Giáo trình Hàn ống chất lượng cao - ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật Nam Định

MỤC LỤC
MỤC LỤC .......................................................................................................................... 1
LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................................... 5
Bài 1. Hàn ống chất lượng cao bằng phương pháp hàn hồ quang que hàn thuốc bọc ......... 6
1.1. Mục tiêu ....................................................................................................................... 6
1.2. Nội dung ...................................................................................................................... 6
1.2.1. Mối ghép hàn ống ................................................................................................... 6
1.2.2. Kích thước mối hàn................................................................................................. 8
1.2.3. Vật liệu hàn ............................................................................................................. 9
1.2.4. Chế độ hàn .............................................................................................................. 9
1.2.5. Vị trí hàn ống .......................................................................................................... 9
1.2.6. Kỹ thuật hàn .......................................................................................................... 10
1.2.7. Các khuyết tật thường gặp ...................................................................................... 14
1.3. Bài tập 1. Hàn nối ống ở thế rơi (2G) ........................................................................ 17
1.3.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 17
1.3.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ..................................................... 17
1.3.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 18
1.3.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 18
1.3.5. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 19
1.3.6. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 19
1.3.7. làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn ............................................................. 22
1.4. Bài tập 2. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang cố định (vị trí 5G) .................................. 23
1.4.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 23
1.4.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 24
1.4.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 24
1.4.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 25
1.4.5. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 25
1.4.6. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 26
1.4.7. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 30
1.5. Bài tập 3. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang cố định (vị trí 5G)................................. 31
1.5.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 31

1.5.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 31
1.5.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 32
1.5.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 32
1.5.5. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 33
1.5.6. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 33
1.5.7. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 37
1


Bài 2. Hàn ống chất lượng cao bằng kỹ thuật hàn khí oxy - khí cháy ........................ 38
2.1 . Mục tiêu .................................................................................................................... 38
2.2. Nội dung .................................................................................................................... 38
2.2.1. Mối ghép hàn ống ................................................................................................. 38
2.2.2. Kích thước mối hàn............................................................................................... 39
2.2.3. Vật liệu hàn ........................................................................................................... 40
2.2.4. Công suất ngọn lửa ............................................................................................... 40
2.2.5. Vị trí hàn ống ........................................................................................................ 40
2.2.6. Kỹ thuật hàn .......................................................................................................... 41
2.2.7. Các khuyết tật thường gặp .................................................................................... 43
2.3. Bài tập 1. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang, quay được (1G) ................................... 44
2.3.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 44
2.3.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 45
2.3.3. Chọn công suất ngọn lửa (theo bảng) .................................................................. 46
2.3.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 46
2.3.5. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 46
2.3.6. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 47
2.3.7. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 47
Bài 3. Hàn ống chất lượng cao bằng thiết bị hàn TIG ................................................. 49
3.1. Mục tiêu ..................................................................................................................... 49
3.2. Nội dung .................................................................................................................... 49

3.2.1. Mối ghép hàn ống ................................................................................................. 49
3.2.2. Kích thước mối hàn............................................................................................... 51
3.2.3. Vật liệu hàn ........................................................................................................... 51
3.2.4. Chế độ hàn ............................................................................................................ 52
3.2.5. Vị trí hàn ống ........................................................................................................ 53
3.2.6. Kỹ thuật hàn .......................................................................................................... 53
3.2.7. Các khuyết tật thường gặp .................................................................................... 54
3.3. Bài tập 1. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang cố định (5G) ............................................ 56
3.3.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 56
3.3.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 57
3.3.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 58
3.3.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 58
3.3.4. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 59
3.3.5. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 59
3.3.6. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 63
3.4. Bài tập 2. Hàn nối ống ở vị trí chếch 450 cố định (vị trí 6G) ..................................... 64
2


3.4.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 64
3.4.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 64
3.4.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 65
3.4.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 66
3.4.5. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 67
3.4.6. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 67
3.4.7. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 71
Bài 4. Hàn ống chất lượng cao bằng thiết bị hàn bán tự động MIG/MAG ................ 73
4.1. Mục tiêu ................................................................................................................... 73
4.2. Nội dung .................................................................................................................... 73
4.2.1. Mối ghép hàn ống ................................................................................................. 73

4.2.2. Kích thước mối hàn............................................................................................... 75
4.2.3. Vật liệu hàn ........................................................................................................... 76
4.2.4. Chế độ hàn ............................................................................................................ 76
4.2.5. Vị trí hàn ống ........................................................................................................ 77
4.2.6. Kỹ thuật hàn .......................................................................................................... 77
4.2.7. Các khuyết tật thường gặp .................................................................................... 81
4.3. Bài tập 1. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang, ống quay (vị trí 1G)................................ 83
4.3.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 83
4.3.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 84
4.3.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 84
4.3.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 85
4.3.5. Gá phơi đúng vị trí hàn ......................................................................................... 85
4.3.6. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 85
4.3.7. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 88
4.4. Bài tập 2. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang cố định (vị trí 5G) .................................. 89
4.4.1. Đọc bản vẽ ............................................................................................................ 89
4.4.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn ................................................... 89
4.4.3. Chọn chế độ hàn ................................................................................................... 90
4.4.4. Hàn đính kết cấu ống ............................................................................................ 90
4.4.5. Tiến hành hàn ....................................................................................................... 91
4.4.6. Làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn............................................................ 94
Bài 5. Hàn ống chất lượng cao bằng thiết bị hàn tự động dưới lớp thuốc.................. 96
5.1 Mục tiêu ...................................................................................................................... 96
5.2. Nội dung .................................................................................................................... 96
5.2.1. Nguyên lý, đặc điểm .............................................................................................. 96
5.2.2. Vật liệu dùng trong hàn SAW ............................................................................... 99
3


5.2.3. Kỹ thuật hàn hàn ống thép .................................................................................. 104

5.3. Các loại khuyết tật mối hàn ................................................................................... 113

4


LỜI NĨI ĐẦU
Ngành cơng nghệ hàn ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp
như chế tạo máy, xây lắp cơng trình cơng nghiệp và dân dụng, đóng tàu, năng lượng, hóa chất, v,
v. Do nhu cầu của cơng cuộc hiện đại hóa đất nước, nhu cầu nguồn nhân lực có kiến thức và kỹ
năng tay nghề vững vàng, làm chủ công nghệ hàn ống để tham gia thi công chế tạo và lắp đặt các
đường ống thép trong các cơng trình trọng điểm Quốc gia trên cả nước. Kể từ năm 1966 đến nay,
trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định đã đào tạo ra trường hàng nghìn Kỹ sư, Giáo viên
dạy nghề, Kỹ thuật viên công nghệ hàn và CĐN-TCN Hàn. Lực lượng này đang làm việc có hiệu
quả trong hầu hết các lĩnh vực cơng nghiệp và đào tạo.
Giáo trình Modul hàn ống chất lượng cao ra đời có thể làm tài liệu giảng dạy và học tập
MĐ 14 hàn ống chất lượng cao; Thời lượng đào tạo MĐ này là 120 giờ theo chương trình đào tạo
TCN – CDN hàn của Bộ LĐTB Và XH ban hành. Ngồi ra giáo trình này cũng làm tài liệu tham
khảo cho HSSV bậc đại học khi xây dựng quy trình hàn ống chất lượng cao; Làm tài liệu bồi
dưỡng và đào tạo nâng bậc thợ cho công nhân đang làm việc tại các nhà máy xí nghiệp,...
Giáo trình Modul hàn ống chất lượng cao bao gồm năm bài học tương ứng với 5 phương
pháp hàn khác nhau, mỗi bài học bao gồm hai phần, phần lý thuyết cơ bản và các bài tập ứng
dụng hàn ống ở các vị trí hàn khác nhau: Bài 1 hàn ống chất lượng cao bằng phương pháp hàn hồ
quang tay; Bài 2 hàn ống chất lượng cao bằng phương pháp hàn Oxy-Axetilen; Bài 3 hàn ống
chất lượng cao bằng thiết bị hàn TIG; Bài 4 hàn ống chất lượng cao bằng thiết bị hàn MIG/MAG;
Bài 5 hàn ống chất lượng cao bằng thiết bị hàn tự động dưới lớp thuốc.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Bộ môn CK Hàn, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật
Nam Định đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc biên soạn giáo trình này. Tuy nhiên do những
hạn chế về mặt kiến thức, kinh nghiệm cũng như thời gian,...do đó khơng thể tránh khỏi những
thiếu sót. Chúng tơi xin trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp của đồng nghiệp và bạn đọc.
Những ý kiến đóng góp xin gửi về địa chỉ sau:

Bộ mơn CK Hàn, Khoa Cơ khí, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định
SDT: 0915562256
Email:
Nhóm tác giả

5


Bài 1. Hàn ống chất lượng cao bằng phương pháp hàn hồ quang que
hàn thuốc bọc
1.1. Mục tiêu
- Đọc các bản vẽ kết cấu ống.
- Tính chọn chế độ hàn ( dh, ih, vh,), kích thước mối hàn, sai số cho phép 2%
- Với mọi kết cấu ống, gá lắp chắc chắn, không biến dạng, đồng trục.
- Hàn mối hàn một lớp, nhiều lớp ở các tư thế trong không gian đảm bảo,
ngấu chắc, không bị nứt, lẫn xỉ, rỗ hơi, vón cục, biến dạng, có tính thẩm mỹ, đúng
thời gian quy định.
- Kiểm tra chất lượng mối hàn, kết cấu hàn bằng dầu, kính lúp, thử áp suất
phát hiện 100% khuyết tật.
- Sửa chữa mối hàn, kết cấu hàn đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật.
1.2. Nội dung
1.2.1. Mối ghép hàn ống
1. Các dạng mối ghép hàn

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)
Hình 1.1 - Các dạng mối ghép hàn ống

6


(a).Mối ghép giáp mối không vát mép
(b).Mối ghép giáp mối vát mép chữ V đều
(c).Mối ghép giáp mối vát mép chữ U
(d).Mối ghép giáp mối vát mép chữ V lệch
(e).Mối ghép chồng nối (ống lồng)
2. Chuẩn bị mối ghép hàn
Tùy thuộc vào hướng hàn mà ta chuẩn bị mối ghép hàn như sau:

(a)

(b)

Hình 1.2 - Chuẩn bị mối ghép hàn
(a) Mối ghép dùng cho hàn từ trên xuống
(b) Mối ghép dùng cho hàn từ dưới lên
Độ lệch mép ống cho phép khơng vượt q 1,6 mm.

(a)

(b)

Hình 1.3 - Độ lệch mép ống khi hàn đính

7


(a)Hai ống không bị lệch mép
(b)Hai ống bị lệch mép
Với ống có đường kính dưới 150 mm, hàn đính 3 mối đính cách đều theo chu
vi ống. Ống có đường kính từ 150 ÷ 250 mm, hàn đính 4 mối đính cách đều theo
chu vi ống. Những ống có đường kính lớn hơn thì ta hàn đính sao cho khoảng cách
giữa các mối hàn đính từ 200 ÷ 250 mm. Các mối hàn đính đủ bền trong q trình
hàn, chiều dài mối hàn đính khơng q 15 mm.
1.2.2. Kích thước mối hàn
Dạng liên kết và mối hàn (loại 1)

(tiết diện ngang của liên kết)

(tiết diện ngang của mối hàn)

s = s1

a

B

H

1÷1,5

0÷0,5

3÷6

0,5÷1,5

2

0÷2

4÷7

0,5÷2,5

3

0÷2

4÷7

0,5÷2,5

4

1,5÷3

5÷8

1÷3

Dạng liên kết và mối hàn (loại 2)
Dạng liên kết và mối hàn
(S = S1)

S

a

c

B

6÷8

9÷11

9÷11

12÷14
1,2÷1,6 1,6

b

1+0,1B a+(2÷4)

12÷14

15÷18

15÷17

19÷21
8

H

h

0÷2,5


18÷20

22÷24

21÷23

25÷28

...

...

...

...

...

...

...

1.2.3. Vật liệu hàn
Khi hàn từ dưới lên ta sử dụng que hàn thuốc bọc như: E6013, E7016,
E7018, E8016, E9016,...
Khi hàn từ trên xuống ta sử dụng que hàn thuốc bọc như: E6010-G, E7010G, E7018-G, E8018-G, E9018-G,...
Thực hiện lớp hàn lót nên sử dụng que hàn có đường kính nhỏ Ø2,5 mm;
Ø2,6 mm. Các lớp tiếp theo nên sử dụng que hàn có đường kính lớn hơn để tăng
năng suất hàn: Ø3,2 mm; Ø4,0 mm; Ø5,0 mm;...
1.2.4. Chế độ hàn
Chọn chế độ hàn theo bảng thực nghiệm sau:
Đường kính

Cường độ dòng

Cường độ dòng điện

Cường độ dòng diện

que hàn (mm)

điện hàn bằng (A)

hàn từ trên xuống (A)

hàn từ dưới lên (A)

2,5

40÷70

50÷90

40÷60

3,2

70÷110

70÷120

60÷90

4,0

90÷130

90÷160

70÷110

5,0

110÷160

110÷190

90÷130

...

...

...

...

1.2.5. Vị trí hàn ống
Trên tồn bộ chu vi của mối hàn nối ống ta coi như 1 mặt đồng hồ thì các vị
trí hàn được chia như hình vẽ:
9


Hình 1.4-Vị trí hàn ống
1.2.6. Kỹ thuật hàn
Xác định điểm khởi đầu và kết thúc trong mỗi lớp hàn ta hàn quá thêm từ 4 ÷
6 mm. Phần hàn quá thêm này được mài mỏng để thực hiện nối que và kết thúc mỗi
đường hàn.

Hình 1.5a-Điểm khởi đầu và kết

Hình 1.5b-Điểm khởi đầu và kết

thúc khi hàn từ trên xuống

thúc khi hàn từ dưới lên

Góc độ que hàn: góc làm việc của que hàn phụ thuộc vào vị trí hàn và vị trí
các đường hàn.
10

(a)

(b)

(c)

(d)

Hình 1.6-Góc làm việc của que hàn
Hàn đường hàn lót(b); (c); (d) Hàn các đường hàn trung gian, phủ
Góc di chuyển của que hàn phụ thuộc vào vị trí hàn và hướng hàn.

11


(a)

(b)
Hình 1.7-Góc di chuyển của que hàn

(a) Khi hàn từ trên xuống
(b) Khi hàn từ dưới lên
- Dao động que hàn
+ Khi hàn đường hàn lót từ trên xuống ta tựa phần thuốc bọc que hàn vào 2
mép phôi và dao động mỏ hàn quanh mặt phẳng chứa trục đường hàn. Khi nối que
hàn ta nên mài mỏng phần cuối của que hàn trước đó.

Hình 1.8a-Mặt cắt ngang
khi hàn xong lớp lót

Hình 1.8b-Dao động que
hàn khi hàn lót từ trên
xuống

Hình 1.8c-Vị trí nối que
hàn ở lớp lót

+ Khi hàn đường hàn lót từ dưới lên ta dao động que hàn lắc ngang theo hình
răng cưa; bán nguyệt; chữ U…

Hình 1.9a-Dao
động hình răng cưa

Hình 1.9b-Dao
động hình bán
nguyệt

Hình 1.9d-Vị trí
Hình 1.9c-Dao
động hình chữ U

12

nối que hàn


+ Khi hàn lớp trung gian và lớp phủ dao động lắc ngang que hàn theo hình
răng cưa; bán nguyệt…

Hình 1.10a-Sắp xếp

lớp hàn trung gian

Hình 1.10b-Dao động que
hàn khi hàn từ trên xuống

Hình 1.10c-Dao động que
hàn khi hàn từ dưới lên

Hình 1.11a-Sắp xếp
lớp hàn phủ

Hình 1.11b-Dao động que
hàn khi hàn từ trên xuống

Hình 1.11c-Dao động que
hàn khi hàn từ dưới lên

Nối que hàn: gây hồ quang cách điểm ngắt hồ quang của que hàn trước
khoảng 12 mm, dùng hồ quang dài và đưa đến điểm nối que.

Hình 1.12-Vị trí nối que hàn
- Khi hàn ta sử dụng hồ quang ngắn.

13


1.2.7. Các khuyết tật thường gặp
1. Cháy cạnh
Cháy cạnh làm giảm tiết diện của liên kết hàn, tạo sự tập chung ứng suất cao
và dẫn đến sự phá huỷ của kết cấu ống trong q trình sử dụng.

Ngun nhân
- Dịng điện hàn quá lớn
- Chiều dài cột hồ quang quá lớn

Hình 1.13a-Cháy cạnh ở lớp phủ

- Góc độ que hàn và cách đưa que
hàn chưa hợp lý
- Sử dụng chưa đúng kích thước
Hình 1.13b-Cháy cạnh ở lớp trung
gian

que hàn
Biện pháp khắc phục

- Khi dao động mỏ sang hai bên mối hàn có thời gian dừng để cho kim loại
phụ điền đầy vào hai bên.
- Đảm bảo đúng góc độ chuyển động của que hàn
- Điều chỉnh lại dòng điện hàn
- Điều chỉnh lại chiều dài cột hồ quang
- Điều chỉnh lại vận tốc hàn và kích thước que hàn cho phù hợp
2. Lẫn xỉ
Nguyên nhân
- Dòng điện hàn quá nhỏ, khơng đủ nhiệt lượng
để cung cấp cho kim loại nóng chảy và xỉ khó thốt ra
Hình 1.14-Mối hàn rỗ xỉ

khỏi vũng hàn.
14

- Mép hàn chưa được làm sạch xỉ hoặc khi
hàn đính hay hàn nhiều lớp chưa gõ sạch xỉ.
- Góc độ hàn chưa hợp lý và tốc độ hàn quá cao.
- Tốc độ làm nguội quá nhanh, xỉ không kịp thốt ra ngồi.
Biện pháp khắc phục
- Tăng dịng điện hàn cho thích hợp, hàn bằng hồ quang ngắn.
- Làm sạch vật hàn trước khi hàn, gõ sạch xỉ ở mối hàn đính và các lớp hàn.
- Thay đổi góc độ và phương pháp di chuyển que hàn cho hợp lý, giảm tốc
độ di chuyển của que hàn tránh xỉ trộn lẫn vào trong vũng hàn hoặc chảy về phía
trước vũng hàn.
3. Không ngấu
Nguyên nhân
- Mép hàn chuẩn bị chưa hợp lý, lượng
dư gia cơng để q lớn.
- Dịng điện hàn quá nhỏ hoặc tốc độ hàn Hình 1.15-Mối hàn khồn ngấu
quá nhanh
- Góc độ que hàn và cách đưa que hàn không hợp lý
- Chiều dài cột hồ quang quá lớn
Biện pháp khắc phục
- Làm sạch liên kết trước khi hàn, giảm lượng dư gia cơng
- Tăng dịng điện hàn và giảm tốc độ hàn ...

15


4. Lõm bề mặt lớp hàn lót
Nguyên nhân
- Tốc độ hàn nhỏ
- Sử dụng hồ quang

dài
- Dịng điện hàn lớn

Hình 1.16- Lõm bề mặt lớp hàn lót

Biện pháp khắc phục
- Tăng tốc độ hàn
- Rút ngắn chiều dài hồ quang
- Giảm dịng điện hàn
1.2.7.5. Mối hàn lót q ngấu
Ngun nhân
- Dòng điện hàn lớn
- Khe hở lắp ghép lớn
- Dao động chưa hợp lý (biên độ
nhỏ)

Hình 1.17-Mối hàn lót q ngấu
Biện pháp khắc phục
- Tăng dòng điện hàn
- Thay đổi cách dao động

16


1.3. Bài tập 1. Hàn nối ống ở thế rơi (2G)
1.3.1. Đọc bản vẽ

Hình 1.18-Liên kết hàn nối ống ở thế rơi (vị trí 2G)
Trên hình là bản vẽ liên kết hàn nối ống có vát mép ở thế rơi (2g). gồm hai
chi tiết ống có đường kính ngồi 110 mm, chiều dày 8 mm, hàn theo chu vi ống.

Kích thước mối hàn:
- Mặt ngấu có kích thước: bề rộng 4 ÷ 7 mm, chiều cao từ 0 ÷ 2,5 mm
- Mặt ngồi có kích thước: bề rộng 10 ÷ 12 mm, chiều cao từ 0 ÷ 2,5 mm
1.3.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn
1. Thiết bị và dụng cụ
Máy hàn hồ quang xoay chiều hoặc một chiều có đầy đủ dây tiếp đất, bàn
ghế hàn, đồ gá hàn, kính hàn, găng tay da, máy mài, búa nguội, bàn chải sắt, búa gõ
xỉ, kìm rèn, thước lá, thước đo góc, dưỡng kiểm tra mối hàn, máy sấy que hàn,
trang bị bảo hộ lao động.
17


2. Phơi hàn
Thép ống CT3 hoặc tương đương, có đường kính ngồi 110 mm, chiều dài
100 mm, chiều dày 8 mm, góc vát 350, số lượng 4 ống/sinh viên/ca

Hình 1.19-Phơi hàn
3. Vật liệu hàn
- Que hàn thép các bon thấp E6013 Ø2,5 mm và Ø 3,2 mm (Kim tín KT421)
số lượng 0,5kg/sinh viên/ca.
1.3.3. Chọn chế độ hàn
- Đường hàn lót
Đường kính que hàn: dqh = 2,5 mm
Cường độ dịng điện hàn Ih = 50  70 A
- Các đường hàn tiếp theo
Đường kính que hàn: dqh = 3,2 mm
Cường độ dòng điện hàn: Ih = 70  90 A
1.3.4. Hàn đính kết cấu ống
- Đặt phơi ống lên đồ gá định tâm (khối v), căn chỉnh khe hở 3,2 ÷ 4 mm
hoặc gá phơi như hình vẽ.

18


- Hàn đính chắc chắn, mối hàn đính khơng nên hàn trực tiếp vào mép hàn lớp
lót, nên hàn đính vào phần ngồi của chiều dày ống (như hình vẽ). Độ lệch giữa hai
mép ống khơng vượt q 1,6 mm.

Hình 1.20a-Căn chỉnh, kẹp chặt

Hình 1.20b-Vị trí các mối đính

1.3.5. Gá phơi đúng vị trí hàn
Gá phơi ở thế rơi (đường sinh ống vng góc với mặt phẳng hình chiếu bằng,
vị trí 2G).

Hình 1.21- Gá phơi ở vị trí 2G
1.3.6. Tiến hành hàn
1. Hàn lớp lót
- Sử dụng hồ quang ngắn: lhq ≤ dqh
- Gây hồ quang tại vị trí cách mối hàn đính bất kỳ từ 10 ÷ 15 mm, khi thấy
bể hàn hình thành giữa hai mép phơi thì đưa que hàn đi theo đường thẳng. Khi bắt
đầu hình thành lỗ khóa thì tiến hành dao động lắc ngang.
19


- Dao động lắc ngang que hàn theo theo kiểu răng cưa lệch hoặc vòng tròn
lệch, tùy thuộc vào độ rộng của khe hở lắp ghép.

Hình 1.22a-Dao động theo hình

Hình 1.22b-Dao động theo hình

răng cưa lệch

vịng trịn lệch

- Góc nghiêng của que hàn so với tiếp tuyến của trục đường hàn tại điểm hàn
theo hướng hàn từ 650850 (góc di chuyển) và que hàn so với đường sinh của ống
phía dưới tại điểm hàn góc từ 650850 (góc làm việc).
- Khi dao động que hàn phải dừng ở biên
độ dao động để đảm bảo ngấu và kim loại điền
đầy cạnh mối hàn, dừng ở biên độ phía trên
nhiều hơn biên độ phía dưới.

- Nối que hàn ở lớp lót: sau khi hàn hết
que dùng máy mài mài mỏng bể hàn cuối, gây hồ
quang cách điểm cuối từ 10 ÷ 15 mm, hàn đắp

Điể
m mồ
i hồquang

lên phần vừa mài. Khi quan sát thấy điểm cuối
cùng chảy ra thì chuyển động que hàn tương tự

Khu vực mà
i

que trước đó.
- Khi hàn gặp mối hàn đính thì ngắt hồ quang và thực hiện mài cắt bỏ mối

hàn đính để thực hiện tiếp quá trình hàn.

20


- Trước khi hàn que hàn cuối cùng của lớp lót ta thực hiện mài mỏng điểm
nối, điểm kết thúc đường hàn.
- Làm sạch lớp hàn lót, kiểm tra bằng mắt thường nếu có khuyết tật thì sửa
khuyết tật, làm sạch rồi tiến hành hàn lớp trung gian.
2. Hàn lớp trung gian, lớp phủ
- Sử dụng hồ quang ngắn: lhq ≤ dqh
- Gây hồ quang tại vị trí khơng trùng với vị trí khởi đầu khi hàn lớp hàn
trước đó, khi thấy hồ quang ổn định thì đưa que hàn đi theo đường thẳng hoặc dao
động lắc ngang.
- Để tránh kim loại lỏng chảy xệ ta nên dao động que hàn theo theo kiểu răng
cưa lệch, vòng tròn lệch và khơng nên hàn đường hàn có bề rộng vượt q 8 mm.

Hình 1.23a-Dao động theo hình

Hình 1.23b-Dao động theo hình

răng cưa lệch

vịng trịn lệch

- Góc nghiêng của que hàn so với tiếp tuyến của trục đường hàn tại điểm hàn
theo hướng hàn từ 650850 (góc di chuyển) và góc làm việc của que hàn phụ thuộc
vào vị trí các đường hàn như hình vẽ:

Hình 1.24-Góc làm việc của que hàn ứng với các đường hàn

21


- Nối que hàn: sau khi hàn hết que, làm sạch xỉ tại vị trí nối. Gây hồ quang
cách điểm kết thúc que hàn trước đó một khoảng từ 10 ÷ 15 mm, sử dụng hồ quang
dài và đưa que hàn theo chân phía trên đến vị trí nối que.
- Trước khi hàn que hàn cuối cùng của mỗi đường hàn ta thực hiện mài mỏng
điểm kết thúc đường hàn (điểm khởi đầu que hàn thứ nhất).
- Khi hàn hoàn thành mỗi đường ta dùng bàn chải sắt, búa gõ xỉ,… làm sạch
mối hàn, dùng các dụng cụ đo như: thước lá, thước cặp… để kiểm tra vị trí, hình
dáng, kích thước của đường hàn nếu thấy có khuyết tật thì sửa ngay khuyết tật đó
rồi tiến hành hàn đường hàn tiếp theo. Thứ tự các đường hàn bố trí như sau:

Hình 1.25-Thứ tự các đường hàn
- Điểm khởi đầu và kết thúc của mỗi đường hàn bố trí cách nhau khoảng
10 ÷ 15 mm.
1.3.7. làm sạch và kiểm tra chất lượng mối hàn
1. Kiểm tra
- Gõ sạch xỉ, dùng bàn chải sắt làm sạch mối hàn.
- Kiểm tra và phát hiện các khuyết tật bên ngoài mối hàn: sai lệch về vị trí,
hình dáng kích thước mối hàn; cháy cạnh; lệch sống mối hàn; độ đồng đều của vảy
hàn.
- Kiểm tra mức độ biến dạng của liên kết hàn.
22


1. Đánh giá
Cho phép tồn tại những khuyết tật trong mối hàn như sau:
1. Dạng xỉ đơn hoặc rỗ khí đơn, đường kính khơng lớn hơn 10% chiều dày
vật liệu nhưng không vượt quá 3mm.

2. Dạng xỉ dải hoặc rổ khí dải dọc mối hàn tổng chiều dài khơng q 200mm
trên 1m đường hàn.
3. Dạng xỉ chùm và rỗ khí chùm, khơng q 5 điểm trên 1 đường hàn, đường
kính của một khuyết tật không quá 1,5mm.
1.4. Bài tập 2. Hàn nối ống ở vị trí nằm ngang cố định (vị trí 5G)
1.4.1. Đọc bản vẽ

Hình 1.26-Liên kết hàn nối ống ở vị trí 5G
Trên hình là bản vẽ liên kết hàn nối ống có vát mép ở vị trí nằm ngang cố
định (vị trí 5G). Gồm hai chi tiết ống có đường kính ngồi 110 mm, chiều dày 8
mm, hàn theo chu vi ống. Kích thước mối hàn:
- Mặt ngấu có kích thước: bề rộng 4 ÷ 7 mm, chiều cao từ 0 ÷ 2,5 mm
- Mặt ngồi có kích thước: bề rộng 10 ÷ 12 mm, chiều cao từ 0 ÷ 2,5 mm
23


1.4.2. Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, phôi và vật liệu hàn
1. Thiết bị và dụng cụ
Máy hàn hồ quang xoay chiều hoặc một chiều có đầy đủ dây tiếp đất, bàn
ghế hàn, đồ gá hàn, kính hàn, găng tay da, máy mài, búa nguội, bàn chải sắt, búa gõ
xỉ, kìm rèn, thước lá, thước đo góc, dưỡng kiểm tra mối hàn, máy sấy que hàn,
trang bị bảo hộ lao động.
2. Phơi hàn

Hình 1.27-Phơi hàn
Thép ống CT3 hoặc tương đương, có đường kính ngồi 110 mm, chiều dài
100 mm, chiều dày 8 mm, số lượng 4 ống/sinh viên/ca
3. Vật liệu hàn
- Que hàn thép các bon thấp E6013 Ø2,5 mm và Ø3,2 mm (Kim tín KT421)
số lượng 0,5kg/ sinh viên /ca

1.4.3. Chọn chế độ hàn
- Đường hàn lót
Đường kính que hàn: dqh = 2,5 mm
Cường độ dòng điện hàn Ih = 50  70 A
- Các đường hàn tiếp theo
Đường kính que hàn: dqh = 3,2 mm
24


Cường độ dòng điện hàn: Ih = 70  90 A
1.4.4. Hàn đính kết cấu ống
- Đặt phơi ống lên đồ gá định tâm (khối V), căn chỉnh khe hở hoặc gá phơi
như hình vẽ.
- Hàn đính chắc chắn, mối hàn đính khơng nên hàn trực tiếp vào mép hàn lớp
lót, nên hàn đính vào phần ngồi của chiều dày ống (như hình vẽ). Độ lệch giữa hai
mép ống khơng vượt quá 1,6 mm.

Hình 1.28a-Căn chỉnh, kẹp
chặt

Hình 1.28b-Khe hở

Hình 1.28c-Vị trí

lắp ghép

các mối đính

1.4.5. Gá phơi đúng vị trí hàn
Gá phơi ở vị trí nằm ngang (đường sinh của ống song song với mặt phẳng),

điểm thấp nhất khơng có mối hàn đính.

Hình 1.29-Gá phơi nằm ngang cố định (vị trí 5G)

25