LIPIT

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>KIỂM TRA BÀI CŨ</b>

Viết và cân bằng phương trình phản ứng sau, gọi tên sản
phẩm?

CH₂
CH
CH₂

OH

OH + C₁₇H₃₅COOH
OH

H₂SO₄ đặc

t0
Axit Stearic

Sản phẩm ?

<b>ĐÁP ÁN</b>

CH₂
CH
CH₂

OH

OH + 3C₁₇H₃₅COOH
OH

CH₂
CH
CH₂

OCOC₁₇H₃₅

OCOC₁₇H₃₅+ 3H₂O
OCOC₁₇H₃₅

H₂SO₄ đặc
t0

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2></div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>I. KHÁI NIỆM</b>

_{Lipit tập hợp những hợp chất hữu cơ có trong tế bào}
sống, khơng hịa tan trong nước nhưng tan nhiều trong dung
môi hữu cơ không phân cực.

Lipit là các este phức tạp.

<b>II. CHẤT BÉO</b>

<i><b>1. Khái niệm</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

 Công thức cấu tạo phân tử tổng quát của chất béo
CH₂-O-C-R

O
CH -O-C-R'

O

CH₂-O-C-R"
O

hoặc

R-C-O-CH₂

O

R'-C-O-CH
O

R"-C-O-CH₂
O

• Gốc hiđrocacbon của rượu là glyxerin

• R, R’, R” là gốc hiđrocacbon của axit béo, có thể giống
nhau hoặc khác nhau, có thể no hoặc khơng no.

 Nhận xét: Lipit là este đa chức tạo nên bởi rượu đa
chức và axit đơn chức.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- Các axit béo no thường gặp:

CH₃-(CH₂)₁₄-COOH hay n-C₁₅H₃₁COOH: Axit Panmitic

CH

₃

-(CH

₂

)

₁₆

-COOH

hay

n-C

₁₇

H

₃₅

COOH:

Axit Stearic

- Các axit béo không no thường gặp:

CH₃-(CH₂)₇-CH=CH-(CH₂)₇-COOH hay n-C₁₇H₃₃COOH: Axit Oleic

CH

₃

-(CH

₂

)

₄

-CH=CH-CH

₂

-CH=CH-(CH

₂

)

₇

-COOH :

Axit Linoleic

<b>3-TÍNH CHẤT HỐ HỌC</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>2- TÍNH CHẤT VẬT LÝ</b>

_{Ở nhiệt độ phịng:}

• Lipit động vật ( mỡ) thường tồn tại ở trạng thái rắn (mỡ
lợn, mỡ bò...): Chứa chủ yếu gốc axit no.

• Lipit thực vật ( dầu thực vật) hầu hết ở trạng thái lỏng
( dầu lạc, dầu dừa...): Do chứa chủ yếu gốc axit béo không
no.

_{Các lipit đều nhẹ hơn nước, không tan trong nước nhưng tan}
nhiều trong các chất hữu cơ như benzen, etxăng, clorofom...

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>3-TÍNH CHẤT HỐ HỌC</b>

Là hợp chất thuộc loại este, vậy lipit có tính chất hố
học quan trọng nào?

a.Phản ứng thuỷ phân và phản ứng xà phòng hố

Đun nóng lipit với nước có axit xúc tác hoặc đun nóng
lipit với nước trong nồi kín ở áp suất cao(25at) và nhiệt
độ cao (2200C), lipit thuỷ phân theo phương trình.

+ 3H₂O

CH₂-O-C-R
O
CH -O-C-R'

O

CH₂-O-C-R"
O

CH

₂

-OH

CH-OH

CH

₂

-OH

Glyxerin

+

RCOOH

R'COOH

R"COOH

Các axit béo

H+

t0

Đặc điểm của phản ứng trên là gì?

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Đun nóng chất béo với dung dịch kiềm(NaOH, KOH...)
thu được glyxerin và hỗn hợp muối kim loại kiềm( Na,
K...)của các axit béo.

CH₂-O-C-R
O
CH -O-C-R'

O

CH₂-O-C-R"
O

VD:

+ 3NaOH t

0

Sản phẩm ?
CH₂-OH

CH-OH
CH₂-OH

Glyxerin
+

RCOONa
R'COONa
R"COONa
Muối Natri
củacác axit béo

Đặc điểm của phản ứng trên là gì ?

Đặc điểm phản ứng: Xãy ra nhanh và một chiều.

Xà phòng

Phản ứng giữa este với dd kiềm còn gọi là phản ứng
xà phịng hố.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

b.Phản ứng cộng hiđro (hiđro hố lipit lỏng)

Với lipit khơng no (lipit lỏng) thì cịn có phản ứng nào khác?

VD:

Điều kiên phản ứng là Ni xúc tác, trong nồi kín và có áp
suất cao.

O
O

O

CH₂-O-C-C₁₇H₃₃

CH -O-C-C₁₇H₃₃
CH₂-O-C-C₁₇H₃₃

Lipit lỏng

+ H₂

t

0 Sản phẩm ?

O

O

O

CH₂-O-C-C₁₇H₃₅

CH -O-C-C₁₇H₃₅

CH₂-O-C-C₁₇H₃₅

Lipit rắn

Sản phẩm cộng tạo thành tồn tại ở trạng thái gì? Vì sao?

Phản ứng này có ứng dụng gì ?

Phương pháp này dùng trong cơng nghiệp để biến một
số dầu thành mỡ rắn, hoặc bơ nhân tạo, có giá trị sử
dụng cao.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b>4-Ứng dụng</b>

<b>SỰ CHUYỂN HỐ LIPIT TRONG CƠ THỂ</b>

Lipit(chất béo)

(Thực phẩm)

Men

Thuỷ phân

Glyxerin

Axit béo

+Mật

Thành ruột Chất béo

Máu

Mơ mỡ

Các bộ phận

OXH
Chậm

CO

₂

+ H

₂

O + Năng lượng

Chất béo cung cấp nhiều năng lượng hơn chất đạm
(protit) và chất bột (gluxit). Khi chất béo trong cơ thể
khơng được oxh hết thì lượng cịn dư được tích lại thành

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Trong các hợp chất sau hợp chất nào không phải thuộc loại lipit?

O
O

O

CH₂-O-C-C₁₇H₃₅

CH -O-C-C₁₇H₃₅

CH₂-O-C-C₁₇H₃₅

A.

O
O

O

CH₂-O-C-C₁₇H₃₃

CH -O-C-C₁₇H₃₃

CH₂-O-C-C₁₇H₃₃

B.

O
O

O

CH₂-O-C-C₁₅H₃₁

CH -O-C-C₁₇H₃₅

CH₂-O-C-C₁₇H₃₃

O
O

O

CH₂-O-C-CH₃

CH -O-C-CH₃

CH₂-O-C-CH₃

C.

<i>Caâu 1:</i>

D.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<b>Câu 2:</b> Một học sinh phát biểu các tính chất của lipit như sau:

1. Chất lỏng 2. Chất rắn

3. Nhẹ hơn nước 4. Không tan trong nước
5. Tan trong benzen 6. Dễ bị thuỷ phân

7. Tác dụng với kim loại kiềm 8. Không tan trong nước
9. Lipit lỏng là các triglixerit do nhẹ hơn nước

chứa chủ yếu gốc axit béo
không no.

Các phát biểu <b>không </b>đúng là ?

A. 1, 6, 8 B.

2, 5, 7

C. 1, 2, 7, 8 D.

3, 6, 8

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

<b>Câu 4: Cho các công thức sau. Công thức nào là công </b>

thức cấu tạo của este tạo nên bởi axit đơn chức và rượu
đa chức chứa n nhóm –OH ?

A. R’(OCOR)_n B. RCOOR’

C. R( COOR’ )n D. (R’ OCO)nR

( R, R’ lần lượt là gốc hiđrocacbon của axit và rượu )

Exit

<b>Câu 5: Trong thành phần của một loại dầu mau khô dùng để </b>

pha sơn có các trieste (este ba chức) của glyxerin với các axit
béo không no C₁₇H₃₁COOH (axit linoleic) và C₁₇H₂₉COOH (axit
linolenic). Có bao nhiêu cơng thức cấu tạo có thể có:

A.
C.

B.
D.

2 4

</div>

<!--links-->