Doc Tieu Thanh ki

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>A: Giới thiệu bài mới</b>

Trong xã hội phong kiến, các nhà nho rất ngại thậm chí khơng bao giờ viết về

người phụ nữ nhưng Nguyễn Du là một ngoại lệ. Ơng khơng chỉ viết nhiều mà còn

viết rất hay, rất sâu về người phụ nữ. Tấm lịng nhân đạo của ơng với người phụ nữ

khơng chỉ dừng lại ở việc thương xót, quan tâm họ về phương diện vật chất thông

thường ( như trong Sở kiến hành ) mà ông thấu hiểu họ mức độ cao hơn: ca ngợi,

trân trọng những giá trị tinh thần, nỗi đau tinh thần ( như Truyện Kiều, Đọc Tiểu

Thanh kí…) và đây mới thực sự là nguồn cảm hứng đối với Nguyễn Du. Tuy nhiên

khi viết về những người phụ nữ tài sắc, Ơng khơng đơn giản đứng ngồi nhìn họ để

cảm thơng mà ơng cịn hóa thân vào họ, gửi gắm tâm sự của mình của giới mình

qua họ. Để thấy được Nguyễn Du thương xót, chia sẻ với thân phận bất hạnh của

người phụ nữ như thế nào và gửi gắm tâm sự gì qua họ, chúng ta cùng đi tìm hiểu

bài “Đọc Tiểu Thanh kí”.

<b>Hoạt động của GV và HS</b>

<b>Kiến thức cần đạt</b>

<b>Điều</b>

<b>chỉnh</b>

<i>Tác giả Nguyễn Du chúng</i>

<i>ta đã được tiếp cận từ dưới</i>

<i>THCS với các đoạn trích:</i>

<i>Cảnh ngày xuân, Kiều ở</i>

<i>lầu Ngưng Bích. Mã Giám</i>

<i>Sinh mua Kiều…trong tác</i>

<i>phẩm truyện Kiều nên sẽ</i>

<i>không nhắc lại nữa tuy</i>

<i>nhiên chúng ta cũng cần</i>

<i>chú ý một số nét chính để</i>

<i>hiểu được vì sao Nguyễn</i>

<i>Du lại quan tâm tới người</i>

<i>phụ nữ, đồng cảm với</i>

<i>người phụ nữ tài sắc.</i>

-

GV: Tiểu Thanh là ai?

Cuộc đời nàng có gì đặc

<b>I.</b>

<b>Tìm hiểu chung</b>

<b>1. Tác giả</b>

- Nguyễn Du ( 1765 – 1820 )

tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh

Hiên.

- Nguyễn Du người thơng

minh có tài nhưng xã hội không

trọng dụng

- Cuộc đời gặp nhiều sóng

gió:( 10 tuổi mồ cơi cha, 13 tuổi

mồ cơi mẹ, từ 1789 nếm trải 10

năm gió bụi)

- Ông đã gặp và chứng kiến số

phận bất hạnh của rất người phụ

nữ có tài sắc vì vậy ông có mối

đông cảm với họ.

<b>2. Tác phẩm</b>

<b>a) Nàng Tiểu Thanh</b>

-

Là một cơ gái có tài, sắc, sống

khoảng đầu đời Minh (TQ). 16 tuổi

Slide về

Nguyễn

Du

Slide nàng

Tiểu

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

biệt?

-

GV: Gọi 1 HS đọc văn

bản – nhận xét – đọc lại nếu

cần thiết.

-

GV: Em sẽ tìm hiểu tác

phẩm này theo hướng như

thế nào?

-

GV: Câu thơ đầu: So

sánh bản dịch thơ với phiên

âm, những từ nào dịch chưa

sát?

làm lẽ một người họ Phùng. Vợ cả

ghen ghét đẩy nàn sống 1 mình trên

núi. Nàng đau buồn mà chết ở tuổi

18.

<b>b) Nhan đề bài thơ</b>

Kí: những ghi chép

Tiểu Thanh kí: những ghi chép của

nàng Tiểu Thanh.



Đọc Tiểu Thanh kí: Đọc những

ghi chép của nàng Tiểu Thanh (hay

Đọc tập thơ của nàng Tiểu Thanh)

<b>c) Hoàn cảnh sáng tác</b>

-

Bài thơ được Nguyễn Du viết

trước khi đi sứ TQ.

<b>II.</b>

<b>Đọc hiểu văn bản</b>

<b>1. Đọc văn bản</b>

<b>2. Chủ đề</b>

Bài thơ viết về nàng Tiểu Thanh đồng

thời thể hiện những suy tư, trăn trở,

tâm sự của tác giả về thân phận của

những người tài sắc và của chính bản

thân mình.

<b>III.</b>

<b>Tìm hiểu văn bản</b>

Giới thiệu tìm hiểu văn bản theo

hướng 2/4/2.

<b>1. Hai câu thơ đầu</b>

<i>Tây Hồ hoa uyển tẫn thành</i>

<i>khư</i>

<i>Độc tiếu song tiền nhất chỉ thư</i>

-

Hoa uyển: vườn hoa (Vườn hoa

Tây Hồ: một cảnh đẹp cụ thể) – Dịch

thơ: cảnh đẹp: một vẻ đẹp chung

chung

-

Tẫn: đến cùng, triệt để, hết –

Dịch thơ: Hóa => nhẹ hóa đi chưa lột

tả hết được sự biến đổi khắc nghiệt

của thời gian.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

-

Câu thơ gợi ra khung

cảnh như thế nào? Ý nghĩa

của câu thơ?

-

GV: So sánh phần

phiên âm và phần dịch thơ ở

câu thứ 2, phần dịch đã làm

mất từ nào? Ý nghĩa của từ

đó?

<i>Sinh khơng cùng thời ở</i>

<i>khơng cùng xứ thì điều gì</i>

<i>khiến cho Nguyễn Du đồng</i>

<i>cảm với nàng Tiểu Thanh?</i>

<i>Câu hỏi này được làm rõ</i>

<i>qua 4 câu thơ tiếp theo</i>

-

Câu thơ gợi ra một nghịch cảnh

giữa quá khư và hiện tại: Vườn hoa

bên Tây Hồ nay đã thành bãi đất

hoang rồi => Gợi sự xót xa trước sự

đổi thay, sự tàn phá của thời gian đối

với cái đẹp.

- Phần dịch thơ đã đánh mất

hai chữ “nhất” trong “nhất chỉ

thư” và chữ “ độc” trong “độc

điếu”, làm giảm đi ý nghĩa của câu

thơ.=>

Thực ra, “nhất” là một mà

“độc” cũng là “một”, nhưng nếu

“nhất” là số từ chỉ lượng thì “độc” là

trạng từ chỉ tâm thế của nhà thơ.

Việc dùng cùng 1 nghĩa qua hai từ

khác nhau, Nguyễn Du như muốn

nhấn mạnh sự cô đơn nhưng cũng

nhấn mạnh cả sự tương xứng trong

cuộc gặp gỡ này.

Một trạng thái cô

đơn gặp một kiếp cô đơn bất hạnh.



Sự đồng cảm của Nguyễn Du

Hai câu thơ đề đã mở ra một thứ

ngoại cảnh và tâm cảnh . Đó là cái

khoảnh khắc suy nghĩ, cảm nhận

khi gặp gỡ một con người, một số

mệnh.

<i>Kết hợp cả hai câu trên có ý kiến đề</i>

<i>nghị một cách dịch nghĩa khác:</i>

<i>(Vườn hoa ở Tây Hồ đã thành gò</i>

<i>hoang cả rồi. Một mình xót thương</i>

<i>nàng khi đọc một tập sách trước song</i>

<i>cửa sổ)</i>

<b>2. Bốn câu thơ tiếp</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- GV: Gạch chân

những từ ngữ cần chú ý và

yêu cầu HS giải thích.

- GV: Hai từ “son

phấn” – “văn chương”

tượng trưng, đại diện cho

điều gì? Dụng ý của tác giả

khi nhắc tới 2 từ đó?

-

GV: phân tích nghệ

thuật sử dụng 2 câu thực để

thể hiện triết lý của Nguyễn

Du?

Số phận bất hạnh của những

con người tài hoa. Số phận

TT gợi ta nhớ tới Kiều: một

con người “mười phân vẹn

mười” nhưng số phận thì thê

thảm vô cùng “chữ tài liền

với chữ tai một vần”,nên

“thanh y hai lượt thanh lâu

hai lần”

Câu 3,4: là những cảm xúc,

suy nghĩ về thân phận nàng

Tiểu Thanh tài hoa mà bạc

mệnh.Câu 5, 6 suy nghĩ của

Cổ kim hận sự thiên nan vấn

Phong vẫn kì oan ngã tự cư

+“Chi phấn” - đồ trang sức của phụ

nữ, sau dùng để chỉ

<b>giới</b>

nữ lưu nói

chung.

+“Thần” là thần thái, thần sắc, ở đây

chỉ nhan sắc, tài hoa và trí tuệ của

Tiểu Thanh

+ “Vơ mệnh” khơng có số mệnh

+ “ phần dư” phần thơ, từ cịn sót lại

khơng bị đốt của nàng Tiểu Thanh

-

Son phấn: sắc đẹp

-

Văn chương: tài hoa



Ca ngợi sắc đẹp và tài năng của

nàng Tiểu Thanh, một con người

toàn diện

Son phấn – chôn

Văn chương – đốt

-

“Chôn”, “đốt” là những động

từ cụ thể hóa sự ghen ghét, sự vùi

dập phũ phàng của người vợ cả đối

với nàng Tiểu Thanh => thái độ của

xã hội phong kiến không chấp nhận

những con người tài sắc.



Triết lí về số phận con người

trong xã hội phong kiến: tài hoa bạc

mệnh, tài mệnh tương đố, hồng nhan

đa truân…cái tài, cái đẹp thường bị

vùi dập.



Bên cạnh triết lý đó cịn có sự

ca ngợi, sự khẳng định trường tồn,

bất tử của cái đẹp, tài năng (“vẫn

hận, còn vương”)

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

tác giả mở rộng hơn.

- GV: Tại sao Nguyễn

Du lại nói là “cổ kim hận

sự”? “nỗi hận” ở đây là gì?

<i>Người xưa hay kêu trời, hỏi</i>

<i>trời mỗi khi có điều gì uất</i>

<i>ức, đau đớn</i>

.

<i>Nhưng khi</i>

<i>Nguyễn Du nhắc tới nỗi</i>

<i>đau tài hoa bạc mệnh thì</i>

<i>khơng biết trông cậy vào</i>

<i>đâu bởi vì nỗi hận đó q</i>

<i>lớn, trời cũng không thể</i>

<i>giải đáp được</i>

.

- GV: tại sao lại là “kì

oan” – nỗi oan lạ lùng ở

đây là gì?

<i>Đến đây thì ta thật sự thấu</i>

<i>hiểu rõ về sợi dây đồng</i>

<i>cảm giữa Nguyễn Du và</i>

<i>nàng Tiểu Thanh. Nguyễn</i>

Cổ kim hận sự thiên nan vấn

Phong vận kì oan ngã tự cư

-

“Cổ kim hận sự”: mối hận xưa

và nay, mối hận muôn đời, mối hận

truyền kiếp.

-

Mối hận của những người tài

hoa mà bạc mệnh.

( Rằng hồng nhan tự thủa xưa

Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu

Truyện Kiều)



Câu thơ mang tính khái quát

cao. Nỗi hận kia không phải là nỗi

hận của riêng nàng Tiểu Thanh, của

Nguyễn Du mà của tất cả những

người tài hoa trong xã hội phong

kiến.

-

Thiên nan vấn: khó mà hỏi trời

được.



Câu thơ thể hiện sự đau đớn

phẫn uất cao độ trước một thực tế

vơ lí: người có sắc thì bất hạnh,

nghệ sĩ có tài thường cơ độc. ( Bởi

vậy nên thường có sự đồng cảm

trong những cuộc gặp ỡ của tài tử

giai nhân)

<i>Phong vận kì oan ngã tự cư</i>

( Ta tự coi như người cùng một hội

với kẻ mắc nỗi oan lạ lung vì nết

phong nhã)

-

Kì oan: nỗi oan lạ lùng



Nỗi oan do “nết phong nhã”

gây ra. Vì có “nết phong nhã” mà

mắc “oan khiên’ thì thật là điều

nghịch lý, trái ngang của cuộc đời.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<i>Du đã tạo được mạch nối</i>

<i>trong suy tưởng để rồi bộc</i>

<i>lộ tiếng nói đồng cảm,</i>

<i>thương người mà cũng</i>

<i>thương mình, thương mình</i>

<i>càng thương người. đó là</i>

<i>tình thương của những</i>

<i>người cùng hội cùng</i>

<i>thuyền. Để rồi xót thương</i>

<i>cho Tiểu Thanh, Nguyễn</i>

<i>Du khóc cho chính minh.</i>

Nhưng dù sao Tiểu Thanh

cũng có Nguyễn Du nhớ

đến, trân trọng và khóc

thương, vậy cũng có thể coi

là nỗi oan của nàng được

giải phần nào. Vậy còn bản

thân Nguyễn Du?

- GV: Những suy nghĩ

của Nguyễn Du được thể

hiện ở 2 câu cuối như thế

nào? Nghệ thuật thể hiện?

sống). Nguyễn Du khơng đứng bên

ngồi mà nhìn vào nữa mà giờ đây

ơng chủ động tìm sự tri âm với nàng,

với những người tài hoa bạc mênh.

<b>3.Hai câu cuối:</b>

Bất tri tam bách dư niên hậu

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?

- Nghệ thuật: Câu hỏi tu từ



Nguyễn Du khóc nàng Tiểu

Thanh và băn khoăn, khóc cho

chính mình.

<i>Nguyễn Du như muốn nói với Tiểu</i>

<i>Thanh, hơm nay ta khóc nàng cách</i>

<i>ta ba trăm năm. Ba trăm năm sau</i>

<i>ai là người khóc ta? Một câu hỏi</i>

<i>da diết, câu hỏi lớn, đậm chất</i>

<i>nhân văn. Nguyễn Du hỏi Tiểu</i>

<i>Thanh mà như hỏi người, hỏi</i>

<i>mình.</i>

- “Khấp”: khóc. Tiếng khóc là

dấu hiệu mãnh liệt nhất của tình

cảm, cảm xúc thương thân mình,

thân người trào lên mãnh liệt

khơng kìm nén được.

- Chữ “khấp”(khóc) mà

Nguyễn Du sử dụng trong câu thơ

cuối rất tinh tế. Nó thừa tiếp và cụ

thể hóa chữ “điếu” (viếng) ở câu

thơ thứ 2. Ông khơng viết đơn

thuần mà khóc cho Tiểu Thanh.

Ơng băn khoăn khơng biết hậu thế

ai sẽ khóc ơng.



Thể hiện nỗi cơ đơn của nghệ

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

mình lạc lõng ở hiện tại và đã tìm

thấy được một người tri kỉ ở quá

khư nhưng vẫn mong ngóng một

tấm lịng trong tương lai.



Tấm long nhân đạo mênh

mông vượt qua mọi không gian và

thời gian.

<b>IV. Tổng kết</b>

<b>a. Nội dung</b>

- Thể hiện cảm xúc, suy tư của

Nguyễn Du về số phận bất hạnh

của người phụ nữ có tài có sắc

trong xã hội phong kiến. Chủ

nghĩa nhân đạo sâu sắc trong sáng

tác của Nguyễn Du.

<b>b. Nghệ thuật</b>

- Thể thất ngôn bát cú đường

luật

- Nghệ thuật đối, câu hỏi tu

từ…



Thể hiện được dòng vận

động nội tâm của tác giả: thương

người, đồng cảm với người rồi

thương mình.

<b>V.</b>

<b>Luyện tập</b>

<b>Bài tâp 1: </b>

Theo em vì sao Nguyễn Du lại

đồng cảm với nàn Tiểu Thanh?

<b>Bài tập 2:</b>

Nguyễn Du có phải đợi đến 300

năm để thấy có người khóc

thương? Cho đến bây giờ, em đã

biết những người nào khóc thương

Nguyễn Du như chính Nguyễn Du

xưa kia đã khóc thương nàng Tiểu

Thanh? Dẫn chứng?

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

- Huy cận:

Làm người thương số phận con

người

Ràng rịt yêu thương biết mấy mươi

Cái buổi tối tăm trời đất ây

Lòng anh là một ánh trăng soi

( Gửi Tố Như)

- Tố Hữu:

</div>

<!--links-->