Bài giảng Lịch sử lớp 10 - Bài 17: Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến (Từ thế kỷ X đến XV)

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ
PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ
NƯỚC PHONG KIẾN
( TỪ THẾ KỶ X ĐẾN XV )


Nhiệm vụ bài học


Nhà nước phong kiến Việt Nam đã được
hình thành như thế nào? Ai là người có
cơng lớn trong việc đặt nền móng cho việc
xây dựng nhà nước đó?



Nhà nước phong kiến Việt Nam đã phát
triển và hồn thiện như thế nào về mặt
chính trị? Điều đó đem lại tác dụng cụ thể
như thế nào?


Cấu trúc bài học
BƯỚC ĐẦU XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC
ĐỘC LẬP Ở THẾ KỈ X
PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN CHỈNH NHÀ
NƯỚC PHONG KIẾN Ở CÁC THẾ KỈ
X – XV

I.
II.

1.
2.
3.

Tổ chức bộ máy chính quyền
Luật pháp và quân đội
Hoạt động đối nội và đối ngoại


I /BƯỚC ĐẦU XÂY DỰNG
NHÀ NƯỚC ĐỘC LẬP Ở THẾ KỈ X
 Có:






4 sự kiện
3 nhân vật
3 triều đại
2 kinh đô
1 tên nước

Cần
phải
nhớ !!!

4 SỰ KIỆN
Sự kiện 1.
Liên quan đến người chủ tướng của
Chiến thắng Bạch Đằng năm 938

Ngô Quyền xưng vương

Sự kiện 2.
Liên quan đến việc chia cắt đất nước lần
thứ nhất trong lịch sử Việt Nam

“Loạn 12 sứ quân”

Sự kiện 3.
Liên quan đến một nhân vật mà dân gian
gọi ông là “anh hùng cờ lau”

Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn,
lên ngơi Hồng đế

Sự kiện 4.
Liên quan đến vị Thập đạo tướng quân
đã nhận áo long cổn do Thái hậu họ
Dương trao và dẹp tan cuộc kháng chiến
chống Tống xâm lược lần thứ nhất (980)

Lê Hoàn xây dựng nhà
nước quân chủ sơ khai

3 NHÂN VẬT
1.
2.
3.

Ngơ Quyền (Ngơ Vương)
Đinh Bộ Lĩnh (Đinh Tiên
Hồng)
Lê Hoàn (Lê Đại Hành)

 Chiến thắng Bạch Đằng
 Dẹp Loạn 12 sứ quân,

thống nhất đất nước
 Thắng lợi trong kháng
chiến chống Tống lần
thứ nhất, bảo vệ nền
độc lập dân tộc


3 TRIỀU ĐẠI
1.
2.
3.

 Mở nền độc lập, tự chủ lâu dài
Ngô (939-944)
 Thống nhất đất nước
Đinh (968-980)
Tiền Lê (980-1009)  Xây dựng chính quyền quân chủ

sơ khai


2 KINH ĐƠ
1. Cổ Loa (Đơng Anh – Hà Nội)
2. Hoa Lư (Ninh Bình)

Vì sao?


1 TÊN NƯỚC


Đại Cồ Việt




Thời gian: 968 – 1054
Người đặt: Đinh Tiên Hoàng
Ý nghĩa: “nước Việt lớn”


I /BƯỚC ĐẦU XÂY DỰNG NHÀ
NƯỚC ĐỘC LẬP Ở THẾ KỈ X


939, Ngơ Quyền xưng vương, đóng đơ ở Cổ Loa
(Đông Anh – Hà Nội)



944, Ngô Quyền mất  “Loạn 12 sứ quân” chia
cắt đất nước  Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất
nước, lên ngơi Hồng đế, đặt tên nước là Đại Cồ
Việt, dời đơ về Hoa Lư (Ninh Bình)



980, nhà Tiền Lê thành lập, xây dựng nhà nước
quân chủ sơ khai


Chính quyền quân chủ sơ khai

Vua
Văn ban

Võ ban

Tăng ban


II /PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN
CHỈNH NHÀ NƯỚC PHONG
KIẾN Ở CÁC THẾ KỈ XI - XV





Tên nước: Đại Việt (1054–1400 và 1427- 1834)
Kinh đô: Thăng Long
Các triều đại: Lý, Trần, Hồ, Hậu Lê
Bộ máy Nhà nước dần dần hoàn chỉnh

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
2. Luật pháp và quân đội
3. Hoạt động đối nội và đối ngoại


1.Tổ chức bộ máy nhà nước
* Bộ máy Nhà nước thời Lý - Trần

Vua (Hoàng đế)
Trung
ương

Tể tướng
Các quan đại thần
Sảnh

Viện

Đài

Lộ - trấn
Phủ - Huyện - Châu
Xã (xã quan)

Địa
phương


* Bộ máy Nhà nước từ thời Lê Thánh Tông
Vua (Hồng đế)

Hàn lâm viện
Lễ

Thượng thư 6 bộ
Lại

Hộ

Binh

Trung
Ngự sử đài ương

Hình

Cơng

13 đạo – thừa tuyên
Phủ - Huyện - Châu
Xã (Xã trưởng)

Địa
phương

Phương thức tuyển chọn
quan lại
1. Tập ấm (quý tộc, hoàng thân quốc thích)
2. Đề cử
3. Thi cử

“Hiền tài
là nguyên khí quốc gia”


2 .Luật pháp và quân đội

Luật của ai?
Hình thư

Thời Lý

Hình luật

Thời Trần

Quốc triều Hình luật
(Luật Hồng Đức)

Thời Lê


Dưới đây là các điều luật trong bộ

luật Hồng Đức.
Em có nhận xét gì về các điều luật
này?
 Khi xa giá vua đi qua mà xông vào hàng người
đi theo thì xử tội đồ, nếu xơng vào đội cận vệ
thì xử chém. Lầm lỡ thì giảm một bậc
 Bán ruộng đất ở biên cương cho người ngoại
quốc thì xử chém
 Đào trộm đê đập làm thiệt hại nhà cửa, lúa má
thì xử đồ, lưu, bắt đền tổn hại.
 Của thừa kế con gái cũng được chia đều như
con trai. Goá phụ có thể đi lấy chồng khác.


Quân đội
Tổ chức:
1. Cấm quân
2. Ngoại binh (lộ binh)
3. Dân binh
Chế độ tuyển quân
“Ngụ binh ư nông”


3 .Hoạt động đối nội và đối ngoại
Đối nội:
 Giữ gìn an ninh đất
nước
 Chăm lo đời sống
nhân dân
 Đồn kết các dân tộc

Đối ngoại:
 Thực hiện chính
sách đối ngoại hoà
hiếu, thân thiện
 Kiên quyết bảo vệ
độc lập dân tộc

Kẻ nào dám lấy một thước, một tấc đất của Thái
Tổ để lại làm mồi cho giặc thì sẽ bị trừng trị nặng
(Lê Thánh Tông)


Đối
Ngoại

Hòa hiếu và
cảnh giác

Khi hòa hiếu
lúc xung đột


Ý nghĩa

của những
thành tựu
này
là gì?

Bài học kết thúc,
bây giờ là phần củng cố …

Mời các em tham
gia trị chơi ơ chữ


1 U
2 O
3
M
T
M H
UNU
OBO
I UN
mN G
o
T
t
H
U

4 D
5 O
6 7
8
N

I N
T
H N H
I HGHA
NOO I N
HNQNG
L GUH L
UDY T O
AU E HN
T CNUG

9 10
U
O 11
C
D
L A
H E I
OHC
AOO
L AV
UN I
E
T

12
V 13
I 14
E 15
T

D
A
I
V
I
E
T

H
I
E
N
T
A
I

D
O
A
N
K
E
T

T
H
A
N
T

H
I
E
N

Một
“Quốc
Tên
truyền
Bộ
“Người
gọi
triều
luật
Trước
chủ
Chức
thống
Thái
Qn
thành
anh
hình
yếu
khi
quan
độ
hùng
đội
tiêu

luật”
của
làm
văn
ngoại
thời
đứng
biểu
nước
vua,
cờ
đầu
– bộ
giao
lau”
phong
của
đầu
ơng
tiên
ta
luật
chủ
thời
Đinh
dân
các
giữ
của
kiến

được
yếu
phong
chức
tộc
bộ
Bộ
nước
ban
Lĩnh
Việt
ta
kiến,
hành
Nam,
“…”
Vị
Kinh
vua
là
ngun
đơ
đầu
thời
tiên
khí
nhà
của
quốc
Đinh

chế
gia.
–độ
Tiền
Trong
phong
Lê
và
dấu
kiến
đầu
‘…”
Việt
thời
điền
Nam
Lýgì?
Bộ
luật
Đinh
Nghĩa
do
Tiên
nhà
của
Hồng
Trần
từ
này
ban

đặt
là
hành
tên
“rồng
nước
có
bay
tên
ta
lên”
là
gọi
gì?
là
gì?
“Thập
thời
được
trong
đạo
vua
được
các
của
bắt
Lê
tướng
chính
đã

tổ
triều
nhà
đầu
Thánh
dẹp
chức
quyền
qn”
đại
nước
sử
tan
có
theo
Tơng
dụng
phong
tên
bao
phong
của
(thống
chế
gọi
cịn
từ
nhiêu
Lê
kiến

thời
là
độ
kiến
có
Thánh
lĩnh
gì?
nào?
tên
thực
sứ
Lý
Việt
qn
qn?
(1054)
gọi
Tơng
(viết
hiện
Nam
khác
đội
tắt)
triệt
là cả
gì?
là nước
để

gì?