n cac kieu chay, chay thay, chay h p i d o n g t h i ,
ma. T h i hao N a - d i m H i t - m e t t u n g viet ve C h u nghia Xa h p i : "Em hieu khon:;
chgy d i e m , chay b i n g . . . "nhieu nhat la o cac truong kinh te, quan tri kinh doanh, o
Chu nghia xa hoi. Lam thenao cdt nghia cho em. Do la liic tu do da hoa thanh muoi a"
c«c l&p tai chuc mo d dia phuong decap bang dai hoc cho cac quan chuc cung
v&i bdnh dam da. Thanh loi that tren moi ta noi. Thanh lua hong trong hep cua ta
Cwa hp. Boi vay m&i co tinh trang ngu&i co bdng gid thi ngoi day, nguoi co bhng that
(Xuan D i ? u d k h ) . C h u nghia Xa h p i d i c h thue d o i h o i cai that, no d o i l ^ p va'
ihi that nghiep" (GS. N g u y e n Van Chien, Tap chi Tia Sang, so 5.2000).
cki gia. C h i n h v i t h e d e cho cai gia len l o i vao tan chan t o ke toe cua eupc song/
n g v t r j t r o n g ket cau ha tang tam ly xa h p i t h i d o la m p t t r p n g b?nh l y xa h p i .
K h o n g la t r p n g b?nh sao d u p e k h i c6 n g u o i m$e s i c p h y c ckr\h sat gia<^
coghe
Bt/i the m o i eo nhi5ng eon so dau long: eo deh 65% g i a m doc va tong g i a m
**Sc cac d o a n h n g h i e p nha nuoc cua x u ta k h o n g eo "kha nSng dpe va hieu
^^gc
quye't toan tai c h i n h h ^ n g n ^ m " cho nen m o i co ehii t r u o n g "phai ddo tao
nang luygn thi DH NgJVan, fgp 2: Nghj lugn Xa hpi - Le Xuon Soan
Cam
lai dpi ngu gidm doc, long gidm doc nay, nghta la phdi giup ho Hep tuc ton tai vd phdt
trim trong khi hang van sinh vien dugc ddo too chinh quy vd tot nghiep cdc trucmg dqi
hgc kinh te c6 thua khd ndng doc vd hieu quyei todn tdi chinh thi chang the ndo tim
kie'm viec Idm dugc" (Bao Thanh Nien, ngay 2-6).
Boi the'moi c6 nhiJTig chuy^n thi cu dang xa'u ho nhu mpt nghien cihi sinh
tra I6i thay huang dan "thay cu gop y kien thoai mai, toi se bao t h u ky ciia toi
no sua va viet lai theo diing y thay". Dang sg- hon niia, cai co che dang xau ho
ay da tharn vao den tuoi tre hpc dirong "chay de duQC gioi' "cuoc chqy dua xin
diem dedugc... gioi. Dieu nay dien ra a phan l&n, neii khong mum noi Id tat cd, sogido
vien dang day trung hgc pho thong md c6 con dang hgc lap 12". Bai bao dua ra ke't
luan: dim do noi len rang danh hieu "hgc sinh gioi" md cdc em ay dang c6. Id khon^
thuc (Bao Lao Dong, ngay 1.6). Tiem vao tarn hon tuoi tre hpc duong cai tarn ly
ch^y theo cai khong thyc do thi khong hieu roi day khi chving dam duong co
nghiep cua to tien, aia cha anh, chung se "chay" theo con duong nao day?
Co nhiing can b^nh xa hpi ma nh(mg tien bp ciia y hpc the gioi da hiia h^n
nhung trien vong co thuoc chiia khoi. Can b^nh xa hpi ve "chupng cai gia ma
sp cai that" thi khong the cho dpi 6 y hoc ma cuu canh cua no lai la su dOng
cam nhin vao su that, noi diing su that dieu ma dong chi Pham Van Dong da
timg canh bao ve "tinh hinh nguy kich khong the cai thuang... Can thay hel tinh
hinh, rut ra kei luan nghiem khac v&i y chi each mqng tien cong" (bao Nhan Dan,
ngay 15.5.1999).
Tuang Lai - Giuc gio tit cuoc song - NXB Tre
^di s657:Khi
ban ve phuang phap hgc tap, trau doi van hoa, co nguoi cho
rang: "Van hoa, do la cai con lai k h i nguoi ta da quen het ca".
Em hay gai thich cau noi tren.
-
Mobdi
Day la y kien ciia Edouard, mpt co nghj truong Phap, ma cau noi day dii
la: "Van hoa, do la cai con lai khi nguoi ta da quen het ca, do la cai van thieu
khi nguoi ta da hpc d i i ca" (La culture, c'est qui reste quand con a tout oublie,
c'est ce qui manque quand on a toun appris).
-
Thoat nghe, cau noi co ve nghjch l i : van hoa la cai con l^i, la cai van
thieu, khong tuy thupc nhirng gi nho dupe, nhij'ng gi hpc dupe. Tai sao vay?
Ta hay giai thich van de tren.
a*
+ Van Id ve dep, hod Id bien dot (cho toi hem). Van hoa la tat ca nhimg thanh
^
vat chat va tinh than ciia con nguoi t u thoi cong xa nguyen thuy cho
(je'n t^^'
"^^^
^^^^
nhirng thanh tuu ve t u tucmg van hpc, nghe
thu?t, khoa hpc).
Van hoa vua mang tinh cong dong dan tpc, nhan loai, vua bao ham y
jighia doi voi ca nhan. O moi con nguoi, do la sy tiep thu, ren luy?n va phat
jfjg'n tri thuc, dao due. Muon the, con nguoi phai hpc tgp. N o i con nguoi co
van hoa la con nguoi co tri thuc va nhan each.
.
Tieng Phap gpi van hoa la "culture", co cung nghla voi su trong trpt:
ngUoi CO van hoa dupe eham lo tri tue de cong hien cho doi, nhu cay trong
(}upc vun xoi se ra hoa; ke't qua.
+ Van hod Id cai con lai khi nguoi ta da quen het ca
'
'
'
- •
- Van hoa co muc dich dao tao con nguoi theo mau muc tot d?p. Ta khong
chi tiep thu nhirng dieu da hpc, ma phdi chii dong suy nghi, tich cue van dong,
bien no thanh tri thuc cua minh. "Nhirng con ong hiit nhuy hoa de tao thanh mat,
m^t do dupe gpi la mat ong" noi len y nghla do.
- Cho nen ta co the quen nhiing dieu da hpc, nhung van eon lai trong tri 6e
mpt each nhan thuc, mpt phuong phap suy luan de van dung vao cuoc song,
phat trien va sang tao. ChMng han, ta co the quen mpi bai toan, cong thuc, dinh
li da hpc, nhung toan hpc van giiip ta phan tich, suy luan giai quyet nhirng van
de ciia cupc song.
- Co the hieu cau noi n h u sau: Su trau doi van hoa, viec hpc chan chinh
khong tuy thupc cai nguoi ta "co" ma thupc cai nguoi ta "thanh". "Co", ta se
quen, nhung "thanh" se con mai trong ta.
b. Phe phan quan ni|m sai I^ch ve each hpc
2, Than bai
- Trau doi van hoa va quan ni|m diing d i n ve each hpc
+ Van hoa khong phai la nhting kien thuc tich luy trong tri nho con nguoi.
% trau doi van hoa - su hpc - khong co nghla co nhoi nhet cho that nhieu kien
roi lap lai nhu con v?t. Khong phai c\x co tri nho gioi, co k i lie m ^ h la
*^nhdat.
^r<.'
• ,b 't-:t',-„
+ Caeh hpc do that phu phiem, doi khi co the lam cho con nguoi tro nen
lac, kieu ngao. Tuong nho nhieu la hon nguoi, bupc nguoi khac kinh phue
that ra mo ngon ngir thupc long, thai dp hpm minh do chi lam cho nguoi
'^c kho chiu, xem thuong.
Chi nho dieu da hpc, lap lai kien thuc da hpc se lam cho minh dan dan tro
'^^r» no Ip sach va, tro thanh mpt sach, khong eon kha nang dpc lap suy nghi.
sang t?o. Cau noi "Qua tin vao sach, chang tha khong c6 sach" ciia nguoi xu^
da canh giac ta dieu do.
+ Tuy nhien, y kien phe phan each hpc nhoi nhet, lech lac tren hoan fon^
kkong phu nhqn cdi hoc sach vb. Cai hpc tir sach v6 xua nay van la mpt each hoc
hiiu hi?u de trau doi van hoa, phat trien nhan each va tai nang, noien la theo
phuong phap chii dpng, rich cu nhu da trinh bay.
-
3.
-
Kethai
Tom tat: Cau noi tren bac bo quan ni§m trau doi van hoa mpt each thu
dong, nhoi nhet va khang dirih quan ni|m chii dpng hpc tap, ren luyen van h o a
- M o rpng: Viec hpc trong nha truong pho thong hien nay van nhieu li
thuyet, it thuc hanh, n§ng thuyet giang, nh^ van dung. Cho nen, ta can hpc tap,
ren luy^n tri thuc mpt each chii dpng, tich eye han.
^di s658:
Que huang neu ai khong nha
Se khong Ian noi thank nguoi
(DoTrungQuan)
0','>^ v-'.v:'.n;
'
Hai cau tho tren gpi cho anh (chi) suy nghi gi ve tinh cam que huang?
(Bdi Idm
Troi chieu, neu de y nhCrng chii chim, ta se thay nhCrng chum khe ngot
ngao, da n o i nhOng duong lang khuc khuyu, da niu spi day dieu biec xanh va
non me trang nghieng che thanh mpt que huang trong riem thuc d i i sue lay
,
d p n g nhijTig
tam hon nhay cam hay khien cam giac bui ngui ua ve. Con nguoi
la mpt trong nhirng tam sinh the bi an bac nhat
ciia
t u nhien va ciia cupc
doi
Doi song rinh than phong phii la mpt trong nhirng dieu khSng djnh sy phiic
tap do. Con nguoi c6 moi rang bupc mat thiet voi cupc song dang dien ra xung
quanh, voi
nhiing
gi da timg gan bo, t u do tao nen rinh each, thoi quen,
phan ciia moi con nguoi. Toi
chpt
so
nho may cau tho Che Lan Vien:
Con con be tren tay
Con chua biet con c6
Nhung trong l o i m? hat
Co canh CO dang bay...
(Con c6)
Co con CO rap ran bay trong cau ca ciia m?, c6 que huang xanh biec trong
timg loi ru hoi thuo be, m? dua noi va be n g i i rat sau, trong giac mo be lai gap
que huang c i i a minh... Mpt ngay kia, be Ion len trong vong tay cha che ciia me
va cua que huang n g p t ngao. Khong chi nhiing yeu to vat cha't, ma ca nhihig
146
to' tinh than diu dat con nguoi truong thanh. Trong nhiing tinh cam ay,
nhu gia dinh cho ta noi tro ve sau hanh trinh dai, cho ta mpt noi luon la
^ ^p, cho che, neii nhu b?n be cimg ta buoc di trong cupc song voi nhihig
tha'u hieu, se chia, cimg ta san bot ganh nang moi khi cupc doi triit xuong hay
vui moi khi ban minh cuai thi tinh que huong, tuy kho khan hem de cam
ji^n nhung lai la mpt tinh cam het sue thieng lieng va kho the thay the.
Co nguoi tirng noi ve mpt so nha tho trong phong trao Tho moi: "Neu nhu
Tho thao ve canh que, Doan Van Cir gioi ve nep que. Bang Ba Lan
nghieng ve doi que thi Nguyen Binh lai dam hon que". Thi ra, que huong vira
bao ham nhiing yeu to cy the la cay da, beh nuac, mai dinh, la con do, lang
x6m, bo tre, goc ra... Tuc la que huong vira c6 canh que, vira c6 hon que. Moi
ngtfoi deu dupe sinh ra. Ion len tir nhirng dieu ki^n vat chat, tinh than ay.
Vgy, "Que huong la gi ho m? - Ma c6 giao day phai yeu"? M o i con nguoi
deu dupe sinh ra tir mpt viing que cu the, deu c6 mpt que huong. Moi nguoi
dii muon hay khong deu thira huong nhiing gia trj vat chat, tinh than cua que
huong minh. Noi dii muon hay khong la boi le, c6 nhirng con nguoi vi thien
can ma choi bo dieu khong the choi bo - que huong. Nhirng net d?p van hoa,
nhirng thuan phong m l tuc ciia que huong gop phan hinh thanh nhan each, loi
song ciia moi nguoi. Chinh vi the^ moi nguoi deu it nhieu mang dau ah ciia
viing que noi minh sinh ra. Nhac den Chu tjch Ho Chi Minh, khong the khong
noi den que huong xu Ngh^ noi hpi tu nhirng truyen thong bat khuat da hun
due nen pham chat nguoi con uu tii cua dan tpc. Voi cac nha van, que huong
CO anh huang lan den phong each sang tao cua hp, lam nen nhiing dau an ro
net trong tac pham ciia moi nguoi. Do la mpt Xuan Di^u voi hon tha dat dao,
'^ong nan nhu song bien Quy Nhan; do la mpt Hoang Cam da tai, da tinh voi
la dieu bong mo ao cua que huong Kinh Bac; do la mpt Thach Lam tram tinh,
npi tam voi hoang lan Ha Npi va do la mot Nam Cao luon day dirt, an nan ben
nhiing manh doi dang bi tha hoa, ban ciing hoa viing chiem triing Ha Nam
truoc Cach mang thang Tam...
Chac han chirng nao Ben kia song Duong aia Hoang Cam con dupe yeu
thich thi chirng do hoan canh ra doi cua bai tho con dupe nhac den. Ay la khi
gia ciia no doi mat voi mpt boi canh dac bi^t cho phep bpc Ip ro rang tinh
cari vai que huong. Su lien tuong ay ciing cho phep nguoi doc nghi den mpt
<^ieu. Ngay nay, chiing ta lam gi de the hi^n tinh cam voi que huang? C* day,
muon noi den nhirng hanh dpng cu the de gop phan'xay dung, lam giau
cho que huong. Ban c6 the lam giau cho que huong tren chinh manh dat minh
ra, ban ciing c6 the dang sinh song, hpc tap va lao dpng a mpt vimg troi
la nhung trong sau tham tam hon, neu ban luon phan dau de lam rang danh
147
Cty TNHH MTV DWH Khong Vijt
cho que h u o n g , l u o n h u a n g ve que h u a n g b i n g n h m i g h a n h d p n g cu the, thi
k h i ay ban hoan toan c6 the t u hao rang, ban chinh la m p t p h a n m a u t h i t ciig
N h u n g con can cho tre
que h u o n g r o i day!
T i n h yeu va l o i r u
" A n h d i anh n h o que nha - N h d canh rau m u o n g , n h o ca d a m t u a n g " . . . Q^,^
Cho nen m? sinh ra
h u o n g t r o n g noi n h o ciia n h i i n g ke xa que that sau s5c, tha'm thia, ngpt ngao
De be'bong cham soc
D o C O the la m p t cau ho, m i i i h u o n g liia chin, m p t ang may, m p t vat nSng... (JQJ
M e m a n g ve tieng hat
k h i chi la m p t cam giac v u v o m o ho n h u n g d i i sue g p i va d u a ta d i m i e n man
'°
=
'
r*
T u cai hoa rat t h o m
gop p h a n tao nen n h i i n g tien de dau tien de ta v i i n g b u o c vao d a i . Que huong
T u canh c6 rat
ciing la d i e m t y a t i n h than k h i ta gap n h u n g kho k h a n , t r a ngai tren d u o n g
trang
d o i . H a n h p h i i c biet may sau bao thang ngay rong r u o i n o i dat khach que
T u v i g u n g rat dang
n g u o i dupe nghe m p t g i p n g noi que h u o n g . T h i v i biet m a y k h i chpt bat gap
Tir vet lain chua kho
m p t ta ao dai Viet bay giira k i n h do Pa-ri hoa le. C a m nhan dupe nhOng gia t r i
T u dau n g u o n con m u a
to I o n ciia que h u o n g , song x u n g dang v o i que h u o n g , k h i do, m o i n g u o i thuc
T u bai song eat vang...
su t r u o n g thanh, t r o thanh n h i r n g nhan each cao d^p.
la m p t n g o i lang cu the, cijng c6 the la m p t v u n g m i e n r p n g I o n h o n , va k h i xa
"'
^
T u cai bong cai bang
t r o n g k i lie, x u o i ngupc giira qua k h u v o i hien tai t r o n g e m d e m . Que huong
T u y nhien, can phai thay rang, que h u o n g la m p t k h a i n i $ m r p n g . D o c6 the
ã ã'ãã'-'ãb^f-r ,
i ô
;
^
'.
(Xuan Q u y n h - C h u y f n c6 tich ve loai n g u o i )
f. N h i r n g van t h o nh? nhang, t i n h te ay cua Xuan Q u y n h da g i i i p cho con n g u o i
Cling
ta thay dupe vai tro to Ion cua n g u o i m? d i n g n h u n h i r n g l o i r u ngpt ngao
x u , que h u o n g c h i n h la dat nuoc, la To quoc. T i n h yeu que h u o n g c i i n g v i the
trong eupc d o i m o i eon n g u o i . M e t r o thanh nguon cam h u n g dat dao a i a biet
ma gan lien v o i t i n h yeu gia d i n h , yeu giang son, yeu dat nuoc: " L o n g yen
bao t h i sT. Ban dpc yeu tho chac han deu rat ah t u p n g v o i N g o i b u o n n h o m ^ ta
n u o c ban dau la long yeu n h i i n g vat tam t h u o n g nhat [...]. L o n g yeu nha, yeu
xua cua N g u y e n D u y , dac biet la hai cau t h o euoi kho ba da g p i cho n g u o i dpc
lang x o m , yeu m i e n que t r o nen long yeu To q u o c " (I-lia E-ren-bua).
that nhieu suy n g a m ve t i n h m a u tir trong xa h p i hi^n d g i ngay nay:
Ta d i t r p n kiep con n g u o i
H a i tieng To quoc r u n g len trong t i m ehiing ta that thieng lieng va rat d o i tu
C i i n g k h o n g d i het may l o i m? r u
hao. To quoc chinh la dat n u o c m i n h dupe gpi len m p t each tran t r p n g , than
t h u o n g . N h i i n g tieng "To quoc t o i " v a n g len t r i u m e n va gan giai n h u " m e cua
N g u y e n D u y da viet bai t h o t r o n g noi xuc d p n g ngh?n ngao k h i n g u o i me
t o i " hay "cha ciia t o i " , "que h u o n g cua t o i " . . . Que h u o n g v a n g v p n g t r o n g cau
kinh yeu cua o n g m a i m a i d i xa. Co the noi, hai cau t h o m a n g d a m t i n h triet l i
t h o cua D o T r u n g Q u a n , que h u o n g n a m t r o n g trai t i m m o i con n g u o i .
tren da de lai t r o n g m o i trai t i m nhieu r u n g cam n h i r n g d u v i that k h o quen.
Nguyen H a n h L e
- Lap 12 Van, Truong THPT chuyen Hd Noi - Amsterdam
^di so 59: Tir vi?c cam nhan hai cau tho sau trong bai Ngoi buon nha me ta
xua cua Nguyen D u y :
Moi con n g u o i dupe sinh ra t r o n g coi d o i nay dau chi I o n len bang d o n g siia
am ap cua m? ma con b o i n h i r n g l o i r u "au o som c h i e u " - n h i i n g l o i r u t i r "cai
bong cai b a n g " , tir "cai hoa rat t h o m " , tir canh c6 bay la bay la t r o n g n h i r n g cau
ca dao, tir " v j g i r n g rat d a n g " , tir " d a u n g u o n " cua n h i i n g " c o n m u a " , tir "bai
song
Ta di trgn kiep con nguoi
cat v a n g " . . . Cupc song rat d o i b i n h d i x u n g q u a n h da gop p h a n k h o i day
n h i i n g xiie cam, r u n g d p n g dau tien trong t a m h o n con. Va c h i n h n h i r n g l o i r u
CUng khong di hit may loi me ru
•^gpt ngao ay lai la n h i r n g bai hpc ve dao l i , n h i i n g p h a m chat to't d?p cua eon
A n h (chi) hay neu suy nghi cua m i n h ve tinh mau tu trong xa hpi hi^n dai.
•^guoi ma me m u o n m a n g den cho d i i a con be bong: t i n h yeu que h u o n g dat
^v6c, l o n g v i tha, khoan d u n g , nhan ai v o i con n g u o i , t i n h cam gia d i n h , . . . Dac
<^di Idm
K h i tre con tap d i
,.\
D u o n g n h u c6 t u ngay d o
148
^iet h o n ca, sau t h a m t r o n g l o i r u gian d i ay la t i n h yeu t h u o n g v 6 bo, la n i e m
hi
Vpng
m? d a n h cho eon. N h i i n g bai hpc tir eupc song cung t i n h yeu t h u o n g
hao la trpn d o i ma m? d a n h cho eon, dau c6 d i het eupc d o i nay, d i " t r p n kiep
C o n n g u o i " , con c i i n g k h o n g the " d i het m a y l o i r u m? r u " . D i i c6 e o g a n g bao
Cty TWHH MTV PWH Khong Vi^t
Cam nong luygn itii OHTTgi; Van, tqp 2: Nghj luqn Xa Rpl - le Xuan Soaii"
nhieu, con cung se khong bao gio den dap d\x(?c cong on sinh thanh va duoi^^,
dye to Ion cua m§! Dau con c6 d i den dau, du c6 xay ra bat cu dieu gi thi
van se mai mai 6 ben con, se doi theo tirng buoc di aia con:
'
iioi loi yeu voi ai khi ta khong yeu thuong diia con be bong cua minh? Co the
Du a xa con,
noi tang, tinh m l u tvr da boi dap cho tam hon con nguoi. M? sinh ra chiing ta,
Len rung, xuong bC
^.jio ta mpt hiiUi hai va ca mot tam hon niia. Chinh m? va tinh yeu thuong ciing
Con dii Ion, van la con cua m ?
D i het doi, long m? van theo con.
Vang, long
'
I
v....
jihuTig lai ru ngpt ngao da mang den cho tam hon eon nhiing rung dpng dau
tien.
Co mai yeu con.
V
cho ta c6 co hpi dupe tan huong cupc song tuy^t voi nay? Lam sao c6 the
Dii a gan con,
Co se tim con,
'..;;:V.
la khoi nguon cho nhimg tinh cam to't dep khac. Boi le, ta lam sao c6 the yeu
thuang mpt ai khac khi ta khong ton trpng, yeu quy chinh nguoi da sinh ra ta,
(Che Lan Vien - Con c6)
day ta biet the nao la tinh yeu thuong va each the hi^n tinh yeu
thvfcmg doi voi nhiing nguoi khac.
mang den cho ta nhiing bai hpc ve dao
li cung nhu nhiing kinh nghi$m song quy gia. Cupc song khong phai la mpt
cupc chgy dua, no la mpt hanh trinh ma ban phai timg buoc kham pha. Trong
hanh trinh ay, se co nhiing liie kho khan, se co rihiing liie ta thay m?t moi, ta se
am ap va bao la se soi duong, dan 161 cho con tren cuoc hanh
can mpt diem dimg chan, mpt ben do, can sy se chia va hon he't, ta can mpt loi
trinh day gian nan, thu thach. M? sg la doi canh nang nhiing uoc mo cua con
dpng vien, an l i i , khuyen ran. Do la liie ta nghi den m?. Mpt eai 6m, mpt cai
bay cao, bay xa va lai van se la diem tua cua cupc doi con, la ben bo neo dau
xoa dau ciia m? cimg nhiing lo'i yeu thuong se la dpng lye de ta buae tie'p, de
khi con can sy binh yen, khi con m^t moi.
ta dung day sau moi lan va'p nga. M? se la doi cai\ nang nhiing uoc mo cua ta
Co the noi, hai cau tho ciia Nguyen Duy da khai quat that hay ve tinh mau
t u - mgt tinh cam v6 cimg thieng lieng, cao quy va da tro thanh truyen thong
tot d f p ciia dan tgc ta. Do la long kinh trpng, sy biet on, tinh yeu thuong... ciia
con cai do'i voi m ? va cung la sy cham soc, quan tam, sy dum bpc, che cho, su
dgy do cung tinh yeu thuong bao la ciia m^ doi voi nhung dua con.
Sau chin thang mudi ngay mang nang de dau, giay phiit dupe nhin thay
dua con be bong cat tieng khoc chao doi la niem hanh phiic lan lao nhat ciia
nguoi m?. Ciing boi vay ma nhiing cu chi, hanh dpng the hi^n tinh yeu thuong
bao la ciia m? du(?c bieu hien ngay tir khi diia tre lot long. Ngay t u khi moi
dugc sinh ra, nhung em be da phan bi|t dupe gipng noi arn ap ciia m ? voi tat
ca mgi nguoi xung quanh, da cam nh§n dxxgc anh mit, cu chi yeu thuong ciia
m?. M o i sinh linh be bong ay la mpt phan mau thjt ciia m? - do cung la sy khac
bi^t ro r$t nhat giira tinh m? va nhiing tinh cam thieng lieng khac trong cupc
song. Roi khi dua con than yeu ciia m^ Ion dan len, m^ nuoi nang, cham soc
con bang tat ca tinh yeu thuong, danh cho con nhung gi tot d?p nhat. Tinh
mau t i i thieng lieng con dugc the hi^n a sy quy trong, biet an,... ciia nhiing
dua con danh cho m?. Dau phai chi nhCrng lai noi "con yeu m ? " moi the hien
tinh cam ay! Cach tot nhat de moi nguoi the hi^n tinh yeu voi m§ la biet vang
lai va luon co gang, no lyc he't sue v i niem tin, hi vong ciia m?.
Vay da bao gio ban thii hinh dung mpt ngay nao do, the giai ciia chiing t'^
khong con tinh mau tu? Liic ay, c6 le, ca trai dat nay chi la "mpt tinh cau gi^
Ignh" ma thoi! V i the^ tinh mau t u v6 cimg can thie't trong cupc song. Tinh maU
bay cao, bay xa hon niia, bai ta biet rSng sau lung ta anh mat m? luon doi theo
timg buoc ta d i ; bai ta biet rang luon co mpt ben do binh yen trong cupc doi.
Tinh mau tir v6 ciing quan trpng con boi le no se gop phan hinh thanh nhan
each eon nguod. M 6i nguoi eon se la nhiing cong dan, nhiing chii nhan tuong lai
aia dat nuoc. Dau biet rang qua trinh hinh thanh nen nhan each ciia mpt con
nguoi can rat nhieu thoi gian va co rat nhieu yeii t6' tac dpng nhimg m6i cupc
hanh trinh van d ^ deu bat dau tir nhiing bude chan dau tien, va v i the^ sy yeu
thuong, quan tam, cham soc ciia m? ciing da gop e6ng sue v6 cixng to Ion trong
cupc hinh trinh ay. Neu khong co tinh mau tir thi co le se khong bao gio co
nhirng diia eon tren cupc doi nay. Boi vay, con cai phai co trach rthi^m s6'ng tot,
song CO ich de den dap cong on to Ion cua m?, phung duong m? liie tuoi gia siic
yeu. Va chinh moi quan h^ tac dpng qua lai ay da lam nen tinh mau tir ben ch|it,
gan bo va la mpt truyen thong to't d?p cua dan tpc ta tir bao doi nay.
Nhung Cling eo khi, tinh mau tir kh6ng chi la tinh yeu thuong ma eon can ca
nghiem khac. "Thuong cho roi cho vpt", "Boi ehung hay ghet ciing la hay
tiiuong". Chiing ta hay nghe tam su ciia mpt nguoi m?: "M? yeu eon nen m ^ noi
"khong" tnroc nhiing doi hoi v6 l i aia eon [...]. Day la cupc dau tranh kho khan
•^at trong cupc doi m?. Nhung m? vui vi m? da chie'n thang va cu6i ciing con
thanh cong". Chinh v i me yeu con nen m? luon muo'n con truong thanh.
^hinh nhiing lai khuyen, loi ran day ciia m? se la con duong dua con den voi
*^ong lai mpt each nhanh nhat. Roi den khi eon truong thanh, khi con lam cha,
^ ^ ^ m § , eon mai hieu he't cong lao ciing nhu sy hi sinh tham l|ing ciia m?:
Cam nang luygn thi OH Ng J Van, tqp 2: Ngh| luqn Xa hgl - la Xuan Soan
Hoa cung nhu dai m?,
oil
N o l | n g le va rod lang le
(Thu Nguy^t - Mau tu)
Tinh mau t u da tro thanh net d^p giau tinh nhan van cua con nguoi. Trong
nhirng nam thang chien tranh, tinh mau t u lam rang ro hon cho tam hon con
nguoi Vi?t Nam boi le tinh yeu thuong ciia nhiing ba m? con bao la, rpng I6n
doi voi ca nhiing dua con khong phai la mau mu, la sy cham soc t$n tinh cho
nhirng chien si bj thuong:
'pgii " \n nho mel Lua hong soi toe bac
jf,it
Nam con dau, me thuc mot mua dai
Con voi me khong phai hon mau cat
N h i m g trpn doi con nho mai an nuoi
(Che Lan Vien - Tie'ng hat con tau)
Tinh yeu thuang cua me con la nhiing gipt nuoc mat lang le roi khi nhung
dua con than yeu ciia m? cu lan lupt ra chien truang va mai mai khong bao gio
tro ve nua: "Ba lan tien con di, hai lan khoc tham lang le".
Trong xa hpi ngay nay, cupc song ciia chiing ta ngay cang phat trien, doi
song dupe nang cao va con cai van la niem hanh phiic, la su quan tam Ion nhat
aia bo m?. Xa hpi ngay cang c6 nhieu cam do. Chinh v i vay ma v i f c gan gui,
quan tam den con, hinh thanh nhan each cho con cang tro nen v6 cung quan
trong.
khong chi la nguoi cham soc cho con tung hxxa an, tung giac ngii ma
con la nguoi lang nghe nhung tam tu, tinh cam, chia se nhirng kho khan ciia
con trong cupc song. Nhung diia con be bong van cam thay that hanh phiic khi
CO m? 6 ben, van viing tin vao con duang phia truoc boi mpt diem tua viing
chac - do chinh la m?. Cupc song hi^n dai doi khi khien con nguoi thay cang
CtyTNHH MTV DWH Khong Viet
-'t t y do va duong n h u thich choi "game" hay "chat" qua mang hon la tam
, tro chuy#n voi m?. Cung c6 nhCrng ba m? khong di sau tim hieu nhiing suy
ghi, tam t u , tinh cam a i a con hoac quan niem sai lam rang thuong con la
nuong chieu, dap ling mpi yeu cau ciia con. Dang bao dpng hon la tinh trang
CO mpt so nguoi m? da danh dap, ngupc dai chinh dua con ma minh da diit
m p t de ra hoac c6 nhiing nguoi con da choi bo trach nhiem cham soc, phung
duong nguoi m? gia yeu khien ca xa hpi bang hoang. Truoc nhiing thuc trang
dang bao dpng n h u vay, chiing ta can c6 nhiing bi^n phap de khac phuc va
•6c tien vi^c do phai xuat phat t u trai tim ciia moi nguoi. Moi nguoi m^ hay
CO gang danh thoi gian quan tam, gan gui con de hieu va giiip con thao go
nhiing kh6 khan. Con doi voi chiing ta - nhiing diia con - hay lu6n bie't suy
nghl chin chan, luon nghT den me, den nhiing nguoi than ciia ta tru6c khi lam
, ba't cu vi^c gi. C6ng on sinh thanh, duong due ciia cha me la v6 eiing to Ion
^nen con cai phai hieu thao, nhan thiic dupe ro trach nhi?m phung duong cha
m?. Ngoai ra, xa hpi ta can phai len an nhiing hanh vi trai voi dao diic, phi
nhan tinh; dong thoi ke't hop voi vi^c tuyen truyen, giao due cho the he tre ve
tinh mau t i i cao quy.
Tinh mau t i i da dupe nhSc den trong nhiing cau ca dao, tuc ngii dam chat
triet l i "NghTa m? nhu nuoc trong nguon chay ra".
ciia m? se mai soi duong chi loi cho eon. C6 ai do da n6i "C6 nhiing liic chi
yeu ciia m? moi hieu dupe nhung gipt nu6e mat ciia chiing con, c6 the
;i;^"up xua tan noi that vpng va giiip chiing con vupt qua noi sp hai. C6 nhiing
lie chi tinh yeu eiia me moi c6 the se chia niem vui ciing chiing con, khi chiing
con mo uoe dieu gi do, va n6 hoa thanh hifn thyc trong doi". Nhiing diia con
la thanh qua cuoi ciing ciia cupc doi m?, la niem hanh phiic ciia m?:
Va chiing toi, mpt thii qua tren doi
thang, m^t moi va su chia se la dieu v6 ciing can thiet. Con gi sung suong han
khi chiing ta c6 m^ de dpng vien, chia se, an lii khi ta c6 kho khan; lang nghe
nhung suy nghl ciia ta, cho ta nhiing 16i khuyen tren hanh trinh kham pha
Bay muoi tuo'i, m? dpi cho dupe hai
f;
cho nhirng nguoi me khong the c6 nhieu thoi gian cham soc gia dinh va quan
tam den con cai. Chinh boi vay, con it khi gan m?, it tam su, se chia suy nghT,
M Toi hoang sp ngay ban tay m? m6i
'
cupc song? The nhung, cung chinh bai nhip song x6 bo, ho'i ha hi^n nay in^i
tinh cam cao quy ay da c6 nhieu thay doi. Cupc song qua ban rpn doi khi lam
va tinh yeu thuang v6
'
'
< *V; ^«'
Minh van eon mpt thii qua non xanh
(Nguyen Khoa Diem - Me va qua)
Hinh anh m? trong cupc dai moi eon nguoi deu mang nhung net rieng: eo
nhiing nguoi me vT dai, c6 nhiing nguoi me tuyet voi, eon doi voi toi, m? rat
kho khan v o i m^. Liic dau, do chi la nhiing van de nho nhung dan dan no cu
doi binh dj. Me toi khong hat ru hay, kh6ng hay ke nhiing cau chuy#n c6 h'ch,
chong chat len, neu khong thao go kjp thai thi se c6 chuy^n khong hay xay ra
khong hay n6i nhiing loi le yeu thuong. Tinh cam ciia m? t6i gian dj nhung am
voi con. Vi^c nhiem nhijng thoi h u t^t xa'u la dieu de xay ra khi khong c6 su
quan tam a i a gia dinh, dac bi^t la ciia m?. Hon nua, tre em hi^n nay c6 xu
huang thich 6 mpt minh, khong thich c6 sy quan tam ciia bo'm? v i cho do la sV
Pp, bao la. Yeu thuong dau nhat thiet phai bang loi! Doi voi toi, tinh yeu
thuong ciia me la nhiing bCra com gia dinh am ciing, la su lang nghe, la nhiing
J g n l i mat lo lang moi khi toi m?t m6i. M? ton trpng y kien ciia toi, giiip toi vupt
Cam nang luygn thi OH Ng J Van, tgp 2:
Nghj lugn
qua nhung kho khan trong cugc song. Toi van luon mong muon chj em toi
la niem hanh phiic Ion lao nha't ciia cuoc doi bo m?. Khi vui, ngudi toi mnoj^
chia se dau tien la me; khi buon, nguoi toi muon chay den ben dau tien curig
chinh la me. Toi t u hao da duoc m? sinh ra, t u hao v i la con ciia m? va trpn doj
nay c6 le toi se khong bao gio c6 the den dap on sau nghla nang ay.
Cam on nhung cau tho ciia Nguyen Duy da noi ho long biet on sau narig
ciia nhiing nguoi con doi vai m?. Moi nguoi con hay c6 gang song tot, hay m6
long minh, t u tin noi nhung Idi yeu thuong ciia minh doi voi m? boi biet dau
som mai thuc day ta se khong con c6 m? 6 ben nua. cam on Thuong d e v i
cho chiing ta dugic la con ciia mpt nguoi m?!
Nguyen Hai Anh
' \ '-
[
•"
,
Cty TMHH MTV DWH Khong Vigt
Xg hgi - Le Xudn Soon
Trumg THPT chuyen Ha Ngi - Amsterdam
phai luon ghi nho rang: khong thanh cong hay that bai nao la cuoi cving ca. V i
^/^y,
*^
truoc mpt that bai ciing c6 nghla la ta se dau hang va
dong nghla vai vi$c se chang bao gio ta c6 co hpi de thanh cong. Con that bai
pao tham hai hon the? "That bai khong phai la vap nga ma la cu nam 11 sau
vap nga" (M.A.Ca-re-ra).
That bai la dieu khong ai mong muon, the nhung, trong cupc so'ng sy that
b^i se cho ta tha'y minh thyc sy a dau, that sy can gi, dang thieu nhiing gi. A i
ciing biet la khong nen mem yeu truoc that bai nhung de thyc hi^n dupe no thi
khong he don gian. sy yeu long truoc nhiing Ian vap nga chii yeu la do chii
quan, do ca nhan khong t y trang bi cho minh mpt ban ITnh virng vang de doi
mlit vai kho khan. "Duang di kho khong kho v i ngan song each niii ma kho v i
long nguai ngai niii e s6ng"(Nguyen Ba Hpc).
Va trong cupc so'ng co rat nhieu tarn guong da dung day sau vap nga. De co
^di s660:Tiong
mit nguai khac, ban c6 the that bai vai ba Ian, nhimg voi
bin than ban khong dxxqic phep yeu mem, vi do la that bai tham hai nhat.
Suy nghia ciia anh (chi) ve y kien tren.
the tie'p tuc song va tro thanh nguoi co ich, nhung con nguoi tan tat da phai vupt
qua biet bao dau don, mac cam sau khi duong nhu da mat hoan toan niem tin
vao cupc so'ng. Co nhiing danh nhan thanh dat lap nghifp tir hai ban tay trang
hay gay dyng lai ca nghi?p sau khi bi pha san. Phai qua bao thtr nghi^m that bai
<^dilam
moi CO dupe mpt phat minh khoa hpc co gia tri,... The nhung, trong xa hpi hi$n
Nhu mot ban dan voi nhieu tiet ta'u, mpt buc tranh voi su ket hgp ciia nhimg
nay, khong it nhiing nguai tre, nhiing thanh nien duong nhu da guc nga sau
mang mau khac nhau, cuoc song ding c6 liic thang tram, liic tran ngap niem vui,
moi that bai, tham chi da co nguoi tim den cai che't khien xa hpi phai rung len
khi dong day nuoc mat, liic hanh phiic tpt dinh, khi lai kho dau den tpt cung, liic
hoi chuong bao dpng ve ban ITnh ciia the h$ tre hom nay. Moi nguai hay t y hpc
rang ro voi nhiing thanh cong va ciing khong it Ian cay d5ng bai nhi5ng that bai.
each chap nhan that bai diing dan nha't. Hay ren luy^n cho minh sy kien nhan,
Boi the^ trong mat nguoi khac, ban c6 the that bai vai ba Ian nhung voi ban than,
niem tin, sy viing vang de co' gang dung day sau moi Ian va'p nga. Tuy nhien,
ban khong dugc phep yeu mem, vi do la that bai tham hai nha't.
hanh trang quan trpng de chiing ta dung day sau moi Ian that bai la phai riit ra
Tren hanh trinh kham pha cuoc song, con nguoi luon luon mong muon
dupe nhiing kinh nghiem de khong bao gio that bai niia. Tuoi tre voi nhieu uac
vuon toi nhiing dieu tot d?p, va gat hai dupe nhiing thanh cong. The nhung
mo, hoai bao dong nghTa vai viec se gap phai rat nhieu kho khan nhung moi
tren con duong ay khong he bang phang ma con nhieu cho khiic khuyu, gap
chiing ta dung t y cho phep minh that bai. That bai chi thyc sy co y nghTa khi ta
ghenh va cung chinh nhiing doan khong he de d i ay c6 the lam ta vap nga va
khong the thay doi tinh the'dii da co gang het sue. Rieng voi ban than minh, toi
CO the phai chap nhan mpt sy that bai. That bai c6 the la khong dat dupe muc
rat thich cau noi ciia M6-ra-vi-a: "Thanh cong la mpt cupc hanh trinh chii khong
dich ma minh de ra; cQng c6 khi la sy be tac trong vi^c tim ra giai phap cho
phai dich den". Trong cupc hanh trinh do, ban ITnh, niem tin, sy viing vang va
nhiing kho khan. The nhung c6 le sy that bai Ion nha't chinh la khi ban nan
tri thirc, kinh nghiem se la nhiing phuong tif n hiiu ich nha't.
long, khong con muon t o gang de diing day sau moi Ian va'p nga.
Cupc song v6 cixng da dang, thien bie'n van hoa va trong cai thegioi bao la
muon hinh van trang a'y moi con nguoi chi la mpt phan rat nho be. Han niia,
"Nhan v6 thap toan", con nguai khong c6 ai la hoan hao ca. Vi the, sy vap nga
truoc nhii-ng kho khan la mpt dieu het sue binh thuang. The nhung, ne'u truoc
nhiing that bai ay ma ta nan long, khong con dpng luc de co gang nira thi ta se
chSng bao gio den dupe voi thanh cong. Nguoi khon ngoan trong cupc song
Cach ling pho truoc nhiing that bai trong cupc so'ng ciing la mpt trong
nhiing each de nguoi khac danh gia ve con nguoi ban. Boi the^ co le khong
phai v6 CO khi A. Lin-con lai noi: "Dieu toi muon biet truoc tien khong phai la
ban da that bai ra sao ma la ban da chap nhan no nhu the nao".
Pham M i n h Trang
f
Truong THPT Ngoc Tdo, Phiic Tho - Ha Not
Cam nang luygn thi OH NgJ Van^gp 2: Nghj luqn Xa h$l - l e Xuan Soon
^di s661:
Suy nghi cua anh (chi) ve nhung Idi khuyen cua K h o n g Ttr:
"Nguoi quan ttt c6 ha dieu nen nghi: Luc nho neu chang hoc thi Idn ngu
dot chdng Idm duqtc dieu gi. Luc gia neu khong dent nhihtg dieu minh biei de'
day nguoi thi khi qua doi chang ai thuong tiec. Luc giau neu khong bo thi thi
den luc khon kho chang ai cuu giiip".
<&di lam
ig kinh nghi#m, tri thiic ma minh c6 dup-c truyen d^t Igi cho mpi ngudi,
J^l^at la thehe sau.
, ;
ijg Cupc doi con nguoi von la mpt cupc be dau, hoa phiic khon luong. Hom
nay 8*^" ^^"8 P*^"
"S^y '"^^
thanh nguoi an xin. The'nen Khong
Xir day: "Luc giau neu khong bo thi thi den liic khon kho chang ai ciiu giiip".
pgy la le song 6 doi, cung la mpt truyen thong tot d^p ciia nguoi Vi^t Nam
//j^Qt miehg khi doi bang mpt goi khi no",...
?iv , SSJ;
Co cham hpc moi thanh nguoi tai gioi, c6 ich cho xa hpi. Da thanh nguoi tai
6 n g toi rat chuong dao Khong. Pham nhung liic ranh roi ong lai ngoi suy t u
roi thi can phai mang nhiing kien thiic, kinh nghiem ma minh thu dupe truyen
nhu ke sT dai xua ham doc sach thanh hien. Ong thuong lay nhiing loi cua
l^i cho doi sau va phai c6 tinh thuong yeu giiip do dong loai. Do la nhiing dieu
Khong T u de ran day con chau. Mot trong nhung cau ma ong tam dac vn
ma toi nhan thiic dupe qua loi day cua Khong Tir.
thuong noi voi toi la loi khuyen ciia Khong Tir: "Nguoi quan t u c6 ba dieu n e n
Diia tre nao khi cap sach den truong cung deu hao hue huong den mpt
nghi: Lvic nho neu chSng hoc thi Ion ngu dot chang lam dugc dieu gi. Liic gia
tuang lai tuoi dep. Su hpc von khong don gian, huong ho chii hpc dupe diing
neu khong dem nhirng dieu minh biet de day nguoi thi khi qua doi chang ai
khong chi voi nghia la hpc kien thiic ma con phai hpc rat nhieu thii: hpc each
thuong tiec. Luc giau neu khong bo thi thi den luc khon kho chang ai cuu giiip".
song, each ling xir, hpc tir nhi>ng cai nho nhat den nhiing cai Ion hon... Mai nay
Ong toi hay noi: "Doi nguoi c6 nhan c6 qua day chau a, ta gieo nhan nao thi
nhiing kien thiic ma ta hpc dupe se giiip cho ta virng vang, t u tin, lam nhung
ta se gat duQ-c qua ay". Toi nghi loi ong day that sau xa. T u thoi xa xua cho den
cong vi^c ma ta yeu thich va giup ich cho doi. Toi nho ong npi toi hay ran:
ngay nay, xa hpi rat trpng nguoi quan tu. Nhung muon lam nguoi quan tu
"Chau ma luoi hpc thi Ion len chang lam nen tro trong gi dau". Nhiing khi toi
khong de. Nguoi muon thanh quan t u thi phai tai gioi, van thao v6 luyen, c6
luoi lam bai tap ve nha, bo m? thuong mSng: "Neu khong chiu kho hpc hanh tir
chi huong, nhung quan trpng hon ca van la phai c6 cai tam trong sang. Co
tethi sau nay den quet rac nguoi ta ciing khong muon". Liic be chua hieu loi
nhan c6 cau: "Nhan chi so tinh ban thi^n". Ke tieu nhan hay nguoi quan t u khi
d^y ciia ong va bo me, toi thuong thay buc minh. Lon len roi, dan hieu ra nhiing
moi sinh ra deu c6 tinh thi^n nhung de giu tam hon luon trong sang, bao toan
mong muon cua ong ba, bo me, toi thay minh can phai cham hpc hon niia.
dupe tinh thien ay suot ca cupc doi la dieu khong de. Hon the^ phai song sao
Ong toi la mpt bac sT quan y da nghi huu. Ve lang, ong van thuong xuyen
cho tinh thifn ay them dep, them sang lai cang kho. Vay nen nguoi quan tu
kham, chiia b^nh cho ba con lang xom, ai cung yeu men ong. Ong con day
moi phai luon suy t u ngam nghi ve cupc doi, lua chpn cho minh mpt loi song
Rghe cho bo m^ va cac c6 toi. Toi nghe noi truoc day ong con la mpt thay giao
d^p, khong thu doan, khong buong tha. Muon vay, con nguoi can phai c6 mot
gioi. Nhieu hpc tro ciia ong toi nay da thanh danh 6 dat Ha thanh. Thinh
can cot vi>ng vang - thu can cot dupe nuoi duong ngay tir thai tho au. Khong
thoang cac bac ay van ve tham ong, ong toi vui lam. Toi thay ong thuc su da
Tu noi: "Liic nho neu chang hpc thi Ion ngu dot chang lam dupe dieu g i " han
song va lam vi^c theo loi Khong Tir day. Tuoi tre ong da ren luy#n thanh tai, la
la CO cai y do. Liic nho ta can cham hpc, tich luy kien thiic, tiep thu nhiing thanh
•npt bac si gioi cong hien tuoi xuan cho dat nuoc, den khi ve gia van tiep tuc
tmi ciia nhan loai, hpc nhung dieu hay, nhung kinh nghiem de ap dung vao
giiip do dan lang va day con chau dieu hay le phai^
cupc song, de tro thanh nguoi c6 ich cho xa hpi, dong thoi ciing nhan thiic dupe
Toi nho mpt ki niem liic toi mdi muoi tuoi. Co mpt nguoi tan tat di an xin
cai xau de khong mic phai. Trong suot cupc doi can hpc hanh lien tuc, khong
cong nha. Toi dang choi voi may dira ban hang xom, thay vay lien ciing
ngiing nghi boi kien thiic la bien troi menh mong, khong ai dam chac nhiing
^ f t tre treu diia nguoi an xin tpi nghi^p kia. Giira luc ay, ong toi chay tir trong
dieu minh biet la diing nhat va cung chang ai dam chac la minh biet tat ca.
•^a ra nat chung toi va riit may dong le ra cho nguoi hanh kha't. Ong bao
Trong qua trinh song va lam vi?c, moi nguoi se tich luy dupe nhiing kinh
* u n g toi rang: "Cac chau phai biet thuong nhirng nguoi tan tat nhu the. Con
nghiem song, nhiing kinh nghiem quy bau, neu chi giii cho rieng minh, khong
'^guoi song can phai c6 tinh nhan ai". Nha toi khong giau, bo m? toi la vien
day lai cho ai thi that la ich ki, nen Khong Tir day rang: "Liic gia neu khong
^ l i c nha nuoc, nhung gia dinh thuong xuyen tham gia nhiing dot quyen gop
dem nhiing dieu minh biet de day nguoi thi khi qua doi chSng ai thuong tiec".
Con nguoi hieu biet la nhiing nguoi c6 y thirc trach nhi|m voi t h e h f tre, dem
157
cho n g u o i ngheo, u n g ho d o n g bao b i thien tai, bao lyt,...
"Mpt
dau tien, k h o n g co nghIa la chung ta k h o n g the yeu Ian t h u hai hay n h u n g
t o i t h u o n g bao;
m i e n g k h i d o i bang m p t goi k h i no day con a, m i n h g i i i p n g u o i ta liic
l|n
tiep theo sau do). N h u n g co n h i m g t h u k h o n g n a m t r o n g tarn k i e m soat
chung ta va c h i i n g ta k h o n g the n i u g i u hay thay d o i dugc. T h o i gian la
hoan nan, r o i m p t liic nao do biet dau c6 the m i n h lai can n g u o i ta g i i i p d o " .
N h u n g 161 dgy cua K h o n g T u rat chi l i n h u n g de l a m d u g c that k h o n g de.
l^$t
t r o n g so d o .
K h o n g thieu ke d i theo " d u o n g tat" ma l a m giau, ma m u a danh, " A n t h i chon
Dan gian co cau " T h o i gian la vang, bac". T o i t h i k h o n g cho la n h u vay.
nhurng m i e n g ngon, l a m t h i chon v i f c con con ma l a m " . C u n g dau i t n g u o i c6
Vang/ hac d i i sao cung chi la vat chat, con n g u o i c h i i n g ta co the l a m ra chiing,
thuc tai n h u n g lai thieu t u t i n nen k h o n g thanh dat, bo chat bo kien thiic m i n h
jyghi t i m chiing... n h u n g v o i t h o i gian, con n g u o i hau n h u bat luc. C h i i n g ta
thu
l^hong tao ra t h o i gian va k h i t h o i gian da troi d i t h i k h o n g co each g i k h i e n no
l u g m d u o c r o i d e m theo x u o h g mo.
' • •)'--''^:'< ^••'•^•''^••i^
i'^:r'^
N e u ai d i n g l a m theo d u g c n h u l o i k h u y e n cua K h o n g T u thi cupc d o i se tot
quay t r o lai. T h o i gian co le con q u y h o n vang bac chau bau rat n h i e u Ian. Cac
dep h o n ra't n h i e u . L o Tan t u n g n o i ; d u o n g la do con n g u o i d i n h i e u m a thanh,
vi vua t h o i xua bo ra rat nhieu cong sue va tien bac de t i m thuoc t r u o n g sinh
N e u t u n g n g u o i t r o n g chung ta k h o n g t y chay len va toa sang t h i l a m sao bong
ba't laO' Cling co nghia la m u o n keo dai t h o i gian song ciia hg. N o i t h o i gian la
tai san v a n chua n o i d u g c het sy q u y gia ciia no. C o n n g u o i l u o n m u o n che
toi CO t h e b i xua tan?
ngv t h o i gian, n a m g i i i t h o i gian, tham chi con co n h i i n g m o uoc tao bao ve
Doan D i ? u H u y e n
mgt chiec m a y co the quay nguge t h o i gian va thay d o i n h u n g vi^c da l a m
Lap
VanK40khoi
THPTchuyen-
DHSPHaNoi
trong qua k h i i . N h u n g co le do m a i m a i chi la m o uoc v 6 v g n g ciia con n g u o i .
Moi
^di so 62: Co ba dieu trong CUQC doi moi con nguoi neu di qua se khong
lay
lai dugc: thoi gian, l a i noi, co hpi.
binh m i n h rang d o n g tren n h u n g toa nha cao tang. D o co the la m g t p h i i t toi
Suy nghi cua anh (chi) ve y kien tren.
dugc thoa sue dua v u i ben ban be, d a m am ben gia d i n h va n g u o i than. N h u n g
^dildm
•.r^-,i, .,..;)„,!,!J.J> ' jj.
'
Cling CO the la p h i i t toi vat Ign v o i bai v o hgc hanh va quyet tarn ngay m a i se
T h o i gian da qua d i k h o n g the t r o lai
d§u vao m g t t r u o n g d a i hgc nao do. D u la nhOng p h i i t giay hanh phiie hay
D o n g song da ra d i l a m sao ve chon cii
dau kho, that v g n g , t o i deu k h o n g m u o n bo Id, v i toi biet: t h o i gian qua d i ,
N a o nii'c k h o i xa k h o n g the vang n h i i n g canh b u o m
chiing ta se m a t d i rat nhieu dieu. C h i i n g ta mat d i t u o i tre va bau n h i ^ t huye't.
Ang
Chiing ta m a t d i cai ngay t h o h o n nhien hay cai nong n o i de t h u o n g t u o i hong.
may tren dau k h o n g the n g i r n g t r o i
(Pho D u e P h u o n g - K h o n g the va co the)
Con n g u o i chi hoc d u g c each n u o i tiec m g t k h i n h i i n g g i co gia t n da ra di
k h o n g bao g i o t r o lai... N e u d u g c phep chon ba dieu ma chung ta m u o n n i u
giu'
lai t r o n g cugc d o i nay nhat, do co le chinh la: t h o i gian, l o i n o i va co h g i -
n h i i n g t h u tua ho n h u "ang may tren dau k h o n g the n g u n g t r o i " .
Mat
p h i i t t r o i qua la ta mat d i m g t p h i i t t r o n g cugc d o i m i n h . D o co the la
mgt p h i i t de tan h u o n g m g t tach ca phe t h o m l u n g vao nhCing b u o i som, ngam
.
d i m g t ngoi nha, ciang tuc la ban co kha nang xay d u n g lai m g t ngoi
nha t h u hai. D o cung c h i n h la l i do v i sao tren the g i o i co hang van ngoi nha
d u g c dap d i va xay lai hang nam... M a t d i m g t cong viec, k h o n g co nghia ban
k h o n g the k i e m d u g c m g t cong viec khac, t h a m chi la tot h o n cong viec m a ban
da t u n g l a m .
C o n n g u o i c h i i n g ta sinh ra va t o n tai t r o n g v u t r u nay co le da d u g c i n i ai
Trong cugc d o i m o i eon n g u o i , co bao nhieu Ian c h i i n g ta n u o i tiec v i nhi>ng g i
nvinh da lam, n h u n g l o i l a m m i n h m u o n sua chiia... n h u n g t h o i g i a n k h o n g cho
ta CO hgi de thuc h i ^ n .
^,^H:•f>'•:<
r ;< ^
N h u n g n g u o i t h a n h cong t r o n g cugc song la n h u n g n g u o i biet tan d u n g toi
<^a thoi gian. M o i ngay m o i n g u o i c h i i n g ta deu co m g t q u y t h o i gian n h u
"hau,
c h i i n g ta deu co hai m u o i t u tieng d o n g ho de l a m n h i i n g viec c h i i n g ta
''^ong m u o n chi co d i e u c h i i n g ta x u l y khoang t h o i gian do n h u the nao ma
' ^ i . V o i hai m u o i t u tieng m g t ngay n h u nhau, n h u n g boat d g n g ciia ban la
cvc va CO hi?u qua se k h i e h ban thanh cong h o n rat n h i e u so v o i n h i i n g
y^tbi
CO cung l u g n g t h o i gian m a k h o n g biet su d y n g no. Ren l u y ^ n each song
vang", song de tan h u o n g va t ^ n hien cho cu^c d o i nay se g i i i p b ^ n k h o n g
thay n u o i tiec m o i p h i i t giay t r o i qua t r o n g cugc doi...
h o n rat n h i e u loai khac k h i Chiia t r o i ban cho chung ta h i v g n g va n g h i l\rc de
niu
158
gii>, c u u v a n m g i t h u cua cai vat chat va t h a m chi ca t i n h cam (mat d i tinh
159
C u n g vai thai gian, c6 n h u n g t h u troi qua ma k h o n g bao g i o c6 the lay lai
du(?c. D o c h i n h la l o i n o i . T o i rat thich cau c h u y f n n g u n g o n nay: " M Q I bay e'ch
di dao t r o n g r u n g va c6 hai con b i r o i x u o n g mgt cai ho sau. Tat ca cac con e'ch
khac deu b u lai q u a n h m i ^ n g ho' cuu c h i i n g len. N h u n g k h i tha'y cai ho' qua
sau, b o n e'ch tren m i e n g ho lien n o i v o i hai con e'ch rang c h i i n g chi con c6 nuoc
che't ma thoi. H a i con e'ch bo ngoai tai n h i i n g l o i b i n h luan d o va co het siic
nhay len k h o i ho. N h i r n g con e'ch kia lai noi v o i c h i i n g d u n g nen phi sue, d u n g
nen l a m chuyen v 6 ich. Sau cung, m p t con e'ch phia d u d i nghe theo nhiJiig g i ca
bay n o i , no bo cupc va che't t r o n g sy t u y ^ t v p n g .
C o n e'ch con lai tie'p tuc co gang nhay. M p t Ian nira ca bay x i i m lai va thet
| u p c n h i r n g l o i n o i ciia m i n h . M p t l d i n o i to't, b ^ n da xao d p n g m p t cupc d d i
J ^ h p h i i c hay l a m r o i n u d e m a t ciia ai do...
M p t l d i n d i v u i ve va t h i ^ n chi dix chi t r o n g giay lat b a n t u d n g n h u c h i i n g
j,3y di... n h i m g m a n g h y v p n g , n i e m v u i va t i n h yea d e n cho m p i n g u d i . . . N d i
jgn n h i r n g l d i yeu thucmg chan thanh, m p t l d i d p n g v i e n an l i i se de 1 ^ t r o n g
t i m n g u d i nghe n i e m v u i va h y v p n g .
C i i n g v d i t h d i gian va l d i n d i , cd h p i c i i n g la m p t tai san q u y b a u n h u n g
(fing l3 m p t t h i i m o i con n g u d i t r o n g c h i i n g ta m p t k h i da m a t d i t h i k h o n g bao
gid cd the lay lai dupe.
T r o n g than thoai H i Lap, Cai-rd't la v j than co h p i . T h a n cd c h d m tdc dai
len, k h u y e n no hay thoi k h o n g co' gang nxxa. Cuo'i ciing, no nhay d u p e len bo.
tru'de tran, phia sau t h i h d i . Ne'u ban mud'n n a m lay co h p i t h i k h i d n g ta dang
Ca bay vay quanh no va hoi: " A n h k h o n g nghe c h i i n g toi n o i g i hay sao?". T h i
den gan, ban p h a i ngay lap tiie n a m la'y chdm tdc t r u d c tran ay. K h i Cai-rd't da
ra, con e'ch nay b i nang tai. N o t u o n g ca bay e'ch da d o n g vien no t r o n g suot
di qua r o i , ban k h o n g edn nSm dupe co h p i n i i a v i p h i a sau k h o n g edn tdc ma
khoang t h a i gian v u a qua...".
n i m . N h u vay, k h i co h p i den v d i c h i i n g ta, ne'u ban k h o n g n a m bat n d ngay,
Co m p t sue m a n h song che't n o i m i ^ n g l u o i c h i i n g ta. M p t l o i d p n g vien
khieh 1^ cho m p t n g u d i dang be'tae cung ed t h e g i i i p anh ta v u p t qua k h d khan,
thi ban se b d Id, va v j than co h p i ay k h o n g danh c h d m tdc t h i i hai dang sau
gay cho ban.
vuc anh ta day. N h u n g n h i i n g I d i noi thie'u t h i f n chi ciia c h i i n g ta cQng cd the
T r o n g cupc sdng, c h i i n g ta l u d n than t h d rang miivh k e m m a y m ^ n , hay co
gie't che't n i e m h i v p n g cuo'i cung ciia m p t n g u d i dang t r o n g con t u y ^ t vpng.
hpi k h o n g den v d i m i n h . T h a m ehi c h i i n g ta edn lay "co h p i " ra de b i ^ n m i n h
Van de la d chd nhieu k h i c h i i n g ta k h o n g y thiic het dupe y nghia, tac dpng
cho su that b ^ i ciia m i n h . N h u n g thue ra, co h p i eua m d i n g u d i t r o n g c h i i n g ta
ciia m d i Idi c h i i n g ta n d i . G i d n g n h u vi?c ban tha m p t h d n sdi vao nude, tao ra
la n h u nhau, chi cd d i e u , ban cd nhan ra la n d dang den, va cd k j p n a m bat n d
n h i r n g g p n sdng nhd xoay t r d n , hoa vao con song Idn, tran ra bien ca. Ban hoan
hay k h o n g m a t h d i .
toan k h o n g quan t a m den n h i i n g eon sdng ban tao ra, n h u n g chi bang m p t hdn
Cd hai nha dau t u c h u n g k h o a n ciing n h i n thay ed p h i e u ciia m p t edng t y
sdi thoi, ban da quay d p n g ca bien ca bao la. Budng m p t I d i n d i v 6 tinh, thie'u
dang syt g i a m . N h a d a u t u A thay vay lien n d i : "Cong t y nay chac chan k h o n g
can nhac, t r o n g p h i i t ehd'c ban quen ngay. N h u n g dd'i v d i n h u n g n g u d i x u n g
phai la n o i de ta d a u t u ! " . N g u p e lai, nha dau t u B lai n g h i day la co h p i de dau
quanh, nd se de lai v d van g p n sdng. Tat nhien, n h i r n g con sdng m a ban tao ra
tu. 6ng ta da d a u t u vao edng ty nay bat chap gia cd p h i e u ciia n d d a n g syt
se chang bao g i d quay t r d lai v d i ban, c i i n g n h u n h i i n g I d i n d i v d t a m se chang
giam. H a i ngay sau, gia cd p h i e u b o n g nhien tang d p t ngpt. N h a d a u t u B, do
bao g i d lay lai dupe, m p t k h i ban da n d i ra... D d i k h i toi n g h i , ne'u ed the quay
bat CO h p i nen da m a u ehdng t r d nen giau cd. N h u vgy, co h p i d a n h cho
lai dupe t h d i gian t h i dl nhien chiing ta cd the sua chira n h i r n g cau n d i chiing
moi n g u d i la n h u nhau. K h i co h p i den, b ^ n chi can h o i sao nhang, l u d n g l y t h i
ta da I d I d i n h u n g t h d i gian chang the quay lai dupe, va c i i n g d u n g m o n g ed
cung chSng khac g i ban dang khoanh tay dang co h p i cho n g u d i khac. M a ed
m p t ngay n h i i n g Idi n d i eiia c h i i n g ta se dupe sua chira hay thay dd'i... " L d i ndi
• ^ i r n g CO h p i ne'u de I d m p t Ian ban se phai hdi tiec ca ddi...
chang mat tien m u a " n h u n g c h i i n g de lai t r o n g long n g u d i nghe n h i r n g dau an
c h i n g bao g i d phai nhat.
Co h p i k h d n g p h u thupe vao so p h a n n h u may man. C o h p i t u y thupe vao
b i n than c h i i n g ta. C h i i n g ta hpe m u d i hai n a m dang dang, co h p i ciia c h i i n g ta
M p t l d i n d i dd'i se de lai an t u p n g ve m p t ke d d i tra lira Ipc, va de lai n h i j n g
^ la k i t h i d a i hpe day cam go de chung t d ban than m i n h . Ban cang cham chi,
hoai n g h i t r o n g Idng n g u d i nghe... M p t l d i m a n g m d , q u d trach v d t a m k h i e n ta
c ^ g no luc t h i kha nang n a m bat co h p i , kha nang d d ciia ban cang cao. N h u
r o i n u d e mat... M p t l d i n d i xa'u sau l u n g , de lai n h i r n g that v p n g tran tre, m p t
^^Udng h p p ciia nha d a u t u c h i i n g khoan, ne'u anh ta k h d n g cd t a m n h i n , sy
t i n h ban lang i m bien mat... C h i i n g ta ed bao g i d xoa d i d u p e n h i i n g hoai nghi,
bie't nhat djnh, chac chan anh ta se k h d n g nhan ra d d la co h p i de " t d m "
n h i r n g gipt n u d e m3t, n h i r n g that vpng? V i vgy ma c h u n g ta chang bao g i d xoa
' va thanh edng. V i v | y , co h p i nkm t r o n g tay c h i i n g ta c h i i k h d n g p h a i la ai
160
161
khac. D o c6 the la n h u n g co h p i gian d j , n h u co h p i de n o i n h i n i g 16i y f ,
$d.i s663:
t h u o n g d o i v o i gia d i n h , ban be m i n h . . . Co the ai t r o n g c h i i n g ta c i i n g co co 1^
Nhirng bai hpc tvr thien nhien
^ d i Idm
ay, n h u n g k h o n g phai ai t r o n g chiing ta cung nhan ra va d o n chao no. Chun^
^
Thien n h i e n la ba m? I o n ciia v^in v | t , dac bi?t la ciia con n g u o i . Thien nhien
ta t h u o n g bo 16 co hoi d e m den t i n h yeu cho m p i n g u d i , cho ban than ta
c h i i n g ta k h o n g biet. K h i n h i i n g n g u o i do da xa r o i ta m o i h o i tiec v i m i n h c}§
Ichong chi c u n g cap cho ta ciia cai vat chat n h u dat dai, cay co'i, n g u o n nuoc,
bo 15 CO h p i dirge n o i n h t j n g 16i yeu t h u o n g .
thuc an... m a con day cho ta n h i i n g bai hpc q u y bau ciia cupc sp'ng. T o i m o i
fvhan ra m p t bai hpc tuyet v o i tir m p t hi?n t u p n g dac biet ciia t u nhien. Bai hpc
T r u o c k h i vao t r o n g p h o n g mo, m o n g udc I o n nhat ciia ngoai la dirpc nghg
toi hat m p t Ian. N g o a i m u o n nghe chau gai yeu ciia ngoai hat bai hat ma thug
§[y toi da d u p e hpc n h i e u t r o n g sach v o n h u n g den tan bay g i o t o i m o i t h y c sy
be ngoai da day cho t o i . N h u n g toi da k h o n g lam dieu do. T o i c u o i va noi voj
hieu na. Ban co m u o n biet khong?
ngoai: " N g o a i a! C o n Ion r o i ma, con k h o n g hat truoc d o n g n g u o i d a u ! K h i nao
C h u y e n ke rang, 6 ben Pa-le-xtin co hai bien ho I o n c i i n g hit n g u o n t u song
n g o ^ i k h o i b ^ n h , con se hat cho ngoai nghe, liic nao chi co con v o i ngoai rria
me Gipoc-dan, do la bien Chet va bien Ga-li-le. Bien Chet d i i n g n h u ten gpi ciia
t h o i " . . . N h u n g sau do, toi k h o n g con co h p i hat cho ngoai nghe m p t l o i nao
no, k h o n g co s u song nao. N u o c t r o n g ho k h o n g co m p t loai ca nao co the song
nua. T o i da bo 16 co h p i de hat... va ciing bo 16 co h p i de n o i v o i ngoai la toi
noi, ma n g u o i u o n g vao ciing se b i b ^ n h . Trai lai, n u o c t r o n g b i e n Ga-H-le liic
yeu ngoai den n h u a n g nao...
nao c i i n g t r o n g mat, ngpt lanh, la m p i t r u o n g song t h u a n I p i cho cay co v a t o m
C h i i n g ta, n h i r n g con n g u o i tre tuoi, tre long, c h i i n g ta con nhieu t h o i gian
ca. A i ai c i i n g thich bien Ga-li-le v i s u song n o i day l u o n l u o n n h p n n h i p . Ban
va CO h p i . N h u n g co phai v i the ma ban d u n g chan lai va tarn chap nhan mot
se hoi toi tai sao hai bien ho ciing bat n g u o n tir song me Giooc-dan m a lai khac
con d u o n g bang phang, hay la d i qua nhanh de lang p h i n h i i n g gia trj dep de
nhau den the? Tai sao u? L i do rat d o n gian: bien Chet t h a m l a m chi m u o n giie
ciia cupc song nay? Ban va toi deu con rat tre, tre va tran day sue song. Va hon
nuoc lai cho rieng m i n h , k h o n g san se cho ai khac nen d o n g n u o c t r o n g long
het, c h i i n g ta that may m a n k h i n h i n thay dupe n h i i n g t h u ma t r o n g t u o n g lai
no m a n den noi s u song k h o n g the sinh soi. ngupc lai, bien Ga-li-le sau k h i
c h i i n g ta co the bo 16, n h i n thay su m a t mat truoc k h i b i m a t m a t that su thi
nhan dupe n g u p n n u o c t r o n g lanh, no lai m o long m i n h , t r a n qua cac song lach
chiing ta se co y t h i i c h o n de k h o n g de t u p t m a t n h i r n g co h p i , de t^o dung
khac. Bien Ga-li-le cho n u o c d i vao n o i khac va ciing nhan n u o c t i r cac n o i khac
nhij'ng g i c h i i n g ta m u o n , de cupc song nay y nghia h o n .
do ve. V i vay, n u o c t r o n g bien ho nay l u o n sach, m a n g lai s u song cho cay coi,
Vay t h i tai sao ngay t u bay gio ban k h o n g nang n i u n h i r n g gi ma ban co?
muong t h i i va con n g u o i .
Sao ban k h o n g thuc h i ^ n thuyet T u o n g d o i ciia A n h - x t a n h , sao ban khong
Cau chuyen toi ke v o i ban khong chi la m p t bai hpc thii v j ve dia l i m a con la
" u o n l u o i bay Ian t r u o c k h i n o i " va k h o n g " t o m " that m a n h lay t i i m toe ciia
bai hoc sau sac ve each ma con n g u o i can phai song v o i nhau. T r o n g d o i song,
than Co h p i k h i ngai b u o c qua? H a y lam n h i i n g dieu do de hanh phiic m i m
con n g u o i l u o n l u o n can phai co su se chia, yeu t h u o n g Ian nhau. Phai chang do
c u o i v o i ban... H a y bien n h i i n g dieu khong the t r o thanh co the:
chinh la each song, each hanh xir quan trpng nhat ma m o i n g u o i can co?
N g u o i da ra d i co the t r o lai
T r o n g cupc song, chia se k h o n g d o n thuan chi la cho va nhan. T r o n g gia
Vet t h u o n g ngay nao co the lien da
dinh, do la sy quan t a m , lo lang, san soc, lang nghe cua cha m? v o i con cai, ciia
N u o c mat se thoi r o i , d o i m o i lai chin do
•
162
'
vp v o i chong, ciia n g u o i Ion v o i tre nho, ciia anh chi v o i cac em; v o i hang x o m
Boi h o i ngay gap nhau xua tan d i bao n o i m o n g n h o
lang gieng d o la s u cam thong, san se m o i k h i " t o i lira tat d e n " , la s u g i i i p d a
V o n g tay yeu t h u o n g co the r p n g m o
nhau m o i k h i gap hoan nan. C o n t r o n g xa h p i , s u chia se m a n g t i n h chat rpng
Bong may m u p n sau cp the dan tan
hon. I o n lao h o n , d o la sir se chia bat com m a n h ao v o i d o n g bao gap nan, la sy
Va dieu nay that rpn rang e m ai
>^6t t h u o n g , che cho, d o n g cam v o i n h i i n g so phan k e m m a y mSn... Su se chia
C P the ngay m a i chiing ta se thanh d p i .
khong p h a n b i ^ t c h u n g tpc, giai cap, lanh tho, quoc ta. Tir e m n h o den cu gia
(Pho Due P h u o n g - K h o n g the va co the)
deu can san sang chia se yeu t h u o n g . Ban co the de d a n g bat gap tren pho
Tran M y Hanh
•nhirng e m nho t u o i c u o i chia se v o i nhau tirng m a u banh, v i e n k^o hay m p t
Lap 12 Van, Truong THPT chuyen Nguyen Hu? - Ha Not
thanh nien n h u a n g cho cho cy gia tren xe b u y t ho|c h i n h anh n h i i n g ong, ba
_
'
163
CtyTHHH MTV DWH Khong Vi§t
lao cung khoac tay nhau qua duong... N h u n g nguoi s6 chia v a nh§n chia si
deu hanh phiic.
Thay toi nhac lai cau ay voi mpt noi niem dau dau khon nguoi, duong nhu
S y chia se khong chi la vi?c cho di hay n h ^ lai nhiing ciia cai vat chat rtia
trong cau noi c6 ca noi long ciia nguoi thiet tha yeu To quoc. V a , diing n h u
con la s y trao gui nhiing gia tri tinh than, nhiing niem tin yeu. D o i khi se chia
thay giao noi, no chiia d y n g nhiing triet li sau sac ma di ca cupc doi con nguoi
la s y im l§ng, l ^ g nghe. M a cung c6 khi, no chi la anh nhin dpng vien hay mot
chtfa thau hieu. "Hpc van khong c6 que huong" y noi be hpc v6 bo, nguoi ta c6
ny cuoi he no tren moi. S y se chia doi khi that nho be nhung no lai c6 suc
the trau doi kien thiic 6 bat cii noi dau. Lien tu " n h u n g " n h u mpt don bay
manh rat Ion. Mgt ny cuoi cung dii lam nguoi khac am long, mpt anh nhin
ngon tu, sue nang cau chii dupe don vao triet li nhan sau sic: "nguoi c6 hpc
cung giiip nguoi ta c6 tljem ngh} lyc, sy lang nghe ciing giiip nguoi khac voi
van phai c6 To quoc". "To quoc" - hai tu gian dj ma biet may thieng lieng. No
di noi long. S y se chia thuc s y lam cho con nguoi thay nh? nhom, thoai mai.
ggi dong hoai niem trong tim nguoi xa xii va gpi ca niem ty hao noi nhung
S y se chia la sgi day v6 hinh, c6 sue manh ki difu. No gan ket nguoi voi nguoi.
nguoi dang song tren xii so cua minh. To quo'c la nguon cpi, to tien, la manh
No lam cho mpi nguoi gan nhau hon, hieu nhau hon, cam thong va yeu quy
da't chon rau cat ron, noi c6 gia dinh, xom lang, be bgn, c6 khoang troi ki ni^m
nhau hon. C o n nguoi song voi nhau rat can s y yeu thuong, san se. Yeu
a'u tho. To quoc khong chi la vung da't, no la khong gian gan voi iihiing gia trj
thuong, san se chinh la hat giong cua tam hon moi nguoi. N h u n g nguoi biet
thieng lieng cua doi nguoi. " N g u o i c6 hpc van phai c6 To quo'c" khong chi neu
san se, yeu thuong se luon cam thay tam hon minh giau c6 n h u nuoc trong
len mpt chan li chung: bat cii ai sinh ra deu c6 mpt khoang troi que huong, ma
long bien Ga-li-le. C o n nhiing nguoi k h u k h u giu lay nhiing gi minh c6 v a chi
con la loi ran day, nhan nhii: Nhiing nguoi am hieu dao li thi dii di den dau
biet den minh thi s y song trong hp se dan heo kho, chet dan chet mon nhu
cung phai nho ve To quo'c. Do la tinh cam nhan van cao d?p tham sau trong
nuoc trong bien Chet vay.
trai tim con nguoi, dac biet la nhiing nguoi xa xii. H o n the, no con la thuoc do
Ban a, nguoi ta noi: " T r i tu§ giau len vi nhCmg gi no nhan dupe, trai tim
nhan h'nh, diing n h u loi tho Do Trung Quan:
giau len vi nhiing gi no cho d i " . C o n nguoi song voi nhau can c6 s u chia se boi:
Que huong moi nguoi chi mpt
'Av
"Mpt anh lua chia se la mpt anh lua Ian toa. Doi moi he mo thu nhan dupe nu
N h u la chi mpt m ? thoi
ft'
cuoi. Ban tay c6 m o rpng ban trao, tam hon moi tran ngap vui suong". Do la
bai hpc ma toi nhan dupe tu thien nhien. Thien nhien da gieo vao hon ta
nhiing mam u o m tuoi tot, da tang ta nhung mon qua nhi^m mau cua cuoc
song. B^n hay tim hieu, cam nhan va chia se nhiing mon qua thu vi ciia cuoc
song nhe!
(Bui T u y e t T h a n h , lap Sink K40, khoi THPT chuyen - DHSP Ha Ngi)
Que huong neu ai khong nho
''^V'
Se khong Ion noi thanh nguoi.
(Que huong)
To quo'c la diem tua de nguoi ta bay cao xa tren bau troi tri thuc. Dong thoi.
To quo'c luon don chao nhiing diia con xa tro ve voi khat vpng d y n g xay.
N h u vay, tinh yeu To quo'c la tinh cam gan bo hai chieu giiia con nguoi va xii
so. C a u noi cua L.Pat-xto la hoan toan diing dan boi no phan anh diing tinh
S d j s6 64: "Su hgc khong c6 que huomg nhung nguoi hgc c6 hqc van phai c6
Toquoc"(L.
Pat-xto).
cam ciia con nguoi doi voi To quoc minh va giii gam mpt bai hpc ve each song:
song o tren doi khong ai c6 the quen To quoc.
Y k i e n cua anh (chi) ve Icri phat bieu tren
<6dildm
N a m thang roi ciing qua di nhung trong tim toi van luu giii nhung hinh
anh ve mpt nguoi thay dac bi^t. Thay c6 the ve ban do Vi^t N a m trong chop
• ^ ^S^/
i » t v,
Ta da hieu y nghia cau noi cua nha bac hpc nguoi Phap, nhung van de la
lam sao de bay to tinh yeu da't nuoc? C o phai yeu da't nuoc la phai tham gia
nhiing d y an vT mo, nhung ke ho^ch bac ti de lam thay doi bp mat ciia que
huong minh? Long yeu nuoc gan voi nhiing bieu hi?n gian dj hon the.
mat, cii n h u dang hinh cong cong ay da in sau vao tam kham. Thay day chiing
Toi CO mpt nguoi anh cong tac xa'nha. Tren blog ciia minh, anh viet: " L a i
toi phai viet hoa danh tu To quo'c, v a ciing chinh thay da nhac lai voi toi mpt
nipt Giang sinh trang troi qua. Vao nhiing ngay cuoi nam ciia xii so Bac Au,
cau noi noi tieng ciia L . Pat-xto: " S y hpc khong c6 que huong nhung nguoi hpc
Sao minh thay nho ngay Te't que huong voi mieng banh chung man ma tinh
C O hpc van phai c6 To quoc". •
lang nghIa xom, voi Ian m u a xuan mon tron nhiing blip non dau canh...". Yeu
Com nong luygn thi OH NgiT Van, tqp 2 Nghj luqn Xo hpi - Le Xuan Soon
^
que h u o n g la l u o n n h o ve que h u o n g , v a n h u n g d o n g t a i n t i n h ay chat chug
t i n h cam cua n g u o i con xa To quoc.
,.
Yeu que h u o n g con la t i n h yeu va y thiic giir g i n n h i i n g net d?p c6 truyen
ciia dat nude. V i i D i n h Lien t u n g bang k h u a n g tiec n u o i cho " N h i i n g n g u 6 i
m u o n n a m cu - H o n 6 dau bay g i o " (6ng do) N g u y e n K h a i ca nggi ba HieVi " m p t n g u o i H a N g i a i a h o m nay, t h u a n t u y H a N o i k h o n g " ( M p t n g u o i H a
N p i ) - n h u hi?n than cua ve d^p c6 t r u j e n , n h i i n g t h u a n p h o n g m l tuc cua da't
Thang L o n g ngan n a m van hieh. Ba t r o thanh cay cau n o i hai b o l i c h su: hien
CtyTWHH MTV DWH Khong Vi$t
$di s665:S\xy
"Thay T i i Lp den bai kien diic K h o n g T i i . K h o n g T i i lien h o i :
.
" S u n f l o w e r M i s s i o n " - c6 le cpng d o n g n g u o i Viet d H o a K i , k h o n g ai
k h o n g biet t o i to chiic t u thien do n h i i n g n g u o i V i ^ t lap ra. Cho den nay, hon
The'nao la n g u o i t r i , the nao la n g u o i nhan?
TiiLpthua:
.
N g u o i t r i la n g u o i l a m the nao de cho n g u o i ta biet t o i m i n h ; n g u o i
nhan la n g u o i lam the'nao de n g u o i ta yeu m i n h .
Khong T u k h e n :
-
tai va qua k h u , net hien dai m o i me va n h i i n g gia t r i ciia ngan xua.
nghi ve tri va nhan qua cau chuy?n sau:
N g u o i noi n h u vay, c h i i n g to la n g u o i c6 hpc van.
H o r n sau thay T i i Cong den v i e n g tham, K h o n g T i i c i i n g h o i gio'ng n h u
truoc. T i i C o n g lien t h u a :
ba m u o i n g o i t r u o n g dupe xay d u n g 6 d o n g bang song C u u L o n g , gan sau
-
N g u o i t r i la n g u o i biet n g u o i ; n g u o i n h a n la n g u o i yeu n g u o i .
t r a m suat hoc b o n g dupe trao cho tre em ngheo la m i n h c h u n g cho tarn long
K h o n g T i i khen:
ciia nhCrng n g u o i xa 'que m a l u o n nang long v o i To quoc. Va con n h i e u nhieu
-
nira n h i r n g n g u o i con xa x u n h u n g l u o n h u o n g ve T o quoc. N g u o i V i f t cung
H o m sau niia, thay N h a n H o i den bai kien, Khong T i i van d i i n g cau hoi cii.
.;), ,
N g u o i n o i n h u vay ciing la n g u o i c6 hpc van.
sinh ra t u m ? A u Co, c i i n g sat canh ben n h a u tren m a n h dat ven b o T h a i Binh
N h a n H o i lien dap:
D u o n g ngap tran nang gio. Phai chang v i the ma h i n h b o n g que h u o n g l u o n in
-
sau vao tarn kham? D i i 6 n o i dau, hp cung san sang g i i i p ich cho dat nuoc. To
Khong T i i noi
quoc ta con ngheo, chay m a u chat xam dang la m p t v a n nan cua xa h p i , n h u n g
-
N g u o i t r i la n g u o i t u biet m i n h ; n g u o i nhan la n g u o i t u yeu m i n h .
N g u o i n o i n h u vay m o i dang gpi la bac si quan t u "
v a n nan d o hoan toan c6 the giai quyet v i l u o n c6 n h i i n g n g u o i tai v a nang
long v o i To quoc, n o n song.
' -
': '
Biet bao the h ^ n h i m g n g u o i V i ^ t N a m da nga xuo'ng de bao v^ dang h i n h xit
fTrf va nhan, trong sdch Kho tang cohoc tinh hoa,
"''^^
-^'-^
^xB Van hod - Thong tin, H.,2003)
^dildm
so. Cong lao cua h p da n o hoa cho m p t V i ^ t N a m hoa birJi. N h u n g dang tiec, lap
tre h i f n nay c6 n g u o i song tren que h u o n g ma dua d o i chay theo t h u van hoa du
K h c n g T i i la mpt nha t u t u o n g Ion ciia T r u n g Quoc, n g u o i dupe t o n lam ong
nhap t u Tay p h u o n g . H p xa rac bua bai, an noi thieu vSn hoa... l a m xau h i n h anh
to dao N h o - hp thong l i luan ve chinh t r j , van hoa, xa hpi da l a m cho dvra tinh
da't nuoc Viet N a m t r o n g con mat ban be quoc te. H p song ich k i c h u k h o n g nghl
than ciia che dp p h o n g kien trong hang n g h i n nam. Sau k h i nha Tan " d o t sach
den I p i ich chung. D o la n h i i n g ke dang b} phe phan va tay chay.
chpn N h o " , vi^c t i m hieu t u t u o n g ciia ong gap nhieu k h o khan, phan Ion la
" D o n g suoi d o vao song, song d o vao dai t r u o n g giang V6n-ga, con song
thong qua n h i i n g m a u chuypn, n h i i n g cau noi ciia ong ma hpc tro da g h i chep
V6n-ga d i ra be. L o n g yeu nha, yeu lang xom, yeu m a i nha t r a n h t r o thanh
'91. Cau chuyen T r i v a nhan chiing ta ban luan d u o i day la mpt trong n h i i n g
long yeu T o quoc". D i i n g n h u I-li-a E-ren-bua t u n g k h a n g d j n h : n h i i n g bieu
c h u y f n n h u the. Truypn rat ngan ma ham chiia bao triet l i song ciia c6
h i f n n h o nhat c6 the l a m nen t i n h yeu dat nuoc. Thanh nien N h a t Ban the hi?n
•^an, cho ta thay ro nen c u u hpc ciia cha ong xua sau sSc den n h u o n g nao.
t i n h yeu d o bang vi^c sang che n h i i n g v$t l i ^ u than t h i ^ n v o i m o i t r u o n g , bao
T r i va nhan la hai k h a i n i ? m thupc n g i i t h u o n g (nhan, le, nghia, t r i , tin) ciia
v^ k h o n g gian xanh. Thanh nien Phi-lip-pin lap n h o m t i n h n g u y ^ n g i i i p d o
Nho giao t r o n g d o t r i va n h a n dupe de cao, coi la thuoc do cai d i i c ciia n g u o i
nan n h a n ciia song than. Con ban, m p t thanh nien V i f t N a m , ban l a m gi?
l ^ a n t u . C h i i t r i chiet t u ra g o m c h i i t r i (biet) va c h i i nh$t (ngay), n h u vgy hieu
na la biet ro trSng den phai trai. Con c h i i nhan - p h a m t r u cao nhat ciia l i
H a M i n h Ngpc
Lap Van K40, khoi THPT
chuyen
- DHSP
Ha Nqi
dao d i i c - nghia la long t h u o n g v o i m u o n loai, van vgt. K h o n g T i i noi:
"Nguoi k h o n g c6 n h a n t h i le de ma l a m gi? N g u o i k h o n g c6 n h a n thi nhac ma
gi?" (Luan n g i i ) .
Cty TNHH MTV DWH Khong Vigt
Cam nang luygn thi OH NgiT Von, tqp 2: Nghj luqn Xa hpi - le Xu6n Soon
N h u n g k h a i n i ? m ca ban la n h u the n h u n g d u a n g l o i t h v c h i ^ n hai chvt |'y
i
Ve t r i , Tii- L p va T u C o n g g|p nhau 6 cho deu cho rang goe ciia t r i la t r i tu?,
^
Ipghia la kha nang p h a n bi?t thi#n - ae, d i i n g - sai. N h i n n g u o i , h i e i i n g u o i v o n
K h o n g T u h o i : "The nao la n g u o i t r i , the nao la n g u o i nhan?" t h i ba hpc tro gj^j
Ija cai su rat k h o 6 d o i , nhat la k h i that gia trang den Ian Ipn. Phai la n g u o i trai
nhat ciia N g a i da d u a ra ba cau tra l o i khac nhau. T u L p , T u Cong, N h a n H o i 1^
| n g h i ? r n nhieu, eo con m a t t i n h d o i m o i c6 the n h i n ra cai ranh g i o i m o n g m a n h
n h u n g n g u o i cung t h o i , deu la hpc tro cua K h o n g T u vay m a l a i quan n i | m
isy. L a m d u p e d i e u ay t h y e da tai g i o i l a m thay! K h o n g ai c6 the p h i i n h a n Gia
cung m p t v a n de rat khac nhau, dieu nay cho thay sy khac biet t r o n g rJian thu^
Icat L u p n g la m p t bac tai t r i hie'm c6 k h o n g chi b o i tai nang quan s u xuat c h i i n g
va thien h u o n g t i n h each cua m o i n g u o i . Sau day c h i i n g ta se c i i n g b a n ve quaj,
ma con b o i kha nang n h i n thau gan rupt n g u o i khac. Chang p h a i o n g da mang
n i ^ m ciia t u n g n g u o i .
d i i n g va t r i i n g d e n n o i C h u D u uat lie ho then ma p h a i t u v a n d o sao? T r o n g
t h i la m p t v a n de can p h a i suy n g h l cho thau dao. N o p h i i c tap den m i i c
T r u d c tien la cau tra l o i cua thay T u Lp: " N g u o i t r i la n g u o i l a m cho nguoj
ta bie't den m i n h , n g u o i n h a n la n g u o i l a m n g u o i ta yeu m i n h " .
quan su, "bie't n g u o i " la dieu quan trpng, k h o n g the thie'u. T r u y ? n xua ke rang:
Vua Trang V u o n g n u d e K i n h m u o n danh Tran m o i eii n g u o i d i t h a m do, khao
Co the n o i c h i i t r i ciia T u L p dupe xay d y n g tren co so v o n k i e n thuc cao
sat. N g u o i ay ve tau: K h o n g nen d a n h v i n u o c Tran "thardi cao, hao sau, kho
sau cua m p t n g u o i tai g i o i m o n g m u o n dupe cong nhan, d u p e n g u o i d o i biot
tang n h i e u " chi rieng N i n h Quo'c la k h u y e n danh v i cai le: n u o c T r a n nho ma
den. N g h i a la no n a n g ve m a t t r i t u f , hpc v a n - m p t t h u t r i t u § p h a i that xuat
dupe n h u vay chae la thue'ma, lao d i c h nang ne, n h u the t h i d a n kiet sue, oan
ehiing, n o i bat. Ciang n h u m p t b o n g hba d?p eo the t h u h i i t b u o m ong ca tram
han. Qua n h i e n sau do n u o c K i n h da lay dupe Tran. The nen bac tai t r i khac
dam, cho den k h i eanh tan n h u y rira h u o n g thorn v a n con d p n g l a i t r o n g gjot
n g u o i t h u o n g 6 cho k h o n g chi thay be n o i m a con ro cai sau xa, go'c re eiia v a n
m a t vang, n g u o i c6 f r i tu? m a n tiep se dupe m u o n n g u o i bie't den, tieng vang
de. Con t r o n g q u a n h? xa h p i , "bie't n g u o i " la m p t u u d i e m , I p i the I o n giiip ta
ea n g h i n d a m , den k h i k h u a t n i i i , s u saeh v a n eon l u u ten. Qua day c6 the thay,
quan n i ^ m ciia thay T u L p t h a m n h u a n thuyet c h i n h d a n h eua N h o gia. Nghia
la trang n a m t u p h a i c h i n h danh, thanh danh, n h u n g k h o n g d i r n g lai 6 do ma
p h a i hien danh, t h a m chi l u u d a n h thien c6. The nen T u L p x u n g v o i l o i khen
ciia thay: " N g u o i n o i n h u vay ehung to la n g u o i c6 hpc v a n " .
song hoa thuan, h a n h phiie. X i n trich dan l o i ciia Q u a n T r p n g khoc ban la Bao
Thiic m a t la d i i ro: "Sinh ta ra la cha m?, bie't ta la Bao Thiic. M a d o i v o i n g u o i
bie't m i n h , m i n h d e m ca t i n h m ? n h ra M e n con chua cho la qua, h u o n g chi
t h u o n g khoe the nay da tharn vao dau". Chao 6i! Cac t i n h t r i k i 6 d o i that
khong g i sanh dupe!
Q u a n n i ^ m ve chu n h a n cung thong nhat v o i each quan n i ^ m ve chir t r i . Tii
Q u a n n i ? m c h i i nhan ciia T i i Co'ng c6 ve sau sac h o n v i e h i i nhan ay v i
Lp da lay ban t h a n m i n h l a m t r u n g tarn cho cae mo'i quan he xa h o i : " l a m the
n g u o i n h i e u h o n v i m i n h . N g u o i ta c6 the de dang y e u cha me, anh em, v p
nao de n g u o i ta yeu m i n h " . N g h e qua t h i thay suy n g h i nay c6 ve ich k i , giong
chong, con cai... c h i i t h u o n g k h o m o long v o i n h i i n g n g u o i xa la. N g u o i
n h u quan n i e m ciia m p t n g u o i v 6 c i i n g kheo leo t r o n g u n g x i i n h u n g khong
t h u o n g yeu tat thay c h i i n g sinh, dau n o i dau eiia thien ha, n g u o i q u a n g dai,
that tam. N h u n g xet cho eiing t h i day la m p t suy n g h l d u n g va k h o n g de thuc
nhan ai n h u vay thye k h o n g nhieu. Giong n h u q u y luat tieng vang, cho d i cai
h i f n. T r o n g cupe song, ta p h a i tiep xiic v o i bie't bao n g u o i , tot c6, xa'u c6, khong
gi se n h a n lai cai do, ne'u ta t h u o n g yeu n g u o i t h y c long, n g u o i c i i n g se t h u o n g
l a m m a t l o n g ai da la kho, eo the h u o n g t h i f n cho n g u o i ta lai cang k h o han
yeu ta. K h o n g T i i n o i : " N g u o i nhan k h o n g sp". T r o n g t r u o n g hpp nay t h y c
C h i CO b^c thanh n h a n m o i c6 the l a m dupe b o i le de n g u o i ta yeu that long-
d i i n g n h u the. N i e m v u i Ion nhat eiia d o i n g u o i gan v o i hai chir yeu t h u o n g .
tan tam, tan lue v o i m i n h t h i m i n h c i i n g phai chan that x i i n g v o i l o n g yeu cua
Bie't yeu va dupe yeu, do la dieu k i d i f u ciia cupc song, c6 the xoa d i u n o i dau
n g u o i , CO the t h i t i n h ciia d o i ben m o i ben lau. Q u a n n i e m nay c h u n g to T i i Lo
va chi cho ta ve d?p ciia cupe d o i . Song n h u vay thie't n g h i k h o n g
la n g u o i " v u ngoai". T h u c te'eupc d o i ong da m i n h c h u n g cho quan d i e m nay^
au sau g i ca. N g h l d u p e n h u the nay, thay T i i C o n g at han la n g u o i n h a n ai, dp
o n g la n g u o i n o i tieng ve c h i n h sy, t i m g l a m quan to, giau c6 va dupe nhien
l u p n g , CO the quen m i n h v i n g u o i . Cau n o i ciia A n h - x t a n h sau nay eo the coi la
n g u o i yeu men, k i n h ne.
sy tiep noi t u t u o n g ciia T i i Cong: " M p t cupe song v i m p t cupe so'ng khac m o i
So v o i T i i L p , y k i e n ciia T i i Co'ng sau xa h o n m p t bae. K h i dupe h o i ,
C o n g dap: " N g u o i t r i la n g u o i bie't n g u o i ; n g u o i nhan la n g u o i yeu n g u o i " .
phai lo lang,
la cupe song x i i n g dang".
D i e m chung t r o n g quan n i e m eiia T i i L p va T i i Cong la dgt t r i va nhan t r o n g
irioi quan h? g i i i a m i n h va n g u o i khac. K h o n g T i i khen hai n g u o i la c6 hpc
Van. T u " k h e n " t h u o n g d u n g theo nghia n g u o i tren n o i v o i n g u o i d u o i , no
CtyTNHHMTV DWH Khong Vi$t
Cam nang luySn thi OH NgQ Von, tqp 2: Nghj lugn Xa hpi - 1 5 Xuan Soon
ham chua su khi'ch 1# nhung duong nhu Khong T u van con c6 dieu gi chira
that su hai long, vixa y voi hai hoc tro cua minh, boi v i neu bang long roi thi
Ngai se khong hoi nguoi khac niia. Nhung khi danh gia Nhan Hoi, Ngai lai
"noi" chii khong phai "khen" voi mpt thai dp cong nhan nghiem tiic: "Nguoj
noi nhu vay moi dang goi la bac sT quan tu". Khoang each giiia hai nguoi doi
thoai da duoc rut ngan. Qua day, Khong T u cGng bieu 16 su dong y, tan thanh
voi Nhan Hoi. Do la v i Nhan Hoi da toi dupe tan go'e cua vah de. Neu tu
tuong ciia T u Lp hi§n ra nhu la eanh xanh tot, t u tuong eiia T u Cong la re nuoi
cay, Nhan Hoi dich thyc la mam song dau tien ciia cai cay do.
Cau tra loi cua thay Nhan Hoi - mpt nguoi noi tieng ve due hanh, rat dang de
ta ghi nhd: "Nguoi tri la nguoi hf biet minh, nguoi nhan la nguoi yeu minh".
Chu tri nay dupe xet trong moi quan h^ giira minh voi ban than minh chieu huong tiep can nay gay cho ta it nhieu bat ngo. "Biet minh" - do la cai ta
it nghi den nhat, nhung cung gan giji nhat. Nguoi ta hay t u cho rang da hieu
minh ro lam roi, nhung thuc te lai rat hay mau thuan voi minh, khong ro minh
thuc su la ai, minh n h u the nao, minh muon gi,... Ma khong biet minh thi tai
hai biet chung nao! N h u Dong Thi bat chuoc Tay Thi nhan mat ma khien cho
nguoi ta so hai, n h u vay phang phai la t u hai minh hay sao? "Biet minh" con
kho hon "biet nguoi", phai trai qua qua trinh luyfn ren moi lam dupe. Pham
khi tarn tri minh da dinh ninh the nao thi canh sac ben ngoai lai hi?n len theo
chieu huong do. Cai toi ca nhan thuong che lap mat su minh man cua tri 6c,
ma ta lai hay lay minh ra lam thuoc do cupc song xung quanh. Neu nhan thuc
kh6ng day du, tarn minh kh6ng trong sang thi the gioi ben ngoai at se bi b6p
meo theo cai nhin Ifch lac ay. Kho a cho nguoi ta thuong hay ao tuong ve
Quan nif m ciia T u Cong ve chir nhan tuy sau sac hon T u Lp nhung van
^hua dat den su uyen tham nhu Nhan Hoi. Nhan Hoi hpe each yeu thuong
piinh truoc khi yeu thuong van vat, day khong phai la su v i ki h^p hoi rihu e6
pguoi tung danh gia boi b6'n l i do. Thu nhat, ban than minh la dang quy nhat,
luon trung thanh, kh6ng bao gio phan bpi. Sach Han thi ngoai truyfn c6 ghi
chep cau chuyen v i quan Cong Nghi H u u von thich an ca nhung lai kh6ng
jjign ca bieu. 6ng da giai thieh mpt each df d6m: neu bay gio toi nhan ca se
jj^at tieng thanh liem trong dan, quan tren khonng tin dung, c6 the bi giang
chiic, liic ay thi chang c6 tien de mua ca nira. Chao 6i! Nguoi ta chieu minh vi
niuon nho cay minh thi chi dupe mpt thoi, sao bMng chinh minh trpng lay minh
moi la ke lau dai mai mai. Thii hai, yeu minh thi moi biet yeu nguoi. Neu ta
biet sue khoe ciia minh la quan trpng thi tat se kh6ng lam hai den sue khoe cua
nguoi khac. D6 la each yeu nguoi nhan dao nhat. Thii ba la: yeu minh la mpt
each yeu nguoi. Neu con nguoi con khong biet quy trpng ban than minh,
phung phi thoi gian, sue khoe, tuy kh6ng phuong hai tryc tiep deh cha m^
nhung lam me cha lo lang, uu phien, vay c6 the coi la nguoi yeu kinh cha m?
dupe kh6ng? Doi voi nhi>ng nguoi yeu ta, chi can hp song vui ve thi ta cOng
vui ve, hp that bai ta cung thay dau buon, v i the phai biet quy ban than minh
de lam vui, yen long nhiing nguoi than yeu. Cu6i ciing, t u yeu minh, t u biet
minh se lam nguoi ta thanh than kh6ng lo au v i biet hai long voi nhCing gi
minh dang c6, kh6ng phai mi?t mai tim kiem hanh phiic 6 mpt noi xa voi de
cuoi ciing mai khong dupe hanh phiic. T6m lai, day la mpt quan diem vupt ra
ngoai khuon kho sach vo, y t u sau xa dang de nguoi doi hpe tap. Thay Nhan
Hoi kh6ng nhi>ng tinh thong sach vo ma eon la nguoi rat dao due, that xung
dang la bac "si quan t u " nhu Khong T u ngpi khen.
minh. Neu t u danh gia thap ban than thi thanh t u ti ma neu danh gia cao thi lai
thanh kieu ngao. Con nguoi chuan muc thi phai t u tin, c6 chi cau tien; gap
nguoi gioi hon thi kh6ng ghen ghet, gap nguoi kem hon thi kh6ng khinh ngao.
Mpt khia canh khac cua vifc "biet minh", do la biet ro u u khuyet diem cua
minh de ngay cang hoan t h i | n hon nhu Tuan T i i n6i: "Thay nguoi hay thi phai
coma bat chuoc." Thay nguoi do thi phai t u xem xet minh c6 do nhu the khong
de ma sua doi". Neu lam dupe nhiing dieu ay chMc c h i n phai la nguoi biet quy
trpng pham gia cua minh, kh6ng ai c6 the khinh Ion dupe. "Biet minh" thi at
"biet nguoi" boi vi nhiing ban tinh cua con nguoi chang phai deu c6 trong ta
hay sao? Nhirng nguoi "biet minh" moi tu tinh dupe tam than, cai qua thien
nhien ma nen nguoi voi nhiing pham chat nhu the, " H u u xa t y nhien huong",
chac chan se dupe nguoi ta biet den, yeu men, ne phyc.
Trong thoi dai ngay nay, khi nen cuu hpe da liii xa vao qua khu, cupc song
hi?n dai hoi ha cuon chung ta di, doi khi dung lai doc va suy ngam cau ehuyfn
'lay vao mpt buoi chieu yen tinh, bong dung thay minh sau sac hon that nhieu,
^ nhan ra minh con qua vo tinh voi ban than, voi mpi nguoi. Ro rang nhiing
*inh hoa triet l i n h u vay khong he bi mai mpt voi thoi gian. Cau h6i ciia due
^ 6 n g T u den nay van cho dpi cau tra loi ciia tat ca nhirng ai c6 khat khao t u
*ioan thifn minh.
;
vid'i
M ^ i t .•,1..
L
'
'
'
Nguyen Khanh Chi
Lap Van K40, khoi THPT chuyen - DHSP Ha Ngi
Cam n a n g l u y g n t h i OH
N g t f V a n , t q p 2 : N g h j l u g n XQ h p l -
U
X u a n Soon
^di s666; Ban ve li tuotig song cua thanh nien hign nay
Biic t h u ciia mpt ngiroi cha:
"Gui con gai yeu.
Con nam nay vira tron muoi tam tuoi.
cudi tuoi tan, chiec rang hoj
khenh, doi mat den huyen. Con la c6 cong chiia d i thuong nhat the gioi, 14
bong hong dau tien ma ba me da nang niu cham soc muoi tam nam nay.
Ba yeu con, yeu nhat la anh nhin cuong nghi giong ba, nhung cung yeu ny
cuoi trong veo nhu m?. T u trong nu cudi ay, ba thay con gai ciia ba that mong
manh va trong sang. No khien ba t v nhu phai yeu con, phai bao v$ con nhieu
hon niia.
Ay the ma sang nay, con gai be nho cua ba noi rang muon d i du hoc 6 mot
xu so xa xoi. Giay phut ay, ba nghl minh can gat ngay y nghi do ra khoi tam tri
con, muon giau kin con di de dugc bao boc con trong vong tay ciia m? va ba
Nhung trong hoi uc ciia ba thoang hi$n ve hinh anh mot chang thanh nien ciia
gan ba muoi lam nam truoc, dam tam ngung vi?c hoc dai hpc de xung phong
ra chieh truong. Va liic ay ba hieu, c6 mpt thii con manh me hon ca su dii day
vat chat, hon ca su bao bpc ciia m? cha, ay la l i tuong ciia con. Khong the noi la
ba muon con d i , nhung ba t u hao v i con quyet dinh ra di, dong nghia voi viec
chap nhan bao kho khan, thii thach tren hanh trinh ay.
Co the con biet roi, nhung con phai nho ki dieu nay, con yeu a: L i tuong la
muc dich, la hoai bao, la each song tot dep nhat ma con nguoi ta theo duoi. No
chap canh cho ta bay len, vupt bao kho khan de dat duac uoc vpng. Va doi voi
mpt nguoi tre tuoi, khi trpng trach doi voi quoc gia, gia dinh quy^n hoa ciing
khat vpng dung xay thi l i tuong cang tro nen quan trpng. No giiip nguoi ta xac
djnh diing duong di, giiip ta tranh xa nhung cam bay nguy hiem trong cuoc
doi. Song trong mpt xa hoi hien dai ma khoa hpc cong nghe thay doi tung gio,
timg phiit, l i tuong con giiip nguoi thanh nien tien nhanh hon tren con duong
hpc tap va ren luy^n. L i tuong tuy v6 hinh ma c6 y nghia Ion lao nhu the day.
Khi nghe con bay to ve mo uoc ciia minh, nhin nhung tia sang lap lanh
trong mat con, ba mung v i con da va dang theo duoi mpt hoai bao Ion. Nhung
do moi chi la uoc mo, la hoai bao thoi con gai a. De xac dinh cho minh mpt 1'
tuong, nguoi ta phai tran tro, phai nghi suy nhieu Ian. Tham chi c6 nguoi
khong CO cho cho nhung gi de hen va thap kem. L i ttrong ciia con phai giiip
cho cupc dai, giong nhu E-di-xon xua tvrng c6 uoc vpng co'ng hien doi
^ o h v i khoa hpc, de roi dua con nguoi t u man dem tham tham toi mpt xa hpi
long l i " ^ "g^P t ' ' ^ "
sang. Va cuoi cung, l i tuong aia con phai la mpt dieu
j^a thi, v i doi nguoi se khong c6 y nghia neu ta duoi theo nhiing gi mong
lung' v6 vpng. Chac hSn con biet t r u y f n da trang xe cat. Vay con t h i i nghi xem
dS trang da de l^i cho doi mpt cong trinh quy bau hay chi la bai hpc xot xa ve
piQt uoc mo khong each gi thvc hi^n?
Con da biet nhiing pham chat can c6 de mpt uoc mo, hoai bao tro thanh l i
tifcmg, vay con c6 biet each de xac lap va theo duoi l i tuong ciia minh? Truoc
hg't, con hay nghi that ki de hm ra khat vpng to Ion nhat ciia doi minh, doi
chie'u voi nhiing pham chat ciia l i tuong tren day. Va neu phii hop, con hay
Ichac cot ghi xuong l i tuong ay. Con se can long kien tri va doi khi ca su hi sinh
niia. Hai muoi lam nam da troi qua, nhung tim ba van con ghi ro hinh anh
nguoi dong chi nga xuong, mau nhupm do ca tam anh anh giii chat trong tay tain anh ciia nguoi con gai c6 mai toe the. Nguoi thanh nien ay da diing cam
bo l^i nhiing gi than thuong nhat de cong hien cupc doi cho To quoc. L i tuong
ciia nhiing nguoi thanh nien nhu the se mai mai soi sang manh dat nay. Va
mpt dieu nua, con hay sap xep lich lam vi#c mpt each khoa hpc. Mpt tam hon
d?p va mpt the cha't tot se giiip con vung vang ren luy^n v i l i tuong.
Xa hpi ngay nay c6 biet bao cam bay hiem nguy. Chinh ba ciing tung chiing
kien bao thanh nien song choi boi, buong tha. Hp dung tien ciia m? cha de doi
lay cupc song huong lac suy doi va hoan toan mat phuong huong. Con tau lac
161 se gap phai da ngam va chim dan xuong day bien sau. Ba mung la con gai
khong the. Ngay t u khi hpc lop 6, con da mo uoc thiet k e m p t website c6
3000 lupt khach vao tham. Lop muoi, con mo uoc tro thanh mpt Bill Gates thii
hai, so hiiu mpt cong ty may tinh khong 16. Va bay gio, con gai ba dang huong
ve mpt dat nuoc xa xoi voi khat vpng khang dinh ban than minh. Nhung dii
con C O d i dau, hay nho rang con c6 m?, c6 ba, c6 nhCrng bo vai v i m g chac cho
con nga dau vao khi gap nhieu song gio.
Chao mung ngay con tau ciia con ra khoi, va cang chao don hon ngay con
tro ve!
Veucon".
•',v(£v> ^
'
Ha Minh Ngpc
Lop Van K40, khoi THPT chuyen - DHSP Ha Nqi
cupc doi cung khong xac dinh dupe l i tuong ciia minh la gi. Ba khong the giiip
con tim ra l i tuong, nhung ba c6 the chi cho con thay mpt l i tuong theo y nghi'^
v?n nguyen to't d^p ciia no thi truoc tien phai cao ca. Con c6 de y thay khong'
moi khi nhac den l i tuong, nguoi ta thuong to thai dp tran trpng, ngpi ca, bai °
173
iQfi
t u mpi neo tren the gian nay. Trong nhiSng nam thang bom dan chien
tranh, "Nhung ba cu tit tam nhu m?" da cuu mang, diim bpc cac chien sT, tao
them niem tin cho cac anh gop phan lam nen chien t h i n g ciia dan tpc:
Con nha me! Lua hong soi toe bac
Nam con dau, me thuc mot mm dai
<6di s6 67:
Toi hoi da't:
- Da't song voi da't nhu the nao?
-
Chung toi ton trpng nhau
*'
Toi hoi nuac:
(Che'Lan Vien - Tieng hat con tau)
-
Nuoc song voi nuoc nhu the nao?
Toi go cua ngdi nha tranh nho he ben dong chiem
-
Chung toi lam day nhau
Ba me don toi trong gio dem
Toi hoi c6:
>
-
Co song voi CO nhu the nao?
-
Chiine toi dan vao nhau
"Nha me hep nhung con me cho ngu "
Me chi phan nan chieu chan chd du
Roi me dm ram lot o toi nam
«;.„i.;
Lam nen nhung chan troi
,i
(Nguyen Duy - Hai am oram)
Toi hoi nguoi:
-
Cac anh di den dau ciing dugc nhan dan che cho, yeu men, khong quan
Nguoi song voi nguoi nhu thenao?
ngai kho khan, nguy hiem: "Vat xoi nuoi quan em gia'u giiia rung". Qua that,
(Huu Thinh)
A n h (chi) hay giup nha tha tra l o i cau hoi tren.
'Bdi Idm
tinh cam ma con nguoi danh cho nhau ciing mpc mac nhu da't ma thoi, nong
am ma don so, chan thanh ma ben chac. Chinh tinh cam ay da "ton cao" con
nguoi, lam cho nhOng ca nhan nho be cCing tro nen cao ca, d?p de. Dan gian c6
cau: "Mpt mieng khi doi bang mot goi khi no". Co nhung su giiip do dung luc,
' Toi hoi nguoi:
-
• ''
Nguoi song voi nguoi nhu the nao?
Cau hoi ma nha tho H\xu Thinh dat ra trong bai tho Hoi cua minh van luon
luon da diet, khac khoai nhu mot ket thuc mo day am anh, ggi ra muon van du
kip thoi CO the cuu song mpt sinh mang. Cupc doi c6 liic thang tram va con
nguoi la ban dong hanh ciia nhau tren con duong gian nan ay, c6 khi nang do,
c6 khi giiip ban duong cua minh tie'n xa hon ma khong ngai hi sinh.
ba trong long nguoi doc. Cuoc so'ng la mot cuoc hanh trinh day kho khan, thu
Con nguoi da song voi nhau nhu nuoc. Nude lam day nhau, nuoc tran t u
thach nhung cung la mot tro choi thii vi, mot mon qua Ion, day bat ngo ma chi
noi cao den noi tha'p, t u song ho ra bien ca menh mong, hoa vao nhau de dang
mpt ca nhan khong bao gio kham pha het dugc. Nguoi song voi nguoi nhu the
len theo tung con song. Nguoi voi nguoi "lam day nhau" bang tinh yeu
nao? Cau hoi ma tat ca chiing ta can suy ngam va tim cau tra Idi. Mpt liic nao
thuong, s\f cam thong va chia se. Hon the nua, con nguoi xoa diu, khoa lap
do khi binh tam quan sat
dugc nhirng noi dau don, nhung vet thuong long ciia nhau bang lieu thuo'c tir
CUQC
song va nghl suy ve no, ta se c6 dugc cau tra lai
cua rieng minh, dii c6 the con chua day du.
trai tim minh. Suot cugc doi moi nguoi, ai cung da tung, du nhieu hay it, dugc
Con nguoi da song voi nhau nhu dat. Da't thi ton trong nhau con con nguoi
song trong tinh yeu thuong ki difu ay. T u nhung loi ru au ye'm ciia m^ liic ta
thi dua vao nhau, nang da nhau ma song. Cugc doi biet bao gian nan, trac tra
Ipt long, tam hon ta dugc lam day boi nhiing cau ca nggt ngao, em dju, c6 canh
doi khi ta kho ma vugt qua dugc. Giira liic ay c6 nhirng ban tay luon san sang
CO trang rap ron bay, trai tim ta dugc boi dSp boi tinh m? bao la, sau sac. Cang
chia ra cho ta nam, c6 nhirng tam long luon rgng mo va ta biet minh may man
lon len, hieu biet nhieu dieu ve the gioi xung quanh, ta cang c6 dugc nhieu ban
va hanh phiic nhuong nao! Hp c6 the la ban nhung ciang c6 the la nguoi chua
^e, song va chia se voi nhau liic vui, liic buon va chinh ta ciing chii dgng hoa
tung quen biet. Doi khi, tinh nguoi cao quy dugc xay dap v6 cimg tv nhien
•^inh vao cugc song nay, hoa minh vao dong chay menh mong ciia cugc doi.
nhu vay. D i het quang duong doi, liic ban that su chan nan la khi ben ban
Tinh cam con nguoi danh cho nhau ciing mat lanh va hien hoa tua nhu dong
khong con ai, khong c6 lay mpt tam long, mpt sy giiip do, chia se. Con nguoi
'^U'oc
kia, no c6 the len loi vao nhirng tam hon sat da nhat, lam tan di bang gia
can CO nhau de song tot cupc song ciia minh va con lam cho cupc doi chung
^rong nhij'ng trai tim cung ran va pha di canh cira ciia nhung tain long con
them tuoi d^p, nhu mpt bai ca muon di^u ma nhirng not nh^c long dugc ngan
<^6ng khep. Dong nuoc con c6 the di rat xa mang tinh yeu thuong khap nam
174
175
tiy innti wiTTmn iaiaiig"?i$r
chau bun be boi le o noi ddu con nguoi cung la bgn, khong phan bi^t mau da,
chiing tpc hay ngon ngu, chi can thoi: mgt tain long...
Va con nguoi da song voi nhau nhu c6. Co dan vao nhau, "Lam nen nhung
qua
thuong, ba't trac ma ta khong the luong truoc dupe de cupc song
jj^y them d?p, boi le:
, ,.
chan troi". M o i nguoi, moi ca nhan rieng re chi nhu cpng c6 nho be kia ma thoi
Co gi dep tren dot hem the
nhung voi tinh yeu dan d f t t u nhung cpng c6 ay, con nguoi doan ket mpt long,
tao nen nhung chan troi v6 bien. Lam the nao de song tot
CUQC
i
Nguoi vdi nguoi, song de yeu nhau
song ciia minh
(To'Huu - Bai ca mua xuan 1961)
da kho nhung kho khan hon la lam the nao de lam cho cupc song cua nhung
nguoi ta yeu quy, cua dong loai ta tot d^p hon du biet sue minh la ra't nho be,
• i
Pham Thi Hoai Phuotng
Lap Van K40, Khoi THPTchuyen-DHSPHd
Noi
con kho hon rat nhieu. Bat cu mpt tap the nao cung can c6 su doan ket. Tu
nhung cau thu choi chung mpt dpi bong doan ket voi nhau de lam nen vinh
qqang cho mau c6 sac ao cho den mpt dan tpc doan ket chong lai ke thu. Tu
ngan xua con nguoi da biet dya vao sue manh ciia tap the. Khong chi doan ket
ma con nguoi con can phai hpc each song hai hoa trong cupc song chung,
khong tach minh ra khoi tap the ma minh gan bo, huong toi muc dich cao ca
trong cupc doi la cai thien, cai d?p, nhung gia tri chan thxfc ma cung la v6 gia.
Trong truy^n ngan Chu nguoi t u tu cua minh, nha van Nguyen Tuan da xay
^di sdTeS; "Dieu tot d?p nhat ban c6 the lam cho ngudi khac khong phai
la chia se sy giau c6 ciia minh ma la giiip anh ay nh^n ra syr giau c6 ciia
ban than".
Anh (chi) hay viet bai van khoang 600 tir neu len suy nghi cua minh ve
y kien tren.
^dildm
dvmg thanh cong hai nhan vat Huan Cao va vien quan nguc. Bat chap dia vi xa
Trong cupc song, chiing ta luon muon dupe lam nhiing dieu tot d?p cho
hpi, bat chap nhiing khac bif t va hieu nham, hp da nhan ra tain long cua nhau
nguoi khac, do la mpt pham chat dang quy trong moi eon nguoi. Nhung cau
va tro thanh tri ki ngay khi Huan Cao da gan ke cai che't. Co the noi, Huan Cao
hoi dupe dat ra la: dau la dieu tot dep nhat? Co nguoi da tung noi: "Dieu tot
da toai nguy^n va thanh than v i da khong de ph\ mat mpt tarn long trong
d?p nhat ban eo the lam cho nguoi khac khong phai la chia se su giau eo ciia
thien ha. Hp da soi sang nhung net nhan each tot d?p cua nhau, cung hudng
minh ma la giiip anh ay nhan ra sxf giau c6 ciia ban than". Day c6 the dupe xem
den mpt tinh yeu cai d^p chan thanh, ben vung. Phai chang do chinh la y nghia
nhu mpt cau tra loi diing dan nhat cho cau hoi ay.
thuc su ciia cupc song?
"Su giau c6" khong han liie nao ciing mang y nghia c6 nhieu ciia cai, giau
Con nguoi da song voi nhau nhu vay day, nang do, yeu thuong, hoa hop,
sang. Trong cau noi ay, "sy giau eo" con c6 the hieu theo mpt nghia rpng hon,
cam thong, chia se. Do la l i do v i sao loai nguoi sinh soi va ton tai den bay gio.
do chinh la nang luc, la uu diem ciia con nguoi. "Chia se" luon la mpt vi^e
The nhung con nguoi khong phai khong mac nhiing sai lam. Doi khi v i muc
dang lam, do la mpt dieu dang quy ai ciing thay ro. Nhung "chia se" eo le chua
dich ca nhan ma c6 ke ban re ca ban be, hay v i nguon Ipi khong chinh dang ma
phai la dieu tot d?p nhat ban eo the lam cho mpt nguoi. Ban eo the chia se it
hp tan sat cac dan tpc khac, bien dong loai ciia minh thanh no 1?. Co nhimg
ho^e nhieu, mpt Ian hay vai Ian nhung khong the eii cho d i mai. Cach tot nhat
dieu dang phai bj len an nhu cupc chien tranh the gioi, chii nghia phan biet
•a hay gitip anh ay dung tren doi chan ciia chinh minh, hay chi ra "su giau c6"
chiing tpc A-pac-thai, chinh sach di?t chiing ciia bpn phat xit,... Con nguoi c6
ciia anh ay de anh ay biet each phat huy the manh ciia minh. Chia se se giiip
khong it nhirng phiit mu quang, sai lam. Chinh v i the ta cang can song tot voi
nguoi khac song tot hon mpt Ian nhung de emh ay nhan thay sy giau eo ciia
nhau de keo hp ra khoi sai lam, de loai nguoi 1^ tiep tyc dong hanh voi nhau
tren buoc duong thoi gian v6 ciing, v6 tan.
than, anh ay se hanh phiic mai mai.
Giong nhu khi ban gap mpt nguoi an xin ngheo kho va cho anh ay mpt
Co the noi, mpt vai suy nghl ve cupc song con nguoi chua the tra I6i day dii
"Jong xu, ban da giiip anh ay khoi mpt hxia doi, do la dang quy. Nhung ban c6
cho cau hoi mang dam tinh nhan van sau sac ciia nha tho H u u Thinh: Nguoi
tiep tyc cho anh ay tat ca nhiing ngay tiep theo? Cau tra loi d l nhien la
voi nguoi song voi nhau nhu the nao? Chi biet rang, de ton t ^ i mpt each c6 y
'^ong. Dieu to't nha't ban nen lam la hay chi cho anh ta each dung sue lao dpng
nghia, con nguoi ta can phai song v i nhau, song c6 tinh yeu thuong de vupt
chinh ban than de kiern dupe nhiing bCra an sau. M o i eon nguoi deu c6
i^Sng luc ciia rieng minh va khi nhan thiic dupe nang lye ay, hp se sii dung vao
176
CtyTNHHMTV DWH Khong Vijt
tm ngu van, igp / : ngni luqn xa ngi — LB xuan boorr
n h u n g vi#c l a m p h u hQp. N e u c6 m p t d i e u tot d^p nha't ta c6 the l a m cho ngy^^j
khac t h i d o c h i n h la hay chi ra cho hp n h i i n g t h i i m a hp c6.
cam giac c6 the bo ngoai tai tat ca m p i t h a n h a m x6 bo ciia cupc so'ng, t y
^
Bo' t o i t u n g ke ve m o t n g u o i ban hoc cua ong. D o la m p t n g u o i t h o n g min}^
k i e m va lang nghe n h i i n g a m thanh nho be, t r o n g treo. Va t o i nh§n ra rang:
.'Cang t r o n g t i n h lang, ban cang lang nghe d u p e n h i e u h o n " .
n h u n g bieng nhac, l u o n b u o n b y e k h i p h a i n h a n d i e m k e m . Bo' t o i da gi^p
La m p t c u d a n t h i i do, toi c6 rat n h i e u may mSn: t o i c6 n h i e u co h p i de hpc
bang each cho o n g ay chep bai tap va bai k i e m tra. H a i n g u o i c u n g dat ke't qu^
jjanh/ nhieu cua hang de m u a sam va dupe tiep xiic v o i n h i e u cong n g h ^ h i ^ n
cao 6 trung hoc n h u n g k h i n g u o i ban t r u p t d ^ i hpc, bo' t o i m a i n h ^ n ra sai
0^ N h u n g n h i e u l i i c t o i c u n g t h e m dupe n h u n h i i n g d u a tre chan t r a u , c6 the
cua m i n h . O n g muo'n g i i i p n h u n g vi|c le ra ong nen l a m la chi cho o n g ay die'm
^ ^ y nhay, no d i i a dpc theo n h i i n g canh d o n g liia c h i n hay n a m tren n h t i n g
m a n h a i a m i n h n h u s u t h o n g m i n h srang da t h i ong da k h o n g l a m . N e u nhan
thaffi CO x a n h ma n g a m bau t r o i cao rpng. So'ng g i i i a d o t h i t o i c i i n g quen dan
ra "su giau c6" ay cua m i n h , han ong ta da cham chi hpc h a n h h o n va da c6 m6t
yen cai on a, s y b o n chen x6 bo. Ra ngoai d u o n g t o i nghe tha'y n h i i n g tie'ng xe
ke't qua tot dep h o n . T o i b o n g n g h i k h o n g phai tir n h i e n n g u o i ta l a i n o i : "dung
cQ, tie'ng coi, tie'ng ho het. Ra chp, t o i nghe tha'y n h i i n g tie'ng m o i chao, mac ca,
cho anh a'y con ca m a hay cho cai can cau".
chiii b o i . T o i c i i n g hoa vao cupc song ay n h u m p t q u y luat. L e n xe b u y t d i e u toi
D o i k h i c h i i n g ta k h o n g phai ai c i i n g nhan ra s u giau c6 ciia ban than. Dieu
(pian tam la len that n h a n h de c6 ghe'ngoi. Va toi hpc, hpc n h u n h i f m v u toi
to't dep nha't se den k h i c6 n g u o i chi cho ta cai q u y gia m a ta d a n g n a m g i u
thupng, v u o n len v i t r i that cao. Toi cQng k h o n g con n h o da bao lau r o i toi
G i i i p d o n g u o i khac v a n l u o n la m p t h a n h d p n g cao dep, t h a m chi la mot
khong nghe tha'y tieng gio, tieng ciia n h i i n g chii o n g , . . . D u o n g n h u n h i p song
t r u y e n tho'ng q u y bau ciia dan tpc ta. Ben canh viec tang tien bac, do an chci
gap gap ciia d o t h i da Ian at d i tat ca. Toi l u o n tran t r p n g m o i d i p he ve que n o i .
n h i i n g n g u o i ngheo kho, ngay nay, n h i r n g t r u n g t a m day nghe cho nguoi
Khi ay, toi k h o n g p h a i lo lang n h i i n g bai k i e m tra, k h o n g p h a i chen la'n tren xe
ngheo, n h i i n g nha may x i nghiep d a n h cho l a m vi$c cho n h u n g n g u o i kho
buyt. Toi lang nghe l o n g m i n h , lang nghe m p t cupc so'ng thanh b l n h v a n t h i
k h a n xuat hien ngay cang nhieu. D o la bang c h i i n g cho viec c h i i n g ta dang l a m
tham v o i toi, khien l o n g toi khoan khoai va de chiu. T o i n h a n ra cupc song nay
"dieu to't dep nha't" cho n g u o i khac. D u p e d i bang c h i n h d o i chan ciia m i n h , toi
th$t b i n h d i - dep t r o n g sy b i n h d i .
,
/:
t i n la ai c u n g se cam tha'y h a n h p h i i c h o n . Ban than toi da t i r n g n h a n dupe su
Sy nao nhiet da t i r n g l a m t o i thich t h i i - n h i i n g b u o i v u i choi, ho het, n h i i n g
g i i i p d o n h u the^ k h i cha me t o i cho toi tha'y u u d i e m ciia m i n h va n h o vay toi
cupc ban cai... Va m p t ngay, toi d i ve m p t m i n h tren con d u o n g quen thupc, toi
CO d u p e s u t u t i n de v i i n g b u o c tren con d u o n g m i n h da chpn. T o i c i i n g da va
chpt tha'y m p t cau be an x i n chia cai m u ve phia m i n h . M p t l o i tho the yeu
se g i i i p n h i i n g n g u o i khac n h a n tha'y su giau c6 ciia c h i n h hp. H a y l u o n t i n
dlioi: "Chj o i ! " ! H a n l o i n o i ay da Ipt t h o m d i g i i i a n h i i n g cau c h u y f n ban be soi
rang k h i g i i i p d u p e m p t n g u o i , ta dang t u g i i i p l a m dep t a m h o n ciia c h i n h ta.
D o i k h i cong m p t n g u o i tren l u n g k h o n g p h a i la to't bang each g i i i p nguoi
j. Toi chpt n h o , da bao Ian t o i chay theo cupc so'ng soi d p n g ma k h o n g nghe
\jfy tie'ng t h o d a i ciia cha me t o i . N h i i n g b u o c chan nang nhpc ciia cha chua
ay tap d i bang c h i n h d o i chan ciia m i n h . " D i e u to't dep nha't ban c6 the l a m cho
g i o l a m toi m a t n g i i . T h o i gian xay nha m o i , gia d i n h t o i gap rat n h i e u kho
n g u o i khac k h o n g p h a i la chia se sy giau c6 ciia m i n h ma la g i i i p anh ay nhan
n, cha d a m ra hay cau ban. Cha m a n g m o m ^ con toi, toan n h i i n g l o i cau
ra s y giau c6 ciia ban than" la m p t n h a n d i n h dang g h i vao cuon cam nang
git. To! k h o n g he nghe tha'y t r o n g l o i n o i ciia cha sy m|t m o i . M p t ngay kia, toi
song ciia m o i c h i i n g ta.
'^Qt n h a n ra toe cha bac d i n h i e u . Toi c i i n g rat n h o m p t k i n i e m v o i em gai t o i .
^6 la n a m toi len cap ba, n h i i n g dieu m o i me va la l a m d u o n g n h u choan het
Nguyen L i n h Trang
^
TruangTHPTThang
Long-Hd
Not
t r i ciia t o i . T o i k h o n g nghe tha'y tieng em t o i t h o dai that v p n g k h i toi d i
^ o j v o i ban thay v i d u a e m d i dpc sach 6 t h u vien. T o i c i i n g k h o n g nghe tha'y
^di s6 69: Viet bai van khoang 600 chii ban ve cau noi sau: "Cang
trong
tinh lang ban cang lang nghe duQc nhieu hon" (B. R a m - dat)
v a i tie'ng c h i m keu, truac m a t la m a t ho phang l a n g . . . va suy n g a m . T o i cung
jBir.q n h i i n g l o i gian d o i ciia e m n h u cau d u p e quan tam. Va toi t i n h cd dpc
'PQ'C bai v a n e m t o i v i e t ve n g u o i ma no yeu t h u o n g nha't. D o la t o i . T h i ra
^^ng mat no, toi rat tuyet, rat gioi. Con toi, t o i tha'y m i n h that t o i .
D o i k h i sy t i n h lang k h o n g n a m 6 the g i o i ben ngoai. N o n a m t r o n g m o i
n g ta. Gac lai n h i i n g cupc hen, song cham l ^ i m p t chiit, c h i i n g ta se lang
uiiii nuiifl luypii III! Till Huu
im.-yjjri:
nghe duQC l o n g m i n h . Cha
wgni luqn xaw^iaTOaii
^eii
t h u o n g bao toi: "Con len p h o n g hpc bai di
N h u n g l o n g toi lai n o i : "Toi t h i c h dpc tieu thuyet thay v i d i hQc them, t o i thicj^
xem p h i m thay v i c h i i i d a u vao bai v 6 . T o i thich danh cau l o n g v o i e m toi th
v i k e m no hoc t o i khuya, t o i thich an n h i m g m o n do c h i n h m i n h sang che',.,
T r o n g n h u n g g i l o n g t o i n o i v o i t o i c6 n h i h i g dieu ich k i . N h u n g t o i k h o n g
chiing. Cling k h o n g ghet c h i i n g . D o i k h i t y lang nghe m i n h m p t chiit, hie'i,
m i n h muo'n g i , m i n h can p h a i l a m g i c i i n g khien t o i t y t i n hem. T y t i n vao sij
chpn l u a v a con d u a n g m i n h dang d i !
la tat ca n h i i n g gi ma no c6. C h i c6 con n g u o i la ngay t u t h u d Ipt long
jj^i chang la gi ca. N o phai l a m n h u the nao t h i no se d u p e t r o t h a n h n h u the
g'y va no p h a i t u l a m bang t y do ciia c h i n h no. T o i chi c6 the t r o thanh ke do
^liinh toi l a m ra". Cau trie't l i da g p i ra t r o n g ta n h i i n g suy n g h i ve each song
chinh m i n h .
Cupc song k h o n g phai liic nao cung cong bang. D u tao hoa d a n h cho m u o n
loai (trong do c6 con n g u o i ) hai c h i i "ban nang" n h u n g " M o i con vat k h i sinh ra
j g u la tat ca n h i i n g g i ma no c6. C h i c6 con n g u o i la ngay tvr t h u d Ipt l o n g t h i
chSng la gi ca". C o n vat da c6 the t r o nen ra't hoan t h i ^ n sau k h i ra d o i . N h i i n g
T r o n g cupc song, ta p h a i lang nghe rat nhieu dieu. Co n h u n g c h u y ^ n lam ta
kho chiu, n h u n g c i i n g c6 n h i i n g t h u khien ta thoai m a i . Song m g i sy tren doi
k h o n g p h a i liic nao c i i n g de dang doan djnh. G i o n g n h u that bai chua han da
la dieu xau va t h a n h cong chua hSn da la hanh phiic. Sy t i n h lang l u o n can
thiet cho m p t sy suy xet toan di?n.
4ieu k i dieu no d u p e h u d n g se t o n tai v o i no m a i m a i , k h o n g he thay d o i : k i e m
an, bao ve lanh thd, sinh con de cai,... N o c6 the t o n tai chi v o i c h u n g ay t h i i no
nhan t u tao hoa. C o n con n g u o i t h i k h o n g the. K h i sinh ra, con n g u o i chi d o n
gian m a n g m p t h i n h hai nho be, ye'u dt. C o n n g u d i the chat day d i i n h u n g con
ngudi xa hpi t h i k h o n g . N d d o n g nghia v d i v i f c ta k h o n g the song neu chi g i i i
Toi rat t h i c h cau n o i t r o n g bp p h i m hoat h i n h np: " H o m qua da la qua khu,
rieng n h i i n g t h i i tao hoa ban cho. C o n n g u d i cd m p t p h u o n g t i | n khac de ton
ngay m a i la m o t dieu b i an va h o m nay chinh la m o t m o n qua". Co le m o n qua
t^i, cd m p t siic m a n h k i d i ^ u khac de song. D d la kha nang t u d u y , suy n g h i , t u
ay se chi dupe n h a n ra k h i c h i i n g ta b i n h tam la lang nghe cupc song, lang
dan m i n h d i theo m p t con d u d n g rieng, t y hoan t h i ^ n m i n h . N e u n h u cupc
nghe c h i n h m i n h . B o i k h i ay se k h o n g c6 dieu gi khien ta bo 15 va t i m thay anh
song ciia loai vat la d o tao hoa quyet d i n h t h i cupc song ciia m o i n g u d i hoan
sang 6 tucmg lai. T a m h o n ciia c h i i n g ta se giau len qua t u n g ngay ta song tron
toan n a m t r o n g tay n g u d i dd. M o i vi$c l a m ciia ta deu la m p t v i e n gach - d i i
v?n v o i m i n h .
Ion hay n h d - xay d y n g con d u d n g song cho m i n h . " N d p h a i l a m n h u the nao
'
Doan D i | u H u y e n
Lap
Van K40 khoi THPT
chuyen - DHSP
thi nd se t r d thanh n h u the ay. T o i chi la ke do c h i n h t o i tgo ra" - t u t u d n g
Ha Noi
chung ciia cau n d i la p h a m chat, nhan each ciia con n g u d i hoan toan do chinh
con n g u d i t^o nen.
^di
s6 70: Mpt nha triet hpc cho rang:
« 'v
L d n len d o n g t h d i t r o n g hai m o i t r u d n g t y nhien va xa h p i , con n g u d i cd d i i
con vat k h i sinh ra deu la tat ck nhihig gi ma no c6. C h i c6 con
dieu k i ^ n de t y hoan t h i ^ n . M o i t r u d n g t y nhien n u o i l d n ta ve the chat, n h u n g
nguoi la ngay ttr thud Ipt long thi chang la gi ca. No phai lam n h u the nao
de n u o i l d n ve t i n h than t h i k h o n g g i khac ngoai m o i t r u d n g xa h p i . N e u m o i
"Moi
thi no se dugc tro thanh n h u the ay, va no phai ty lam b i n g ty do ciia
trudng t y n h i e n n h u m p t n g u d i m ^ cham sdc chp ta giac n g i i , b i i a an t h i m d i
chinh no. T o i chi c6 the tro thanh ke do chinh toi lam ra".
trudng xa h p i lai n h u m p t n g u d i cha nghiem khac cho ta thay ro s y p h i i c tap
A n h (chi) hay b i n h l u i n y kien tren.
c6a cupc sd'ng. K h o n g p h t i nhan sy quan t r p n g ciia hai m d i t r u d n g ay n h u n g
<6di Idm
K h i d i i n g truoc m p t tarn g u o n g , n h i n vao do ta se thay ban than m i n h ma
k h o n g phai la m p t ai khac, ta thay h i n h bong ciia m i n h k h o n g sai l^ch. N h u n g
neu t r u d c m a t ta k h o n g phai la m p t tarn g u o n g ki'nh ma la tarn g u o n g cupc doi
thi lieu soi vao ta c6 thay c h i n h xac ban than m i n h hay khong? H a y ta se chi
thay m p t cai b o n g m o m o giira n h i i n g cai bong khac? H a y la k h i b u o c vao cupi^^
doi, chpt n h i n lai, ta thay m i n h d o i thay den chinh ban than m i n h c i i n g khong
cQng n h u n g u d i cha, n g u d i m? k h d n g the thep ta sudt d d i , m d i t r u d n g xa h p i
Va t u nhien k h d n g hoan toan quyet d i n h ban than ta song ra sao, ta d i Idi nao,
ta n h i n d d i bang con m a t m a u g i . . . C d sao cau hpc t r d A n K i m Bang song t r o n g
^oan canh k h d eye t u d n g den gyc nga lai la n g u d i m a n g n i e m t y hao ve cho ca
^ ' t nude T r u n g H o a k h i gianh h u y c h u o n g Vang tai k y t h i I M O ( O l y m p i c toan
| t i o c te) 1997? D i e u nay cd thupc ve l i do m o i t r u d n g song hay k h d n g k h i
^ u n g dieu cau n h a n d u p e hoan toan trai n g u p c v d i hoan canh ciia cau" C d
n h ^ n ra? N e u n h u v a y t h | t t h i v 6 t i n h cupc song ciia ta k h o n g con thupc ve
^0 n h i i n g con n g u d i song n a i giau sang, cd d i e u k i ^ n xay m p t b i i c t u d n g nhan
nCra. Suy n g h i ve d i e u nay, m p t nha triet hpc nhan d i n h : " M o i con v^t k h i sinh
^ c h vCrng chac bao quanh m i n h t h i lai chi xay d u o c n h i i n g cai vach rach nat?
H o ich k i , ho dua d o i , h p toan t i n h . . . Cau tra l a i n a m t r o n g each song ciia m('jj
Vif
n g u a i ma t h o i . HQ " l a m n h u t h e n a o " t h i hp "se dupe t r o thanh n h u the ay".
^ j 0 n nhan each va c u n g the hi§n rat ro sy co gang, trach n h j e m ciia b a n than
N h a n each h i n h thanh t u k h i ta to m a u cho n h i i n g g i ta n h i n thay bSng m a n
t r o n g hQC tap. D o cung la bai hpc cho c h i i n g ta t r e n h a n h t r i n h hoan
fjioi ngu'oi do'i v o i t u o n g lai ciia ehinh m i n h .
cua anh mit t r a n t r p n g cupc song, m o n g dupe song c h i i k h o n g t o n tai h o i h o j
Cau n o i ciia triet gia thuc sy g p i ra n h i e u d i e u h a n la b a n than cau chir. N o
N o phat t r i e n k h i ta hieu n h i r n g vi^c m i n h l a m la d u n g hay sai, ta biet minj^
(Ja d o n g t h o i d p n g v i e n con n g u a i t i n vao m i n h va d o i h o i trach n h i f m ciia m o i
phai sang Ipc ra sao de n h i m g d i e u to't d^p t r o n g n h a n each k h o n g b i m a i m o t
figxxoi doi v o i ban than m i n h . V i f c ta co trach n h i f m v o i b a n than m i n h k h o n g
va han che d a n n h i i n g m a t tieu cue. N o se dupe nang cao k h i ta biet rdiao nan
phai la ich k i , k h o n g p h a i la tach m i n h k h o i the g i a i x u n g quanh. Ta t y hoan
n h u n g suy n g h i ay thanh n h i r n g hanh d p n g d i i n g . K h o c6 the n o i h a n h t r i n h
thi$n nhan each ciia m i n h ehinh la gop p h a n l a m cho xa h p i ngay cang t r a nen
hoan t h i ^ n n h a n each ciia con n g u a i den k h i nao t h i d u n g I g i . Co k h i chi m p t
to't dep h a n .
giay p h i i t sao n h a n g d i i k h i e n ta l a m lac de r o i p h a i m a t ca cuoc d a i de t i m lai
T y hoan thien ehinh m i n h la con d u o n g d a i n h u n g k h o n g co nghia la ta
ehinh m i n h . Qua t r i n h h i n h thanh va phat trien nhan each a con n g u o i d o i h o i
khong the l a m dupe. Cupc so'ng n a m t r o n g tay ta, d o ta quyet d j n h t h i tai sao ta
a ban than rat n h i e u n g h j l y c va s u c6' gang. V i chi c6 t u d o i chan cua minh
Uiong l a m cho no t r a nen tot d?p? K h i canh ciia cupc song m a ra cho ta bat
d u a m i n h den v a i n h a n each. Ban k h o n g nen m o n g co ai d o eong ban den dich
dau hanh t r i n h t y hoan thi^n t h i eon chan c h u g i n i i a m a k h o n g s i n sang buac
hay cha d p i m p t p h u a n g ti?n h i ^ n dai d u a ban den v o i n h a n each, cung khong
di de l a m cho e h i n h m i n h va cupc song t r o nen tot d?p han?.
CO m p t con d u a n g tat nao de d i t o i nhan each... T a i n h a n each c h i co m p t con
D i n h T h i M i n h Ngpc
d u o n g la t y m i n h co'gSng ma thoi.
Truong THPT Truang Dfnh - Hd
Ngi
N o i n h u vay k h o n g co nghia la ta chi biet den m i n h , "Ta la M p t , la Rieng, la
T h i i N h a t " (Xuan D i ^ u ) . V a i tro ciia ban than m o i n g u a i la q u y e t d j n h trong
vi^c h i n h t h a n h nhan each, the n h u n g ta cung phai biet lang n g h e m p i nguai
x u n g quanh. C h i n h a m theo m p t con d u a n g m i n h vach ra c h u a h a n da la dung
vd hg. Trong the giai do, itn lang dong nghia voi cdi che't".
(Co - p h i A n - nan - T h o n g d i | p nhan ngay The g i a i p h o n g cho'ng A I D S ,
d a n b a i c h i i n g ta k h o n g ai eo the song m p t m i n h . C h i i n g ta song t r o n g epng
1/12/2003)
d o n g xa h p i v a i nhiJng m o i quan h f n h i e u chieu v a p h u c tap ("Con n g u a i la
S u y nghi cua anh (ch;) ve y k i e n tren?
m p t d p n g vat xa h p i " - C. Mae). N e u chi n g h i den m i n h va chi song cho minh,
^dildm
ban se t y tach m i n h ra k h o i cupc song hay t y l a m m i n h thi^t t h o i k h i k h o n g co
sy q u a n t a m ciia m p i n g u o i x u n g quanh. Bai the^ song d u n g hoa n h u n g khong
N e u cho ban q u y e n dupe ve tiep biic t r a n h cupc song d a n g con dang da,
l a m m a t d i v a i tro ciia m i n h d o i v a i m i n h eiing la m p t d i e u r a t can thiet de
b^n se hoan t h a n h n h i e m v u ay n h u the nao? Ban se p h i i len d o m p t m a u xanh
hoan thi?n nhan each.
tuoi m a t hay m a u d e n u am? Ban se ve ve n h i r n g con n g u o i t r o n g s y d i i m bpc
T i n vao m i n h la v i f c l a m can thiet. D ^ n g Le N g u y e n Vu - T o n g g i a m doc
yeu t h u o n g h a u la s y ghe lanh hoai nghi? Ban se d|t n i e m t i n , sy k i n h t r p n g va
C o n g t y ca phe T r u n g N g u y e n n o i tieng la n g u o i cho ta bai hpc v e n i e m t i n do.
ca long n g u o n g m p vao n h i r n g bae sT, k i su, eon n h i i n g m a n h d a i bat hanh, dac
BChi thay n g u a i cha m i n h b^nh tat m a k h o n g co tien chiia t r j . D a n g Le Nguyen
bi^t la n h i i n g con n g u a i dang t u n g ngay, t u n g g i o c h i u s y hanh ha ciia can
V u k h i d o m o i m u o i sau t u o i da t u n h i i : " m p t ngay ta se thay d o i cupc sp'ng ciia
^ n h AIDS? Ban se dat hp a dau t r o n g trai t i m minh? D u o n g n h u d o la n h i i n g
ea d a i gia d i n h " . N i e m t i n d o da d u a chang sinh v i e n y k h o a t r o thanh mot
'^Su h o i dat ra cho tat ca m p i n g u o i truoc sy lay Ian h a n h h o a n h ciia dai d i c h
d o a n h n h a n thanh d^t n h u h i f n nay. N h a n each ciia eon n g u o i n a y da the hief
^^S
qua v i f e k h o n g gyc nga truoc n h u n g song gio ciia cupc d o i , co n i e m t i n vijng
^%ibi. De tra l a i cho n h i i n g cau h o i tren, n g u y e n T o n g t h u k i L i e n h p p quoc
chac 6 ban than m i n h .
"^fi - p h i A n - nan da cho rang: "Trong the g i o i khoc li?t ciia A I D S k h o n g co
; /?
Cau chuy^n ve Trang n g u y e n Mac D l n h C h i k h i con n h o d a l a m den dorf
- m p t t r o n g n h u n g h i e m hoa I a n nhat dang de doa t a i sy song ciia con
^ ' a i n i ^ m c h i i n g ta va hp. T r o n g the g i o i do, i m lang d o n g nghia v a i cai che't".
d o m de hpc vao m o i to'i v a n la m p t bai hpc sau sac cho vi^c k i e n t r i , ben bi/
182
183
"Xe tang d u a anh d i t r o n g chieu vang, gpi ten anh k h o n g gian a m u cha
Jdn quan quai d o s u giay v 6 ciia benh tat. D u o n g n h u the g i o i d a n g b j chia
khoc t h u o n g . . . " . D u a n g nhu m o i Ian nghe n h u n g giai d i ^ u nao ne ve cai ch^'j
l a n h hai n i i a : M p t nua la ciia " c h i i n g t a " v o i sy m i ^ t t h i , k h i n h b i , xa lanh; con
t h a m t h u o n g cua m p t chang trai tre k h i mSc
(ipt nua kia la " h p " v o i sy t y t i , n i e m mac cam ve ban than va s y eo le ciia so
phai
can b f n h t h e k i H I V / A I D S
m o i Ian l o n g t o i n h o i len m p t n o i dau k h o n g ten, v 6 h i n h n h u n g xot xa. D a ^
Lh^n. Chang biet t y liic nao, c h i i n g ta da choi bo t i n h d o n g loai de thoa m a n
chi CO m p t m i n h chang trai do, can benh quai ac ay con c u o p d i biet bao sinf,
i 6 i ich k i va n h i i n g d i n h kien ban than. C o n hp, nhiSng con n g u o i dang
d u a tre. Can
l u o n g h o n dang trach t h i b i bo r o i trong m p t the g i o i lang quen, c6 dpc va
b?nh t r u y e n n h i e m m a nhan loai gpi la " h p i c h i i n g suy g i a m m i e n d i c h m § c
jjgng gia. T o i da t i i n g c h u n g kien canh m p t em n h o b i lay n h i e m H I V / A I D S t u
p h a i 6 n g u o i " da len l o i t o i tat ca cac quoc gia, n h u m p t b o n g m a a m anh bao
[\ va phai song t r o n g canh ghe lanh ciia n g u o i than, s u m i e t t h i , xa lanh ciia
t r i i m len cupc song t u o i d ? p , gieo rac n h i i n g tang toe d a u t h u o n g cho ca nhan
lang x o m . M o i sau t u o i e m da phai t y lap l a m n h i i n g cong viec m a dang ra
m ^ n h ciia con n g u o i do la: n h i i n g c6 gai, n h i m g n g u o i cha,
nhirng
truoc
xoi ciia e m chua d a n g phai lam. ay vay ma chang ai len tieng benh v u c em,
n g u y CO lay n h i e m cGng n h u hau qua ma A I D S da gay ra cho cupc song cua
i o v ^ em, che cho em. So phan ciia m p t em tho bat hanh se con t r o i dat ve dau
loai. N h u n g con so biet n o i da k h i e n nhan loai phai giat m i n h s u n g sot
con n g u o i : " T r o n g n a m qua, m o i
phiit
^neu n h u ca xa h p i quay lung? N e u n h i i n g h i ^ n t u o n g tren con tai dien, c6 le
d o n g ho m p t ngay d i t r o i d i , c6 khoang
con n g u o i se t y h u y di?t c h i n h m i n h truoc k h i A I D S h u y diet hp. Y kien ciia
10 n g u o i n h i e m H I V " . " D g i d i c h A I D S da lay d i h o n 6000 n g u o i m o i ngay \
h o n 2 t r o n g 3 n g u o i b j H I V v a n chua dupe
tiep
Co-phi A n - n a n k h o n g chi neu len t h y c te m a con la l o i canh bao, nhac n h o thai
can v o i d i c h v y dieu t r i " . . .
dp sai l a m ciia c h i i n g ta.
Vang, con so' ay v a n c u tang len t u n g ngay, t u n g g i o theo cap so n h a n v a c6 le
j^^^..'::: \
Hi-X'
t r o n g m p t t u o n g lai k h o n g xa neu n h u con n g u o i k h o n g c6 bi?n phap ngan
Co m p t nha v a n da t u n g cho rang: " N o i Ignh leo nhat k h o n g phai Bac Cue
chan t h i trai dat c i i n g n h i n thay n h i i n g con n g u o i heo h o n tieu t u y v i AIDS, se
ma c h i n h la n o i k h o n g c6 t i n h t h u o n g " . K h o n g t i n h t h u o n g , k h o n g c6 sy dong
ra sao neu n h u the h? con chau c h i i n g ta sinh ra se phai m a n g t r o n g m i n h mac
cam, con n g u o i se t r o nen lanh l i i n g v6 cam, se lanh d a m bang q u a n truoc noi
- cam benh tat, se k h o n g con dupe v u i choi c u o i d i i a , se chang con d a m h y vong
dau ciia d o n g loai. Dac bi§t la t r o n g the g i o i khoc l i ^ t ciia A I D S , " i m lang d o n g
khat khao ve m p t t u o n g lai t u o i sang, ben canh do, can benh the k i A I D S con
nghia v o i cai chet". I m lang nghla la tho o, i m lang con la v 6 trach n h i ^ m . N e u
tro nen d a n g sp h o n bao g i o het chinh b o i s u ba't l y c ciia y hpc h i ^ n nay. Nhan
n h u v a n c i i tiep tuc i m lang bo r o i d o n g loai t r o n g n o i k h o ciia b?nh tat, i m
l o ^ i v a n chua t i m ra m p t loai thuo'c dac t r i de c6 the ngan ngira can b f n h quai
lang n h i n d i c h b ^ n h tiep tuc hoanh hanh t h i c h i n g bao lau con n g u o i cung se
ac
n h u sye lay Ian n g u y h i e m cua no. Con mat cha, v p m a t chong, anh mat
i m lang chap n h a n so p h a n bat hanh do d i c h b#nh m a n g t o i . V i the ma m p i
e m . . . CO le do se la m p t chuoi nhiSng t h a m k i c h m a A I D S da, dang va se con
n g u o i p h a i c h u n g tay gop siic day l u i b$nh tat. M u o n vay, t r u o c het can phai
Cling
gay ra cho xa h p i loai n g u o i .
ro bo nhung
thanh kien ngan each g i i i a " c h i i n g t a " va " h p " . C h i i n g ta can phai
T u y nhien, d i e u d a n g sp h o n het chinh la sy tach bach den n g h i ^ t nga giua
tranh thai d p ghe lanh, k i t h i d o i v o i n g u o i b?nh. M p t cai n a m tay, m p t n u
hai k h a i n i ? m " c h u n g t a " - n h u n g n g u o i khoe m a n h va " h p " - n h i r n g n g u o i bi
cuoi, m p t l o i h o i han d p n g vien t u n h i i n g n g u o i x u n g q u a n h cung c6 the n h o m
can b ^ n h A I D S quai ac hanh ha. T r o n g the g i o i khoc l i ^ t cua A I D S t h i duong
len n g p n l i i a ciia h y v p n g va n i e m t i n t r o n g l o n g n h i i n g n g u o i bat hanh. H a y
n h u ranh g i o i ay v 6 ciing m o n g m a n h . Co the h o m nay ban la n g u o i
khoe
de cho hp thay rang, hp k h o n g he c6 dpc, x u n g q u a n h h p v a n con rat n h i e u
bat can nao do, rat c6 the ban ciang t r o thanh
n g u o i l i n g hp, t i n t u o n g va yeu t h u o n g hp. Canh cua cupc d o i l u o n l u o n m o
nan n h a n cua A I D S cho d u ban la ai. D u ban muo'n hay k h o n g t h i can b§nh the
rpng chao d o n hp, de hp t y t i n hoa nhap v o i cpng d o n g xa h p i . Ben canh do,
k i ay v a n c6 the x a m nhap vao co the ban, p h a h u y t u n g te bao va chi trong
v i f c p h o n g chong A I D S con la n h i e m v u cap bach ciia m o i quoc gia, ciia toan
tich tac, ban t r o t h a n h m p t t r o n g n h i j n g n g u o i thupc k h a i n i ^ m " h p " . The
the g i o i . H i e n nay n h i e u to chiic p h o n g chong H I V / A I D S va g i i i p d o n h i r n g
manh v u i tuoi nhung mpt
phiit
n h u n g , t r o n g thuc te t h i s u tach bach giua " c h i i n g ta" va " h p " lai la ca mot
n g u o i b i benh A I D S da dupe thanh lap cho thay con n g u o i da nhan t h i i c day
ranh g i o i sau thSm d u p e ngan each bang biic rao d i n h k i e n n g h i ^ t nga do s U
thieu hieu biet. " C h i i n g t a " - vang, do la n h i r n g con n g u o i khoe m a n h , may
I
N g a y nay, xa h p i ngay cang phat trieh, song song v o i v a n m i n h tieh bp la
m a n v i chua b j n h i e m can b ^ n h the k i , con " h p " t h i sao? H p v a n la n h i i n g cof
n h i r n g t h o i h u , tat xau, t^ nan xa h p i len l o i vao m p i hang cung ngo hem, tir
n g u o i CO day d u q u y e n I p i ciia m p t cong dan. C h i c6 dieu h p dang chiu s u dat'
thanh t h j t o i n o n g t h o n , t u d o n g bang t o i m i e n n i i i . V i the ma the h f tre ngay
184
fc^
185
nay can phai tinh tao Iva chpn cho minh mpt 161 song phu htyp, lanh m?nh. Do
la each de thanh nien ngay nay tao lap cho minh mpt nen tang dao due, nhan
thuc dung dan, tranh xa nhirng cam do tam thuong, thap hen trong cupc song.
Ben canh do, tuoi tre can phai c6 kien thiic ve HIV/AIDS de giiip cho ban than
phong tranh lay nhiem va tham gia cac hoat dpng xa hoi nham tuyen truyen va
nang cao nhan thuc cua nhiing nguoi xung quanh de hp c6 cai nhin dung d i n
hon ve HIV/AIDS cung nhu doi voi nhiJng nguoi bi benh.
"Cupc song khong c6 tieng hat nhu gupc song khong c6 anh sang mat troi",
Moi chiing ta hay la nhung not nhac gop vao ban hoa ca niem v u i cua cupc
song. Muon v|iy, ngay t u bay gio chiing ta hay chung tay gop sue vol nhau tao
nen mpt thanh tri vung chac day liii can b?nh the ki AIDS, giiip cho cupc song
tro nen lanh manh va hanh phiic hon. "Hanh phvic chi c6 the c6 duoc khi ta
trai qua mpt noi dau kho vi dai". Hay tin la nhu vay.
Vu Lan Huong
*
Ldfp 12 Van, TruangTHPTchuyen Nguyen Hu$-HdNQi
^di s6 72: Suy nghi cua anh (chi) ve vi^c giu gin ban sic van hoa qua
truyfn ngan Mot nguai Ha Ngi cua Nguyen Khai.
<6dildm
/'
Chang tham cung the hoa nhai
A.
Dau khong thanh lick cung nguai Trang An
ii
ivM
(Ca dao)
Vang, cau ca dao ay da khai quat nhirng net thanh lich cua con nguoi va
manh dat ngan nam van hieh. Co le, chinh nhiing net d?p do da de lai trong
long moi nguoi con cua manh dat nay that nhieu hoai nif m. La nha van sinh ra
6 da't kinh ki, Nguyen Khai da the hi?n su tinh te, nhay cam ciia minh truac
nhiing net van hoa rat rieng cua Ha Npi qua truyen ngan "Mot nguai Ha Ngi"
dupe rut t u tap "Ha Noi trong mat toi". Tac pham khong chi the hifn su nang
pham la 6 cho tac gia khong di sau vao nhung sy ki^n Ion, ngupc lai ong
huong ngoi biit ciia minh vao nhiing dieu het sue binh thuong, gian di hang
ngay ciia cupc song nhung qua do van lam noi bat dupe nhiing net tinh each
(jpc dao ciia nhan vat. Nhung net d^p trorig suy nghi ciia ba Hien dupe the
jii^n truoc tien qua cai each ma ba chpn chong la mpt ong giao tieu hpc het sue
binh thuong "khien ca Ha Npi phai kinh ngae", cai quyet djnh dung sinh con 6
tuoi bon muoi, trai hoan toan voi quan ni^m "Troi sinh voi, troi sinh eo" eiia
xa hpi ta liic bay gio,... La mpt nguoi phu nix nhung ba luon ehii dpng, t u tin
trong vi^e quan l i gia dinh boi ba y thuc rat ro vai tro quan trpng ciia mpt
nguoi vp, nguoi me: "nguoi dan ba ma khong la npi tuang thi cai gia dinh ay
cung cha ra sao". Khong nhung the, la mpt nguoi m?, ba uoh nSn eon t u
nhirng cai nho nhat nhu ngoi an, chuyen cam bat, cam diia, miic canh,... Roi
khi hai dua con trai lan lupt xin ra chien truong, nguoi m? ay "ciing dau don
ma bang long" v i khong muon con song bam vao su hi sinh ciia ban be. O ba
Hien, nguoi ta van thay sang len mpt niem tin manh l i ^ t vao ve d?p truong
ton, vTnh cuu ciia Ha Npi: "M6i the h^ deu c6 mpt thoi vang son ciia hp. Ha
Npi thi khong the. Thai nao no cung dep, mpt ve d?p rieng cho moi lua tuoi".
Co the noi cai cot each ciia Ha Npi eon dupe the hien rat ro trong each ling xu
ciia nhan vat nay. Do la su linh hoat day ban ITnh truoc nhiing doi thay ciia
thai cupc, trong bat eii hoan canh nao van luon dam song la minh, t h i n g than,
chan thanh, giau long t y trpng nhung ciing het sue kheo leo, thong minh. Con
nguai ay van luon g i u gin nhiing net dac trung trong loi song ciia nguoi Ha
Npi, bpc Ip cai quy phai, sang trpng, lich lam ciia nguai Ha Thanh t u each an
mac, each bai tri nha ciia, t u cai cam nhan het siic tinh te "trai ret, mua ray la
luot chi dii lam am ao ehii khong lam uat" den cai each lau ehui bat hoa thuy
tien trong ngay giap Tet mpt each het sue ti mi,... da cho thay net d?p van hoa
truong ton vinh eiiu 6 mpt nguoi Ha Npi het sue binh dj noi manh dat van
hien nay. Trong nhan vat ba Hien vua c6 mpt Ha Npi tri tu?, hi?n dai, thiie
thoi lai vua ton tai mpt Ha Npi dai cac kieu sa, eo kinh, vai chieu sau van hoa.
Du da C O tuoi, ba Hien van la "hat byi vang eiia Ha Npi".
. ^
,,j ;
niu, tran trpng nhung ve d^p van hoa cua mien dat nay, khong chi la sy xot xa
cho su mai mpt eua nhiing gia tri van hoa, ma quan trpng hon la ca tac pham
da de lai cho moi chung ta that nhieu suy ngam ve vi^c giii gin ban sac van hoa
trong cupc song hom nay.
Co the noi, "Mot ngifoi Ha Noi" la mpt t r u y | n ngan thanh cong cua Nguyen
Khai. Tac pham xoay quanh nhan vat chinh la ba Hien trong moi quan h§ voi
su bien doi ciia thoi cupc. Nhung net d?p tinh tuy nhat cua nguoi Trang An
duong nhu da dupe hpi tu 6 nhan v^t nay. Mpt trong nhirng net dac sac cua
The nhung cau chuyf n ciia Nguyen Khai dau chi danh cho eon nguai ciia
Ha Npi ma eon huong den tat ca nhiing nguoi Viet Nam noi chung de giii den
hp thong di?p ve y thuc giii gin ban sae van hoa ciia dan toe. Van hoa c6 the
hieu mpt each don gian la tat ca nhiing gia trj, nhiing net d?p ve vat chat va
tinh than cua xa hpi, chung nao con nguoi con ton tai thi van hoa ciing se van
con. Du 6 bat ki thai dai nao thi van hoa ciing dong vai tro het siic quan trpng.
Ban sac van hoa la nhiing dac diem rieng ciia moi dan toe, gop phan khong
nho vao vi^c hinh thanh nen mpt quoc gia dpc lap. Va c6 le cung khong phai
187
CtyTNHHMTVDWHKhann Vi^
v6 CO ma Nguyen Trai khi xua da nhac den truyen tho'ng van hoa cua dan toe
ngay sau khi t u tuong nhan nghia 6 phan mo dau ciia "ang thien c6 hung van"
Dai cdo binh Ngd:
Viec nhan nghia cot a yen dan
Qudn dieu phat truac lo tru bao
Nhu nude Dai Viet ta tie truac
Von xtmg nen van hien da lau
Moi dan tpc can phai c6 mpt nen van hoa rieng ciing giong nhu moi ca nhan
trong cuoc dai phai c6 ca tinh rieng de lam nen cai " t o i " ciia chinh minh, de
phan biet minh voi nguoi khac. Mot dat nuac lam sao c6 the ton tai ben virng
khi ma nhac deh no, nguoi ta chang c6 ca gi de nho, chang c6 gi de noi den?
Van hoa la mpt trong nhung yeu to quan trpng nhat lam nen truyen thong cua
mpt dan tpc. NhCrng gia tri van hoa phi vat the ciing phan nao phan anh duoc
tam tu, tinh cam, suy nghi, tarn hon con nguoi. Van hoa Viet gian di nhung c6
chieu sau va c6 ban sac rieng, con nguoi Viet Nam binh di, het sue tinh te^
nhung ciang v6 cung anh dung, kien cuong. Chinh truyen thong van hoa lam
nen cpi nguon, goc re cho dan tpc, tu do hinh thanh nen 6 con nguoi Vi^t Nam
long t u hao, t u ton dan toe, mpt niem tin manh liet vao tuong lai. Toi chpt nho
den hinh anh cay si 6 den Ngpc Son ma Nguyen Khai da tirng nhac den trong
"Mot nguoi Ha Noi". Gio bao c6 the the lam nghieng ca tan, bat ca re nhung qua
bao phong ba bao tap, bao bien co thang tram ciia lich su, no lai hoi sinh, tro la
non. Van hoa gop phan lam nen cai "vang son" cho qua khu, con qua khu gop
phan hun due nen nhiing pham chat tot dep cua con nguoi bai van hoa thuong
huong con nguoi ta den nhiing gia tri dep de cua cupe song, huong con nguoi
ta den cai chan, thif n, m i , lam cho con nguoi song tot hon. Ben canh do, nhung
cong trinh kien triic, nhung danh lam thang canh, d i tich lich su,... khong chi
cho thay nhiSng net van hoa rat rieng cua dat nuoc Vi^t Nam ma con dong gop
khong nho vao vi^c quang ba hinh anh ciia Vif t Nam den ban be the gioi.
Chua ke den doanh thu khong nho cho nganh dich vu t u du lich npi dia va
quoc te^ t u vi^c quang ba hinh anh do, v i the ciia Vi^t Nam chac chan se dupe
cai thi?n, dupe nang cao tren truong quoc te', rat nhieu co hpi mo ra cho su
giao l i m ca ve mat kinh te^ chinh tri phuc vu cho su phat trien ciia dat nuoc. V i
the, neu chiing ta khong co y thuc giu gin ban sac van hoa ciia chinh dan tpc
minh thi t u chung ta se lam mat di v i the rieng ciia minh, se bi hoa tan vao
nhiing nen van hoa khac tren the gioi. Co nhCrng thii khi da mat d i ta van co
the lay lai dupe nhung co nhung dieu neix khong niu giii thi no se tupt khoi tay
tamaimai.
;•'J/, fti'
Trong boi canh xa hpi hif n nay, co rat nhieu thuan Ipi khi chiing ta mo ciia,
riao luu voi cac nuoc tren the gioi, mo ra nhieu co hpi de quang ba cho van
jhoa Viet Nam voi ban be quoc te nhung neu nhu chiing ta khong co y thiic giir
Wn ban sac van hoa dan tpc thi se lam mat dan d i nhiing gia tri van hoa dpc
|ao. Lam sao de hoa nhap ma khong hoa tan la mpt van de khong don gian
lung khong phai la khong the lam dupe neu nhu moi nguoi chiing ta deu co
^ thiic giii gin nhiing net dep van hoa ciia dan tpc minh, dae bi^t la the'h^ tre
jay nay. Moi nguoi hay t u trau doi cho minh von hieu biet ve van hoa dan
c. Lam sao de ban be quoc te hieu va yeu thich van hoa ciia dat nuoc chiing
do cung la mpt each de giii gin ban sac van hoa boi ai do da tirng noi rang:
ll^Cai cho d i ciing la cai con lai mai mai". Vi^c giir gin truyen thong van hoa
phai bat dau tir vi?c giii gin truyen thong ciia moi gia dinh, moi dia phuong,
^ n g mien cu the. Va moi net dae sac trong van hoa cua hon nam muoi dan tpe
em se lam nen mpt nen van hoa Vi?t Nam da dang, dam da ban sac. Moi
nguoi dan phai t u co y thiic bao v^ nhimg gia trj van hoa vat the va phi vat the
aia vung mien minh, cua dat nuoc minh. Nha nuoc can co nhiing bi?n phap
xir l i thich dang doi voi nhung hanh vi gay tac dpng xau den van hoa, song
song voi nhung chinh sach hop l i de triing tu, bao ton nhiing d i tich, danh
lam,... va giir gin nhirng gia trj van hoa phi vat the. Co the noi, vife giir gin
nhiing gia trj van hoa khong phai la trach n h i f m ciia rieng ai ma can eo sy
tham gia ciia tat ca mpi nguoi, khong phai bang khau hi?u, bang loi noi ma
bang nhiing viec lam het siic cu the.
Tuy nhien, giii gin ban sac van hoa khong co nghia la khong co su giao luu,
hpc hoi. Moi nen van hoa deu co nhirng the manh rieng ciia no. Tiep thu mpt
each hpp l i co chpn Ipc se la dieu kien de lam giau co them von van hoa ciia
dan tpc. Ngoai ra, cung chinh tir su giao luu ay ma ta co the biet dupe diem
manh, diem yeu trong nen van hoa cua minh, tir do co the phat huy nhiing
diem manh dong thoi hpc hoi nhiing kinh nghiem de co the khac phue nhirng
dieu eon khiem khuyet.
Khong phai luc nao chiing ta cung co the giii gin dupe nhiing gia trj van
hoa ciia minh boi le cupc song cung c6 nhiing bien co (chien tranh, thien tai,...)
CO the lam cho nhiing eong trinh van hoa bj xuong cap nghiem trpng. Tuy
nhien, chiing ta van dang hang ngay co gang tim mpi each de co the giir gin
"lupc pho CO Ha Npi, chiia Mpt Cot,... Vi^t Nam vinh d u dupe UNESCO cong
J^han mpt so cong trinh van hoa vat the va phi vat the la d i san van hoa the gioi
Cty TWHH MTV DWH Khong Vict
Cam nong luygn thi DH Ngu Von tgp 2: Nghj luqn Xa hpi - l i Xuan Soon
rpn hon, d i e u k i f n giao Imi quoc t e m o r p n g h o n bao g i o het n h u n g t h a m sau
2. B i n h
t r o n g m o i c h u n g ta la m p t tarn h o n Viet, m p t cot each Vi#t.
a) N e u hieu theo nghia t h u nhat, gid tri cm noi ciia Rabelais dugc khang dinh
:KiVv-•
• ;
Co the n o i g i u g i n ban s i c van hoa k h o n g chi c6 y nghia v o i cong d o n g dan toe,
N h u n g ke c6 hpc thuc ma thieu y thuc dao due t r u o n g t h a n h t r o nen k i e u
nhan loai ma con rat y nghia d o i v a i m o i con n g u a i v i n h i r n g gia t r i v a n hoa ay
cSng i c h k i , t h a m l a m , hanh d p n g sai l?ch, d u a den s u sa doa ve t i n h than. H p
dupe the hi?n t r o n g nep song, nep n g h i hang ngay cua m o i con n g u o i .
CO the s u s y n g hpc thuc cua m i n h de thoa m a n n h u n g due v p n g thap hen.
I r a n Ich Tac t r o n g v u o n g tpc nha Tran, hpc cao hieu rpng, n h u n g p h a n b p i
C a m o n N g u y e n K h a i v o i "Mot nguffi Ha Not" b o i le, v o i t r u y e n ngan nay,
ta nhan ra r i n g v a n hoa la m p t net d?p c u a r u p c song va d u c6 n h u n g d o i thay
1^1 dat nuoe, phan lai d o n g hp chi v i tham l a m n g o i v i A n N a m quoc v u o n g ma
t h i "nep song tot dep cua cha ong v a n lang le chay t r o n g cupc song 6 at cua
gi|e h i i a se ban cho.
h o m nay".
b) Ne'u hieu theo nghia t h u hai, cau noi cang c6 gid tri.
,
Khoa hpc k i thuat ngay cang tien bp, se dan dan giai p h o n g sue lao d p n g
Hoang Hong Van
Lap 12 Phdp, Trucmg THPT
cho con n g u o i . N h u n g m p t so chii nhan ciia cac t u ban I p i d u n g k i thuat, co k h i
chuyen Nguyen Hu? - Ha Noi
de hoc Ipt sue lao d p n g ciia cong nhan m p t each t i n h v i . T r o n g m p t so nha may,
thp t h u y e n bien t h a n h m p t loai m a y moc k h o can t r o n g day t r u y e n san xua't.
^di so 73: B i n h l u a n y k i e n :
"Khoa
hoc ma khong
c6 luong
tarn chi la su tan rui cua tarn
N g o i giCra m a y moc, liic nao cung t i n h toan I p i nhuan, con nguai ngay cang
hon"
(Rabelais)
i
tro nen ich ki, t h a m c h i k h o can l o n g nhan ai v o n la m p t n h a n to chu yeu ciia
dao due con n g u o i .
T u giua t h e ' k i XX, n h u n g phat m i n h ve nguyen t u , hat nhan, thay v i nang
I. M o bai
N h a n loai n h u m p t con n g u o i song m a i va cang ngay cang m a r p n g tri
thiic, nhat la t r i thuc khoa hoc, d o i song. Khoa hpc da g i i i p cho loai n g u o i dat
cao d o i song vat chat cho loai n g u o i , lai dan den viee che'tao n h i r n g loai v u k h i
gie't n g u o i hang loat. That d i i n g n h u l o i canh cao cua Rabelais: "Khoa hoc ma
khong CO luong tdm chi la su tan rui ciia tam hon".
den t r i n h dp v a n m i n h n h u ngay nay. D o la dieu khang d i n h .
-
nghia da len tieng canh giac:
" Khoa hpc ma k h o n g c6 l u o n g t a m chi la sy tan r y i ciia t a m h o n " (Rabelais)
-
3. L u a n
N h u n g ngay t u the k i X V I , m p t nha van, nha t u tvrdng n h a n van chu
Ta hay b i n h l u a n cau n o i tren.
'f\
-''^.•'C"'"
a) N h a n l o ^ i c u n g da nhan ro n h i i n g h i e m hoa ciia khoa hoc khong c6 luong
tam. Cho nen, t r u o c tien bp nhanh chong ciia khoa hpc k i thuat, nhat la viec
ling d u n g khoa hpc vao l i n h v u c chien tranh, cac nha t u t u o n g , nhi>ng doan
the yeu ehupng hoa b i n h , nhCrng to chiie quoc te da'u t r a n h bao v f con n g u o i
I I . T h a n Bai
tren hanh t i n h ciia c h i i n g ta da keu gpi l u o n g tam con n g u o i , nhat la cac t r u n g
1. G i a i t h i c h
tam quyen luc hay co g i n g ngan chan su phat trien khoa hpc theo h u o n g xau
a) Khoa hpc 6 the'ki X V I c6 nghia la tri thitc thupc m o i ITnh vuc, nhat la trong
Gandhi - nha t u t u d n g Ion - da t u n g keu g p i nhan loai hay dan tranh vt hod binh
l i n h v y c van chuong, triet hpc. N g u o i hpc nhieu, biet rpng ma k h o n g c6 l u o n g
chinh loai nguai.
tam h u o n g dan t u tuang, hanh dong se sa dan den cho bang hoai tam hon.
b) Khoa hpc (thuc nghiem) ngay nay la m o n hpc c6 he t h o n g r J i a m k h a m pha
ra n h u n g d i n h luat, giai thich cac hi?n t u p n g , sy vat, la co so ciia n h i h i g sang
c h e k i thuat.
>
b) C o n n g u o i dang d a n dan chinh phuc thien nhien. N g a y nay, n h i i n g p h i
* u y e n k h o n g gian d o bp len mat trang, sao hoa va n h i i n g h a n h t i n h khae de
^
each l a m chu v u t r u , toan la n h o o khoa hpc . N h u n g d i e u quan t r p n g nha't
con n g u o i phdi luon luon soi sang tdm hon minh, d u n g s i i d u n g khoa hpc n h u
c) Dao due la nen goc cua khoa hoc v i dao due h u o n g nhCrng phat m i n h khoa
•^Pt cong cu g i i i p n h a n loai thoat k h o i nan ngheo d o i , benh tat, chien tranh.
hpc vao m u c d i c h tot d?p, phuc v u d o i song con n g u o i . Ne'u k h o n g c6 y thvfc
^ o a hpc CO l u o n g t a m dupe phat trien k h o n g n g i m g se g i i i p con n g u o i dat t o i
dao due soi r p i , khoa hpc se t r o thanh p h u o n g tien thoa m a n n h i i n g tham vpng
'^^t cupc song tot dep ve v | t chat Ian t i n h than.
ich k i , den t o i cua m p t so n g u o i va cuoi c i m g c6 the day n h a n l o ^ i den cho tan
rui, di^t vong.
^
'
