Phân tích bài thơ Bài ca chúc Tết thanh niên của Phan Bội Châu

Đề bài: Phân tích bài thơ Bài ca chúc Tết thanh niên của Phan Bội Châu
Bài làm:
Phan Bội Châu là nhà yêu nước, nhà thơ nổi tiếng của dân tộc Việt Nam. Ơng có rất nhiều
những tác phẩm hay và có giá trị, trong đó phải kể đến bài thơ “chúc tết thanh niên”, bài thơ
mang đậm giá trị của việc thức tỉnh lòng yêu nước và đánh dấu tinh thần của những người
thanh niên ln phấn đấu vì đất nước.
Mở đầu bài thơ, ba tiếng: “Dậy! Dậy! Dậy!” là lời lay gọi thức tỉnh một số đông thanh niên
đang ngủ mê trong đêm trường nơ lệ. Cách nói ấy, ta bắt gặp khá nhiều trong thơ văn yêu
nước đầu thế kỉ XX:
Dậy! Dậy! Dậy
Bên án một tiếng gà vừa gáy
Chim trên cây vừa tỏ ý chào mừng
Xuân ơi xuân, xuân có biết cho chăng?
“Một tiếng gà vừa gáy”, một tiếng hót của chim báo sáng, mừng xuân về, âm thanh ấy mang
ý nghĩa tượng trưng dự báo một thời kì mới, một bình minh mới, một mùa xuân mới sắp đến
với dân tộc.
Mùa xuân đã làm sáng bừng lên niềm tin và những lời chúc mừng đối với lứa tuổi thanh niên
của đất nước. Trong cuộc đời của mỗi người ai ai cũng đều phải trải qua những năm tháng
thanh niên và phấn đấu không ngừng. Thanh niên của dân tộc đã trải qua những năm tháng
chiến đấu xa gia đình, xa quê hương để đến với những vùng đất lạ.
Thẹn cùng sông, buồn cùng núi, tủi cùng trăng,
Hai mươi năm lẻ đã từng chua với xót.
Nhà chí sĩ tâm sự, đối thoại với “xuân”, với “sông”, với “núi”, với “trăng”những đối tượng
ấy là hồn thiêng đất nước. Một giọng thơ tha thiết, đó là những lời tâm huyết, là cái đỏ tàn
của con đỗ quyên khắc khoải suốt đêm ngày. Đó khơng chỉ là nỗi đau, nỗi tủi, sự chua xót
của một người, mà cịn là tâm trạng chung của cả một thế hệ, của cả một dân tộc đã và đang
phải làm ngựa trâu cho giặc, cho thực dân Pháp.
Hai câu tiếp theo cũng là tâm sự của một tấm lòng thao thức. Năm 1925, Phan Bội bị giặc
Pháp bắt cóc ở Thượng Hải, đưa về Hà Nội kết án tử hình. Nhân dân ta, nhất là thanh niên,
học sinh khắp tồn quốc đã sơi sục đấu tranh, làm thất bại âm mưu đen tối và tàn ác của thực
dân Pháp.

"Trời đất may cịn thân sống sót
Tháng ngày khy khỏa lũ đầu xanh".
Trong cảnh thân tù bị giam lỏng, nhà chí sĩ vẫn khơng bao giờ qn thanh niên, vẫn gửi gắm
vào thế hệ trẻ Việt Nam nhiều tin tưởng và hy vọng.
Lời chúc Tết cũng là lời kêu gọi thanh niên. Thanh niên phải “đổi mới”. Hai chữ “đổi mới”
trong bài thơ mang một nội dung yêu nước sâu sắc. Trước hết, thanh niên phải:
“Đời đã mới, người càng nên đổi mới
Mở mắt thấy rõ ràng tân vận hội
Xúm vai vào xốc vác cựu giang san
Đi cho êm, đứng cho vững, trụ cho gan,
Dây thành bại quyết ghe phen liên hiệp lại”.
Khi phong trào đấu tranh chống thực dân, địi độc lập đang dâng lên sơi sục, mạnh mẽ ở
khắp các châu lục thì thanh niên phải biết nhìn xa, nhìn rộng, đón lấy thời cơ, đón lấy tân vận
hội, đứng lên đồng tâm nhất trí “liên hiệp lại”, để cứu nước, cứu nhà, theo nhà chí sĩ là phải
“đi cho êm, đứng cho vững trụ cho gan”, nghĩa là phải tự lực tự cường.
Sự đổi mới của thanh niên phải thể hiện sâu sắc ở mặt tâm hồn, và bằng hành động.
"Ai hữu chí từ nay xin gắng gỏi
Xếp bút nghiên mà tu dưỡng lấy tinh thần,
Đừng ham chơi, đừng ham mặc, đừng ham ăn,”
Một là hữu chí, nghĩa là chí khí bất khuất, yêu nước. Hai là phải gắng gỏi, phải quyết tâm
phấn đấu, khơng được chìm đắm, đam mê vào con đường hưởng lạc.
Lời tâm huyết của Phan Bội Châu trong bài thơ này là lời kêu gọi thanh niên đem tài trí và
lịng quả cảm để đập tan xích xiềng nơ lệ, ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp. Phải đem
xương máu để giành lại độc lập, tự do. Một cách nói mạnh mẽ, hùng hồn. Hình tượng dữ dội,
đầy ấn tượng có giá trị khích lệ lịng u nước và tinh thần cách mạng:
“Dựng gan óc lên đánh tan sắt lửa,
Xối máu nóng rửa vết nhơ nơ lệ!”
Để giành được độc lập dân tộc thì phải nhiều thế hệ thanh niên, triệu triệu người, cả dân tộc

mới có thể “Xối máu nóng rửa vết nhơ nơ lệ” được! Có biết bao anh hùng liệt sĩ đã ngã
xuống vì tự do. Biết bao con người ưu tú của dân tộc đã gan góc hi sinh chiến đấu trong suốt
80 năm trời để đất nước nở hoa độc lập, kết quả tự do như ngày nay. Qua những vần thơ


chúc Tết thanh niên này, ta càng thấy rõ tác giả lúc nào cũng chủ trương dùng bạo lực cách
mạng để đấu tranh giành độc lập, tự do để giải phóng dân tộc.
Bài thơ được Phan Bội Châu viết cho thế hệ mất nước trước đây, thế nhưng ngày nay đất
nước ta đã hoàn toàn độc lập, thế hệ thanh niên chúng ta vẫn tìm thấy trong bài những tư
tưởng tình cảm tốt đẹp. Bài thơ như là một lời nhắn nhủ đến thế hệ trẻ ngày nay về lòng yêu
nước và bảo vệ độc lập dân tộc.