Hạn chế rủi ro tín dụng trung và dài hạn tại sở giao dịch ngân hàng đầu tư và phát triển việt nam (tt)

i

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ RỦI RO
TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN CỦA NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI

Trong chương 1 tác giả đã làm rõ những vấn đề cơ bản về tín dụng trung dài
hạn của NHTM, rủi ro tín dụng trung dài hạn của NHTM, từ đó tìm hiểu nguyên
nhân gây ra rủi ro tín dụng trung dài hạn của NHTM. Cụ thể:
1.1. Tín dụng trung và dài hạn của NHTM
Khái niệm tín dụng trung và dài hạn của NHTM: là hình thức tín dụng có
thời hạn trên 12 tháng, thường dùng để tài trợ cho các nhu cầu mua sắm tài sản cố
định, đầu tư dây chuyền, cơng nghệ, mở rộng sản xuất, ….
Tín dụng TDH có những đặc điểm riêng so với tín dụng ngắn hạn, khiến cho
tín dụng trung và dài hạn thường tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn tín dụng ngắn hạn. Hai
đặc điểm khác biệt cơ bản là:
- Thời gian cho vay dài. Thời gian cho vay dài xuất phát từ yêu cầu của việc
triển khai đầu tư và vận hành dự án trong thời gian dài. Do vậy công tác lập, thẩm
định dự án và đưa ra được những dự báo chính xác là vô cùng quan trọng. Trên cơ
sở dự án của khách hàng vay, ngân hàng phải tái thẩm định, khảo sát độ nhậy để
đảm bảo trong điều kiện những biến đổi các chỉ số đầu vào của dự án thì dự án vẫn
cho hiệu quả. Tuy nhiên, do thời gian vay dài, những biến động về vĩ mô, thị trường
nhiều khi khó có thể lường trước và khơng nằm trong dự báo của cả khách hàng và
ngân hàng, tiềm ẩn rủi ro tín dụng trung dài hạn.
- Quy mơ tín dụng thường lớn. Tín dụng TDH chủ yếu là tín dụng đầu tư
(máy móc, nhà xưởng, dây chuyền, …) với giá trị lớn. Do quy mô khoản tài trợ lớn,
nếu khơng có sự quản lý chặt chẽ thì tổn thất nếu xảy ra đối với ngân hàng rất nặng
nề.


ii

1.1. Rủi ro tín dụng trung dài hạn của NHTM
Rủi ro tín dụng trung và dài hạn là khả năng xảy ra những tổn thất mà ngân
hàng phải chịu do khách hàng không trả đúng hạn, không trả, hoặc không trả đầy đủ
vốn và lãi của khoản tín dụng trung và dài hạn
Tác giả giới thiệu một số phương pháp đánh giá rủi ro tín dụng:
- Phân tích định tính xác định rủi ro tín dụng, các yếu tố được phân tích gồm:
Tình hình kinh tế vĩ mơ; Mơi trường pháp lý và quản lý/giám sát; Bản thân ngân
hàng; Khách hàng của ngân hàng.
- Phân tích định lượng xác định rủi ro tín dụng, một số mơ hình được sử
dụng gồm: Mơ hình Camel; Mơ hình các chỉ tiêu rủi ro chính KRIs; Mơ hình tính
tốn lỗ dự kiến EL.
Từ đó tác giả phân tích một số chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng trung dài hạn,
bao gồm : Tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu ; Tỷ lệ nợ mất vốn ; Tỷ lệ dự phịng RRTD đã
trích lập hàng năm; Mức độ tập trung tín dụng;

1.2. Những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng trung và dài hạn
Trên cơ sở lý luận cơ bản về tín dụng trung dài hạn và rủi ro tín dụng trung
dài hạn, tác giả tìm hiểu, nghiên cứu các nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng trung
và dài hạn. Các nhóm nguyên nhân như sau :
-

Những nguyên nhân bất khả kháng, Ví dụ: Thiên tai, chiến tranh, biến đổi
chính trị - xã hội - pháp lý, khủng bố,…

-

Những nguyên nhân thuộc về chủ quan người vay ; ví dụ : trình độ người
vay yếu kém ; đạo đức người vay không tốt ; doanh nghiệp không cung
cấp kịp thời báo cáo tình hình hoạt động.

-

Những nguyên nhân thuộc về ngân hàng ; ví dụ : Chính sách tín dụng của
ngân hàng khơng hợp lý; trình độ cán bộ ngân hàng không đáp ứng yêu
cầu ; Đạo đức của cán bộ ngân hàng ; Cơ cấu tổ chức, quy trình cấp tín
dụng của ngân hàng,…


iii

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI
HẠN TẠI SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG ĐT&PTVN

Trong chương 2 tác giả đã khái quát hoạt động kinh doanh của Sở giao dịch
BIDV và thực trạng rủi ro tín dụng trung và dài hạn tại Sở giao dịch BIDV trong
giai đoạn 2005- 2009 ; đánh giá những thành tích đạt được, những mặt hạn chế và
nguyên nhân. Cụ thể :
2.1. Khái quát về Sở giao dịch NHĐT&PTVN
Tác giả đã khái quát quá trình hình thành và phát triển, cơ cấu tổ chức của Sở
giao dịch BIDV. Một số hoạt động chính của Sở giao dịch BIDV bao gồm: hoạt
động tín dụng chiếm vai trò quan trọng nhất ; hoạt động nguồn vốn ; hoạt động kinh
doanh dịch vụ ; hoạt động thanh toán quốc tế ; hoạt động kinh doanh ngoại tệ và
một số hoạt động khác. Trong giai đoạn 2005- 2009, các mặt hoạt động của Sở giao
dịch BIDV đều có tốc độ tăng trưởng tốt và đóng góp tích cực vào việc hồn thành
vượt mức kết quả kinh doanh.
2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng trung và dài hạn tại Sở giao dịch
NHĐT&PTVN giai đoạn 2005- 2009 :
Tác giả đã nêu rõ tình hình hoạt động tín dụng TDH tại Sở giao dịch BIDV ;
thực trạng rủi ro tín dụng trung và dài hạn tại Sở giao dịch BIDV, từ đó phân tích

ngun nhân gây ra rủi ro tín dụng TDH tại Sở giao dịch BIDV. Cụ thể:
- Về tình hình hoạt động tín dụng TDH tại Sở giao dịch BIDV, gồm các
nội dung : Dư nợ cho vay TDH trong tổng dư nợ, tỷ trọng tín dụng TDH trong tổng
dư nợ luôn chiếm tỷ trọng cao (49%-76%) ; Cơ cấu cho vay TDH theo thành phần
kinh tế, Theo xu thế chung cũng như định hướng phát triển của NHĐT&PTVN,
hoạt động tín dụng của Sở giao dịch đã chú trọng mở rộng đến các thành phần kinh
tế ngoài quốc doanh, dân doanh ; Cơ cấu cho vay TDH theo tài sản đảm bảo, Sở
giao dịch luôn tuân thủ chính sách khách hàng của BIDV về mức tài sản bảo đảm


iv

tối thiểu để duyệt vay đối với khách hàng: Khách hàng được đánh giá tiềm ẩn rủi ro
càng cao thì yêu cầu về tài sản bảo đảm khi cho vay càng lớn. Qua 5 năm, tỷ trọng
dư nợ TDH có TSBĐ của Sở giao dịch có sự tăng lên rõ rệt.
- Về thực trạng rủi ro tín dụng TDH tại Sở giao dịch BIDV. Qua nghiên
cứu tình hình hoạt động tín dụng TDH của Sở giao dịch BIDV giai đoạn 20052009 tác giả thấy được thực trạng rủi ro tín dụng TDH thông qua một số chỉ tiêu cơ
bản: Nợ quá hạn : Tỷ trọng nợ quá hạn TDH trong tổng dư nợ TDH cũng ở mức
thấp và giảm dần tới bằng 0% vào cuối năm 2009. Nợ xấu: Từ quý IV/2006, Sở
giao dịch BIDV bắt đầu tiến hành phân loại nợ theo điều 7 Quyết định 493 tức là
dựa trên hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ BIDV đã được trình Ngân hàng nhà
nước chấp thuận. Từ năm 2006 đến 2008, nợ xấu có xu hướng giảm dần cả về số
tuyệt đối và tỷ trọng trong tổng dư nợ. Riêng năm 2009, nợ xấu tăng so với 2008 về
số tuyệt đối nhưng giảm về tỷ lệ trong tổng dư nợ. Nợ mất vốn: Nợ mất vốn hay
Nợ ngoại bảng là những khoản nợ mà Sở giao dịch xác định khơng có khả năng thu
hồi vốn, được xử lý bằng quỹ dự phịng rủi ro tín dụng và được theo dõi ngồi bảng
cân đối kế tốn. Nợ ngoại bảng của Sở giao dịch BIDV năm 2007 tăng mạnh so với
2006 và sau đó giảm dần cho đến nay. Dự phịng rủi ro tín dụng: Việc trích lập dự
phịng rủi ro được Sở giao dịch BIDV thực hiện hàng quý để hình thành nguồn dự
phịng rủi ro tập trung tại hội sở BIDV. Trong các năm qua, Sở đã nghiêm túc thực

hiện việc phân loại và trích lập dự phịng rủi ro theo đúng quy định của NHNN và
BIDV với số dư quỹ DPRR tăng qua các năm. Mức độ tập trung tín dụng TDH:
Theo đối tượng khách hàng, việc tập trung tín dụng TDH cho khu vực quốc doanh
vẫn tương đối cao; Theo ngành, tín dụng TDH của Sở giao dịch tập trung tài trợ các
dự án thuộc ngành điện, xây lắp, bất động sản và viễn thông.
- Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng TDH : Nguyên nhân khách quan :
Ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính thế giới bắt đầu vào năm 2008 ;
Ảnh hưởng của môi trường pháp lý trong nước chưa đồng bộ ; Nguyên nhân từ
bản thân Sở giao dịch : Đội ngũ cán bộ làm cơng tác tín dụng, thẩm định ở Sở giao
dịch có tuổi đời cịn trẻ, kinh nghiệm chưa nhiều; Việc tìm kiếm thơng tin phục vụ


v

thẩm định các dự án chưa được chuẩn hóa; Cơng tác kiểm tra dự án và tài sản bảo
đảm trong q trình thi cơng và sau khi đưa vào vận hành chưa được chú trọng;
Nguyên nhân từ phía khách hàng của Sở giao dịch: Năng lực lập dự án của
người vay; Năng lực quản lý dự án của người vay cịn hạn chế; tình hình sản xuất
kinh doanh hàng năm của người vay không thuận lợi cũng ảnh hưởng tới khả năng
trả nợ của dự án.
2.3. Công tác hạn chế rủi ro tín dụng TDH tại Sở giao dịch BIDV
Các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng TDH đang áp dụng tại Sở giao
dịch BIDV : Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, quy trình tín dụng ; Đổi mới mơ
hình tổ chức tín dụng theo chuẩn mực quốc tế; Thành lập phòng Tài trợ dự án phụ
trách chuyên sâu về cho vay dự án TDH; Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm sốt
nội bộ đối với tín dụng TDH; Tăng cường đào tạo cán bộ, nâng cao ý thức, trách
nhiệm về cơng tác hạn chế rủi ro tín dụng; Tăng cường tối đa tài sản bảo đảm cho
khoản vay; Trích lập và sử dụng quỹ dự phịng rủi ro tín dụng.
Mặc dù đã được chú trọng từ nhiều năm nay, song bên cạnh những kết quả
đã đạt được, các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng TDH tại Sở giao dịch cho thấy

vẫn còn nhiều tồn tại cần giải quyết:
- Công tác thu thập, xử lý thông tin khách hàng, thơng tin dự án cịn mang tính tự
phát, chưa chuyên nghiệp;
- Công tác thẩm định trước khi cho vay còn bất cập, chưa đáp ứng được với quy mơ
tín dụng TDH của Sở giao dịch;
- Cơng tác kiểm tra sau khi cho vay nhiều khi còn mang tính hình thức;
- Tín dụng TDH cịn tập trung vào một số ngành và khách hàng lớn, chưa có sự đa
dạng hóa để phân tán rủi ro;
- Chưa mạnh dạn trong việc nghiên cứu, ứng dụng các công cụ hiện đại trong cơng
tác quản lý rủi ro tín dụng.


vi

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG
TDH TẠI SỞ GIAO DỊCH NHĐT&PTVN

3.1.Định hướng và mục tiêu phát triển tín dụng của Sở giao dịch
NHĐT&PTVN giai đoạn 2010-2012
Tuân thủ chỉ đạo chung của BIDV, Sở giao dịch đã nghiêm túc nhìn nhận
tình hình hiện tại và lập kế hoạch kinh doanh trung hạn 2010-2012 đối với toàn bộ
hoạt động của mình. Xác định tín dụng vẫn là hoạt động chính, mang lại nguồn thu
nhập chủ yếu, Sở giao dịch BIDV hướng tới mục tiêu tăng trưởng dư nợ tín dụng
25-28%, tỷ lệ dư nợ TDH trên tổng dư nợ 40-45%.
3.2. Một số giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng trung và dài hạn tại Sở
giao dịch NHĐT&PTVN
Nâng cao chất lượng công tác thu thập và xử lý thông tin: Sở giao dịch
BIDV cần Tăng cường đào tạo kỹ năng thu thập, lựa chọn thông tin cho cán bộ, Yêu
cầu khách hàng cung cấp báo cáo tài chính đã được kiểm tốn bởi một cơng ty kiểm
tốn độc lập, Tìm kiếm tối đa các kênh thơng tin về khách hàng, dự án, Xây dựng

mạng thông tin nội bộ với cơ sở dữ liệu phong phú, quản lý một cách khoa học, cập
nhật thường xuyên, ...
Nâng cao chất lượng công tác thẩm định dự án trung dài hạn: Sở giao
dịch cần: Thường xuyên tổ chức các buổi thảo luận và khóa học về thẩm định dự
án, phân tích tín dụng để cập nhật thơng tin, nâng cao trình độ cán bộ; Xây dựng
phần mềm về thẩm định dự án nhằm đưa ra các kết quả chính xác và nhanh chóng,
khách quan; Gắn thẩm định dự án với phân tích đánh giá về tình hình tài chính,
năng lực sản xuất kinh doanh, năng lực pháp lý, điều hành và uy tín của doanh
nghiệp... sẽ góp phần hạn chế được rủi ro trước khi ra quyết định phê duyệt cấp tín
dụng cho dự án; Định kỳ hoặc khi có những dấu hiệu bất thường (về kinh tế vĩ mô,
ngành,...), cần thực hiện tái thẩm định, phân tích đánh giá lại hiệu quả của dự án, để


vii

kịp thời phát hiện sai phạm, rủi ro có thể gây tổn thất cho Ngân hàng để có biện
pháp khắc phục phù hợp.
Tăng cường công tác kiểm tra thực tế dự án và thực trạng tài sản bảo
đảm cho dự án, cụ thể: Công tác kiểm tra thực tế dự án cần được thực hiện thường
xuyên hơn và tránh mang tính hình thức; Kiểm tra thực tế dự án cần có sự phối hợp
giữa phịng quan hệ khách hàng với phịng quản lý rủi ro để đảm bảo tính khách
quan và minh bạch; Việc kiểm tra thực tế dự án, nhất là các dự án lớn cần được lập
thành biên bản, báo cáo gửi tới ban lãnh đạo Sở giao dịch để nắm được tình hình
thực tế các dự án; Tài sản bảo đảm cho dự án thường là tài sản hình thành từ chính
việc đầu tư dự án, vì vậy kiểm tra thực tế tài sản bảo đảm cần được coi trọng để
nắm được tiến độ hình thành và hoàn thiện thủ tục pháp lý tài sản, tránh rủi ro sau
này; Yêu cầu doanh nghiệp bổ sung tài sản bảo đảm trong trường hợp thực tế kiểm
tra tài sản phát hiện những hao hụt, mất mát, ảnh hưởng lớn đến giá trị tài sản bảo
đảm.
Đa dạng hóa hoạt động tín dụng TDH để phân tán rủi ro: Cần có chính

sách cũng như điều kiện để kiểm sốt chặt chẽ hơn đối với cho vay TDH lĩnh vực
xây lắp do lĩnh vực này nhiều năm qua cho thấy rủi ro cao, chiếm phần lớn nợ ngoại
bảng của Sở giao dịch; Mở rộng cho vay với nhiều ngành, nhiều lĩnh vực mới,
hiệu quả và được đánh giá là an toàn khác như: dầu khí, viễn thơng, cơng nghệ
thơng tin,...; Tăng cường đa dạng hóa khách hàng; Đa dạng hóa các hình thức cho
vay TDH như: tài trợ toàn bộ dự án, cho vay đồng tài trợ, cho vay hợp vốn, ủy
thác,...; Phát triển đa dạng các sản phẩm tín dụng bán lẻ như cho vay mua nhà, mua
ô tô, cho vay đảm bảo bằng lương, cho vay du học…; Bên cạnh đó, Sở giao dịch
cần phối hợp đồng bộ các dịch vụ ngân hàng đi kèm với hoạt động tín dụng nhằm
đem lại lợi ích tối đa cho ngân hàng (bảo lãnh bảo hành cơng trình, bảo lãnh phát
hành trái phiếu, LC trả chậm,....).
Đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tín
dụng: Lựa chọn, sàng lọc kỹ ngay từ khâu tuyển dụng cán bộ, bố trí cơng việc hợp
lý, phù hợp trình độ, kinh nghiệm của từng người; Tăng cường hơn nữa công tác


viii

đào tạo nghiệp vụ tín dụng TDH, giáo dục đạo đức nghề nghiệp đối với các cán bộ
mới tuyển dụng; Thường xuyên tổ chức các buổi đào tạo, tập huấn, thảo luận tại chi
nhánh về nghiệp vụ tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng; Xây dựng chế độ đãi ngộ
hợp lý, khuyến khích được người lao động hết lịng vì cơng việc, khơng nảy sinh
những hành vi tiêu cực, gây rủi ro cho hoạt động tín dụng.
Từng bước nghiên cứu triển khai nghiệp vụ bảo hiểm tín dụng. Bảo hiểm
tín dụng được hiểu là bảo hiểm các khoản vay theo đó người bảo hiểm sẽ cam kết
bồi thường cho ngân hàng khi khoản cho vay khơng được hồn trả bởi những rủi ro
nhất định.
Nghiên cứu sử dụng các sản phẩm phái sinh tín dụng: Một số sản phẩm
phái sinh tín dụng thường được áp dụng để hạn chế rủi ro tín dụng, gồm có: hợp
đồng quyền chọn tín dụng, hợp đồng hốn đổi tín dụng, chứng khốn hóa các khoản

vay…
3.3. Các kiến nghị :
Kiến nghị với Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam : Hoàn thiện hệ
thống xếp hạng tín dụng nội bộ ; Cân đối tỷ lệ cho vay TDH của Sở giao dịch với
các chi nhánh khác trong xác định kế hoạch toàn hệ thống BIDV; Cần có chính sách
động lực đối với cán bộ, nhân viên; Cần có cơ chế phối hợp giữa Ban Quan hệ
khách hàng – BIDV và Sở giao dịch trong việc tiếp cận các khách hàng lớn
Kiến nghị Ngân hàng Nhà nước : Nâng cao chất lượng thông tin tín dụng
tại Trung tâm thơng tin tín dụng của Ngân hàng nhà nước; Hồn thiện mơ hình tổ
chức bộ máy thanh tra ngân hàng theo ngành dọc từ Trung ương xuống cơ sở và có
sự độc lập tương đối về điều hành và hoạt động nghiệp vụ trong tổ chức bộ máy của
Ngân hàng Nhà nước; Tiếp tục ứng dụng những nguyên tắc cơ bản về giám sát hiệu
quả hoạt động ngân hàng của Uỷ ban Basel, cũng như việc tuân thủ những quy tắc
thận trọng trong công tác thanh tra; Phối hợp với các đơn vị liên quan thường xuyên
tổ chức các khoá đào tạo và bồi dưỡng kiến thức để nâng cao năng lực đánh giá, đo
lường, phân tích, kiểm sốt rủi ro tín dụng.


ix

Kiến nghị với Chính Phủ : Đẩy mạnh q trình đổi mới, sắp xếp lại doanh
nghiệp các doanh nghiệp nhà nước; Khẩn trương bổ sung, hoàn thiện các văn bản
pháp quy nhằm tạo ra sân chơi bình đẳng cho mọi TCTD hoạt động tại Việt Nam;
Có chính sách chung hỗ trợ ngân hàng giải quyết dứt điểm các dự án kế hoạch nhà
nước, dự án ODA còn tồn đọng; Xây dựng hệ thống kế toán và các quy tắc đánh giá
tín dụng phù hợp với thơng lệ quốc tế; Sửa đổi, bổ sung quy định về kiểm toán độc
lập trong đó quy định bắt buộc đối tượng kiểm tốn là các công ty cổ phần, đặc biệt
là các công ty cổ phần nhà nước một mặt tạo điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng tiếp
cận thơng tin chính xác, đầy đủ về khách hàng, mặt khác minh bạch tài chính là một
trong những điều kiện cần thiết để doanh nghiệp tham gia hội nhập với kinh tế thế

giới; Chính phủ cần có thể chế và các quy định pháp lý rõ ràng cho hoạt động giao
dịch các công cụ dẫn xuất tín dụng và bán nợ tại thị trường Việt Nam nhằm giúp
các ngân hàng bảo hiểm cho hoạt động của mình.