Sáng kiến kinh nghiệm: Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

S
----*---I. T

T

U

VỀ

uỳ h Tha h Lo g

v t

1.
2. Ng

th g

si h

- 10- 1967

3. Na
4.

Nam

a h

5. i

hu C u

o –Th Trấ Long Thành – ồ g Nai

tho i CQ

-NR: 061.3547.395- TD

6. Fax:

E-mail:

7. Chứ v
8.

v

i o vi
gt

Tr

II. TR
1.

.7 .

g T PT Lo g Ph

T
v ao hất

2. N

h

ih

g

3. Chuyê

g h

1. L h v

hu

ot o

ah

III.
2. S
3. C

i h ghi

 D

h ah

i h ghi
s g iế

i h ghi

 C h viết ồ g ph
 To

iả g d

về i
o

lo i t

tro g h

g

g

ủa a a .
d g v i axit

phả ứ g h a h

tí h oxi h a

xả ra hi ho

Trang 1

hất t

h.
d g lẫ

hau.


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

V ẾT

T Ứ

ẤU T

Ồ

P

Ủ

ANKANOL
ỀT

I- LÍ DO

 Qua th i gia giả g d
h

thấ

as h

―Viết

g thứ

si h ể ả h
ấu t o

h g iết phải l
th

g

ph

viết

d

h

g h

h

ấu t o

h thế

o dễ hiểu

d g

o
h

ủa h
ểh

ế

a ol‖

g hi viết

g thứ

g thứ
d g

si h l

h

u từ

si h
u. Nên

ấu t o sai s

ồ g

ấu t o.
i t p về ―Viết

ứ thú d

g dẫ h

i t p về

e

h g iết phải ắt

a ol‖

i a ol tôi

hi gặp phải d g

ủa a

si h hi l

ủa a

hi d

si h h

g l i thiếu vì trù g

ồ g ph

ph p

ởl p

ồ g ph

ất hiều th i gia

 Từ h

t i phải tì
d g

g thứ
ra ph

it p

g

ợ dễ

hi u quả ao.

DU

II-

h ah

,B

P

PT Ự

1. Cơ sở lí luận
Theo t i ể l

t td g

it p

thì h

si h phải tiế h h theo

sau:
Bước 1 Phải ắ

ợ

ặ

iể

ấu t o ủa ankanol (liên kết giữa các

nguyên tử trong phân tử là liên kết đơn C – C, có một nhóm hiđroxyl và
mạch cacbon hở). Từ


vẽ

d g

h a o (chỉ sườn cacbon).

ưu ý
+ ợp hất từ
+ C h vẽ

gu
d g

tạo của ankan).



u ti

 Cắt

vẽ

h a o

i

hiều d g

h.

đã nói trong phần viết đồng phân cấu

hắc lại:
h thẳ g

ột a bon l

l i mạch chính .
tr

tử a o trở l

ga g

h h rồi di hu ể
hi di hu ể phải xe

h h

tr

h a o cịn

i xứ g v i d g

ha khơng (dựa vào trục đối xứng hay cacbon đối xứng).

Trang 2

h


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

 Cắt th
tr

ột gu

g hợp

tử a o l

ột h h

a v di hu ể

h

ột h h.

− ưu ý:
S

gu

tử a o l

h h phải hỏ h

h hí h ít hất hai gu
Nếu h h
thứ t

x gu

x+



gu

tử a o thì phải gắ từ gu

h tr

tử a o ở

tử a o .

trở i tí h từ

Bước 2

s

u

tử a o

s

h.

i xứ g ha

a o

i xứ g ủa

h hí h.

ưu ý

+ Nếu s

gu

tử

h h thì ta h
s lẽ hoặ
+ Nếu

a o

ủa

tr

i xứ g

h hí h
h hí h

cacbon c gắ

h h

di hu ể

h

ị

gu

hẵ v

gu

h hí h h

tử a o

a o

g

ch chính là

i xứ g.

tử a o

i xứ g l

h hí h h g h h thì h

a o
h

ếu s

h h thì ta h

h h thì h

a o ở gi a l
Bước 3 Gắ

h hí h l s

gu

tử

gu

tử

i xứ g.

hi rox l O

hi rox l tr

v o từ g d g
h a o

h v di hu ể .

h qua s t xe

hi

ồ g ph

có trùng nhau khơng (nếu nhóm hiđroxyl đối xứng qua trục đối xứng hoặc
cacbon đối xứng thì trùng nhau)
Bước 4
ồ g ph

iề s

gu

ể a o

tử hi ro v o

ỗi gu

tử a o tro g từ g

h a tr IV (áp dụng công thức: số nguyên tử hiđro

= 4–số gạch nối xung quanh nguyên tử cacbon v

iể

tra l i.

2. Các dạng bài tập minh họa:

Thí dụ 1 Ancol C3H8O

ao hi u ồ g ph

ấu t o? Viết

g thứ

ấu t o ủa các ồ g phân.

 B
+

ác bước thực hiện
Vẽ

d g

i v i hợp hất o,
h cacbon du

h a o .
h hở v

a gu

hất l
C—C—C
Trang 3

tử cacbon thì h

ột d g


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

 B

h tr

+ Vì s

gu

i xứ g ha

tử a o tro g

i xứ g là cacbon

ắ

h

*
C

h a o di hu ể
2*

C

gu

hoặ

C

i xứ g v i gu

(*) do

tử a o s

3

C

tử a o s

tử a o s

là gu

h a o

C

hi rox l v o

gu

ta x

dấu *)

1

+ Ta thấ

i xứ g.

h hí h l s lẻ

C

 B

a o

tử a o s

qua

h ị gắn nhóm hi rox l v o hai v trí
gu

tử a o s

v

gu

tử a o

s
2*

1

C

3

C

2*

1

C

C

3

C

OH

(A)

C

OH
(B)

 Vậy ancol C3H8O có 2 đồng phân cấu tạo là A, B
 B

4

iề s

gu

+ ợp hất A Ngu

tử hi ro v o
tử a o s

ba gu

tử hi ro

gu

hai g h

i xung quanh nên iề

ỗi gu

ột g h

có

tử a o s

CH2

gu

CH2

tử a o v
v

iể

tra l i

i xu g qua h

iề

gu

tử a o s

tử hi ro.

CH3

OH
(A)
+ ợp hất B Ngu
i xu g qua h
g h

i xu g qua h

tử a o s

v

iề

tử hi ro

a gu
iề

CH3

gu

tử a o s
gu

ột nguyên tử hi ro

CH
OH
(B)
Trang 4

CH3

tử a o s

ột g h
ba


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

Thí dụ 2 Hợp hất h u
ao hi u? Viết


tổ g s

C4H10O

g thứ

ấu t o ủa ồ g ph

ồ g ph

ấu t o a ol là

tr .

ác bước thực hiện:

 B

Vẽ

d g

h a bon

+ Ancol C4H10O l a ol o

hứ

tử cacbon nên có hai d g

h a o

C

C

C

h hở v ph

C

C

C

i xứ g hoặ

i v i d g
gu

h A

tử a o

C

C
(B)

h tr

+

nguyên

hí h

(A)

 B

tử

a o

h tr

hẵ v

i xứ g.
i xứ g vì

h hí h

s

h h g h h

1

2

C

3

C

4

C

C

(trục đố
i xứ
ng)
(A)
iv id g

+

hí h

s

hB

gu

h a o

i xứ g l

a o s

(vì

h

tử a o lẻ
2*

1

C

3

C

C

4

C
(B)

 B

ắ

h

hi rox l (OH) v o từ g d g

h a o v di

hu ể .

+D g

hA C

xứ g v i gu
gu
v

v trí

tử a o s 4 v

tử a o s
gu

i xứ g hau l

tử a o s

gu

gu

tử a o s

h gắ v o hai v trí l
hoặ

gu

cacbon s 4:

Trang 5

tử a o s
gu

tử a o s

i

i xứ g v i
tử a o s
v

gu

tử


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol
1

2

C

3

C

1

4

C

2

4

tử a o s

v

C

OH
h B: gu

a o s 4
gu

tử a o s

gu

i xứ g hau qua a o s

tử a o s

s 4v

gu

hoặ

gu

tử a o s

hoặ

2

1

3

C

2

C

C

C
(B2)

 Vậy ancol C4H10O có 4 đồng phân cấu tạo là
iề s

gu

tử hi ro v o

1,

ỗi gu

CH2

CH2

CH3

CH3

tử a o tro g từ g hợp

CH

CH3

OH

OH
CH2

CH2

OH
(A2)

(A1)

CH

CH3

CH3

C

CH3

CH3
(B2)

CH3
(B1)
Thí dụ 3:


A2, B1và B2

tra l i.

OH

ph

C

4

C
(B1)

CH2

tử a o

3

C

4

iể

gu

OH

C

hất v

tử

tử a o s

1

4

gu

h gắ v o hai v trí l

OH

 B

C

OH
(A2)

(A1)
+D g

3

C

C

C

h tổ g s

tử C5H12O. Viết

g thứ

ồ g ph

ấu t o ủa a ol

ấu t o ủa các ồ g ph

g thứ

tr .

ác bước thực hiện:

 B

Vẽ

d g

h a o

+ Ancol C5H12O l a ol o
tử a o

ad g

hứ
h a o

Trang 6

h hở v ph
hí h là:

tử có

gu


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

C
C

C

C

C

C

C

C

C

C

C
(X)
h tr

+ Ta x

C
(Z)

(Y)

 B

i xứ g hoặ

h a o

cacbon ủa

i xứ g

a o

cacbon ủa Y v d g

i xứ g.

i v i tất ả
s

không nhánh và
h a o

C

C

C

d g

gu

h. Vì d g

h

tử a o lẻ d g

h

ủa Z có nhánh

a o

dấu



là

i xứ g .
4

C

1

*
C

2

C

3

C

5

4

1

C

C

C

*
C

2

3

C*

2

1

4

C

C

C

5

 B

ắ

+D g
s

gu

i xứ g v i gu

i xứ g v i gu

h rox l h gắ v o a v trí l

gu
1

C

, gu

2

C

*
C

3

gu

tử a o s

tử a o s

h v di hu ể .

tử a o s

tử a o s

tử a o s

(Z)

hi rox l v o từ g d g

h (X): C
gu

h

C

(Y)
h

tử a o s 4. Do

tử a o s

hoặ

tử a o

gu

hoặ nguyên

tử a o s 4 và

.
5

4

1

C

C

2

C

C

OH

3*

C

OH
(X1)

(X2)
1

C

2

C

3*

C

OH
(X3)

Trang 7

C

5

C

(X)

3

4

C

5

C

4

C

5

C


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

+D g

h (Y): Có gu

a o s

. Do

a o s

hoặ

gu

tử a o s

v

gu

tử a o s 4.

tử a o s

h

tử a o s

i xứ g v i gu

h rox l h gắ v o

v trí l

gu

OH

gu

tử a o s

tử
tử

nguyên

OH
2*

1

C

3

4

C

C

*

C

1

C

3

2

C

C

C

C
(Y1)

(Y2)

OH

OH
*
C

3

2

C

C

1

4

C

C

2*

C

C

C

C

C

(Y4)

(Y3)

h (Z): Cả

gu

gu

tử a o s

gu

gu

tử a o s

. Do

gu

tử a o s

hoặ

s 4 hoặ

4

3

5

5

+D g

C

5

5

1

4

gu

tử a o
tử a o s
h

gu

i xứ g v i nhau là

gu

tử a o s 4 v

h rox l h gắ v o
tử a o s

tử a o s

ều

ò

gu

hoặ

gu

tử a o s

ột v trí l
tử a o
thì ủ h a

tr .
4

1

C
*
C

C

2

OH

5

3

C

C
(Z)

 Vậy C5H12O có 8 đồng phân cấu tạo của ancol là X1, X2, X3, Y1, Y2,
Y3, Y4 và Z
 B
hất v

4

iề
iể

gu

tử hi ro v o

ỗi gu

tra l i.

Trang 8

tử a o tro g từ g hợp


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

CH2

CH2

CH2

CH2

CH3 CH3

OH

CH2

CH2

CH3

CH2

CH

CH2

CH3

OH

CH3

CH
OH

CH3

CH2

CH

CH2

CH3

OH

OH
CH3

OH

C

CH3

CH2

CH3

CH3

CH

CH3

CH3

CH3

CH

CH

CH2

OH

OH

CH3

CH2

CH2

C
CH3

CH3
hận xét

CH3

ể tí h tổ g (

h hở ta d a v o

) s

ồ g ph

ủa a ol o

hứ

g thứ

sốđồ
ng phâ
n ancol = 2n–2 (n là số nguyên tử cacbon trong phân tử
ancol, 5≥n≥2).
U QUẢ

III

Ủ

hi p d
nh

ỀT

gv o

thấ

e

hứ g thú ho


ết quả hi p d

l pd
l
e

it p

Tr

si h tru g ì h v

t hi u quả h

tro g qu trì h h

. Từ

t o

ếu thì t i
ợ s t ti

h ah .

g ềt i

ớp
T l h

hiều h

hi p d

g

11A11

11A8

11A9

(Lớp yếu)

(Lớp TB)

(Lớp TB)

36,5%

50,2%

51,6%

65,9%

84,8%

88,5%

sinh có
iể

≥5

Sau hi p d

g

Trang 9


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

Ề XUẤT,

IV-

UYẾ

 Giáo viên áp d

Ả Ă
g ềt i

ho

P DỤ
it ợ gh

si h h i

ể ảh

sinh h v giỏi.
 Giáo viên nên
ấu t o ủa a
 Rất

o g Sở
s g iế

u

u

i oV

ợ xếp lo i giỏi ủa ộ

d

giỏi ấp t h ể gi o vi

qua
tr

ha
gh

t p.

Ả

 S h gi o hoa h a h
 S h

it ph ah

Tr

l

.
.

ột ít i h ghi

hiểu quả t t ho h

Cô và các

h viết ồ g phân

o T o Phổ iế rộ g rãi (qua trang web của sở)

i h ghi

ÊU T

d g

si h về t h th g h a

a .

ì hội thi gi o vi
V- T

ỗi h

ủa t i tro g th i gia giả g d

si h ở

ồ g ghi p t i xi

h

l p. Mo g

ợ s g p ý ủa

th h ả

.

Lo g ph

g

25 tháng 05

Ng

UỲN

Trang 10

v

i viết

THANH LONG

áp
Th ,


Sáng kiến kinh nghiệm Cách viết công thức cấu tạo các đồng phân của ankanol

SỞ

D& T Ồ

Ò XÃ

Trường T PT ong Phước

Ủ

Ĩ V

ộc lập – Tự do –

ạnh phúc

T

Long Phước, ngày 25 tháng 5 năm 2012

P

ẾU

Ậ XÉT

S
Ế
ăm học 2011-2012

Tên sáng kiến kinh nghiệm
CÁC VIẾT CÔN T ỨC CẤU TẠO CÁC ỒN P ÂN CỦA AN ANOL
ọ và tên tác giả
: UỲN T AN LON
ơn vị
: Tổ Hóa-Sinh-C g gh . Tr
g T PT Lo g Ph
.
ĩnh vực
−Quả lý gi o d

−Ph
g ph p d h
ộ

−Ph
g ph p gi o d

−L h v h

1. Tính mới
 C giải ph p ho to

i

 C giải ph p ải tiế
ổi
i từ giải ph p

2. iệu quả
 o to
iv
triể hai p d g tro g g h hi u quả ao 
 C tí h ải tiế hoặ ổi
i từ h g giải ph p
v p d g tro g
to
g h hi u quả ao

 o to
iv
triể hai p d g t i
v
hi u quả ao 
 C tí h ải tiế hoặ ổi
i từ h g giải ph p
v pd gt i
v
hi u quả

3. hả năng áp dụng
 Cu g ấp ợ
lu

ứ hoa h
ho vi ho h
h
g l i chính
sách:
•T t 
•Khá 
• t 

a ra
giải ph p iế gh
hả
g ứ g d g th tiễ dễ th
hi v dễ i v o uộ s g
•T t 
•Khá 
• t 

ợ p d g tro g th tế t hi u quả hoặ
hả
g pd g t
hi u quả tro g ph vi rộ g
•T t 
•Khá 
• t 
X

Ậ

Ủ TỔ

UYÊ

U TR Ở

Trang 11