Bài giảng Tài liệu bồi dưỡng HSGVăn -giá trị nhân đạo của Truyện Kiều

Mộng Liên Đường Chủ Nhân (1820) bình
Mộng Liên Đường Chủ Nhân (1820) bình
luận: "... Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu
luận: "... Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu
ngọn bút, nước mắt thấm ở trên tờ giấy, khiến ai
ngọn bút, nước mắt thấm ở trên tờ giấy, khiến ai
đọc đến cũng phải thấm thía ngậm ngùi, đau đớn
đọc đến cũng phải thấm thía ngậm ngùi, đau đớn
đứt ruột... Tố Như Tử dụng tâm đã khổ, tự sự đã
đứt ruột... Tố Như Tử dụng tâm đã khổ, tự sự đã
khéo, tả cảnh đã hệt, đàm tình đã thiết, nếu không
khéo, tả cảnh đã hệt, đàm tình đã thiết, nếu không
phải có con mắt trong thấu sáu cõi, tấm lòng nghó
phải có con mắt trong thấu sáu cõi, tấm lòng nghó
suốt cả nghìn đời, thì tài nào có cái bút lực ấy".
suốt cả nghìn đời, thì tài nào có cái bút lực ấy".


Nếu là một tâm hồn không bò sóng gió vùi
Nếu là một tâm hồn không bò sóng gió vùi
dập, một trái tim không thổn thức trước những nỗi
dập, một trái tim không thổn thức trước những nỗi
đắng cay của bức tranh thế sự, một lương tâm

đắng cay của bức tranh thế sự, một lương tâm
không phẫn nộ trước những thói đời vô nhân bạc
không phẫn nộ trước những thói đời vô nhân bạc
nghóa, thì Nguyễn Du, dẫu có tài ba lỗi lạc đến đâu
nghóa, thì Nguyễn Du, dẫu có tài ba lỗi lạc đến đâu
cũng không tìm ra được nhưng âm điệu, những vần
cũng không tìm ra được nhưng âm điệu, những vần
thơ khiến cho người đọc trong cuộc nghe như khóc,
thơ khiến cho người đọc trong cuộc nghe như khóc,
như than, như uất ức, như oán hờn.
như than, như uất ức, như oán hờn.






•
Quả đúng như vậy,
Quả đúng như vậy,
Truyện Kiều không chỉ là
Truyện Kiều không chỉ là
vấn đề số phận con người
vấn đề số phận con người
bò áp bức trong xã hội, mà
bò áp bức trong xã hội, mà
còn là tiếng nói nhân đạo
còn là tiếng nói nhân đạo
chủ nghóa cất lên tha thiết
chủ nghóa cất lên tha thiết

từ xã hội đó. Đó là tiếng
từ xã hội đó. Đó là tiếng
nói của tầng lớp người đau
nói của tầng lớp người đau
khổ, đòi tự do yêu đương,
khổ, đòi tự do yêu đương,
đòi công lý.
đòi công lý.
•
Tinh thần nhân đạo bao la
Tinh thần nhân đạo bao la
trong Truyện Kiều là sự
trong Truyện Kiều là sự
kết tinh truyền thống
kết tinh truyền thống
nhân đạo cao đẹp của dân
nhân đạo cao đẹp của dân
tộc hằng bao thế kỷ.
tộc hằng bao thế kỷ.
•
Truyện Kiều là
tiếng nói thiết tha
bảo vệ quyền sống
con người. Trong vô
số nạn nhân của xã
hội xưa; Nguyễn Du
đặc biệt trân trọng
và xót thương cho số
kiếp mỏng manh của
người phụ nữ có tài,

có sắc. Với Nguyễn
Du, họ là hình ảnh
kết tinh về số kiếp bi
đát của con người
trong cuộc đời bế tắc.
Tiêu biểu là Thuý
Kiều, một người con
gái tài sắc vẹn toàn,
nhân hậu, thuỷ
chung, trong sạch, cao
thượng nhưng phải
ngụp lặn triền miên
trong vũng bùn ô
nhục của cuộc đời.




•


Kiều đã từng trãi qua hầu hết những kiếp đời oan khổ
Kiều đã từng trãi qua hầu hết những kiếp đời oan khổ
của người phụ nữ dười chế độ phong kiến : tình duyên tan
của người phụ nữ dười chế độ phong kiến : tình duyên tan
vỡ, làm gái lầu xanh, làm nô tì, làm vợ lẻ, bò làm nhục khi
vỡ, làm gái lầu xanh, làm nô tì, làm vợ lẻ, bò làm nhục khi
chồng vừa chết … Và khi Từ Hải chết, lòng Kiều đã tắt
chồng vừa chết … Và khi Từ Hải chết, lòng Kiều đã tắt
hết mọi niềm ước ao hạnh phúc trên cõi đời

hết mọi niềm ước ao hạnh phúc trên cõi đời




“
“
Còn chi nữa cánh hoa tàn
Còn chi nữa cánh hoa tàn


Tơ lòng đã đứt dây đàn Tiểu Lân
Tơ lòng đã đứt dây đàn Tiểu Lân


Rộng thương còn mảnh hồng quần
Rộng thương còn mảnh hồng quần


Hơi tàn được thấy gốc phần là may.”
Hơi tàn được thấy gốc phần là may.”
•
Người ngoài cuộc nghe tiếng nói của Kiều cũng phải thổn
Người ngoài cuộc nghe tiếng nói của Kiều cũng phải thổn
thức cùng nỗi niềm tuyệt vọng ẩn chứa trong ước mơ bé
thức cùng nỗi niềm tuyệt vọng ẩn chứa trong ước mơ bé
nhỏ ấy!
nhỏ ấy!

Cuộc đời nàng được nhà thơ vó đại giàu lòng nhân
Cuộc đời nàng được nhà thơ vó đại giàu lòng nhân
đạo tổng kết bằng những lời thơ đau xót :
đạo tổng kết bằng những lời thơ đau xót :










“
“
Thương thay cũng một kiếp người
Thương thay cũng một kiếp người


Hại thay mang lấy sắc tài làm chi
Hại thay mang lấy sắc tài làm chi


Những là oan khổ lưu li
Những là oan khổ lưu li


Chờ cho hết kiếp còn gì là thân”.
Chờ cho hết kiếp còn gì là thân”.

•


Tuy nhiên, Thuý Kiều không chỉ xuất hiện với tư
Tuy nhiên, Thuý Kiều không chỉ xuất hiện với tư
cách là một nạn nhân đau khổ mà còn là hình tượng tiêu
cách là một nạn nhân đau khổ mà còn là hình tượng tiêu
biểu cho giá trò phẩm chất, cho tinh thần chiến đấu, tiêu
biểu cho giá trò phẩm chất, cho tinh thần chiến đấu, tiêu
biểu ở thái độ chống lễ giáo phong kiến, dám vươn lên
biểu ở thái độ chống lễ giáo phong kiến, dám vươn lên
tìm lấy hạnh phúc chính đáng .
tìm lấy hạnh phúc chính đáng .
•


Chỉ phút đầu gặp gỡ với chàng Kim; Kiều đã rung
Chỉ phút đầu gặp gỡ với chàng Kim; Kiều đã rung
động, ước mơ thầm kín nhưng vô cùng tha thiết : “Người
động, ước mơ thầm kín nhưng vô cùng tha thiết : “Người
đâu gặp gỡ làm chi - Trăm năm biết có duyên gì hay
đâu gặp gỡ làm chi - Trăm năm biết có duyên gì hay
không?” mặc dù Kiều vẫn biết rằng : “Nên chăng thì
không?” mặc dù Kiều vẫn biết rằng : “Nên chăng thì
cũng tại lòng mẹ cha”. Khi Kim Trọng tỏ tình, Kiều
cũng tại lòng mẹ cha”. Khi Kim Trọng tỏ tình, Kiều
mạnh dạn nhận lời gắn bó .
mạnh dạn nhận lời gắn bó .

•
Khi thuận lợi, Kiều chủ
Khi thuận lợi, Kiều chủ
động vượt rào sang nhà
động vượt rào sang nhà
người yêu tình tự “Xăm
người yêu tình tự “Xăm
xăm băng nẻo vườn
xăm băng nẻo vườn
khuya một mình …Vì hoa
khuya một mình …Vì hoa
nên phải đánh đường
nên phải đánh đường
tìm hoa”.
tìm hoa”.
•
Mối tình vượt lễ giáo
Mối tình vượt lễ giáo
phong kiến ấy lại là một
phong kiến ấy lại là một
mối tình rất trong sạch,
mối tình rất trong sạch,
thuỷ chung.
thuỷ chung.


Kiều chính là người phụ nữ trong
Kiều chính là người phụ nữ trong

trắng, đoan trang :
trắng, đoan trang :
“
“
Đã cho vào bậc bố kinh
Đã cho vào bậc bố kinh
Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầu
Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầu
Ra tuồng trên bộc trong dâu
Ra tuồng trên bộc trong dâu
Thì con người ấy ai cầu làm chi”
Thì con người ấy ai cầu làm chi”