PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO TÀNG QUỐC GIA LÀO

1

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BẢO TÀNG QUỐC GIA LÀO
3.1. Những kinh nhiệm quản lý bảo tàng của Việt nam
Trong thời kỳ còn bao cấp, các bảo tàng chưa phải nghĩ nhiều đến việc “tự
ni sống mình”. Sự bao cấp đã dẫn đến tình trạng trì trệ của các bảo tàng, làm
mất đi tính năng động trong các hoạt động bảo tàng. Giờ đây, các bảo tàng ở
Việt Nam khơng cịn đứng ngồi quy luật kinh tế thị trường nữa. Bảo tàng không
thể coi nhẹ đối tượng phục vụ của mình, mà phải vận động và tìm cách lơi kéo
cơng chúng đến thăm bảo tàng vì chính họ mang lại nguồn thu quan trọng cho
bảo tàng. Như vậy, do nhu cầu khách quan (nhu cầu thưởng thức văn hố của
cơng chúng) và nhu cầu chủ quan của bảo tàng (nhu cầu nâng cao nguồn thu để
nuôi dưỡng các hoạt động nghiệp vụ) mà bảo tàng phải đa dạng hố các hoạt
động của mình với chất lượng cao.
Cơng chúng giữ vai trị sống cịn đối với bảo tàng nên việc tìm hiểu nhu
cầu của công chúng là điều không thể thiếu. Công chúng giờ đây khơng cịn dễ
dãi chấp nhận bất cứ “món ăn” nào mà bảo tàng cung cấp, mà họ có lựa chọn
của mình. Để thu hút được cơng chúng đến với bảo tàng, trước hết, bảo tàng
phải hiểu rõ, để từ đó đáp ứng những u cầu của cơng chúng, nghĩa là bảo tàng
không chỉ đơn thuần đưa ra những trưng bày hay hoạt động mang tính chủ quan
mà khơng quan tâm đến sở thích, nhu cầu hay ý kiến của cơng chúng. Do vậy, chỉ
khi nào có được những trưng bày và hoạt động đa dạng, đều kỳ, hấp dẫn, nhiều
thơng tin và đầy tính giáo dục, đồng thời, những thông tin về những hoạt động ấy
được truyền bá tới đơng đảo cơng chúng, thì bảo tàng mới thực sự “vươn tới” cơng
chúng của mình.
Những năm đầu thế kỷ XX, đã có những sự thay đổi cơ bản tác động đến cả
nhận thức và thực tiễn hoạt động của các bảo tàng: Từ chỗ lấy các sưu tập làm


2

trung tâm, nay bảo tàng chuyển sang lấy con người/công chúng làm trung tâm;
Từ chỗ bảo tàng hoạt động dựa trên nguồn ngân sách của Nhà nước hoặc của
công chúng chuyển sang hoạt động tự chủ về ngân sách; Từ vai trò “khai sáng”
chuyển sang vai trò là nơi phục vụ cộng đồng nói chung. Bảo tàng ngày nay đã
và đang thay đổi về giá trị, ý nghĩa, sự kiểm soát, cách trưng bày, quyền hạn và
độ xác thực. Những mối quan hệ mới giữa bảo tàng và cộng đồng đã định hướng
cho hàng loạt cách tiếp cận cũng như cách thức trưng bày, giới thiệu bảo tàng.
Công chúng dần đóng vai trị tích cực hơn, cả dưới góc độ là khách tham quan
và dưới góc độ đồng giám tuyển. Tính chất cơng việc của cán bộ bảo tàng cũng
thay đổi, thay vì hiện vật chuyển sang lấy các ý tưởng làm trọng tâm. Sự nhận
thức về trách nhiệm xã hội của bảo tàng đồng thời cũng thay đổi. Do vậy, công
tác lãnh đạo bảo tàng luôn phải đối mặt với sự thay đổi, đòi hỏi người lãnh đạo
bảo tàng phải thích ứng với trách nhiệm lãnh đạo sự thay đổi.
Cùng với việc đổi mới, sáng tạo không ngừng để tạo nên những sản phẩm
phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa của cơng chúng, bảo tàng cần phải chú
trọng việc tạo ra không gian trải nghiệm xã hội cùng với các cơ sở vật chất phục
vụ nhu cầu ăn, uống của khách tham quan.
Việc xác định các đối tượng khách tham quan cho từng hoạt động, từng
dịch vụ, từng loại “sản phẩm” của bảo tàng có ý nghĩa quyết định thành công
của bảo tàng. Do vậy, các bảo tàng áp dụng nhiều phương pháp khác nhau để
phân loại khách. Từ đó, tạo ra các hoạt động tương tác để cơng chúng có cơ hội
tham gia một cách chủ động hoặc bị động. Đặc biệt, một điều dễ dàng nhận thấy
là rất nhiều bảo tàng ở Việt Nam thành công trong việc tạo ra sự kết nối, mối
liên kết về mặt môi trường cho công chúng. Họ tạo ra những cảnh quan, môi
trường rất gần gũi, thân quen, kết nối công chúng với ký ức tuổi thơ hay ký ức
về những vùng q n bình một cách tự nhiên, khơng hề gượng ép tiêu biểu
trong số này là bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Họ chú trọng hướng con người


3

tới những gì nhân văn và đơn giản nhất. Điều này không chỉ được thể hiện trong
không gian trưng bày mà tồn bộ cảnh quan nói chung của bảo tàng. Công
chúng cũng dễ dàng nhận diện thương hiệu của mỗi bảo tàng bởi yếu tố nhận
diện thương hiệu luôn được chú trọng, được thể hiện thống nhất trong toàn bộ
cảnh quan và sản phẩm của bảo tàng.
Các bảo tàng ngay từ khi mới ra đời đã cố gắng thực hiện hai chức năng cơ
bản là nghiên cứu khoa học và giáo dục khoa học. Ngày nay bảo tàng được bổ
sung thêm một số chức năng xã hội như bảo tàng là một trung tâm thơng tin,
một phịng thí nghiệm hoặc một thiết chế có tính học đường đặc biệt và là nơi
giải trí mang yếu tố tích cực cho cơng chúng. Suy cho cùng đều thuộc vào chức
năng giáo dục khoa học, tức là đưa bảo tàng tới công chúng, để qua đó cơng
chúng được bổ sung thêm các tri thức khoa học, các kinh nghiệm cuộc sống và
nhận thức xã hội.
Công chúng đến bảo tàng không chỉ với tư cách là khách thể, người tiêu thụ
sản phẩm bảo tàng, người mua các dịch vụ bảo tàng mà còn với tư cách là những
chủ thể sáng tạo các giá trị văn hóa mới. Bảo tàng phải đáp ứng nhu cầu do xã
hội đặt ra. Bảo tàng phải tự nâng cấp, tự phát triển, nghĩa là phải đổi mới để
thích nghi với những điều kiện kinh tế-xã hội, qua đó bảo tàng đã góp phần làm
thay đổi tích cực đến xã hội. Bảo tàng còn phải biết xây dựng các dự án nhằm
thu hút sự ủng hộ bằng vật chất, kinh phí, trí tuệ của các giới, các tổ chức, cá
nhân trong toàn xã hội, miễn là nội dung hoạt động thể hiện rõ ràng mục đích
phục vụ lợi ích cơng cộng.
3.2. Tiếp tục kiện toàn cơ cấu tổ chức và nâng cao trình độ quản lý và
nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo
3.2.1. Kiện toàn cơ cấu tổ chức


4
Tăng cường xây dựng và quản lý đổi ngũ cán bộ công nhân viên bảo tàng
là biện pháp căn bản để nâng cao trình độ cơng tác chun mơn của bảo tàng,

nhằm đạt được hiệu quả và lợi ích xã hội tốt đẹp. Thực tế đã chứng minh muốn
xây dựng một bảo tàng phải dựa vào hai đội ngũ đó là: đội ngũ cán bộ quản lý
và đội ngũ cán bộ chuyên môn – kỹ thuật. Hai đội ngũ này hỗ trợ và tạo điều
kiện cho nhau cùng hoạt động và không thể thiếu một trong hai đội ngũ này. Bảo
tàng phải coi trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên môn, lại vừa phải coi
trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý.
Kiện toàn cơ cấu tổ chức là yêu cầu cấp thiết đối với Bảo tàng Quốc gia
Lào trong giai đoạn hiện nay và lâu dài.
Trước hết Bảo tàng Quốc gia Lào cần phải bổ sung thêm cán bộ quản lý có
năng lực quản lý và trình độ chun mơn tốt, có phẩm chất đạo đức vào Ban
giám đốc của mình để thuật lợi trong cơng tác quản lý vận hành, chỉ đạo hướng
dẫn mọi mặt hoạt động trong bảo tàng. Mặt khác, Bảo tàng Quốc gia Lào cần
xin them biên chế, bổ sung thêm cán bộ có năng lực chun mơn phù hợp, trình
độ ngoại ngữ, tin học vào các phòng ban chức năng chuyên môn theo sự án mới
của bảo tàng hiện nay. Với các nhiệm vụ đã được đề ra để tổ chức tốt các hoạt
động chuyên môn, tạo sự hoạt động phối hợp nhịp nhàng thống nhất giữa các
phòng bảo đảm quản lý hiệu quả các hoạt động chuyên môn, cơ sở trang thiết bị
và nhân lực hiện có.
Bảo tàng Quốc gia Lào cần phải bổ sung và thành lập 06 phòng chức năng,
trong đó có 05 phịng làm cơng tác chun môn: Nghiên cứu - Sưu tầm; Kiểm
kê – Bảo quản; Trưng bày; Tuyên truyền – Giáo dục; Quản trị - Kỹ thuật và
phịng Hành chính – Tổng hợp. Cho nên, đổi mới tổ chức, đổi mới cán bộ trước
tiên cần ổn định và xác định rõ vị trí, các phịng chức năng với các nhiệm vụ của
Bảo tàng Quốc gia Lào để bố trí cán bộ theo những chuẩn mực chặt chẽ. Nếu chỉ


5
chú ý tới sự nhiệt tình, ý thức trách nhiệm của cán bộ viên chức thơi thì chưa đủ
mà cịn địi hỏi cán bộ Bảo tàng phải có kiến thức chuyên môn và năng lực tổ
chức thực hiện và phải có tinh thần trách nhiệm đối với cơng việc. Mọi cán bộ

được nhận vào làm việc tại Bảo tàng Quốc gia Lào đều phải qua sát hạch về
chuyên môn và các yêu cầu riêng của Bảo tàng Quốc gia Lào.
3.2.2. Nâng cao trình độ quản lý và nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo
Hiện nay, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý là vấn đề luôn được
Đảng và Nhà nước Lào hết sức quan tâm. Trong tiến trình đổi mới đất nước,
cơng tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý đáp ứng yêu
cầu đổi mới cơ chế quản lý càng trở nên cấp bách.
Để nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý hoạt động nghiệp vụ bảo tàng,
Bảo tàng Quốc gia Lào cần xây dựng kế hoạch đào tạo đội ngũ cán bộ, chủ động
và có tầm nhìn chiến lược trong cơng tác cán bộ, khắc phục tình trạng hẫng hụt,
biến động đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý tại bảo tàng. Cần có kế
hoạch khảo sát, đánh giá thực trạng, phân loại trình độ đội ngũ cán bộ để tổ
chức, xây dựng chương trình, nội dung các lớp đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với
từng đối tượng cụ thể, đảm bảo tính kế thừa, phát triển và sự chuyển tiếp liên
tục, vững vàng giữa các thế hệ cán bộ quản lý. Đồng thời chuẩn bị từ xa và tạo
nguồn cán bộ dồi dào làm căn cứ để đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán
bộ đảm nhận các chức danh lãnh đạo, quản lý trong bộ máy tổ chức của bảo tàng
vững vàng về chính trị, trong sáng về đạo đức, thành thạo chun mơn , nghiệp
vụ, có trình độ và năng lực, nhất là năng lực trí tuệ và thực hiện tốt, đủ về số
lượng, đồng bộ về cơ cấu tổ chức, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ hội nhập quốc tế.
Để làm tốt công tác quy hoạch cán bộ quản lý trong bảo tàng cần phải căn
cứ vào những nội dung như sau:


6
− Căn cứ vào vị trí cần số lượng cán bộ quản lý giữ chức vụ trong bảo tàng
và về cơ cấu, chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý cần thiết cho tổ chức bộ máy
của bảo tàng, để từ đó xác định nguồn bổ sung, phương thức đào tạo và chính
cán bộ chính sách đào tạo, bồi dưỡng.
− Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn cán bộ bổ sung, luân

chuyển cán bộ quản lý trong các phịng chun mơn của bảo tàng phù hợp với
chun mơn, nghiệp vụ đã được đào tạo, bồi dưỡng.
− Đặt chương trình hành động cụ thể như trẻ hóa đội ngũ cán bộ quản lý
bảo tàng, định kỳ nâng cao trình độ cán bộ quản lý đương chức, đào tạo lại (bồi
dưỡng), xây dựng nguồn các bộ kế cận trong bộ máy cán bộ quản lý tại bảo
tàng. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, Bảo tàng Quốc gia Lào cần mạnh
dạn đưa cán bộ lãnh đạo, quản lý đi nghiên cứu, học tập ở nước ngồi nhằm góp
phần cho cán bộ mở rộng tầm nhìn, học tập những kinh nhiệm quản lý bảo tàng
của các nước, đồng thời giúp chi việc trao đổi khả năng ngoại ngữ, khắc phục
những hạn chế mà đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ này trong nước chưa đáp ứng
được.
− Việc bố trí cán bộ quản lý trong bảo tàng, phải thực hiện theo ngun tắc
là “Vì việc tìm người chứ khơng phải vì người mà tìm việc”. Khi khơng đủ cán
bộ theo u cầu thì phải biết kết hợp những mặt mạnh của nhiều người khác
nhau cho phù hợp với công việc. Khi bố trí cán bộ quản lý, phải làm cho cán bộ
đó nhận thức đầy đủ chức năng, quyền hạn, trách nhiệm và các mối quan hệ
cơng tác của mình, có kế hoạch luân chuyển để đào tạo và sàng lọc cán bộ. Xây
dựng chính sách cán bộ cơng khai, cơng bằng cho cả tổ chức.
− Nâng cao chế độ đại ngộ (vật chất, tinh thần) đối với đội ngũ cán bộ làm
cơng tác bảo tàng sẽ góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác


7
bảo tàng trong tương lai. Đó cũng là một trong những giải pháp để nâng cao
hiệu quả quản lý hoạt động của Bảo tàng Quốc gia Lào.
3.3. Tăng cường công tác quản lý hoạt động nghiệp vụ cho bảo tàng
3.3.1. Xây dựng kế hoạch quản lý
Bảo tàng Quốc gia Lào cần có một kế hoạch quản lý hoặc một kế hoạch
hoạt động trước mắt được nhất trí và soạn thảo rõ ràng. Bản kế hoạch này chỉ ra
một cách rõ ràng các chính sách của Bảo tàng đã được Ban lãnh đạo bảo tàng

thống nhất và sẽ được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Một kế
hoạch quản lý cần phải nêu mục đích, các mục tiêu chương trình hành động của
bảo tàng, giải thích rõ các tiềm năng của bảo tàng sẽ được sử dụng như thế nào
để thực thi chương trình, đề ra các bước điều hành, tiến trình thực thi và đánh
giá kết quả hoạt động của bảo tàng.
Kế hoạch quản lý của Bảo tàng Quốc gia Lào cần phải có các nội dung sau
đây:
−Mục đích của bảo tàng;
−Sưu tầm và sắp xếp các sưu tập – với sự tham khảo các yêu cầu mang tính
luật pháp và nghiệp vụ;
−Chăm sóc và bảo đảm an toàn cho các sưu tập hiện vật;
−Nghiên cứu các sưu tập hiện vật và nghiên cứu các chuyên đề;
−Tuyên truyền – gồm tất cả các hình thức tuyên truyền tới công chúng về
các cuộc triển lãm, các phần trưng bày, thu nhận và cung cấp thông tin, các dịch
vụ giáo dục, maketinh;
−Tiếp cận và sử dụng các sản phẩm của bảo tàng;
−

Sắp xếp và đào tạo, phát triển đội ngũ cán bộ;


8
−

Chăm sóc và bảo hành các cơng trình của bảo tàng;

−

Tuân thủ luật pháp quốc gia và quốc tế.

Cùng với kế hoạch quản lý như trên, Ban lãnh đạo Bảo tàng Quốc gia Lào
cần phải khẩn trương bổ sung nhân lực và nâng cao trình độ chun mơn cho đội
ngũ cán bộ hiện có trong bảo tàng bởi Bảo tàng Quốc gia Lào hiện nay đang địi
hỏi phải có một lực lượng lao động có trình độ chun mơn cao phù hợp, đủ
điều kiện để vận hành quản lý, vận hành dây chuyền cơng năng với tính khoa
học và trình độ chuyên nghiệp cao để phục vụ nhu cầu tham quan của nhân dân
và du khách quốc tế.
3.3.2. Đẩy mạnh công tác quản lý hoạt động sưu tầm và quản lý hiện vật
Công tác sưu tầm hiện vật bảo tàng là khâu nghiệp vụ cơ bản và có vị trí
đặc biệt trong tồn bộ hoạt động của bảo tàng, nó gắn liền với các công tác khác
như công tác nghiên cứu, kiểm kê, bảo quản, trưng bày và giáo dục tạo thành
chỉnh thể bảo tàng, để bảo tàng tồn tại, hoạt động và phát triển. Nếu khơng có
cơng tác sưu tầm hiện vật thì khơng có hiện vật bảo tàng, mà hiện vật bảo tàng là
cơ sở vật chất cho mọi hoạt động nghiệp vụ của bảo tàng. Do đó xét về vị trí và
ý nghĩa nhất định, thì cơng tác sưu tầm tạo cơ sơ sở “tiền đề vật chất ban đầu”
cho toàn bộ hoạt động nghiệp vụ của bảo tàng. Nhưng công tác sưu tầm của bảo
tàng không có nghĩa là sự “góp nhặt” tất cả hiện vật của thế giới tự nhiên, của
nền văn hóa vật chất và tinh thần của xã hội loài người.
Mọi hoạt động của bảo tàng đều phải thực hiện trên cơ sở hiện vật bảo
tàng. Hiện vật bảo tàng có vị trí hết sức quan trọng đối với mỗi bảo tàng. Nó
khơng chỉ là tiền tố để hình thành bảo tàng, mà còn là tiền đề cho sự phát triển
lâu dài của bảo tàng đó. Khơng có một bảo tàng (theo đúng nghĩa của nó) được
coi là phát triển nếu các khâu hoạt động nghiệp vụ khoa học của nó dựa trên cơ


9
sở hiện vật gốc, hiện vật bảo tàng và hoạt động khoa học phải theo hướng tích
lũy, làm giàu thêm các sưu tập hiện vật bảo tàng của mình.
Mặc dù Bảo tàng Quốc gia Lào đã có hệ thống trưng bày, có kho cơ sở bảo
quản hiện vật và có các hoạt động nghiệp vụ khác như kiểm kê, bảo quản,

nghiên cứu, giáo dục, tuyên truyền. Song trong giai đoạn này, công tác sưu tầm
vẫn phải được tiến hành thường xun và có kế hoạch. Bởi vì mặc dù bảo tàng
đã mở cửa đón cơng chúng từ lâu nhưng điều đó vẫn chưa phải là thỏa mãn nhu
cầu ngày càng cao, đa dạng và phong phú của công chúng. Do đó bảo tàng cần
phải tăng cường sưu tầm bổ sung các loại tài liệu, hiện vật và sưu tập hiện vật
nhằm đáp ứng nhu cầu của công chúng và phục vụ cho các hoạt động nghiệp vụ
khác của bảo tàng.
Hiện nay qua khảo sát, nghiên cứu thực tế tại Bảo tàng Quốc gia Lào cho
thấy còn nhiều tài liệu hiện vật về văn hóa các bộ tộc, hiện vật về khảo cổ học,
hiện vật về một số sự kiện trọng đại của nhà nước…cần được bổ sung. Vì vậy, để
có thể sưu tầm được các loại tài liệu hiện vật phong phú, đa dạng thì Bảo tàng
Quốc gia Lào cần phải tăng cường quản lý hoạt động sưu tầm với những định
hướng và kế hoạch cụ thể ngắn hạn cũng như dài hạn. Trong đó bảo tàng
cần tăng cường cơng tác tuyên truyền trên báo chí, đài phát thanh, trong các cuộc
hội nghị và các buổi hướng dẫn tham quan để mọi người trong xã hội có ý thức
tốt trong việc phát hiện, giữ gìn và sưu tầm tài liệu, hiện vật đóng góp cho bảo
tàng; Cần nghiên cứu và tổ chức tốt mạng lưới cộng tác viên nhằm động viên và
tạo điều kiện cho những người yêu thích bảo tàng giúp đỡ và cộng tác với bảo
tàng về mọi mặt, nhất là việc phát hiện và hiến tặng hiện vật cho bảo tàng; Tăng
cường mối quan hệ với các bảo tàng bạn để giao lưu, giúp đỡ lẫn nhau chặt chẽ
hơn nữa trong việc phối hợp sưu tầm hiện vật, trao đổi hiện vật tránh tranh chấp
hiện vật; Thường xuyên liên hệ với các ban, đơn vị thuộc Bộ Thơng tin, Văn hóa
và Du lịch cùng liên kết với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong cả nước Lào để


10
phối hợp sưu tầm các tài liệu, hiện vật, hình ảnh thuộc nhiều chủ đề đang trưng
bày của Bảo tàng Quốc gia Lào hiện nay; Tiếp tục giữ mối liên hệ tốt với các cơ
quan nghiên cứu khoa học, các đoàn thể, tổ chức, các nhà nghiên cứu khoa học,
các vị lão thành cách mạng, các nhà sưu tập tư nhân... vận động để họ hiến tặng

những tài liệu, hiện vật về tự nhiên, lịch sử xã hội có liên quan đến nội dung
trưng bày cho bảo tàng.
Bên cạnh đó, trong hoạt động quản lý của mình, Bảo tàng Quốc gia Lào nên
có những chính sách nhằm động viên, khích lệ khen thưởng cụ thể đối với những
tổ chức, cá nhân có cơng đóng góp hiện vật cho bảo tàng, tạo thành các phong
trào quyên góp hiện vật đặc biệt là các hiện vật có giá trị cho bảo tàng.
Ngồi việc tăng cường sưu tầm bổ sung cho bộ sưu tập tại Bảo tàng Quốc
gia Lào thì việc hồn thiện hồ sơ hiện vật cũng vô cùng cần thiết. Trên thực tế
sưu tầm lựa chọn thu thập được những hiện vật gốc tiêu biểu đã khó, nhưng việc
ghi chép lập hồ sơ hiện vật đảm bảo tính khoa học – pháp lý cho chúng cịn khó
hơn nhiều. Để chứng minh được hiện vật gốc ấy có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa
học đáp ứng được yêu cầu nội dung trưng bày, nghiên cứu khoa học, giáo dục
tuyên truyền... của Bảo tàng Quốc gia Lào thì cán bộ sưu tầm phải nghiên cứu
tìm tịi, khám phá nội dung lịch sử, các thơng tin hàm chứa trong chúng và ghi
chép nó trong các tài liệu văn bản của hồ sơ sưu tầm hiện vật. Nếu hiện vật gốc
khơng có hồ sơ khoa học, pháp lý kèm theo thì chúng chỉ là những hiện vật chết
khơng có giá trị ý nghĩa bảo tàng.
Vì vậy Bảo tàng Quốc gia Lào ngồi việc tăng cường sưu tầm làm phong
phú thêm cho bộ sưu tập và phục vụ cho các khâu hoạt động của bảo tàng thì
việc hồn thiện hồ sơ cho hiện vật cũng vơ cùng quan trọng vì hồ sơ của hiện vật
giúp hiện vật gốc trở thành hiện vật bảo tàng, đảm bảo về mặt pháp lý – khoa


11
học, giúp đảm bảo đầy đủ về mặt nội dung hiện vật. Ngồi ra hồ sơ hiện vật cịn
phục vụ cho công tác tuyên truyền, giáo dục.
Trong những năm qua, hệ thống kho hiện vật của bảo tàng Quốc gia Lào đã
được đầu tư nâng cấp như: cải tạo môi trường ổn định phù hợp với từng chất
liệu bảo quản; tăng cường thiết bị, tủ bục thiết kế theo yêu cầu của mỗi chủng
loại và chất liệu hiện vật; trang bị hệ thống máy điều hoà và các phương tiện hút

ẩm, thơng gió, báo cháy, báo động, ánh sáng hợp lý. Tuy nhiên, để làm tốt hơn
nữa công tác quản lý và phát huy một cách cao nhất tài sản quốc gia thì cơng tác
đăng ký nhập hiện vật cần được thực hiện theo một quy trình thống nhất, khoa
học. Hệ thống phiếu, sổ sách phải được sắp xếp và bổ sung thông tin. Đặc biệt
bảo tàng cần thường xuyên cập nhật và áp dụng công nghệ tin học vào việc quản
lý hiện vật. Chỉ có như vậy, hệ thống hiện vật bảo quản trong kho cơ sở của bảo
tàng Quốc gia Lào mới được kiểm kê, xác định giá trị và phân loại thành những
sưu tập một cách khoa học, hợp lý, phục vụ tốt công tác lưu trữ, trưng bày và
nghiên cứu khoa học.
3.3.3. Không ngừng nâng cao tính khoa học cho cơng tác kiểm kê, bảo
quản hiện vật
Nhiệm vụ của công tác bảo quản hiện vật bảo tàng là tạo các điều kiện cần
thiết nhằm ngăn ngừa sự phá hoại hiện vật của tự nhiên và con người, duy trì
tính ngun vẹn của hiện vật đối với thời gian bằng các kỹ thuật ổn định, vệ
sinh, tu sửa, phục chế lại hình dáng ban đầu của hiện vật; tổ chức sắp xếp, hệ
thống hóa hiện vật trong kho bảo tàng và quản lý tốt để phục vụ cho nghiên cứu
và giáo dục khoa học.
Để kéo dài tuổi thọ của các loại chất liệu hiện vật, Bảo tàng Quốc gia Lào
cần đầu tư xây dựng, cải tạo cơ bản hệ thống kho bảo quản hiện vật với các
trang thiết bị cần thiết để kiểm sốt mơi trường theo đúng yêu cầu kỹ thuật. Các


12
kho bảo quản hiện vật không những được phân chia theo giai đoạn lịch sử,
nguồn gốc xuất xứ mà còn phải phân chia theo chất liệu để vận hành các thiết bị
máy móc, khống chế nhiệt độ, độ ẩm cho môi trường kho bảo quản theo đúng
yêu cầu kỹ thuật, phù hợp với từng chất liệu cụ thể.
Đối với các hiện vật đã có hiện tượng bị xuống cấp, Bảo tàng Quốc gia Lào
cần trang bị thêm phịng thí nghiệm chuyên về tu sửa bảo quản hiện vật tiên tiến,
với nhiều trang thiết bị hiện đại cần thiết. Chỉ có như vậy thì nhiều hiện vật với

chất liệu khác nhau mới được bảo quản tốt. Bảo tàng cũng cần phối hợp với
những nhà chuyên môn, một số nghệ nhân để tiến hành tu sửa bảo quản, phục
dựng hiện vật theo phương pháp truyền thống hoặc khoa học đảm bảo giá trị của
hiện vât. Nhiều sưu tập hiện vật chất liệu kim loại, đồ đồng cần được áp dụng
quy trình xử lý bảo quản tiên tiến để tránh tình trạng xuống cấp, hư hại. Bên
cạnh đó, những loại hiện vật chất liệu gốm, đất nung phải được gắn chắp phục
dựng thành công, phục vụ kịp thời cho công tác nghiên cứu và trưng bày. Chất
liệu thạch cao, ximăng trước kia cần được thay thế bằng những vật liệu mới đảm
bảo yêu cầu kỹ thuật và thẩm mỹ, phù hợp với nguyên tắc bảo quản phục dựng
hiện vật bảo tàng do Hiệp hội bảo tàng quốc tế (ICCOM) quy định.
Hiện nay, bên cạnh công tác bảo quản hiện vật tại bảo tàng, Bảo tàng Quốc
gia Lào còn tham gia giúp đỡ một số bảo tàng địa phương và di tích, xử lý bảo
quản, phục dựng nhiều sưu tập hiện vật với các chất liệu khác nhau theo phương
pháp truyền thống…
Trong thời gian tới, nhiều dự án về tu sửa, bảo quản hiện vật sẽ được thực
hiện tại Bảo tàng Quốc gia Lào. Các dự án được tổ chức với nhiều khoá đào tạo
bồi dưỡng cho cán bộ về kỹ thuật bảo quản ở trong và ngồi nước. Thơng qua
những dự án này, đội ngũ cán bộ bảo quản của Bảo tàng Quốc gia Lào và nhiều
bảo tàng trong cả nước tham gia các khố tập huấn sẽ có them nhiều kinh


13
nghiệm về bảo quản tu sửa hiện vật bảo tàng với các chất liệu gốm, kim loại và
bảo quản hiện vật ngay tại hiện trường khai quật, bảo quản giấy…. Một số hố
chất chun dụng và nhiều máy móc hiện đại được giới thiệu sẽ áp dụng trong
thực tế công tác bảo quản hiện vật hứa hẹn đem lại hiệu quả cao.
Tuy nhiên, để làm tốt công tác kiểm kê, bảo quản hiện vật thì trước hết, đội
ngũ cán bộ kiểm kê - bảo quản tại Bảo tàng Quốc gia Lào phải luôn luôn tự nhận
thức về tinh thần trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp trong cơng tác của mình,
thực hiện nghiêm túc chế độ quản lý hiện vật và sưu tập trong bảo tàng. Đồng

thời Bảo tàng Quốc gia Lào cần tiếp tục xây dựng kế hoạch kiểm kê, bảo quản
với các đối tượng hiện vật khác nhau, phù hợp với nội dung, tính chất và nhiệm
vụ của bảo tàng mình để phục vụ các nhu cầu của cơng chúng trong và ngồi
nước thơng qua các hoạt động nghiên cứu, trưng bày - triển lãm, giáo dục và
truyền thông…
3.3.4. Đổi mới quản lý các hoạt động trưng bày triển lãm
Bảo tàng Quốc gia Lào đang lưu giữ hàng trăm ngàn tài liệu, hình ảnh, hiện
vật có giá trị. Mặc dù tổ chức trưng bày cố định cũng như trưng bày lưu động đã
đạt được nhiều kết quả song để thu hút ngày càng nhiều công chúng đến với Bảo
tàng, địi hỏi cơng tác trưng bày hiện vật cần có sự đổi mới.
Bảo tàng có nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và tổ chức thực hiện nhiệm vụ
chuyên môn về lĩnh vực bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị di sản văn hóa
trên cả nước, phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Hiện Bảo tàng
đang lưu giữ các loại tài liệu, hình ảnh, hiện vật gồm nhiều chất liệu khác nhau:
giấy, vải, kim loại, đá, gỗ, gốm, các bộ sưu tập hiện vật có giá trị về lịch sử, văn
hóa trong đó, Bảo tàng sử dụng hàng ngàn hiện vật gốc để phục vụ cơng tác
trưng bày cố định, số hiện vật cịn lại phục vụ cho công tác trưng bày chuyên đề,
triển lãm lưu động và công tác nghiên cứu khoa học. Thông qua các hiện vật


14
trưng bày, Bảo tàng Quốc gia Lào đã trực tiếp góp phần giáo dục truyền thống
lịch sử cách mạng, khơi dậy lòng yêu nước, yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc
cho đoàn viên, học sinh, sinh viên, đồng thời góp phần quảng bá các giá trị văn
hóa, lịch sử của đất nước đến với cơng chúng ở ngồi nước.
Tuy nhiên, trước nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân ngày càng cao
như hiện nay, hoạt động của Bảo tàng Quốc gia Lào nói chung và cơng tác trưng
bày tại Bảo tàng nói riêng chưa theo kịp với yêu cầu đổi mới để thu hút công
chúng đến với Bảo tàng.Để giá trị hiện vật tại Bảo tàng được phát huy, thu hút
đơng đảo cơng chúng trong và ngồi nước đến xem và tìm hiểu thì địi hỏi các

cấp quản lý trong ngành văn hóa của Lào mà trực tiếp là Bảo tàng Quốc gia Lào
cần có những hướng tiếp cận mới trong vấn đề quản lý hoạt động trưng bày, phù
hợp với xu hướng phát triển chung của bảo tàng thế giới để hoạt động của Bảo
tàng ngày càng đạt hiệu quả cao trong đó có những đóng góp không nhỏ của
công tác trưng bày. Để đạt được điều này, Bảo tàng Quốc gia Lào cần đẩy mạnh
công tác tuyên truyền quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng, trang
website của đơn vị để giới thiệu nội dung hoạt động của Bảo tàng; giới thiệu về
các di tích lịch sử văn hóa của địa phương, đặc biệt là công tác quảng bá bảo vật
quốc gia, các bộ sưu tập cổ vật, các hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa để thu hút
cơng chúng đến tham quan Bảo tàng; đổi mới nội dung và hình thức phần trưng
bày cố định, kết hợp yếu tố truyền thống và trang thiết bị hiện đại để tăng tính
hấp dẫn thu hút người xem. Bảo tàng Quốc gia Lào cũng cần tăng cường tổ chức
trưng bày, triển lãm chuyên đề tại Bảo tàng và các địa phương, nhất là tại các
điểm trường học để giới thiệu, quảng bá và phát huy giá trị của các bộ sưu tập
hiện vật đang lưu giữ; đa dạng hóa hoạt động Bảo tàng; xây dựng kế hoạch “Học
tập suốt đời trong Bảo tàng” để phối hợp với các Bảo tàng khảo cứu địa phương,
các trường học trong việc đổi mới phương pháp học lịch sử truyền thống gắn với


15
tham quan thực tế tại Bảo tàng, di tích lịch sử văn hóa... góp phần bảo tồn, phát
huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống của Vương quốc Lào.
3.3.5. Đổi mới quản lý các hoạt động giáo dục tuyên truyền
Công tác giáo dục, tuyên truyền tại bảo tàng rất phong phú cả về nội dung
và các hình thức cũng như phương pháp thể hiện. Đối với những đối tượng
tuyên truyền khác nhau thì hình thức và phương pháp cũng khác nhau. Vì vậy,
đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục, tuyên truyền tại bảo tàng quốc gia
Lào là cần củng cố, duy trì thường xun chế độ thơng tin thời sự theo quy định.
Chú trọng đổi mới phương thức hoạt động theo hướng phát huy dân chủ, tăng
cường đối thoại giữa cán bộ thuyết minh và khách tham quan, khắc phục tình

trạng thơng tin một chiều. Kết hợp chặt chẽ giữa các loại hình, phương tiện
trong tuyên truyền, giáo dục để nâng cao hiệu quả đồng thời, bảo đảm tốt hơn
trang thiết bị, kỹ thuật cho công tác tuyên truyền, giáo dục tại bảo tàng cũng như
trong quá trình trưng bày triển lãm lưu động. Bên cạnh đó, Bảo tàng Quốc gia
Lào cũng cần đổi mới cơ chế quản lý và phương thức, bảo đảm cơ sở vật chất,
trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật cho công tác tuyên truyền, giáo dục. Phát
huy sức mạnh tổng hợp, huy động mọi nguồn lực, ngân sách để bảo đảm cơ sở
vật chất, mua sắm trang thiết bị, phương tiện cho hoạt động tuyên truyền, giáo
dục.
Như vậy, để thực hiện tốt chức năng giáo dục, phát huy hơn nữa vai trò của
Bảo tàng Quốc gia Lào trong đời sống xã hội, để bảo tàng thật sự hấp dẫn, thu
hút ngày một đơng hơn khách tham quan thì bảo tàng cần khơng ngừng đổi mới,
đa dạng hóa các hoạt động, hướng tới mục tiêu phục vụ công chúng một cách tốt
nhất. Để tạo được môi trường tốt cho khách tham quan, học tập, các trưng bày
của bảo tàng phải hấp dẫn và có tính giáo dục, gắn với nhu cầu của xã hội đương
đại, nhu cầu của công chúng. Thông tin về cuộc trưng bày phải được chuyển tới


16
công chúng trước khi họ đến với bảo tàng để họ có sự chuẩn bị trước về những
điều họ sẽ được học. Các bài viết trưng bày phải ngắn gọn, dễ hiểu và khuyến
khích người đọc. Bảo tàng Quốc gia Lào phải tạo cho họ sự thuận tiện và thoải
mái khi họ đến thăm bảo tàng.
Nội dung thông tin là cơ sở để xác định hình thức, phương pháp, phương
tiện tuyên truyền, quyết định chất lượng, hiệu quả tuyên truyền, giáo dục. Vì thế,
nội dung tuyên truyền, giáo dục phải được lựa chọn, biên tập kỹ lưỡng, có tính
chủ động cao, sử dụng tổng hợp các phương pháp hệ thống hóa, chun gia, lịch
sử và lơ-gic, có tính thời sự cao. Việc tổ chức thông qua nội dung phải bảo đảm
chặt chẽ, phát huy dân chủ và trí tuệ tập thể. Cung cấp nội dung thông tin phải
bảo đảm rõ nguồn gốc, có căn cứ chính xác, bám sát đường lối, chủ trương,

chính sách của Đảng và Nhà nước. Cơ cấu thơng tin hợp lý, khắc phục tình trạng
trùng lặp hoặc lượng thơng tin nghèo nàn. Tăng tính thời sự, tính tư tưởng, tính
khoa học, lý giải thấu đáo, bình luận sâu sắc, có tính thuyết phục cao đối với
những vấn đề mà các đối tượng khách tham quan quan tâm. Cần coi trọng thông
tin những vấn đề về đường lối, chiến lược, sách lược mới của Đảng và Nhà nước
Lào trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế - xã hội … trong đó, đặt lên hàng đầu
việc định hướng đúng đắn và kịp thời những thông tin quan trọng của đất nước;
biểu dương, cổ vũ động viên những nhân tố mới và những tập thể, cá nhân điển
hình, tiên tiến của phong... Mở rộng tuyên truyền đối ngoại bằng nhiều hình
thức, phương pháp sắc bén và hấp dẫn, hiệu quả cao, nhằm tạo ra sự nhất trí về
chính trị tư tưởng.
Hoạt động giáo dục, tuyên truyền là một trong những khâu cơng tác quan
trọng của bảo tàng, chính vì vậy, các cấp quản lý của Bảo tàng Quốc gia Lào cần
có nhận thức đúng đắn về hoạt động này, có những bước đi tích cực cả về đường
lối và phương pháp tiếp cận, quản lý để hoạt động giáo dục, tuyên truyền tại bảo


17
tàng thực sự phát huy được hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển của khơng chỉ
bảo tàng mà cịn là sự phát triển chung của nền văn hóa Lào giàu bản sắc.
3.4. Tăng cường quản lý nguồn lực
3.4.1. Tăng cường công tác quản lý cán bộ viên chức
Trong việc quản lý đội ngũ cán bộ, công chức bảo tàng thì việc quản lý cán
bộ chun mơn chiếm vị trí rất quan trọng. Một bảo tàng dù là nâng cao trình độ
bảo quản hiện vật, thiết kế trưng bày, nghiên cứu khoa học hay phục vụ công
chúng, giáo dục xã hội, thì cán bộ chun mơn – kỹ thuật ln có tác dụng quyết
định. Muốn xây dựng được bảo tàng thì nhất định phải xây dựng đội ngũ cán bộ
có chun mơn kỹ thuật có tổ chất nghiệp vụ chính trị tốt, được bố trí cơng việc
hợp lý, tương đối ổn định, lâu dài.
Bảo tàng là nơi hội tụ tri thức của nhiều ngành khoa học và chuyên môn

khác nhau. Vì thế, u cầu đối với cán bộ chun mơn kỹ thuật, khơng những
phải có tổ chất mà cịn phải có tri thức về bảo tàng học, phải nắm vững việc sử
dụng kỹ thuật liên quan đến mạng thông tin, thơng thọa một ngoại ngữ, hơn nữa
phải có năng lực nghiên cứu khoa học.
Với đặc thù của Bảo tàng Quốc gia Lào, mỗi cán bộ quản lý trong bảo tàng
phải luôn luôn phấn đấu cố gắng trở thành chuyên gia trong lĩnh vực chun
mơn của mình, phải năng động, sáng tạo, khơng những học tập, nâng cao trình
độ chun mơn, trình độ lý luận, phương pháp quản lý, các lãnh đạo phải là
những người đi đầu trong việc học tập nâng cao tri thức, chuyên môn, ngoại ngữ
và khoa học – kỹ thuật.
Trong vấn đề bổ nhiệm cán bộ quản lý bảo tàng, nên ưu tiên, lựa chọn
những cán bộ có chun mơn lịch sử, hoặc bảo tàng, có tâm huyết với ngành di
sản văn hóa và có trình độ năng lực quản lý.


18
3.4.2. Tăng cường đầu tư tài chính
Chúng ta biết rằng, tài chính là khâu thiết yếu, là điều kiện quan trọng để
tiến hành các hoạt động có hiệu quả đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị
di sản văn hóa nói chung và bảo tàng nói riêng. Do đó, Quy chế tổ chức và hoạt
động của Bảo tàng Quốc gia Lào quy định, các nguồn kinh phí của Bảo tàng
Quốc gia Lào bao gồm: Nguồn ngân sách nhà nước cấp; nguồn thu sự nghiệp
của bảo tàng, nguồn tài trợ và nguồn khác.
Trên thực tế, Bảo tàng Quốc gia Lào trong thời gian dài hoạt động cơ bản
dựa vào nguồn kinh phí chủ yếu do ngân sách nhà nước cấp, nguồn kinh phí thu
từ hoạt động dịch vụ và nguồn kinh phí xã hội hóa bảo tàng hầu như khơng có.
Với số kinh phí được cấp ít ỏi, rất khó cho Bảo tàng tổ chức hoạt động hiệu quả
cho công tác trưng bày và nghiên cứu sưu tầm.
Tất cả các hoạt động của Bảo tàng hoạt động có hiệu quả hay khơng phục
thuộc rất lớn vào kinh phí để hoạt động. Thiếu kinh phí thì nhiều hoạt động sẽ bị

chậm lại, chưa nói là ngừng trệ. Vì vậy trong thời gian tới lãnh đạo Bảo tàng
Quốc gia Lào một mặt cần thực hiện tốt việc thu chi tài chính do nhà nước cấp
mặt khác phải vận động cơng chúng, các tổ chức, các cơng ty, các nhà bảo
tâm...đóng góp kính phí cho bảo tàng. Đây là nguồn xã hội hóa rất quan trọng
góp phần cho Bảo tàng Quốc gia Lào hoạt động ngày một tốt hơn, đồng thời
tăng cường các hoạt động dịch vụ có ích phục vụ cho khách tham quan du lịch
để góp phần tăng nguồn thu cho bảo tàng hoạt động.
3.4.3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất - trang thiết bị kỹ thuật
Trên thực tế, Bảo tàng Quốc gia Lào trong thời gian dài hoạt động cơ bản
dựa vào nguồn kinh phí chủ yếu do ngân sách Nhà nước cấp, nguồn kinh phí thu
từ hoạt động dịch vụ và nguồn kinh phí xã hội hoá bảo tàng. Tất cả các hoạt
động của Bảo tàng có hiệu quả hay khơng phụ thuộc rất lớn vào kinh phí để hoạt


19
động. Thiếu kinh phí thì nhiều hoạt động sẽ bị chậm lại. Vì vậy, trong thời gian
tới lãnh đạo Bảo tàng Quốc gia Lào một mặt cần tiếp tục thực hiện tốt việc thu
chi tài chính do nhà nước cấp, mặt khác khai thác tốt các nguồn thu từ hoạt động
dịch vụ, xã hội hóa để đóng góp kinh phí, vật chất cho bảo tàng. Đây là nguồn
xã hội hóa rất quan trọng góp phần cho Bảo tàng Quốc gia Lào hoạt động ngày
một tốt hơn, đồng thời tăng cường các hoạt động dịch vụ có ích phục vụ cho
khách tham quan du lịch để góp phần tăng nguồn thu cho bảo tàng hoạt động, tái
đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị... để bảo tàng
hoạt động ngày càng tốt hơn.
Hiện nay, cơ sở vật chất và trang thiết bị kỹ thuật của Bảo tàng Quốc gia
Lào, đặc biệt là các thiết bị hiện đang phục vụ cho công tác nghiên cứu, kiêm kê,
bảo quản, trưng bày và phục vụ khách tham quan là những phương tiện kỹ thuật
công nghệ mới, tương đối hiện đại, gây ra khơng ít những khó khăn trong cơng
tác vận hành bởi vì khả năng sử dụng các thiết bị này của cán bộ trong bảo tàng
cịn có những hạn chế nhất định. Bên cạnh đó, cơng tác tham mưu, đề xuất việc

duy tu bảo dưỡng, sửa chữa, bảo hành hệ thống thiết bị kỹ thuật này cũng bị hạn
chế. Các thiết bị sử dụng hết thời gian khấu hao khi phải thay thế, vấn đề về kinh
phí được sử dụng để mua trang kỹ thuật cũng chưa được đầu tư kịp thời... đây
đều là những khó khăn cần sớm được khắc phục thì hoạt động của Bảo tàng
Quốc gia Lào mới có thể hướng tới sự phát triển bền vững, có chiều sâu, đáp
ứng nhu cầu ngày càng cao của công chúng.
3.5. Tăng cường quản lý các hoạt động dịch vụ
Hiện nay, hoạt động dịch vụ tại các bảo tàng đã trở nên phổ biến và không
thể thiếu trong mỗi bảo tàng. Thực tiễn cho thấy các bảo tàng áp dụng hình thức
này đã mang lại những hiệu quả đáng kể góp phần hỗ trợ cơng tác giáo dục,


20
quảng bá thu hút khách tham quan, tạo cơ sở để tăng nguồn thu nhập cho bảo
tàng.
Giống như các bảo tàng khác, trong những năm qua Bảo tàng Quốc gia Lào
cũng phát triển nhiều hoạt động dịch vụ tại bảo tàng và đã đạt được một số kết
quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, để cho hoạt động dịch vụ có chiều sâu và đi đúng
hướng thì cơng tác quản lý hoạt động này cần được thực hiện một cách triệt để
và tích cực. Trước hết Bảo tàng Quốc gia Lào cần nhận thức lại vai trị của hàng
lưu niệm, khơng nên coi đó là nơi kinh doanh đơn thuần để thu lợi nhuận, phải
xem đây là nơi giới thiệu các mặt hàng liên quan đến hiện vật hoặc các chủ đề
nội dung trưng bày của bảo tàng.
Một vấn đề quan trọng đối với việc mở các quầy hàng lưu niệm tại Bảo
tàng Quốc gia Lào là các sản phẩm được bày bán cho khách tham quan của bảo
tàng phải gắn với nội dung chủ đạo của bảo tàng, đặc biệt là các phần trưng bày
thực tế, chất lượng cao và thích ứng với các nhu cầu kỷ niệm khác nhau của du
khách, giá cả phải chăng. Ngoài việc xác định yêu cầu đối với mỗi sản phẩm
được bán tại các quầy hàng của bảo tàng, sự đa dạng của nó cũng cần được chú
trọng. Chính vì vậy, các sản phẩm bán tại đây phải phong phú về chất liệu cũng

như loại hình như: các hiện vật phục chế từ mẫu nguyên gốc có giá trị tiêu biểu
và độc đáo của bảo tàng, sản phẩm tủ công mỹ nghệ, các trang phục liên quan
đến các tộc người qua các thời kỳ lịch sử. Các ấn phẩm có liên quan đến bảo
tàng (các cuốn sách và các tập bưu ảnh giới thiệu các sưu tập hiện vật có giá trị
của bảo tàng, các cuốn sách mang tính chuyên khảo liên quan đến nội dung
trưng bày của bảo tàng, các cuốn sách hướng dẫn du lịch... do chính bảo tàng
soạn thảo và xuất bản hoặc do bảo tàng soạn thảo, hay do một tác giả soạn
thảo…Các đĩa hình, băng video, băng audio giới thiệu các hiện vật và sưu tập
tiêu biểu đang lưu giữ trong bảo tàng… Tuy nhiên, chính những món q lưu
niệm có thương hiệu hoặc được gắn logo của bảo tàng sẽ gợi lại cho khách tham


21
quan về những gì họ đã được xem trong các phần trưng bày về bảo tàng mà họ
đã đến thăm, chỉ có như vậy thì các sản phẩm được bày bán tại quầy hàng lưu
niệm mới mang lại hiệu quả cao như là một loại công cụ để giới thiệu, quảng bá
bảo tàng tới công chúng.
Bên cạnh việc phát triển các quầy hàng lưu niệm trong khuân viên bảo tàng
thì Bảo tàng Quốc gia Lào cịn có thể phát triển dịch vụ cho thuê mặt bằng nhằm
tận dụng hệ thống cơ sở vật chất sẵn có như: hội trường, khn viên sân vườn…
cho các tổ chức bên ngoài thuê mướn nhằm tăng nguồn thu cho bảo tàng, đồng
thời, thu hút lượng khách mới. Với dịch vụ này, người ta có thể tổ chức “các
buổi trao lễ giải thưởng, các buổi khiêu vũ, hội thảo và cemina, các buổi diễn
thuyết, gặp mặt... Tất nhiên, những hoạt động này phải thích ứng với nhiệm vụ
và các mục tiêu giáo dục của bảo tàng.
Từ những hoạt động đa dạng này thì việc tổ chức các loại hình dịch vụ tại
Bảo tàng Quốc gia Lào cần phải có sự quản lý chặt chẽ, theo những định hướng
phát triển chung của bảo tàng. Đây được coi là hoạt động khơng thể thiếu, chính
do bảo tàng tổ chức thực hiện. Tuy nhiên, Bảo tàng Quốc gia Lào là một thiết
chế văn hóa, khoa học và giáo dục phục vụ công chúng nên mọi hoạt động phải

lấy công chúng làm trung tâm. Hoạt động dịch vụ cũng là để phục vụ công
chúng nhưng việc phát triển khả năng kinh doanh phải được dựa trên cơ sở phù
hợp với nhiệm vụ, quyền hạn của bảo tàng và tổng thể chung. Trong quá trình tổ
chức thực hiện dịch vụ điều thiết nhất là phải luôn gắn việc kinh doanh với mục
tiêu giáo dục của qua Bảo tàng Quốc gia Lào, đáp ứng các nhu cầu chính đáng
của khách tham quan. Làm được những điều đó, bảo tàng vừa phục vụ cho mục
tiêu giáo dục, vừa giữ được uy tín của bảo tàng, lại có điều kiện “hịa nhập” với
xu thế phát triển của các bảo tàng trên thế giới.
3.6. Ứng dụng khoa học công nghệ vào quản lý hoạt dộng bảo tàng


22
Ở thế kỷ XXI, khoa học và công nghệ phát triển mạnh đã tạo ra sự đổi thay
toàn diện bộ mặt đời sống xã hội. Những thành tựu khoa học và công nghệ hiện
đại đã chi phối hầu hết lĩnh vực hoạt động và ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn,
đáp ứng được với yêu cầu của thời đại thông tin – thời đại của nền kinh tế tri
thức và công nghệ số.
Đối với cơ quan quản lý ngành, công việc đầu tiên được tiến hành để giữ
gìn và phát huy di sản văn hóa là việc quản lý tổng thể hiện vật tại kho cơ sở của
bảo tàng và di tích lịch sử văn hóa trên phạm vi cả nước. Đây là công việc vô
cùng quan trọng, không chỉ có ý nghĩa đặc biệt đối với cơng tác quản lý Nhà
nước về di sản văn hóa mà cịn phục vụ việc nghiên cứu tổng thể về di sản văn
hóa mà còn phục vụ việc nghiên cứu tổng thể về di sản văn hóa, đồng thời góp
phần ngăn chặn và xử lý có hiệu quả tình trạng mất cắp cổ vật, di vật và bảo vật
quốc gia.
Hiện vật bảo tàng là tài sản vô giá của Quốc gia, phải được quản lý chặt
chẽ và phải được phát huy tối đa giá trị lịch sử văn hóa của nó trong cộng đồng
dân tộc và cả nhân loại. Đối với những hoạt động của Bảo tàng Quốc gia Lào,
việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các khâu trong công tác của bảo tàng là
rất quan trọng, đây là nguồn lực lớn giúp bảo tàng giải quyết công việc một cách

khoa học, tỉ mỉ, nhanh chóng và chính xác nhằm kịp thời nâng cao chất lượng
quản lý, khai thác thông tin hiện vật, phục vụ đắc lực cho công việc bảo vệ và
phát huy giá trị di sản văn hóa.
Để nâng cao hiệu quả công việc trong các hoạt động của bảo tàng, Bảo tàng
Quốc gia Lào cần ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ tiên tiến
vào các khâu công tác nghiệp vụ của Bảo tàng như: công tác Kiểm kê – Bảo
quản; công tác Trưng bày và công tác Tuyên truyền giáo dục.
*

Công tác Kiểm kê – Bảo quản hiện vật bảo tàng


23
Bảo tàng Quốc gia Lào là nơi lưu giữ các tài liệu, hiện vật có giá trị về lịch
sử văn hóa. Để phục vụ cho việc chỉnh lý sổ sách và nâng cao hiệu quả công tác
quản lý, phục vụ khai thác hiện vật cho trưng bày, nghiên cứu và giáo dục được
nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Để việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý và khai thác
hiện vật thực sự có hiệu quả, Bảo tàng Quốc gia Lào cần gấp rút tập chung vào
các cơng việc chính sau đây:
−

Ban Giám đốc và cán bộ quản lý phụ trách kho cơ sở phải chú trọng và

quyết tâm đầu tư về trí tuệ, cơng sức và thời gian cho việc chỉnh lý và hoàn thiện
hệ thống hồ sơ, sổ đăng ký hiện vật, biểu mẫu của công tác kiểm kê. Tập chung
đăng ký vào sổ kiểm kê số hiện vật đang lưu giữ trong kho cơ sở và khối hiện
vật mới sưu tầm về nhập kho cơ sở. Ngoài ra, cũng nên xây dựng phần mềm
Quản lý thông tin hiện vật kho cơ sở Bảo tàng Quốc gia Lào bằng cơng nghệ tin
học.

−

Cần phải có kế hoạch và giao nhiệm vụ cụ thể cho các cán bộ thực

hiện triển khai và chủ động thực hiện công việc của mình. Cần phải tuyển chọn
cán bộ có trình độ nghiệp vụ bảo tàng, có thái độ khoa học nghiêm túc và sử
dụng thành thạo công nghệ thông tin, có tâm huyết với nghề, đào tạo và hướng
dẫn họ để họ sớm có thể đảm nhiệm tốt cơng việc được giao.
−

Nên đầu tư trang thiết bị hiện đại như máy chủ, máy tính và máy

scan... phục vụ riêng cho công tác quản lý thông tin hiện vật, Bảo tàng Quốc gia
Lào cũng cần chú trọng đến tính đồng bộ của các trang thiết bị, đây là cơ sở để
chương trình hoạt động tốt và ổn định.
−

Ngồi việc đầu tư trang thiết bị bảo quản hiện vật bảo tàng, Bảo tàng

Quốc gia Lào cần xây dựng phần mềm theo dõi và điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm
phù hợp với từng kho chất liệu hiện vật hoặc có thể xây dựng một phần mềm


24
quản lý hiện vật và theo dõi việc xuất nhập hiện vật trong từng kho bảo quản,
nếu làm được việc này sẽ giúp cho cán bộ bảo quản theo dõi sát sao hơn tình
trạng hiện vật, nắm bắt được chính xác các hiện vật đang bảo quản trong từng
kho, dễ dàng tìm kiếm hiện vật, biết được hiện vật đang được bảo quản ở vị trí
nào một cách nhanh chóng và thuận lợi.
*

Trong công tác Trưng bày và triển lãm

Việc sử dụng các trang thiết bị ánh sáng, điện tử, tin học hiện đại để tổ chức
phần trưng bày, triển lãm là hoàn toàn phù hợp với nhu cầu đổi mới các hoạt
động của bảo tàng. Sự kết hợp giữa trưng bày truyền thống và các thiết bị nghe
nhìn thơng tin số hóa sẽ tạo cho phần trưng bày thực sự mới lạ, sinh động và hớp
dẫn phù hợp với nhu cầu và trình độ của khách tham quan trong và ngoài nước,
đặc biệt là thế hệ trẻ, những lớp người đã và đang làm quen việc sử dụng các
loại thiết bị này.
Trưng bày Bảo tàng Quốc gia Lào hiện nay đã trở thành lạc hậu cả về ánh
sáng, âm thanh và các thiết bị khác phục vụ trưng bày. Do vậy, để trưng bày luôn
hấp dẫn và thu hút được cơng chúng đến tham quan, chúng tơi có một số đề xuất
như sau:
−

Bảo tàng Quốc gia lào cần nghiên cứu, đầu tư các trang thiết bị mới để

thay thế các máy móc đã cũ, hỏng, lạc hậu để đảm bảo cho các chương trình
hoạt động đồng bộ.
−

Tăng cường các thiết bị nghe nhìn tự động.

*

Cơng tác tun truyền giáo dục

Bảo tàng là một trong những thiết chế văn hóa góp phần quan trọng trong
cơng tác giáo dục cơng chúng, bảo tàng hoạt động vì nhu cầu xã hội của công

chúng, là cầu nối công chúng với quá khứ và tương lai. Cầu nối đó thực chất là


25
hoạt động giáo dục của các bảo tàng. Xét ở góc độ xã hội thì việc góp phần giáo
dục cơng chúng chính là lý do quan trọng nhất để các bảo tàng ra đời và tồn tại.
Vấn đề phục vụ công chúng từ lâu nay đã và đang được các bảo tàng trên
thế giới hết sức quan tâm. Với những quan niệm và tư duy mới thì mục tiêu duy
nhất và cuối cùng của các bảo tàng là phục vụ công chúng. Ngày nay, đối tượng
công chúng của bảo tàng được xác định rất rộng rãi và có nhu cầu nghiên cứu
tìm hiểu rất đa dạng. Với sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện kỹ thuật,
công nghệ thông tin, trình độ dân trí và nhu cầu hưởng thụ, thưởng thức văn hóa
của cơng chúng ngày càng cao hơn. Hoạt động giáo dục của bảo tàng phải đáp
ứng được nhu cầu cảm nhận và hiểu biết của công chúng. Thực tế đã cho thấy,
muốn phục vụ tốt công chúng đến tham quan bảo tàng và thực hiện chức năng
tuyên truyền giáo dục có hiệu quả chỉ với cơng tác thuyết minh thì có lẽ chưa đủ.
Thay vì như trước đây khách tham quan bảo tàng được tiếp cận một cách thụ
động với những gì bảo tàng đưa ra, thì nay các bảo tàng đã chủ động khuyến
khích và tạo điều kiện cho khách tham quan tự khám phá và khai thác các giá trị
của hiện vật bảo tàng. Để làm được điều đó, bảo tàng cần tạo dựng những
chương trình cho các đối tượng cơng chúng khác nhau, xây dựng những “khơng
gian giáo dục” hay “góc thơng tin”, đặc biệt hướng tới công chúng tiềm năng là
đối tượng học sinh các trường phổ thông.
3.7. Tăng cường công tác thanh kiểm tra
Đối với bảo tàng, kiểm tra là một công tác rất quan trọng trong quá trình
tổ chức và quản lý bảo tàng, mục đích của kiểm tra là nhằm điều chỉnh những
nhận thức cũng như hành vi sai trái trong q trình tổ chức hoạt động của mình.
Cơng tác thanh kiểm tra nói chung đóng vai trị quan trọng trong mọi
ngành nghề, mọi lĩnh vực. Nhờ đó cơng tác thanh tra Nhà nước có thể nắm được
thực chất những mặt mạnh, yếu cũng như khả năng phát triển của toàn bộ nền