Giáo án sinh học 8 - Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

I. Mục tiêu:

1. Kiến thức:
- Trình bày được những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức
năng hấp thụ các chất dinh dưỡng
- Trình bày được các con đường vận chuyển các chất dinh dưõng từ ruột non
đến các cơ quan
- Nêu vai trị của gan trong q trình vận chuyển các chất dinh dưõng
- Nêu vai trò của ruột già trong q trình tiêu hố
2. Kỹ năng
- Phân tích
3. Thái độ
- Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống.- Hình thành vệ sinh nơi công cộng

II. Phương pháp:

- Hỏi đáp - tìm tịi


- Quan sát - tìm tịi

III. Chuẩn bị:
- Tranh vẽ H29.1, 29.2, 29.3

IV. Các hoạt động:

ĐVĐ: Cho một khẩu phần thức ăn gồm các chất sau: Tinh bột, P, G, L, Axit
nucleic, vitamin, muối khoáng, nước. Hãy cho biết các q trình tiêu hố
xảy ra ở miệng và dạ dày. Hãy dự đoán các hoạt động tiêu hoá ở ruột non?

Hoạt động1: Tìm hiểu về sự hấp thụ chất dinh dưỡng

Mục tiêu:

- Trình bày cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất
dinh dưỡng
Tiến hành


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

VIÊN
- Yêu cầu HS quan sát hình 29.1

- Quan sát độc lập

? Nêu đặc điểm cấu tạo của ruột

- Mao mạch máu và b ruột, lơng

non?

ruột

? Bề mặt ruột có đặc điểm cấu tạo

- Nêu gấp. Tăng khẳ năng hấp thụ

như thế nào? ý nghĩa?

các chất dinh dưỡng bạch huyết

- GV minh hoạ bằng cách dùng 2

phân bố dày đặc,lớp cơ trơn. tuyến

tờ giấy: một tờ gấp nếp và một tờ
không gấp sao cho diện tích như
nhau. Hỏi HS về diện tích bề mặt
hấp thụ ở cấu tạo nào lớn hơn.

- Nghiên cứu và phân tích độc lập

- Mơ tả thực nghiệm chứng minh
độ hấp thụ ở ruột non
? Kết quả thực nghiệm được biểu

Đầu ruột non (sau tá tràng) quá

diễn H 29.2, hãy phân tích kết quả trình hấp thu các chất bắt đấu tăng
đó?

dần đến một giá trị nào đó thì khẳ

Hướng dẫn:

năng hấp thu tối đa và bão hoà

+ Đường màu xanh: Mức độ hấp

Khả năng hấp thu axit béovà đường

thụ đường đơn

đơn diễn ra sớm và mạnh mẽ hơn


+ Đường màu vàng: Mức độ hấp

hấp thụ axit amin

thu axit béo

- Thảo luận nhóm

+ Đường màu đỏ: Mức độ hấp thụ

- Đại diện nhóm trả lời

axit amin

+Đặc điểm cấu tạo của ruột non

-u cầu HS thảo luận nhóm 2

thích nghi với chức năng hấp thu

nội dung:

các chất dinh dưỡng: Diện tích bề
mặt tiếp xúc lớn, mao mạch máu và

? Đặc điểm cấu tạo của ruột non

mao mạch bạch huyết dày đặc

có ý nghĩa gì với chức năng hấp
thu các chất dinh dưỡng?

+ Căn cứ vào: bề mặt hấp thụ của
ruột non lớn nhất so với các đoạn
khác của ống tiêu hoá (400-500 m2)
là đoạn dài nhất của ống tiêu hoá,

? Căn ccứ vào đâu khẳng định

mao mạch máu và bạch huyết phân

ruột non là cơ quan chủ yếu của

bố dày đặc, căn cứ vào thực nghiệm

hệ tiêu hoá đảm nhận vai trị hấp

mơ tả H29.2

thu các chât dinh dưỡng?

Kết luận 1.1
- Ruột non có cấu tạo thích nghi với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng:
lông ruột, nếp gấp, chiều dài ruột, mao mạch máu và mao mạch bạch
huyết,.…
- Ruột non là cơ quan hấp thu các chất dinh dưỡng chủ yếu trong ống tiêu
hoá
HOẠT ĐỘNG 2:
CON ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT ĐÃ HẤP THỤ VÀ VAI TRỊ
CỦA GAN
Mục tiêu:
- Trìng bày được 2 con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng
- Nêu vai trò của gan trên con đường vận chuyển các chất
Tiến hành:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC

VIÊN

SINH

- Treo sơ đồ H 29.3

- Quan sát

? Quan sát sơ đồ hãy cho biết có

- Hai con đường: đưòng máu và

mấy con đường vận chuyển các

đường bạch huyết

chất đã được hấp thụ ở ruột non?

- Thảo luận nhóm nội dung bảng


- Yêu cầu HS thảo luận thực hiện

29

bảng 29

- Các nhóm trình bày đáp án
- Đối chiếu đáp án
- Trả lời độc lập:
+ Điều hoà các chất dinh dưỡng
trước khi đổ về tim( nếu thừa sẽ
tích luỹ hoặc thải bỏ)

? Nêu vai trò của gan?

+Khử các chất độc

Vận chuyển theo đường máu

Vận chuyển theo đường bạch

huyết

Đường

Axit béo và glyxêrin (30%)

Axit béo và glyxêrin (70%)

Vitamintan trong dầu A, D, E, K

Axit amin
Vitamin tan trong nước
Muối khoáng
Nước
Chất độc
Kết luận 2:


- Các chất dinh dưỡng đã được hấp thu vận chuyển về tim bằng 2 con
đường: đường máu và đường bạch huyết
- Gan đóng vai trị quan trọng trong sự vận chuyển các chất bằng con đường
máu: điều hoà nồng độ các chất dinh dưỡng và khử độc

HOẠT ĐỘNG 3: THẢI PHÂN

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC

VIÊN

SINH

-Yêu cầu HS đọc thơng tin

- Đọc thơng tin

? Vai trị của ruột già

- Vai trò ruột già:
+Tái hấp thu nước
+ Thải phân

IV. KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ- CỦNG CỐ
Điều phát biểu nào sau đây là đúng? ( Hãy dùng dấu x đánh dấu vào ô  ở
đầu câu trả lời không đúng).
Câu 1: Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trị
hấp thu các chất dinh dưỡng.


a- Dài từ 6-7 m
b- Tổng diện tích bề mặt bên trong của ruột non đạt tới 400 - 500 m2.
c- Có mạng mao mạch máu và bạch huyết dày đặc, phân bố tới từng lông
ruột.
d- Cả a, b và c
e- a và b
Câu 2: Con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng đã được hấp thụ là
a) Chỉ là vận chuyển tích cực bằng đường máu
b) Chỉ vận chuyển bị động ( thẩm thấu) bằng đường bạch huyết
c) Vận chuyển chủ động và vận chuyển bị động qua đường máu và bạch

huyết
d) Đổ trực tiếp các chất dinh dưỡng về tim
e) Cung cấp trực tiếp các chất hấp thu cho tế bào

Đáp án: 1 d, 2 c.

V. Hướng dẫn về nhà:
- Trả lời câu hỏi: 1, 2, 3
- Vẽ bằng sơ đồ 2 con đường vận chuyển các chất đã hấp thu
- Sưu tầm các bệnh về đường tiêu hoá