Bình giảng bài "Mới ra tù, tập leo núi" (Tân xuất ngục, học đăng sơn)

Đề bài: Bình giảng bài Mới ra tù, tập leo núi (Tân xuất ngục, học đăng sơn)
Bài làm
Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ, người cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam ta, cả cuộc đời
người sống và đấu tranh cho nền độc lập của nước nhà, mà nền tảng sâu sắc là lòng yêu nước
thương dân sâu sắc của Người. Trong suốt những năm tháng đấu tranh ấy đã có bao lần
Người rơi vào cảnh ngục tù, thế nhưng tinh thần cách mạng cùng tâm hồn lạc quan yêu đời
đã giúp Người chưa một phút giây nào chùn bước, thậm chí nó cịn là tiền đề cho những tác
phẩm văn học xuất sắc. Tiêu biểu nhất đó là tập thơ Nhật ký trong tù, ngồi ra cịn có một bài
thơ có ý nghĩa quan trọng đánh dấu thời điểm Bác được thả tự do là Mới ra tù, tập leo núi
(Tân xuất ngục, học đăng sơn), một bài thơ với nhiều ý vị sâu xa.
Tháng 9-1943, sau một quãng thời gian dài liên tục đấu tranh đòi tự do từ chính quyền
Tưởng Giới Thạch, cuối cùng Hồ Chí Minh đã thành cơng bước đầu lấy lại tự do, tuy nhiên
vẫn còn bị giam lỏng ở Liễu Châu, Trung Quốc. Sau khi được thả tự do, sức khỏe Bác rất
yếu, chân bước khơng vững, đó là hậu quả của cuộc sống đày ải chốn lao tù khi trước. Nhớ
đến các đồng bào và chiến sĩ đang ngày đêm mong nhớ tin mình, Bác chỉ mong muốn sao
cho bản thân nhanh chóng hồi phục sức khỏe, để trở về đồn tụ và tiếp tục sự nghiệp cách
mạng cịn dang dở. Để được vậy trong những ngày tháng cuối cùng ở đất khách Bác đã ra
sức rèn luyện thân thể bằng những bài tập thể dục như leo núi, chạy bộ, luyện võ,... và Mới
ra tù, tập leo núi đã ra đời trong một buổi sớm Bác tập leo núi như vậy.
Quả thực nếu khơng nói đến hồn cảnh ra đời, ta những tưởng đây chỉ là một bài thơ bình
thường do một người bình thường ngẫu hứng viết khi leo núi và nhớ đến vài người bạn thuở
xưa cũ, chỉ khi chiêm nghiệm sâu sắc cả hoàn cảnh sáng tác ta mới thấm thía tầm ý nghĩa lớn
lao cùng tấm lòng cao cả của tác giả, vị lãnh tụ kính mến của dân tộc. Những vần thơ tuy
giản dị nhưng ẩn chứa trong đó là nỗi niềm nhớ quê hương, lòng yêu thương tổ quốc cùng
dân tộc tha thiết, chỉ mong đợi được đến ngày về, tâm hồn của một thi nhân và người chiến sĩ
cách mạng cùng hòa quyện tạo nên những vần thơ thật sâu sắc chứ khơng đơn giản là những
trở ngại khó khăn trong cuộc leo núi.
Hai câu đầu như sau:
"Vân ủng trùng sơn, sơn ủng vân
Giang tâm như kính tịnh vơ trần"
Dịch nghĩa:

Núi ấp ơm mây, mây ấp núi
Lịng sơng gương sáng bụi không mờ."
Câu đầu tả cảnh mây núi đang ôm ấp che mờ nhau, khung cảnh thật lãng mạn nên thơ, thực
tế lúc này tác giả đã hồn thành cơng việc leo núi và đang dừng chân tại một đỉnh núi nào đó
để nghỉ mệt đồng thời ngắm cảnh. Đập vào mắt tác giả trước hết là cảnh từng dải mây trắng
xóa đang vây quanh ngọn núi lớn dưới chân mình, sâu hơn nữa là một dịng sơng quanh co
lượn dưới chân núi, mặt sông phẳng lặng, nước trong xanh phản chiếu cả bầu trời sáng. Chỉ
hai câu thơ ngắn gọn như thế, ta đã như tưởng thấy một vị khách ngao du đang chắp tay sau
lưng mà ngắm trời mây nước, vừa ung dung tự tại, lại có thêm một phần phóng khống của
thi nhân trên đỉnh Tây Phong lĩnh. Lời thơ nhẹ nhàng, ý tứ cùng âm điệu thật khoan thai,
thoải mái, như cơn gió nhè nhẹ thổi qua mang theo chút hương vị sương sớm. Cách sử dụng
điệp từ "ủng" và lặp lại cấu trúc làm cho hình ảnh nhân hóa càng thêm sinh động gần gũi,
cũng khiến người ta dễ hình dung ra phong cảnh non nước hữu tình, vừa hùng tráng lại cũng
chẳng kém phần thơ mộng, dễ vì thế mà thi nhân xuất khẩu thành thơ hay chăng? Câu thơ
đầu tiên dễ khiến người ta say bởi sự hài hòa âm điệu, sự quấn quýt, say sưa ngỡ tưởng
những người đang yêu thương, như sự giao thoa đầy kỳ diệu giữa trời và đất, núi cố vươn
cao thật cao để được mây dang đôi tay rộng dài ấm áp bao bọc. Sự hòa quyện tuyệt vời giữa
khoảng trời bao la ấy bỗng lại được tác giả chấm bút vẽ thêm vào một dịng sơng trong xanh
để phản chiếu lấy cái cảnh say sưa trên đỉnh núi thật nhẹ nhàng và đầy ý vị.
"Giang tâm như kính tịnh vơ trần"
Dịng sơng ấy khơng chỉ là phản chiếu cảnh mây núi đùm bọc mà còn phản chiếu lấy tâm tư
người thi sĩ, một tâm hồn cao đẹp chẳng nhuốm lấy một hạt bụi trần, chính vì vậy dù dịng
sơng kia có tỏ rõ đến đâu, tác giả cũng sẵn sàng ngẩng cao đầu mà tự hào hạnh phúc về
những gian khó bản thân đã vượt qua bao tháng năm qua. Đồng thời cũng là một niềm vui
mừng khôn xiết mà tác giả chẳng thể thốt thành lời, nên gửi gắm vào hình ảnh sơng núi như
một niềm an ủi nho nhỏ, động viên bản thân tiếp tục với con đường gian nan phía trước.
Thiên nhiên thật xinh đẹp và bao la biết bao, khác hẳn nơi tối tăm lạnh lẽo "phi con người
kia".

Hai câu thơ tiếp theo, niềm vui sướng của tác giả được thể hiện thật rõ nét và cũng là tâm
trạng với bao nhiêu tâm sự chất chồng.
"Bồi hồi độc bộ Tây Phong lĩnh


Dao vọng Nam thiên ức cố nhân"
Dịch:
"Bồi hồi dạo bước Tây Phong lĩnh
Trông lại trời Nam, nhớ bạn xưa"
Thi nhân dạo bước ngắm cảnh nơi đất khách, nhưng tấm lòng cứ "bồi hồi" mong nhớ về
quên hương, ở nơi ấy có bạn bè, chiến hữu cùng những đồng bào mà tác giả ngày đêm
thương nhớ. Cảnh một người đơn bóng lẻ chiếc "độc bộ" trên đỉnh núi mà khi trông xuống
thấy mây núi đang giao hòa, giữa thiên nhiên rộng lớn ấy, con người bỗng trở nên cô độc, lạc
lõng, nỗi nhớ lại càng thêm sâu sắc. Câu thơ "Dao vọng Nam thiên ức cố nhân" mang một
màu sắc cổ kính, mang lại cảm giác tĩnh tại, có chút trầm buồn khiến nỗi mong nhớ về trời
Nam xa xôi như vương vấn, quanh quẩn xung quanh cả không gian thiên nhiên vốn rộng lớn
bao la. Điều ấy góp phần làm nổi bật tình cảm và tâm sự của thi nhân, nhấn mạnh ý nghĩa
toàn bài thơ.
Mới ra tù, tập leo núi là bài thơ hay, nó mang một ý nghĩa trọng đại với sự nghiệp cách mạng
của Hồ Chủ tịch, là dấu mốc kết thúc chặng đường gian nan đày ải, là tiền đề cho những
trang mới trong cuộc đời cách mạng của Bác. Nỗi nhớ mong trong bài thơ đồng thời cũng là
lòng khao khát về với Tổ Quốc thân yêu để chuẩn bị bị cho một sự kiện vĩ đại của lịch sử
dân tộc - Cách mạng tháng tám thành cơng, dưới sự chờ đón của những chiến hữu, bạn bè,
những con người cùng chung lý tưởng cách mạng.