tieu su nha toan hoc py ta go

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Pythagoras</b>

<b> (gõ Pytago vào mục tìm kiếm)</b>
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

(đổi hướng từ Pytago)
Bước tới: menu, tìm kiếm

<b>Triết học Phương Tây</b>

<b>Triết học tiền Socrates</b>

Pythagoras

<i><b>Tên: Πυθαγόρας - Pythagoras</b></i>
<b>Sinh: khoảng </b>582 TCN

<b>Mất: khoảng </b>507 TCN

<b>Trường phái:</b>Học thuyết Pythagoras

<b>Quan tâm chính:</b>Triết lý tốn học

<b>Tư tưởng đáng lưu ý: </b>
<b>-Ảnh hưởng bởi:</b>Thales

<b>Ảnh hưởng tới:</b>Platon

<b>Pythagoras (</b>tiếng Hy Lạp: Πυθαγόρας; tiếng Pháp<b>: Pythagore, </b>tiếng Anh<b>: Pythagoras; </b>
sinh khoảng năm 580 đến 572 TCN - mất khoảng năm 500 đến 490 TCN) là một nhà triết
học người Hy Lạp và là người sáng lập ra phong trào tín ngưỡng có tên học thuyết

Pythagoras. Ông thường được biết đến như một nhà khoa học và toán học vĩ đại. Trong

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Pythagoras đã chứng minh được rằng tổng 3 góc của một tam giác bằng 180° và nổi tiếng
nhất nhờ định lý tốn học mang tên ơng. Ơng cũng được biết đến là "cha đẻ của số". Ơng
đã có nhiều đóng góp quan trọng cho triết học và tín ngưỡng vào cuối thế kỷ 6 TCN. Về
cuộc đời và sự nghiệp của ơng, có q nhiều các huyền thoại khiến việc tìm lại sự thật
lịch sử khơng dễ. Pythagoras và các học trị của ơng tin rằng mọi sự vật đều liên hệ đến

toán học, và mọi sự việc đều có thể tiên đốn trước qua các chu kỳ.

<b>Mục lục</b>

[giấu]

 1 Tiểu sử

 2 Các môn đồ của Pythagoras
 3 Các tác phẩm

 4 Ảnh hưởng tới Platon

 5 Các câu trích dẫn nói về Pythagoras
 6 Xem thêm

 7 Tham khảo
 8 Liên kết ngoài

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Tiểu sử</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Pythagoras, người ở giữa với cuốn sách, trong bức Trường Athena của Rafael

Pythagoras sinh tại đảo Samos (Bờ biển phía Tây Hy Lạp), ngồi khơi Tiểu Á. Ơng là
con của Pythais (mẹ ơng, người gốc Samos) và Mnesarchus (cha ông, một thương gia từ
Tyre). Khi đang tuổi thanh niên, ông rời thành phố quê hương tới Crotone phía nam Ý, để
trốn tránh chính phủ chuyên chế Polycrates. Theo Iamblichus, Thales, rất ấn tượng trước
khả năng của ông, đã khuyên Pythagoras tới Memphis ở Ai Cập học tập với các người tế
lễ nổi tiếng tài giỏi tại đó. Có lẽ ơng đã học một số nguyên lý hình học, sau này là cảm
hứng để ông phát minh ra định lý sau này mang tên ơng tại đó.

Ngay sau khi di cư từ Samos tới Crotone, Pythagoras đã lập ra một tổ chức tơn giáo kín
rất giống với (và có lẽ bị ảnh hưởng bởi) sự thờ cúng Orpheus trước đó.

Pythagoras đã tiến hành một cuộc cải cách đời sống văn hố ở Crotone, thúc giục các
cơng dân ở đây noi theo đạo đức và hình thành nên một giới tinh hoa (elite) xung quanh
ông. Trung tâm văn hố này có các quy định rất chặt chẽ. Ơng mở riêng các lớp cho nam
<i>và nữ sinh. Những người tham gia tổ chức của Pythagoras tự gọi mình là Mathematikoi. </i>
Họ sống trong trường, khơng được có sở hữu cá nhân và bị yêu cầu phải ăn chay. Các
sinh viên khác sống tại các vùng gần đó cũng được cho phép tham gia vào lớp học của
<i>Pythagoras. Được gọi là Akousmatics, các sinh viên đó được ăn thịt và có đồ sở hữu </i>
riêng.

Theo Iamblichus, các môn đồ Pythagoras sống một cuộc sống theo quy định sẵn với các
môn học tôn giáo, các bữa ăn tập thể, tập thể dục, đọc và học triết học. Âm nhạc được coi
là nhân tố tổ chức chủ chốt của cuộc sống này: các môn đồ cùng nhau hát các bài ca tụng

Apollo; họ dùng đàn lyre để chữa bệnh cho tâm hồn và thể xác, ngâm thơ trước và sau
khi ngủ dậy để tăng cường trí nhớ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Ngày nay, Pythagoras được kính trọng với tư cách là người đề xướng ra Ahlu l-Tawhīd, </i>
hay đức tin Druze, cùng với Platon.

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Các môn đồ của Pythagoras</b>

<i>Bài chính: Học thuyết Pythagoras</i>

Trong tiếng Anh, mơn đồ của Pythagoras thường được gọi là "Pythagorean". Đa số họ
được nhớ đến với tư cách là các nhà triết học toán và họ đã để lại ảnh hưởng trên sự hình
thành các tiên đề hình học, sau hai trăm năm phát triển đã được Euclid viết ra trong cuốn

<i>Elements</i>. Các môn đồ Pythagoras đã tuân thủ một quy định về sự im lặng được gọi là

<i>echemythia, hành động vi phạm vào quy định này sẽ dẫn tới án tử hình. Trong cuốn tiểu </i>

sử Pythagoras (được viết bảy thế kỷ sau thời ơng) Porphyry đã bình luận rằng sự im lặng
này "khơng phải hình thức thơng thường." Các mơn đồ Pythagoras được chia vào nhóm
<i>trong được gọi là mathematikoi (nhà tốn học), nhóm ngồi là akousmatikoi (người </i>
nghe). Porphyry đã viết "các mathematikoi học chi tiết và tỉ mỉ hơn về sự hiểu biết,
akousmatikoi là những người chỉ được nghe giảng về các tiêu đề rút gọn trong các tác
phẩm (của Pythagoras), và không được giảng giải rõ thêm". Theo Iamblichus,

akousmatikoi là các môn đồ thông thường được nghe các bài giảng do Pythagoras đọc từ
sau một bức màn. Họ không được phép nhìn thấy Pythagoras và khơng được dạy những
bí mật bên trong của sự thờ phụng. Thay vào đó, họ được truyền dạy các quy luật đối xử
và đạo đức dưới hình thức khó hiểu, những câu nói ngắn gọn ẩn dấu ý nghĩa bên trong.
Akousmatikoi coi mathematikoi là các môn đồ Pythagoras thật sự, nhưng mathematikoi
lại khơng coi akousmatikoi như vậy. Sau khi lính của Cylon, một môn đồ bất mãn, giết
Pythagoras và một số mathematikoi, hai nhóm này hồn tồn chia rẽ với nhau, với vợ
Pythagoras là Theano cùng hai cô con gái lãnh đạo nhóm mathematikoi.

Theano, con gái của Brontinus, là một nhà toán học. Bà được cho là người đã viết các tác

phẩm về toán học, vật lý, y học và tâm lý học trẻ em, dù không tác phẩm nào còn tồn tại
đến ngày nay. Tác phẩm quan trọng nhất của bà được cho là về các nguyên lý của sự
trung dung. Ở thời phụ nữ thường bị coi là vật sở hữu và chỉ đóng vai trị người nội trợ,
Pythagoras đã cho phép phụ nữ có những hoạt động ngang quyền với nam giới trong tổ
chức của ông.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

thiết như ở một số quy định và các nghi lễ tâm linh. Đối với mathematikoi, trở thành môn
đồ của Pythagoras là vấn đề về bản chất thiên phú và sự thấu hiểu bên trong.

Các loại đậu, màu đen và trắng, là phương tiện sử dụng trong các cuộc biểu quyết. Câu
châm ngôn "abstain from beans" (tránh xa đậu) trong tiếng Anh có lẽ đơn giản chỉ sự hơ
hào khơng tham gia bỏ phiếu. Nếu điều này đúng, có lẽ nó là một ví dụ tuyệt vời để biết
các ý tưởng đã có thể bị bóp méo như thế nào khi truyền từ người này qua người khác và
<i>khơng đặt trong đúng hồn cảnh. Cũng có một cách khác để tránh akousmata - bằng cách </i>
nói bóng gió. Chúng ta có một số ví dụ như vậy, Aristotle đã giải thích cho họ: "đừng
bước qua cái cân", nghĩa là không thèm muốn; "đừng cời lửa bằng thanh gươm", nghĩa là
không nên bực tức với những lời lẽ châm chích của một kẻ đang nóng giận; "đừng ăn
tim", nghĩa là khơng nên bực mình với nỗi đau khổ, vân vân. Chúng ta có bằng chứng về
sự ngụ ý kiểu này đối với các môn đồ Pythagoras ít nhất ở thời kỳ đầu thế kỷ thứ 5 trước
Cơng ngun. Nó cho thấy rằng những câu nói kỳ lạ rất khó hiểu đối với người mới gia
nhập.

Các mơn đồ Pythagoras cũng nổi tiếng vì lý thuyết luân hồi của tâm hồn, và chính họ
cũng cho rằng các con số tạo nên trạng thái thực của mọi vật. Họ tiến hành các nghi lễ
nhằm tự làm trong sạch và tuân theo nhiều quy định sống ngày càng khắt khe mà họ cho
rằng sẽ khiến tâm hồn họ tiến lên mức cao hơn gần với thượng đế. Đa số những quy định
thần bí liên quan tới tâm hồn đó dường như liên quan chặt chẽ tới truyền thống Orpheus.
Những tín đồ Orpheus ủng hộ việc thực hiện các lễ nghi gột rửa tội lỗi và lễ nghi để đi
xuống địa ngục. Pythagoras có liên hệ chặt chẽ với Pherecydes xứ Syros, nhà bình luận
thời cổ được cho là người Hy Lạp đầu tiên truyền dạy thuyết luân hồi tâm hồn. Các nhà

bình luận thời cổ đồng ý rằng Pherecydes là vị thầy có ảnh hưởng lớn nhất tới

Pythagoras. Pherecydes đã trình bày tư tưởng của mình về tâm hồn thông qua các thuật
<i>ngữ về một pentemychos ("năm góc" hay "năm hốc ẩn giấu") - nguồn gốc có lẽ thích hợp </i>
nhất giải thích việc các mơn đồ Pythagoras sử dụng ngôi sao năm cánh làm biểu tượng để
<i>nhận ra nhau giữa họ và biểu tượng của sức mạnh bên trong (ugieia).</i>

Cũng chính các mơn đồ Pythagoras đã khám phá ra rằng mối quan hệ giữa các nốt nhạc
có thể được thể hiện bằng các tỷ lệ số của một tổng thể nhỏ số (xem Pythagorean tuning).
Các mơn đồ Pythagoras trình bày tỉ mỉ một lý thuyết về các con số, ý nghĩa thực sự của
nó hiện vẫn gây tranh cãi giữa các học giả.

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Các tác phẩm</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Ảnh hưởng tới Platon</b>

Pythagoras hay ở nghĩa rộng hơn là các môn đồ của Pythagoras được cho là đã gây ảnh
hưởng mạnh tới Platon. Theo R. M. Hare, ảnh hưởng của ông xuất hiện ở ba điểm:

1. Tác phẩm <i>Cộng hòa của Platon</i> có thể liên quan tới ý tưởng "một cộng đồng được
tổ chức chặt chẽ của những nhà tư tưởng có cùng chí hướng", giống như một ý
tưởng đã được Pythagoras đưa ra tại Croton.

2. có bằng chứng cho thấy có thể Platon đã lấy ý tưởng của Pythagoras rằng tốn
học, và nói chung, tư tưởng trừu tượng là một nguồn tin cậy cho sự tư duy triết
học cũng như "cho các luận đề quan trọng trong khoa học và đạo đức".

3. Platon và Pythagoras cùng có chung ý tưởng "tiếp cận một cách thần bí tới tâm
hồn và vị trí của nó trong thế giới vật chất". Có lẽ cả hai người cùng bị ảnh hưởng
từ truyền thống Orpheus[1]_.

Sự điều hòa của Platon rõ ràng bị ảnh hưởng từ Archytas, một môn đồ Pythagoras thật sự
ở thế hệ thứ ba, người có nhiều đóng góp quan trọng vào hình học, phản ánh trong Tập
<i>VIII trong sách Elements của Euclid.</i>

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Các câu trích dẫn nói về Pythagoras</b>

 "Ơng ta được khâm phục đến nỗi các môn đồ của ông thường được gọi là 'những

<i>nhà tiên tri tuyên truyền ý Chúa'...", Diogenes Laertius, Lives of Eminent </i>

<i>Philosophers, VIII.14, Pythagoras; Loeb Classical Library No. 185, p. 333 </i>
 "...the Metapontines named his house the Temple of Demeter and his porch the

<i>Museum, so we learn from Favorinus in his Miscellaneous History.", Diogenes </i>
<i>Laertius, Lives of Eminent Philosophers, VIII.15, Pythagoras; Loeb Classical </i>
Library No. 185, p. 335

 "Hoa quả của đất chỉ nở một hai lần trong năm, còn hoa quả của tình bạn thì nở

suốt 4 mùa"

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Xem thêm</b>

 Định lý Pythagoras

 Định lý cuối cùng của Fermat
 Học phái Pythagoras

 Định lý tổng 3 góc của tam giác

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Tham khảo</b>

 Diogenes Laertius , Vitae philosophorum VIII (Cuộc đời của các nhà triết học
<i>lừng danh) </i>

 Porphyry , Vita Pythagorae (Cuộc đời của Pythagoras)

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

 Apuleius , Apologia

<b>[</b>

<b>sửa</b>

<b>] Liên kết ngồi</b>

(bằng tiếng Việt)

 Pythagoras trên một thư viện tốn học trực tuyến

(bằng tiếng Anh)

 <i>Pythagoras , Internet Encyclopedia of Philosophy</i>

 <i>Pythagoras of Samos , The MacTutor History of Mathematics archive, School of </i>

Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland

<b>Wikimedia Commons</b> có thêm hình ảnh và tài liệu khác về:

<i><b>Pythagoras</b></i>

Lấy từ “ />

</div>

<!--links-->
<a href=' /><a href=' /><a href=' /><a href=' />

GS Nguyễn Văn Mậu - nhà toán học đầu ngành

• 4
• 1
• 2