Gián án Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc 8

Trường THCS Gia Huynh & Năm học: 2010 - 2011
1. TÊN ĐỀ TÀI.
“ BIỆN PHÁP GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC SINH LỚP 8 TRONG GIỜ
HỌC ÂM NHẠC”
2. ĐẶT VẤN ĐỀ.
Môn học Âm nhạc trong trường THCS không nhằm đào tạo những người
làm nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ, ca sĩ…mà chính là qua môn
học tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng với các môn học
khác thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông cũng như mục tiêu
của bậc học, cấp THCS.
Giáo dục phổ thông nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện, không
những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hoá mà còn phát huy năng lực cảm thụ
âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú, lành mạnh tạo điều kiện để
các em bộc lộ và phát triển năng khiếu, góp phần phát triển toàn diện và hài hòa
về nhân cách cho các em.
Đặc biệt giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông là một trong bốn
mặt giáo dục quan trọng nhất: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Cái đẹp trong nghệ thuật âm
nhạc xuất phát từ tác phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình tượng âm
nhạc có tác dụng truyền cảm mạnh mẽ làm rung động lòng người, hướng con
người tới cái Chân - Thiện - Mĩ…
- Xuất phát từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật đòi hỏi phải có sự
hứng thú cao trong học tập.
- Xuất phát từ yêu cầu của việc đổi mới phương pháp là phát huy tính tích cực
chủ động sáng tạo của học sinh. Có như vậy các em mới có điều kiện khắc phục
khó khăn, tiếp nhận kiến thức mới.
- Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 8, là lứa tuổi nhạy cảm hiếu động
và yêu thích ca hát. Nếu giáo viên gây được hứng thú trong giờ dạy sẽ tạo cho
học sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả.
- Từ thực tiễn giảng dạy cũng như việc học của học sinh, trong nhiều năm qua
thầy và trò gặp không ít khó khăn trong qúa trình dạy học dù đã làm mọi cố gắng
để nâng cao chất lượng dạy - học. Điều quan trọng nhất mà tôi tâm huyết đó là

nếu giáo viên tạo được hứng thú trong giờ dạy sẽ giúp cho học sinh say sưa hơn
trong quá trình học tập và sẽ đem lại kết quả học tập cao hơn.
- Từ những lý do nói trên, bản thân tôi nhận thấy việc gây hứng thú cho học
sinh trong học tập âm nhạc là một trong những giải pháp hết sức quan trọng góp
phần nâng cao chất lượng dạy và học. Vì vậy nó là động lực giúp tôi đi sâu
nghiên cứu đề tài này.

Nguyễn Ngọc Quân Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc
1
Trường THCS Gia Huynh & Năm học: 2010 - 2011
3. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
Như chúng ta đã biết âm nhạc có vai trò rất to lớn, âm nhạc đem đến
những khoái cảm thẩm mỹ cao, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc
sống của con người.
Trong những năm qua, từ khi nước ta bước sang thế kỷ XXI, sự nghiệp
giáo dục đào tạo âm nhạc có điều kiện phát triển những bước cao hơn. Cho đến
ngày nay việc đưa âm nhạc vào học đường đã được chú trọng vì những lợi ích
quan trọng của nó trong việc giáo dục hình thành nhân cách cho học sinh trở
thành những con người toàn diện.
Bởi vậy việc dạy âm nhạc ở trường THCS nói chung và lớp 8 nói riêng,
mặc dù không nhằm đào tạo các em thành những con người hoạt động nghệ
thuật chuyên nghiệp mà chủ yếu là giáo dục văn hoá âm nhạc, làm cho các em
yêu thích nghệ thuật âm nhạc, hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng,
một thị hiếu âm nhạc lành mạnh, cách tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo,
giàu tình cảm, nhanh nhẹn hoạt bát và sống vui tươi. Âm nhạc phát triển tối đa
những tố chất sinh lý, những phẩm chất tâm lý của lứa tuổi, tạo điều kiện để các
em hoàn chỉnh và cân đối về tâm hồn, trí tuệ và thể chất, làm phong phú tình
cảm của lứa tuổi học trò.
Mặt khác, qua đó phát triển bồi dưỡng những mầm non nghệ thuật cho
tương lai đất nước. Đây là một môn học còn rất mới mẻ và không giống những

môn học khác, môn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương
châm “học để mà vui - vui để mà học”. Vì vậy tạo cho các em sự say mê hứng
thú học tập là rất cần thiết.
Ta đã biết rằng bất kỳ làm việc gì nếu có hứng thú thì sẽ đi đến thành công.
Đặc biệt là đối với học sinh, do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi các em. Nếu
thích thú thì các em sẽ làm tốt và khi hoạt động, nhận thức của học sinh dựa trên
cơ sở của hứng thú nó sẽ trở nên hào hứng, thoải mái và dễ dàng.
Hứng thú trong học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nuôi dưỡng ở
các em lòng ham muốn chính đáng trong việc không ngừng vươn tới những đỉnh
cao của việc nắm bắt kiến thức, luôn tìm tòi học tập cái mới, tích cực sáng tạo cái
đã học vào hoạt động thực tiễn.
Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Nhưng riêng bộ
môn Âm nhạc thì bản thân nó cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người. Việc tạo
cho các em hứng thú trong học tập môn âm nhạc không chỉ nâng cao hiệu quả
dạy học mà còn làm cho các em vui tươi phấn khởi thoải mái hơn về tinh thần.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy đó là
một trong những yếu tố hết sức quan trọng.

Nguyễn Ngọc Quân Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc
2
Trường THCS Gia Huynh & Năm học: 2010 - 2011
4. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Không phải hiện nay mà đã từ lâu sự thay đổi về mặt tâm sinh lý lứa tuổi
và một số học sinh còn xem môn học âm nhạc là một môn phụ, các em chỉ quan
tâm đến môn học mà các em đã định hướng cho nghề nghiệp tương lai sau này
nên một số học sinh chưa thực sự hứng thú với môn học, tạo nên sự khô khan
cứng nhắc trong môn học.
Xuất phát từ điều kiện gia đình, sự quan tâm về tinh thần từ phía gia đình
đối với các em không được đồng đều, sự khập khiểng về ý thức nhận thức giữa
học sinh ở thị trấn và nông thôn cũng gây không ít khó khăn cho các em trong

quá trình học tập..
Đặc biệt ở học sinh lớp 8- đây là lứa tuổi có nhiều thay đổi về đặc điểm
tâm sinh lý, các em bắt đầu có sự e ngại, chất giọng cũng có sự thay đổi, có em
đã thể hiện giọng điệu của người lớn, sự hồn nhiên của trẻ em đã có sự giảm sút.
Một số em đã tỏ ra không thích hay còn e ngại khi trình bày một bài hát trước tập
thể lớp…Từ thực tế giảng dạy âm nhạc trong nhiều năm qua, đặc biệt là tình hình
và kết quả trong học kỳ I vừa qua tôi nhận thấy rằng việc tạo cho học sinh hứng
thú trong học tập là một điêù hết sức cần thiết. Từ đó tôi mạnh dạn trình bày biện
pháp giảng dạy của mình để các thầy, cô và các bạn đồng nghiệp tham khảo.
Để cung cấp kiến thức khoa học giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năng
cho học sinh, giáo viên phải làm cho học sinh ham mê hứng thú học tập, làm cho
quá trình học tập của các em trở nên tự giác, tạo nên niềm vui trong sáng và bổ
ích, bồi dưỡng cho các em tinh thần học tập, mạnh dạn trước tập thể, tạo được
hưng phấn đồng đều giữa các em để giữa các em có được sự hòa đồng trong nhận
thức và học tập. Bất kỳ môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú học tập đối
với học sinh. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn âm nhạc ở trường
THCS là nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh
nhưng không phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh - đặc
biệt là học sinh lớp 8.
Xuất phát từ thực tế hiện nay đang đổi mới phương pháp dạy học, học sinh
tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng dẫn điều khiển, việc
tạo hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao
hiệu quả chất lượng dạy học .
5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: Giải pháp thực hiện:
1 / Phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần
giới thiệu đề mục mới:
Rõ ràng ngay từ bước chân của giáo viên vào lớp với thái độ vui vẻ thân
mật đối với học sinh, việc đánh giá công bằng trong việc kiểm tra miệng...đều là
những yếu tố góp phần tạo nên không khí hào hứng chung của cả lớp để chuẩn bị

Nguyễn Ngọc Quân Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc
3
Trường THCS Gia Huynh & Năm học: 2010 - 2011
bước vào bài học mới nhưng sự hứng thú học tập chỉ thực sự bắt đầu với phần
giới thiệu đề mục mới tạo sự hấp dẫn đối với học sinh.
*Ví dụ: Để bước vào tiết học hát “Lí dĩa bánh bò” dân ca Nam Bộ (tiết 4
ÂN 8) giáo viên vào lớp trên tay cầm một vật nhỏ chìa ra và hỏi:
Các em biết thầy đang cầm trên tay vật gì không nào? (Có thể có rất nhiều
câu trả lời sai nhưng sẽ tạo được không khí vui tươi, rộn ràng vào đầu tiết học,
gây được sự tò mò, suy nghĩ và sự tập trung ở học sinh), và sẽ hấp dẫn hơn khi
thầy giáo nói thêm: Đây là chiếc Bánh Bò đấy các em ạ! Nó được làm bằng bột mì
và là món quà rất có ý nghĩa của người dân Nam Bộ để tặng người thân khi đi
đường xa! Thế là tiết học sẽ trở nên vui hẳn ra.
2 / Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực,
chủ động sáng tạo của học sinh để gây hứng thú học tập cho các em .
Thực chất của việc học tập là chuỗi vấn đề được đặt ra, được nhìn nhận, rồi được
nhận thức ở mức độ cao hơn. Đặc trưng của môn âm nhạc là thực hành. Thực
hành là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học của bộ môn. Thông qua thực
hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử
dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian chết ) để tất cả học sinh
được nhìn, nghe và luyện tập nhiều. Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo
viên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, học sinh dễ hiểu, dễ nhớ, hay
cho các em nghe, nhìn và thể hiện nhiều thì học sinh rất có hứng thú học tập,
động cơ học tập cũng sẽ tốt.
*Ví dụ: Trong tiết học Ôn tập đọc nhạc, sau khi học sinh đã đọc tốt giai
điệu bài tập đọc nhạc thì giáo viên yêu cầu các em tự ghép lời ca, đặt lời mới cho
bài Tập đọc nhạc hoặc bài hát dân ca…Để các em có được niềm vui trước sản
phẩm tinh thần của chính mình kèm theo lời khen ngợi của giáo viên.
3/ Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học :
Tránh cách dạy thông báo khô khan, tẻ nhạt. Giáo viên phải nắm chắc đặc

trưng môn học âm nhạc để có cách dạy cho phù hợp. Giờ học âm nhạc phải là giờ
học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm học vui - vui học. Tránh dạy lý thuyết
trừu tượng và dạy Tập đọc nhạc nặng nề, căng thẳng. Phải tìm mọi cách cải tiến
cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực trong từng hoạt động của học sinh.
Bổ sung và sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hoá cách
thức truyền đạt ở mỗi bài học, mỗi tiết dạy.
* Đối với học hát:
Muốn gây hứng thú cho học sinh thì vai trò của giáo viên rất quan trọng.
Đó là quá trình chuẩn bị của giáo viên, giọng hát của giáo viên, phong cách biểu
diễn ...cách tiến hành dạy hát theo phương pháp giảng dạy mới từng câu ngắn
theo lối móc xích, giáo viên đàn giai điệu câu hát, hát mẫu rồi bắt nhịp để học

Nguyễn Ngọc Quân Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc
4
Trường THCS Gia Huynh & Năm học: 2010 - 2011
sinh hát theo. Giáo viên cũng có thể đánh đàn giai điệu cho học sinh nghe từng
câu ngắn và tập hát lời ca.
Sau khi thuộc bài hát, có thể cho học sinh kết hợp một số động tác múa
đơn giản hoặc vận động thân thể theo nhạc. Cuối cùng cho học sinh tập biểu diễn
thể hịên giọng hát của mình kết hợp phụ hoạ, tập trình diễn bài hát theo nhóm,
tập lĩnh xướng hoặc hoà giọng…. Để tạo cho học sinh sự mạnh dạn, tự tin, giáo
viên cùng thực hiện động tác với học sinh (vừa hát vừa múa, động tác phải phù
hợp với nội dung bài hát)
Cho học sinh chuẩn bị theo nhóm trong vài phút sau đó lên trình diễn thi
đua giữa các nhóm, giáo viên nhận xét tuyên dương tạo niềm vui cho các em.
*Đối với dạy nhạc lý- tập đọc nhạc.
Lâu nay khi dạy về nhạc lý giáo viên thường định nghĩa, giảng giải ít xuất
phát từ thực tiễn âm nhạc qua các ví dụ sinh động để rút ra nhận xét, kết luận. Về
Tập đọc nhạc các giáo viên chịu ảnh hưởng sâu sắc phương pháp dạy cho học
sinh chuyên nghiệp âm nhạc, gây nên tâm lý căng thẳng nặng nề không cần thiết,

làm cho học sinh có tâm lí sợ hãi khi phải học phân môn này. Những tiết dạy như
vậy thường kém hiệu quả, học sinh không hứng thú học. Vì vậy để tạo cho các
em sự hứng thú trong học tập, cách dạy tập đọc cao độ nên cho các em dựa vào
tiếng đàn làm mẫu của giáo viên, kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được
quan tâm nhiều hơn nữa bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. Giáo viên
đàn từng câu ngắn để các em đọc theo đúng tên nốt nhạc và cuối cùng học sinh
trong lớp đọc đúng được cả bài đọc nhạc.Với những bài hát dân ca có thể cho các
em đặt lời mới theo nhiều nội dung khác nhau…Dạy nhạc lý – tập đọc nhạc phải
thật nhẹ nhàng, dễ học với đại đa số học sinh.
*Ví dụ : Khi học Tập đọc nhạc giáo viên nên gọi học sinh đọc theo từng tiết
nhạc hoặc từng câu nhạc để học sinh dễ đọc và có niềm vui khi thực hiện được
yêu cầu của giáo viên.
*Ví dụ: Khi học nhạc lí tránh sự khô khan, uể oải (trong tiết 13 Âm nhạc 8).
Thứ tự dấu giáng, dấu thăng ở hóa biểu) thay vì sự mệt mỏi khi các em phải học
thuộc và nhớ vị trí của từng dấu hóa một cách khó khăn thì các em được thích
thú đọc thuộc bài thơ trong tích tắc và nhớ rất lâu.
Một # nằm ở dòng 5
Hai # lại ở khe 3 gần kề
Ba # khe phụ một trên
Bốn # em ở dòng 4 chính rồi
Lại thêm 1 b nữa thôi
Dòng 3 nó ở nhìn là thấy ngay
Hai b nằm tiếp khe 4 *(#) Dấu Thăng,(b) Dấu Giáng

Nguyễn Ngọc Quân Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc
5
Trường THCS Gia Huynh & Năm học: 2010 - 2011
Dưới 2 khe nữa b 3 sẳn sàng
Cuối cùng b 4 sắp hàng
Dòng 3 chờ đó để cùng hành quân.

7 * Đối với dạy âm nhạc thường thức:
Phân môn này bao gồm các nội dung: Giới thiệu tác giả tác phẩm, nghe
nhạc và một số kiến thức liên quan đến đời sống âm nhạc. để tạo ra hứng thú
đối với phân môn này giáo viên có thể tiến hành dưới các hình thức:
Đọc truyện, kể chuyện, xem tranh và giải thích, nghe băng nhạc hoặc giáo
viên tự trình bày tác phẩm.
Trường hợp đọc, kể chuyện theo sách có thể giáo viên đọc cho học sinh cả
lớp nghe. Nếu cần tóm tắt ý chính và nêu câu hỏi cho học sinh trả lời. Bài nào có
tranh minh hoạ cần sưu tầm, phóng to những hình vẽ trong sách treo trên bảng.
* Ví dụ : Trong tiết dạy Âm nhạc thường thức( Tiết 22 ÂN 8, giới thiệu
Nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn với bài hát “Biết ơn chị Võ Thị Sáu”) giáo viên cho
học sinh xem những hình ảnh sau và hỏi:
? Các em đã học 4 nhạc sĩ Việt Nam vậy NS Nguyễn Đức Toàn là ảnh số mấy?
1 2 3 4

NS P.H Điểu NS H. Vân NS TR.Hoàn NS N. Đ Toàn
11-11-1924 1930 1928- 2003 10-3-1929
Bóng cây Kơ-Nia Hò kéo pháo Một mùa xuân Biết ơn chị
nho nhỏ Võ Thị Sáu
Mỗi câu chuyện kể phải nhấn mạnh một đôi ý để gây ấn tượng cho các em.
*Ví dụ: Kể chuyện NS Hoàng Vân sáng tác bài hát “Hò kéo pháo” trong
hoàn cảnh bộ đội pháo binh đưa pháo vào trận địa Điện Biên Phủ…
Bên cạnh đó lời nói, giọng hát, phong cách, năng lực của giáo viên là hết
sức quan trọng, đây là một trong những yếu tố gây hứng thú trực tiếp đối với học
sinh.
*Ví dụ: Trong tiết học 14 (ÂN 8, Một số loại nhạc cụ dân tộc), trước khi đi
vào bài học giáo viên cho học sinh xem tranh và hỏi.

Nguyễn Ngọc Quân Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc
6