Phân tích diễn biến tâm trạng Mị trong đêm nghe tiếng sáo gọi bạn và trong đêm mùa đông cắt dây trói cứu A Phủ (truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài)

Đề bài: Phân tích diễn biến tâm trạng Mị trong đêm nghe tiếng sáo gọi bạn và trong
đêm mùa đông cắt dây trói cứu A Phủ (truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của Tơ Hồi)
Bài làm
Nổi bật lên trong tác phẩm là hình tượng nhân vật Mị - một nhân vật điển hình cho nỗi khổ
và sức sống vươn lên của người phụ nữ miền núi. Đoạn hay nhất viết về Mị và cũng là đoạn
hay nhất của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ chính là đoạn diễn tả tâm trạng Mị trong đêm mùa
xuân nghe tiếng sáo gọi bạn và trong đêm mùa đơng cắt dây trói A Phủ. Qua những đoạn văn
này người đọc thấy được chiều sâu nhân đạo ngịi bút Tơ Hồi và tài năng nghệ thuật của nhà
văn trong xây dựng nhân vật.
Những ngày làm dâu gạt nợ, Mị phải sống trong tâm trạng đau khổ. Từ một cô gái trẻ trung,
xinh đẹp, nết na, Mị đã bị biến thành kẻ làm dâu trừ nợ bị bóc lột, bị đánh đập hành hạ một
cách tàn nhẫn. Khơng cam chịu thân phận nơ lệ có lúc cơ đã định tìm đến cái chết. Khơng
nên nghĩ rằng tìm đến cái chết là ở Mị đã cạn nguồn sinh lực sống. Con thuyền tự đánh đắm
mình trên sơng nước cịn u sơng nước hơn là con thuyền cứ để mặc cho dịng đời trơi dạt.
Giải thốt bằng cái chết là tiêu cực nhưng điều đó lại chứng tỏ Mị phản kháng lại số phận.
Khơng dễ gì chết được khi món nợ gia đình cịn đó, khi bản chất Mị lại tiềm ẩn một sức sống
mãnh liệt cô buộc phải sống phải nén căm giận nuốt hờn nuốt tủi vào trong. Ẩn sau vẻ ngồi
như một cái bóng vật vờ lầm lũi là tâm hồn hừng hực ngọn lửa sống. Ngọn lửa ấy đã bùng
lên dữ dội vào một đêm mùa xuân.
Mùa xuân của đất trời đã gọi dậy cả sức sống mùa xuân trong lòng Mị. Ngày tết đến, Mị
cũng lén lấy rượu uống. Lúc đầu, Mị uống là theo thói quen Tết đến là phải có rượu nhưng
sau đó là sự thức tỉnh của tâm linh. Mị uống rượu và uống ừng ực từng bát một, cách uống
ấy đâu chỉ là nuốt hờn nuốt tủi vào trong mà còn là để rạo rực men say tuổi trẻ của một thời
đã qua Men rượu đã làm nồng thêm men đời.
Trong trạng thái nửa say nửa tỉnh, Mị nhìn những người lên đồng mà lịng cơ đang sống về
ngày trước giữa lúc ấy tiếng sáo gọi bạn bồi hồi tha thiết từ xa vọng tới. Mị nhẩm thầm theo
bài hát của người đang thổi sáo. Thật kỳ diệu làm sao khi tiếng sáo đã làm lay động, làm


thức tỉnh con người tâm linh trong Mị đưa cô từ cõi trần trở về cõi nhớ. Mị nhớ lại những
ngày tháng khổ đau trong thân phận dâu trừ nợ. Khi nhớ lại điều đó, Mị đã ứa nước mắt. Lúc

ấy cơ chỉ muốn chết: nếu có nắm lá ngón khi ấy Mị sẽ ăn để chết ngay chứ không buồn nhớ
lại nữa. Tuy nhiên tha thiết hơn, mãnh liệt hơn tiếng sáo lại đưa Mị về với những ngày hạnh
phúc tươi đẹp trong quá khứ, tiếng sáo bay lửng lơ ngồi đường với những lời ngọt ngào tình
tứ:
Anh ném Pao em không bắt
Em không yêu quả Pao rơi rồi.
Tiếng sáo làm Mị nhớ lại những ngày chưa làm dâu gạt nợ. Ngày ấy MỊ xinh đẹp lại có tài
thổi sáo, cô thổi lá cũng hay như thổi sáo, sắc đẹp và tiếng sáo của Mị đã cuốn hút bao trai
bản đến mức miếng đất cạnh vách nơi Mị nằm đã nhẵn thín vì vết chân đợi chờ của bao
chàng trai. Những chàng trai Mèo đã từng thổi sáo đi theo Mị hết quả núi này sang quả núi
khác.
Nhớ lại quá khứ hạnh phúc thì MỊ lại khao khát sống, khao khát hạnh phúc trong hiện tại.
Viết đến đây dường như tác giả đã hóa thân vào nhân vật để diễn tả tâm trạng tinh vi phức
tạp của Mị bằng hình thức ngơn ngữ nửa trực tiếp: Mị cịn trẻ lắm, Mị muốn đi chơi. Bao
nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết huống chi A Sử với Mị khơng có lịng với nhau
và vẫn ở với nhau.
Mị muốn thốt khỏi căn buồng chật chội tối tăm. Cơ lấy mỡ bỏ thêm vào đĩa đèn cho căn
buồng thêm sáng. Cái ánh sáng ngọn lửa đèn ấy cũng là ánh sáng bùng lên từ cuộc đời Mị.
Cô sửa lại mái tóc với chiếc váy hoa chuẩn bị đi chơi. Mị thơi làm con rùa lùi lũi trong xó
cửa, Mị muốn làm cánh chim bay lên bầu trời để chào đón mùa xuân.
Giữa lúc Mị sống trong niềm hạnh phúc với giấc mơ và khát vọng thì A Sử trở về hiểu được
ý định đi chơi của Mị. Lúc ấy, A Sử lạnh lùng trói đứng Mị vào cột nhà. Hắn trói Mị lạnh
lùng vơ cảm, lạnh lùng tắt đèn như thản nhiên khép cửa đi chơi không mảy may xúc động.
Việc A Sử trói Mị chỉ càng làm dồn tụ thêm sức sống mùa xuân trong cô. Men rượu, tiếng
sáo làm Mị ngất ngây như người mộng du, tâm trạng Mị đồng hiện giữa quá khứ và hiện tại
cô quên mình đang bị trói. Lịng Mị hướng theo tiếng sáo gọi bạn để hướng tới cuộc vui


xuân. Mị vẫn vùng bước đi mặc dù chân tay đau không cựa được. Sức sống tiềm tàng của Mị
được thể hiện ngay cả trong tình huống bi thảm nhất. A Sử có thể giam Mị giữa ngày xuân

chứ làm sao giam nổi sức sống mùa xuân trong cô.
Sau cái đêm mùa xuân nghe tiếng sáo gọi bạn, Mị lại trở về với cuộc sống, với thân phận dâu
gạt nợ, lại trở về với trạng thái vô cảm trong sự lầm lũi cam chịu. Giữa lúc ấy một sự việc
diễn ra làm thay đổi cuộc sống, số phận Mị đó là việc A Phủ làm mất bò để bò bị hổ ăn thịt
và anh trở thành vật thế mạng bị thống lý Pá Tra trói đứng chờ ngày chết khơ chết héo.
Lúc đầu nhìn thấy A Phủ bị trói, Mị trong trạng thái vơ cảm vì cơ đã q quen với cảnh này
trong nhà thống lý. Mị dậy sưởi lửa là theo thói quen A Phủ có là cái xác chết đứng đó là
cũng thế thơi. Mị chỉ biết có ngọn lửa trở thành người bạn thân thiết sưởi ấm cơ trong đêm
đơng lạnh giá.
Nhưng sau đó Mị nhìn sang và nhận ra từ đôi mắt trừng trừng của A Phủ với những giọt lệ
lăn trên gò má sạm đen. Những giọt nước mắt của A Phủ chính là những giọt nước mắt cuối
cùng làm tràn đầy cốc nước làm thay đổi con người đi. Và những giọt nước mắt ấy cũng đã
làm được điều kỳ diệu là đưa Mị từ cõi quên trở về cõi nhớ. Mị nhớ lại ngày trước Mị cũng
bị trói như A Phủ. Nước mắt chảy tràn trên mặt trên cổ mà không thể nào lau được, nhớ lại
quá khứ của mình Mị tự thương.
Với một tâm hồn nhân hậu của người phụ nữ như Mị thì lịng tự thương sẽ dẫn tới một tình
cảm lớn lao cao đẹp đó là lịng thương người. Mị đồng cảm với người cùng cảnh ngộ. Mị
nghĩ mình đã bị trình ma thì đến chết rũ xương ở nhà thống lý cịn người kia vì sao lại bị trói
bị hành hạ như vậy, chúng nó thật độc ác quá. Chỉ vài ngày sau thì người ấy sẽ chết khơ chết
héo. Từ thương người Mị đã đi tới hành động cứu người. Cô không sợ chết mà sẵn sàng chết
thay cho A Phủ nên đã cắt dây trói giải thốt cho A Phủ.
Sau khi cứu người, Mị lại trở về với lịng tự thương. Cơ lại sợ chết, nhưng đó lại là biểu hiện
của lịng ham sống, thương mình. Mị phải cứu chính cuộc đời mình. Vả lại Mị đã cắt được
dây trói cho người thì lẽ nào lại khơng cắt được dây trói của chính cuộc đời mình. Hành động
Mị vùng chạy theo A Phủ để thoát khỏi nhà thống lý Pá Tra là hoàn toàn hợp logic.
Trong cả phần một của thiên truyện, Mị luôn sống trong trạng thái câm lặng luôn cúi mặt


buồn rười rượi thì đây là lần duy nhất Mị ngẩng cao đầu. Lời nói duy nhất của Mị chính là
tiếng nói của khát vọng giải phóng: A Phủ cho tơi đi, ở đây thì chết mất.

Người ta thường so sánh hình ảnh nhân vật Mị với nhân vật chị Dậu trong Tắt đèn của Ngô
Tất Tố. Hai người phụ nữ đều có số phận đau khổ đều tiềm tàng một sức sống. Tuy không
bằng Mị nhưng sức sống ở chị Dậu là sức sống tiềm ẩn khơng có điều kiện phát huy còn sức
sống của Mị đã đơm hoa kết trái hạnh phúc trong cuộc đời mới. Chị Dậu cũng như Mị đã
chạy vùng khỏi cái địa ngục trần gian trong một đêm tối trời. Nhưng không trước mặt chị
Dậu là trời tối đen như mực tối, như cái tiền đồ của chị cịn trước mặt Mị khơng phải là đêm
đen mà là ánh sáng của sự sống hạnh phúc. Có sự khác nhau này là khi viết Vợ chồng A Phủ
Tơ Hồi đã được rọi chiếu bởi ánh sáng của cách mạng.