Bài giảng đề học sinh giỏi văn 9

ktkth
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI - NĂM HỌC 2010-2011
MÔN NGỮ VĂN 9 – THCS
(Thời gian 150 phút – không kể thời gian giao đề)
----------------
Câu 1: (3 điểm)Theo di bút của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong khi khởi thảo bản di chúc, có câu
lúc đầu Bác Hồ viết: “Khi người ta đã ngoài 70 tuổi…”. Sau đó Bác sửa lại: “Khi người ta đã
ngoài 70 xuân…”. Vận dụng kiến thức về phép tu từ đã học, hãy phân tích.
để thấy rõ cái hay của việc thay chữ “ xuân” cho chữ “tuổi” trong câu văn sửa lại của Bác.
Câu 2: (4 điểm)Trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ, chi tiết
cái bóng có vai trò gì?
Câu 3: (7 điểm)
“ …Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc…”
(Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải)
Hãy phân tích hai khổ thơ trên để làm rõ tâm nguyện cao đẹp của Thanh Hải: Muốn được cống
hiến phần tốt đẹp – dù nhỏ bé của cuộc đời mình cho cuộc đời chung – cho đất nước.
Câu 4: (6 điểm) Trình bày suy nghĩ của em về quan niệm của M. Gorki:
“Người bạn tốt nhất bao giờ cũng là người đến với ta trong những giây phút khó khăn, cay
đắng nhất của cuộc đời.”
HƯỚNG DẪN CHẤM
I. Hướng dẫn chung
- Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm
của thí sinh, tránh cách chấm đếm ý cho điểm.
- Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên giám khảo cần chủ động, linh hoạt trong việc

vận dụng đáp án và thang điểm; khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo.
- Không làm tròn điểm toàn bài.
II. Hướng dẫn cụ thể
Câu 1: (3 điểm)
- “Khi người ta đã ngoài 70 tuổi”: “tuổi” chỉ thời gian tính theo năm. Câu văn chỉ là sự
thông báo bình thường về tuổi tác. (1,0 điểm)
- “Khi người ta đã ngoài 70 xuân”. Từ “xuân” thay thế từ “tuổi” là một sáng tạo nghệ
thuật. Thông thường, khi người ta 70 tuổi là đã quá già và chữ “xuân” không thể đi với
tuổi già. (1,0 điểm)
- Đây là cách nói hoán dụ, có ý nghĩa đùa vui, hóm hỉnh; thể hiện sự trẻ trung, tươi tắn,
lạc quan yêu đời trong tâm hồn và trong cách nhìn đời của Bác Hồ (1,0 điểm)
Câu 2: (4 điểm)
a. Yêu cầu về nội dung: phân tích vai trò của chi tiết cái bóng : Cái bóng tưởng như vô tình,
ngẫu nhiên nhg là chi tiết quan trọng của câu chuyện
- Với sự phát triển cốt truyện: cái bóng là đầu mối, điểm nút của câu chuyện, vừa thắt nút vừa
mở nút ( 0,5 điểm)
-Thể hiện tính cách các nhân vật:
+ Cái bóng xuất hiện với Vũ Nương là cách để dỗ con cho khuây nỗi nhớ chồng →Yêu chồng,
thủy chung. (1 điểm)
+Cái bóng xuất hiện lần một với Trương Sinh là bằng chứng không thể chối cãi về sự hư hỏng
của vợ (thắt nút bất ngờ). Lần thứ hai, cái bóng của chính chàng mở mắt cho chàng về sự thật
tội ác do chính chàng gây ra (mở nút) (1,5 điểm)
- Ý nghĩa của chi tiết hiện thực đời thường trong truyện truyền kỳ Trung đại: làm tăng giá trị
tố cáo của truyện: chỉ vì một cái bóng vô cảm, vớ vẩn mà mà gây án mạng giết người oan
khuất, phá nát hạnh phúc gia đình. (1 điểm)
b. Yêu cầu về hình thức:
- Trình bày bằng một đoạn văn ngắn.
- Dẫn dắt, chuyển ý hợp lý.
- Diễn đạt lưu loát.
Câu 3:

a. Yêu cầu về kỹ năng:
- Làm đúng kiểu bài nghị luận về đoạn thơ
- Bố cục rõ rang, mạch lạc, diễn đạt lưu loát
- Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu…
b.Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh có thể phân tích bằng nhiều cách khác nhau nhưng cần phải
thông qua các yếu tố nghệ thuật đặc sắc (từ ngữ, hình ảnh, âm điệu …)trong đoạn thơ để làm
nổi bật hai ý chính sau:
• Đó là ước nguyện được sống đẹp, có ích cho đời: muốn làm con chim hót, cành hoa,
nốt trầm xao xuyến trong bản hòa ca →phân tích các hình ảnh này để thấy vẻ đẹp ước
nguyện của Thanh Hải
• Ước nguyện ấy được thể hiện một cách chân thành giản dị, khiêm nhường.
- Nguyện làm những con người bình thường nhưng có ích cho đời
- Ý thức về sự đóng góp của mình: dù nhỏ bé nhưng là cái tinh túy, cao đẹp của tâm hồn
mình góp cho đất nước
- Hiểu mối quan hệ riêng chung sâu sắc: chỉ xin làm một nốt trầm khiêm nhường trong bản
hòa ca chung.
-Sự thay đổi cách xưng hô từ “tôi” sang “ta” mang ý nghĩa rộng lớn, là ước nguyện chung
của nhiều người.
- Hình ảnh “mùa xuận nho nhỏ” đầy bất ngờ, thú vị và sâu sắc: đặt cái vô hạn của đất trời
bên cạnh cái hữu hạn của đời người, tìm ra mối quan hệ cá nhân và xã hội.
- Ước nguyện hiến dâng ấy lặng lẽ, suốt đời, sống cao đẹp
* Khổ thơ thể hiện xúc động một vấn đề nhân sinh lớn lao. Đặt khổ thơ trong mối quan hệ
với hoàn cảnh của Thanh Hải lúc ấy , ta càng hiểu hơn vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ
Tiêu chuẩn cho điểm
 Điểm 6-7: Bài viết đảm bảo đầy đủ các yêu cầu nêu trên. Kết cấu chặt chẽ, hành văn lưu
loát, có cảm xúc, có thể mắc vài lỗi diễn đạt nhỏ.
 Điểm 4-5: Đáp ứng được phần lớn các yêu cầu nêu trên. Kết cấu bài viết tương đối chặt
chẽ, hành văn trong sáng, mắc một số lỗi diễn đạt.
 Điểm 2-3: Đáp ứng được khoảng phân nửa các yêu cầu trên. Hành văn chưa rõ ràng. Mắc
nhiều lỗi diễn đạt.

 Điểm 0-1: Bài chưa đáp ứng được các yêu cầu trên, diễn đạt kém, lạc đề hoàn toàn, bỏ giấy
trắng hoặc viết, vẽ bậy.
Câu 4:
a. Yêu cầu về kỹ năng:
- Làm đúng kiểu bài nghị luận xã hội về tư tưởng, đạo lý
- Biết cách xây dựng và trình bày luận điểm, lập luận chặt chẽ
- Bố cục rõ ràng, mạch lạc, diễn đạt lưu loát
- Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu…
b.Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm
rõ các ý chính sau:
*Giải thích, chứng minh
- Trong diễn biến bình thường của đời sống, con người thường có nhiều bạn bè (xuất phát từ
sự tương đồng về sở thích, tâm hồn, ước mơ, lí tưởng...) nhưng không phải ai trong số đó cũng
là người dám đến với ta trong những thời điểm khó khăn nhất của cuộc đời ta.
- Người bạn tốt nhất (người đến với ta bằng một tình bạn chân tình, không vụ lợi) không chỉ
đến với ta trong những lúc bình thường mà chính là người sẵn sàng cùng ta đối mặt với khó
khăn, hoạn nạn (đối mặt với những giờ phút khó khăn, cay đắng nhất của cuộc đời ta) vì người
bạn đó hiểu rằng đó là lúc ta u sầu, tuyệt vọng, cần sự cảm thông và chia sẻ nhất.
- Bằng hành động đến và chia sẻ cùng ta lúc ta khó khăn phiền muộn nhất, bạn sẽ giúp ta vượt
qua khó khăn của cảnh ngộ, giữ vững niềm tin để vươn lên.
*Đánh giá: Quan niệm của M. Gorki là một quan niệm đúng đắn về tình bạn. Quan niệm đó
giúp mỗi người chúng ta hiểu rõ hơn sự cao đẹp của tình bạn, có cách nhìn đúng đắn về một
người bạn tốt.
Tiêu chuẩn cho điểm
 Điểm 5-6: Bài viết đảm bảo đầy đủ các yêu cầu nêu trên. Kết cấu chặt chẽ, hành văn lưu
loát, có sức thuyết phục, có thể mắc vài lỗi diễn đạt nhỏ.
 Điểm 3-4: Đáp ứng được phần lớn các yêu cầu nêu trên. Kết cấu bài viết tương đối chặt
chẽ, hành văn trong sáng, mắc một số lỗi diễn đạt.
 Điểm 1-2: Đáp ứng được khoảng phân nửa các yêu cầu trên. Hành văn chưa rõ ràng. Mắc
nhiều lỗi diễn đạt.

 Điểm 0: Bài lạc đề hoàn toàn, bỏ giấy trắng hoặc viết, vẽ bậy.
.....................Hết.......................