Giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong cuộc sống thường ngày, chúng ta có thể thấy ở đâu đó những phản ánh về
thực trạng trẻ thiếu kiến thức về kỹ năng sống mà trong đó cơ bản nhất là kỹ năng tự phục
vụ. Trẻ em hiện nay đa phần các em có lối sống rất ích kỷ, chỉ biết đến bản thân, chỉ biết
nhận, chỉ biết được thụ hưởng, được chăm sóc, được phục vụ mà khơng hề biết cho đi,
biết quan tâm, biết phải làm gì. Ở trường học cũng như ở nhà, các em hầu như hoàn toàn
thiếu ý thức, kỹ năng tự phục vụ, sự quan tâm đến người khác và ln ỷ lại vào sự chăm
sóc, bao bọc của người thân, của thầy cô trong mọi sinh hoạt của các em hầu hết phụ
thuộc vào người lớn; mỗi khi gặp tình huống khó khăn trong thực tế thì lúng túng khơng
biết xử lý như thế nào.
Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ trong nhà trường có bán trú là hình thành cho trẻ làm
quen với những thao tác, sinh hoạt thường ngày trong giao tiếp, ứng xử, trong xử lý cũng
như những kỹ năng cơ bản trong việc phục vụ cuộc sống, trong bữa ăn bán trú hay việc tự
chuẩn bị buổi trưa bán trú của trẻ đối với bản thân và những người xung quanh, giúp trẻ
từng bước hình thành kỹ năng và phát triển nhân cách sống. Nếu khơng có kỹ năng tự
phục vụ bản thân, các em sẽ không thể chủ động và tự lập trong cuộc sống.
Giáo dục cho học sinh những kỹ năng cơ bản, tính tự lập, tự biết phục vụ luôn là
nhiệm vụ quan trọng trong sự nghiệp trồng người, là trách nhiệm của mỗi người làm công
tác giáo dục. Từ ngày xưa, dân gian ta đã đúc kết ra tục ngữ để nói lên điều này.
“ Tiên học lễ - Hậu học văn”
Trước tiên phải cho trẻ biết nhận thức về những kỹ năng cơ bản, cốt lõi trong cuộc
sống, những thể hiện, những ý thức đối với bản thân, đối với mọi người, và được định
hướng và hình thành trong mơi trường giáo dục và bên cạnh những truyền thống văn hóa
dân tộc Việt Nam.
Trước xu thế chung của phát triển giáo dục thế giới theo tổ chức Văn hoá, khoa học
và Giáo dục của Liên Hiệp Quốc UNESCO, do Jacques Delors năm 1996 đề xuất bốn trụ
1


cột chiến lược giáo dục (GD) là “Học để biết; Học để làm; Học để tự khẳng định mình;

Học để chung sống”. Luật GD Việt Nam (2005) đã đề ra mục tiêu GD toàn diện là “Đào
tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và
nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội…”. Ngành GD
Việt Nam đã và đang cải cách, đổi mới ngày một tốt hơn đặc biệt là trong giáo dục tiểu
học. Kết hợp với việc GD kiến thức, giáo dục kỹ năng tự phục vụ giúp học sinh phát triển
cả thể chất lẫn trí tuệ. Giáo dục kỹ năng tự phục vụ phải bắt đầu từ việc định hướng cho
học sinh tiểu học những hành vi tốt, GD học sinh biết nhận thức, biết tự phục vụ cho bản
thân, nên giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học là vấn đề cấp thiết cần đặt lên
hàng đầu, khi con người nhận thức được khả năng của chính mình thì vận dụng các kỹ
năng sống (KNS) khác một cách có hiệu quả.
Trước những thách thức về giáo dục kỹ năng cho trẻ trong thời gian vừa qua đã và
đang thực, nhưng hiện nay việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh cũng bộc lộ
những hạn chế nhất định. Việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ chưa được nghiên cứu sâu
rộng, chỉ nói chung về KNS và một số kỹ năng cơ bản cần hình thành cho học sinh. Giáo
viên (GV) chỉ giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh sơ sài, khơng mang tính hệ
thống. Khi dạy học sinh về kỹ năng tự phục vụ thì chủ yếu GV sẽ lồng ghép vào các hoạt
động khác nhau hoặc chỉ sẽ nhắc nhở học sinh kỹ năng tự phục vụ thông qua tất cả các
hoạt động như: ăn, ngủ, đi vệ sinh... mà ít khi GV dạy học sinh bằng những tiết dạy kỹ
năng tự phục vụ cụ thể.
Giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học không chỉ như một mục tiêu
GD mà còn như một nhiệm vụ GD cụ thể, vì học sinh tiểu học đã hình thành cơ sở ban
đầu của nhân cách. Việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ nhằm GD tính tự lập cho học sinh
ngay từ nhỏ. Trong giai đoạn đổi mới GD học sinh tiểu học hiện nay, một số trường tiểu
học đa số GV đã xác định được sự cần thiết của giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
tiểu học. Tuy nhiên, họ còn lung túng trong cách tổ chức các hình thức học tập, sử dụng
phương pháp dạy học (PPDH)… Do đó, GV chỉ tập trung vào GD hành vi, chưa chú trọng
vào khía cạnh nhận thức và thái độ của học sinh, làm giúp cho học sinh những cơng việc
mà lẽ ra học sinh hồn tồn có thể tự làm được khi được giáo dục kỹ năng tự phục vụ.
2

Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh nhận thức việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
chưa đúng như: chỉ chú trọng dạy con biết đọc, biết viết, chiều chuộng con cái không
đúng, không chú trọng GD con mình ăn, uống như thế nào, khả năng sử dụng những đồ
dùng, vật dụng trong ăn uống ra sao, dọn dẹp, vệ sinh như thế nào,.. khiến học sinh
không có KNS. Chính vì thế đã khiến cho học sinh thiếu tự tin vào bản thân mình, có xu
hướng rụt rè, nhút nhát trong giao tiếp với những người xung quanh đặc biệt là trong đời
sống xã hội hiện đại của chúng ta ngày nay. Việc thiếu kỹ năng tự phục vụ sẽ dẫn đến hệ
lụy học sinh lười biếng, thụ động và khó khăn khi tham gia vào các hoạt động của tập thể.
Trong đổi mới giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh (HS) không phải là hoạt
động đơn giản, cần có sự kiên trì và cần có sự đầu tư về mọi mặt. Vì vậy, cần phải có cách
nhìn nhận đổi mới phương pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ trong tư duy hệ thống và có
sự tác động của nhiều yếu tố. Những vấn đề đặt ra trong thực hiện đổi mới phương pháp
giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho HS, những cản trở quan sát được trong thực tế sẽ khó
giải quyết nếu chỉ dựa vào sự tự giác, ý chí, điều kiện chủ quan của giáo viên mà bỏ qua
nhiều yếu tố khác thuộc các cấp độ khác nhau như hệ thống quản lý từ giáo viên đến cán
bộ quản lý nhà trường và các cấp quản lý ngành giáo dục.
Trước những yêu cầu làm thế nào để giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
bán trú ? Trước những những khó khăn, thuận lợi đó làm thể nào để thực hiện tốt hơn, qua
3 năm làm quản lý trường bán trú tôi đã chon đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục kỹ
năng tự phục vụ cho học sinh bán trú trường tiểu học Long Tân , huyện Dầu Tiếng,
tỉnh Bình Dương”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hoá lý luận, khảo sát thực trạng giáo dục kỹ năng tự phục vụ
cho học sinh bán trú tại trường tiểu học Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
Từ đó đề xuất các biện pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh bán trú tại trường
tiểu học Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
3

Hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh bán trú, trường tiểu học Long
Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh bán trú, tại trường tiểu học
Long Tân , huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học.
Tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
bán trú, tại trường tiểu học Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh bán
trú, tại trường tiểu học Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
5. Phạm vi nghiên cứu
5.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ
cho học sinh bán trú, tại trường tiểu học Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
5.2. Về địa bàn nghiên cứu
Học sinh bán trú, tại trường tiểu học Long Tân, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.
PHẦN II: NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận về giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học
1.1.Giáo dục kỹ năng tự phục vụ
Cũng như giáo dục nói chung, giáo dục kỹ năng tự phục vụ là hoạt động có ý thức
của con người nhằm theo đuổi những mục đích của mình. Mục đích giáo dục cho học sinh
cũng chính là một trong những mục đích của quản lý, đây là mục đích có tính khách quan.
Nhà quản lý cùng với đội ngũ giáo viên, học sinh, các lực lượng xã hội, vv… bằng hành
động của mình hiện thực hóa mục đích đó trong hiện thực.
Như vậy, “ Giáo dục kỹ năng tự phục vụ được hiểu là hệ thống những tác động tự
giác, có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ quản lý đến
4

tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha me học sinh nhằm thực hiện có
chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh của nhà
trường".
Từ đây ta có thể khái quát giáo dục kỹ năng tự phục vụ là sự tác động chủ đích, có
căn cứ khoa học, hợp quy luật và phù hợp các điều kiện khách quan… của chủ thể quản lý
tới đối tượng quản lý nhằm phát huy sức mạnh các nguồn giáo dục, thể hiện cụ thể là giáo
viện sẽ tác động đến học sinh thơng qua các hoạt động mang tính cụ thể và trực quan hình
thành và cũng cố những kỹ năng cơ bản cho học sinh.
VD: GV sẽ hình thành cho học sinh kỹ năng gấp quần áo, mặc đồ, chảy tóc, bới
cơm,... học sinh sẽ thực hiện và làm hàng ngày... thành kỹ năng.
Từ đó đảm bảo các hoạt động của tổ chức hệ thống giáo dục đạt được mục tiêu
giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh với chất lượng, hiệu quả cao nhất.
1.2. Mục tiêu giáo dục kỹ năng tự phục phụ cho học sinh tiểu học
Mục tiêu của giáo dục kỹ năng tự phục vụ nhằm hình thành ở các em sự u thích
và hứng thú trong học tập, lao động, giúp các em có được các kỹ năng tự phục vụ giản
đơn phù hợp lứa tuổi trong sinh hoạt, học tập hàng ngày của các em ở trường trường cũng
như ở nhà.
VD: Thay đồ, gấp đồ, xếp hàng, soạn sách, vở, các kỹ năng khi ăn bán trú như tự
bới cơm, tự lấy khay, chén, muỗng,...
Mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục các em tự phục vụ làm sao để HS trở thành
người độc lập, tự chủ trong cuộc sống và trong mọi tình huống.
1.3. Nội dung giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học
Nội dung giáo dục lao động tự phục vụ cho học sinh tiểu học phong phú và đa
dạng. Ở mỗi nhóm tuổi thì nội dung giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học có
các mức độ thực hiện và yêu cầu khác nhau.
Do hành động được lặp đi lặp lại hàng ngày, các kỹ năng tự phục vụ được trẻ lĩnh
hội vững chắc, tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ tự thực hiện mà không cần sự giúp đỡ của
người lớn.

5


Nội dung giáo dục kỹ năng tự phục vụ cần hình thành kỹ năng tự phục vụ cho học
sinh tiểu học gồm những kiến thức, thái độ, hành vi về kỹ năng tự phục vụ cốt lõi cần
hình thành, phát triển cho trẻ, nội dung bao gồm;
Hệ thống các kỹ năng tự phục vụ như kỹ năng rửa mặt, rửa tay, mặc quần áo, uống
nước, đọc sách, tập trung lớp, bới cơm, lấy khay, chén, tự dọn dẹp sau khi ăn, …
Hệ thống những quy tắc, thao tác, hành vi cần thực hiện để giáo dục kỹ năng tự
phục vụ cho trẻ như cách xếp hàng, thay đồ, gấp đồ, các bước xếp sách vở theo trình tự
nhất định.
Giáo dục cho các em thái độ tích cực, kiên định, trong q trình tập luyện, rèn
luyện thói quen, hành vi, giáo dục tính kỷ luật tự giác trong rèn luyện kỹ năng lao động tự
phục vụ cho trẻ.
Giáo dục kỹ năng tự phục vụ thông qua các công việc cụ thể, từ đó hình thành các
kỹ năng, kỹ xảo cho trẻ. Bên cạnh việc củng cố những kỹ năng đã có và phát triển theo
mức độ cao dần.
2. Thực trạng giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh bán trú tại trường tiểu học
long tân
2.1. Khái quát về trường Tiểu học Long Tân
Trường Tiểu học Long Tân tọa lạc trên trục đường ĐT 240, với diện tích 15.406
m2, được xây dựng kiên cố từ năm 2010 với 2 khu , khu hành chính gồm 1 trệt, 1 lầu và
khu phòng học gồm 1 trệt 2 lầu.
Tổng số lớp: 18 lớp
Tổng số học sinh: 630/317 nữ, trong đó :
+ 2 buổi / ngày : 630/317 nữ
+ Bán trú: 420/210 nữ
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ:
2.2.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên, phụ huynh học sinh về giáo dục kỹ

năng tự phục vụ.
Qua thời gian tổ chức học sinh học và ở bán trú cho thấy thực trạng nhận thức của
giáo viên trong khối, phụ huynh học sinh về sự cần thiết, ý nghĩa, nội dung thực hiện của
6


giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tại trường trong năm học qua, thể hiện các ưu
điểm và hạn chế nhất định.
Cũng qua thời gian thực hiện bản thân quan sát và trò chuyện các đối tượng là phụ
huynh và học sinh cho thấy, phần lớn họ cho rằng vị trí của giáo dục kỹ năng tự phục vụ
cho học sinh là cần thiết.
Như vậy, đây là một trong những yêu cầu của công tác quản lý hoạt động giáo dục
kỹ năng tự phục vụ của giáo viên, liên quan đến việc tổ chức giáo dục kỹ năng tự phục vụ
cho học sinh, để nâng cao chất lượng trong các hoạt động giáo dục, đặc biệt là giáo dục về
kỹ năng tự phục vụ cho các em ở lại báo trú, thì nhà trường cần có những biện pháp bồi
dưỡng nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên, lực lượng bảo mẫu nhằm xác định đúng
đắn về mục tiêu, nội dung và vài trò của hoạt động giáo dục này, góp phần đáp ứng mục
tiêu phát triển toàn diện học sinh.
Ngoài ra, nhận thức về sự cần thiết của hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho
học sinh được thể hiện các nội dung như sau:
Qua quan sát thực trạng học sinh bán trú cho thấy, các nội dung như: “Xếp hàng đi
ăn; Xếp sách vở gọn gàng; Lấy cơm đến bàn ngồi ăn; Cất khay đúng nơi quy định; Để
giày dép trên kệ ngay ngắn; Lấy, cất nệm gối; Đi vệ sinh đúng nơi quy định; Rửa tay bằng
xà phòng; Rửa mặt, đánh răng; Bỏ rác đúng nơi quy định; Kê bàn ghế khi đi ngủ; Tự đi
ngủ; Cất đồ vào tủ cá nhân; Lấy, cất đồ dùng học tập; Chuẩn bị tập, sách khi ra về; Chải
tóc, cột tóc; Thay đồ khi đi ngủ; Mang cặp, giày dép khi ra về” về cơ bản các em có làm
theo yêu cầu nhưng mức độ cịn thấp, cịn mang tính mệnh lệnh, chỉ số it hình thành ý
thức.
Như vậy, người quản lý đã phải xây dựng các tiêu chí để giúp các em thực hiện các yêu
cầu mang tính cơ bản, và hầu như các giáo viên trong khối xem các nội dung như xếp

hàng đi ăn, xếp sách vở, lấy cơm, bỏ rác, tự đi ngủ, cất đồ vào tủ, chải tóc, cột tóc… được
xem là cốt lõi, khơng thể thiếu trong hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh.
Như vậy, những nội dung này được xác định thực hiện trong hoạt động giáo dục kỹ
năng tự phục vụ cho học sinh tại trường. Đây là ưu điểm tại các lớp cần được phát huy

7


hơn nữa góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường cũng như đáp ứng sự phát
triển toàn diện cho học sinh tiểu học đặc biệt là học sinh bán trú.
2.2.2. Thực trạng đánh giá kết quả của giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
Thực trạng đánh giá về thực hiện nội dung giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học
sinh tiểu học được thể hiện như sau:
Việc “Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên và phụ huynh học sinh về nội dung các kỹ
năng cần giáo dục cho các em; Giám sát học sinh thực hiện các nội dung tự phục vụ cho
của bản thân; Thiết lập nguồn tài liệu hỗ trợ cho thực hiện nội dung của các kỹ năng giáo
dục tự phục vụ cho học sinh” còn hạn chế chưa thật sự là quan trọng, còn nặng về học
lực,chưa thật sự chú trọng trong GDKNS.
Bên cạnh đó, việc “Tổ chức, giám sát việc thực hiện các phương pháp giáo dục kỹ
năng tự phục vụ của giáo viên; Tổ chức trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo viên về thực
hiện phương pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh; Khuyến khích vận dụng các
phương pháp theo hướng phát huy tính tự giác, tích cực chủ động của học sinh” được xem
là thường xuyên và triển khai thông qua các cuộc họp chun mơn và Hội đồng sư phạm.
Trong đó, việc thực hiện phương pháp và tổ chức trao đổi kinh nghiệm được thực hiện với
gốc độ cá nhân giữa GV với GV là chính. Như vậy, trong đánh giá việc thực hiện phương
pháp các lớp đã tổ chức tập huấn về phương pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học
sinh và khuyến khích vận dục các phương pháp theo định hướng tự giác, tích cực. Tuy
nhiên, việc thực hiện các phương pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh và tổ
chức trao đổi kinh nghiệm giữa các đối tượng ít được tổ chức chỉ dừng lại giữa các hoạt
động cá nhân với cá nhân, điều này chưa thể hiện được tính nhất quán trong vận dụng

phương pháp.
2.2.3 Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
Kết quả về việc tổ chức thực hiện giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tại lớp
được thể hiện như sau:
Tổ chức “Phân công cụ thể công việc cho từng tổ, nhóm” việc phân cơng cơng việc
cụ thể cho từng đối tượng sẽ giúp các em nắm được công việc mình chuẩn bị làm, cũng

8


như thời gian và khối lượng cơng việc phải hồn thành để tạo cơ sở kiểm tra đánh giá kết
quả công việc sau khi kết thúc nhiệm vụ được giao.
Bảng thể hiện mức độ hoạt động theo khối lớp trong tự phục vụ
Tổng số lớp đánh giá: 16/18 lớp
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

16
17
18

Nội dung

Tốt

Xếp hàng đi ăn
X
Xếp sách vở gọn gàng
Lấy cơm đến bàn ngồi ăn
Cất khay đúng nơi quy định
Để giày dép trên kệ ngay ngắn
Lấy, cất nệm gối
Đi vệ sinh đúng nơi quy định
X
Rửa tay bằng xà phòng
Rửa mặt, đánh răng
Bỏ rác đúng nơi quy định
Kê bàn ghế khi đi ngủ
Tự đi ngủ
Cất đồ vào tủ cá nhân
Lấy, cất đồ dùng học tập
Chuẩn bị tập, sách khi ra về
Chải tóc, cột tóc
Thay đồ khi đi ngủ
Mang cặp, giày dép khi ra về
( Kết quả xếp loại dựa trên báo cáo của các lớp

Mức độ đánh giá
Thỉnh
Cịn nhắc
Khá
thoảng
nhở
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
trong sinh hoạt chun mơn tổ

khối)
Như vậy, tại các lớp đã có sự phân cơng cụ thể cho từng cá nhân phụ trách và có
những chuyển biến rõ ràng cụ thể và thể hiện một cách tương đối.

2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
2.3.1. Những yếu tố khách quan

2.3.1.1 Nhà trường
9


Trong nhiều yếu tố tác động đến tự phục vụ của học sinh tiểu học, giáo dục nhà
trường giữ vai trị quan trọng. Nhà trường với mục đích, kế hoạch, nội dung, phương pháp
khoa học tác động một cách tự giác, tích cực nhất đến sự hình thành, phát triển nhân cách
cũng như kỹ năng tự phục vụ của học sinh tiểu học. Các thầy cô giáo với sự mẫu mực,
kinh nghiệm, tri thức phong phú là những tấm gương thiết thực để giáo dục kỹ năng tự
phục vụ của học sinh tiểu học. Ngay từ nhỏ, các em đã được dạy KNS với nội dung cụ thể
như cách chào hỏi, KN tự chơi, KN làm việc độc lập, KN làm việc nhóm... Các nội dung
này được đưa vào chương trình qua các mơn học như đạo dức, tiếng việt, tự nhiên xã hội,
thể dục... Nhà trường vì thế có thể phát huy ưu thế của mình trong giáo dục kỹ năng tự
phục vụ của học sinh tiểu học; đồng thời có thể hạn chế, cải tạo những tác động tự phát,
ngẫu nhiên, tiêu cực của gia đình và xã hội. Giáo dục nhà trường giúp hình thành hành vi
tích cực; hạn chế, loại bỏ những hành vi tiêu cực trước những tình huống gặp phải.
Mặc dù nhà trường có vai trị chủ đạo đến việc hình thành kỹ năng tự phục vụ của
học sinh tiểu học nhưng cũng ở mức độ nhất định. Việc nhận thức đầy đủ về kỹ năng tự
phục vụ của học sinh tiểu học và giáo dục kỹ năng tự phục vụ của học sinh tiểu học trong
nhà trường vẫn chưa được chú trọng, có chăng chỉ là những KN riêng lẻ được tích hợp
qua một số môn học. Đồng thời, giáo viên thường nhấn mạnh mặt nhận thức, mặt lý luận
mà xem nhẹ mặt hành vi, mặt thực hành.
2.3.1.2 Gia đình
Gia đình có vai trị quan trọng đối với sự hình thành, phát triển nhân cách. Đây là
môi trường giáo dục đầu tiên, tác động thường xuyên đến mỗi người; là yếu tố đặt nền
móng cho sự hình thành phát triển nhân cách. Ảnh hưởng của gia đình đến sự hình thành,
phát triển kỹ năng tự phục vụ thể hiện chủ yếu ở môi trường tâm lý - xã hội của gia đình,
ở thái độ của các thành viên trong gia đình đối với những hành vi mà mỗi cá nhân thể
hiện và ở chính hành vi của cha mẹ, của người lớn. Tuy nhiên, những tác động này vừa
mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực, tự phát, ngẫu nhiên mà nguyên nhân của nó là

sự mâu thuẫn trong nội dung, phương pháp, nguyên tắc tác động của bố, mẹ, anh, chị, ông
bà đến thành viên.
2.3. 1.3 Xã hội
10


Ngồi nhà trường và gia đình, học sinh cịn chịu tác động của các mối quan hệ xã
hội cũng như bạn bè và các phương tiện thông tin đại chúng.
Bạn bè cũng là yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng tự phục vụ của học sinh tiểu học. Ở lứa
tuổi này, bạn bè giữ vị trí quan trọng. Các em rất dễ bắt chước bạn mình một cách máy
móc, bạn làm sao mình làm vậy, vì các em chưa biết suy nghĩ. Tuy vậy, mối quan hệ này
cũng có thể có tác động xấu đến kỹ năng tự phục vụ của học sinh. Thời gian gần đây, có
nhiều vụ việc tiêu cực xảy ra liên quan đến học sinh mà nguyên nhân của nó là sự tác
động của bạn bè. Nhiều học sinh ý thức tự giáo dục kém, không giữ vững lập trường
trước những lôi kéo, cám dỗ của bạn bè...
Phương tiện thông tin đại chúng: học sinh là lực lượng nắm bắt thông tin nhanh,
trong những thông tin đó, có những thơng tin hữu ích nhưng cũng có những thơng tin vơ
bổ, thậm chí có hại nếu khơng biết phân biệt và tập nhiễm. Internet, tivi, phim ảnh, báo
chí âm nhạc có thể là một phương tiện giáo dục nhưng cũng có thể là nguyên nhân nảy
sinh hành vi tiêu cực ở học sinh.
2.3. 2. Những yếu tố chủ quan
Đặc điểm lứa tuổi, giới tính: Đặc điểm lứa tuổi, giới tính: Những đặc điểm lứa
tuổi và giới tính có ảnh hưởng nhất định đến sự hình thành và phát triển kỹ năng tự phục
vụ của học sinh tiểu học. Nhiều nghiên cứu chỉ ra sự khác nhau trong hành vi ứng phó với
những khó khăn của từng độ tuổi khác nhau.
Trình độ nhận thức là một trong 3 u cầu khơng thể thiếu để có kỹ năng tự phục
vụ của học sinh tiểu học. Kỹ năng tự phục vụ của học sinh tiểu học có cơ sở từ hiểu biết,
nhận thức của mỗi người. Nhận thức đúng về cuộc sống là cơ sở để có hành vi đúng trước
tình huống gặp phải. Nhận thức về cuộc sống là tri thức của mỗi người về bản thân, xã
hội, về thế giới... Trình độ nhận thức được hình thành bằng nhiều con đường khác nhau

như giáo dục nhà trường, tham gia các hoạt động xã hội, giao tiếp, tự học, giáo dục, quá
trình cá nhân trải nghiệm cuộc sống...
Quá trình tự phục vụ, tự ý thức của mỗi cá nhân là yếu tố có vai trị quan trọng
trong q trình hình thành phát triển nhân cách nói chung cũng như kỹ năng tự phục vụ
của trẻ nói riêng. Tự ý thức của mỗi người là cơ sở để có những kỹ năng tự phục vụ khác.
11


Đồng thời, đây sẽ là yếu tố để kiểm soát, điều khiển, điều chỉnh mỗi người trước khi thể
hiện hành vi nào đó. Vì vậy, nếu cá nhân tự ý thức cao sẽ có những kỹ năng tự phục vụ
tốt, có những hành vi, cách ứng xử phù hợp với những tình huống gặp phải trong cuộc
sống. Ngược lại, nếu tự ý thức kém, cá nhân khơng thể kiểm sốt, đánh giá được hành vi,
cách ứng phó của mình sẽ dễ nảy sinh những hành vi tiêu cực, không phù hợp trước
những tình huống gặp phải trong cuộc sống.
3. Biện pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh bán trú tại trường TH Long
Tân , huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương
3.1. Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ
3.1.1. Nâng cao nhận thức của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và phụ huynh học
sinh về giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học
Mục tiêu thực hiện:
Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và phụ huynh học sinh là lực lượng cần phải
nhận thức đúng đắn về ý nghĩa của hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh
tiểu học. Đặc biệt là giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nghiệm lớp, vì họ là người có khả
năng gần gũi và tiếp xúc trực tiếp nhiều nhất với các em, hiểu rõ đặc điểm, hoàn cảnh của
các em nhất. Khi đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và phụ huynh học sinh đã nhận thức
đúng về ý nghĩa của hoạt động giáo dục tự phục vụ cho học sinh, họ sẽ xác định chính xác
về nội dung, vận dụng linh hoạt, phù hợp những phương pháp và hình thức trong quá
trình tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cũng như trong công tác quản lý hoạt
động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học tại trường mình. Chính vì vậy, thực
hiện biện pháp nhằm giúp đội ngũ giáo viên cũng như cán bộ quản lý nhận thức đúng đắn

về ý nghĩa trong tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học, để
góp phần tạo nên chất lượng trong công tác quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ
tại các trường tiểu học.
Nội dung thực hiện:
Nội dung bồi dưỡng cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên chủ yếu đề cập đến nhận
thức đúng đắn về ý nghĩa và việc xác định nội dung trong giáo dục ý thức tự phục vụ cho
học sinh tiểu học. Nội dung bồi dưỡng cần cung cấp cho học viên các kiến thức liên quan
12


đến những kiến thức về tổ chức hoạt động giáo dục tự phục vụ, trẻ biết sống khỏe mạnh,
an toàn, khả năng thích ứng với cuộc sống, tự chủ, tự tin trong cuộc sống. Đồng thời nội
dung bồi dưỡng còn đề cập đến những nội dung, chương trình giáo dục ý thức tự phục vụ
cho học sinh, cách thức tổ chức phối hợp với phụ huynh học sinh về những phương pháp
giáo dục ý thức tự phục vụ, cũng như cách thức kiểm tra đánh giá biểu hiện của học sinh
về khả năng tự phục vụ trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường.
Cách thức thực hiện:
Để thực hiện biện pháp mang lại hiệu quả và đạt mục tiêu yêu cầu thực tiễn, cần
thực thiện theo các bước sau:
Hiệu trưởng nhà trường chủ động trong xây dựng kế hoạch, thống nhất trong chỉ
đạo và khuyến khích các bộ phận đoàn kết thực hiện theo kế hoạch, đáp ứng được mục
tiêu về hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tại trường.
Quan sát, tìm kiếm những trung tâm có uy tín trong khu vực huyện Dầu Tiếng hay
các huyện lân cận để tạo điều kiện cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý thuận lợi tham
gia lớp bồi dưỡng. Đặc biệt, cần phải thống nhất về địa điểm, thời gian, nội dung và hình
thức tổ chức thực hiện khố bồi dưỡng.
Hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo các bộ phận tập trung thu thập thông tin về điều
kiện, nhu cầu, khả năng của giáo viên trong trường phù hợp tham gia khóa bồi dưỡng.
Qua kết quả khảo sát, xác định rõ đối tượng nào được tham gia khoá bồi dưỡng, cũng như
lựa chọn hình thức tổ chức bồi dưỡng khơng làm ảnh hưởng đến những hoạt động giáo

dục của nhà trường, cũng như công việc trên lớp của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý.
Ban Giám hiệu nhà trường phải thường xuyên tổ chức hội thảo, chuyên đề với
những nội dung liên quan đến hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ, nhằm giúp giáo viên
và cán bộ quản lý có điều kiện chia sẻ thơng tin, kinh nghiệm tổ chức, vận dụng phù hợp
và linh hoạt những phương pháp giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh, qua đó giúp
học sinh hình thành khả năng tự lập; tự lấy cơm đến bàn ngồi ăn; tự lấy, cất nệm gối trước
và sau khi đi ngủ; biết bỏ rác đúng nơi quy định.
Tổ chức hướng dẫn cho đội ngũ giáo viên cách thức phối hợp, chia sẽ với phụ
huynh học sinh về những biểu hiện hạn chế của học sinh về ý thức tự phục vụ để có
13


những giải pháp hiệu quả, giúp các em nâng cao ý thức, khả năng tự phục vụ cũng như
khả năng giúp cha mẹ hồn thành những cơng việc vừa sức ở nhà.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng tham gia khoá bồi dưỡng, nhà trường
phải hỗ trợ về thời gian, kinh phí, tài liệu học tập sử dụng cho hoạt động bồi dưỡng, góp
phần nâng cao tính thực tiễn trong các nội dung, phương pháp và hình thức thực hiện hoạt
động giáo dục ý thức tự phục vụ.
Ngoài ra, nhà trường cần phối hợp với các lực lượng thực hiện cơng tác bồi dưỡng
xây dựng tiêu chí đánh giá kết quả sau khi bồi dưỡng để nâng cao chất lượng khóa bồi
dưỡng cũng như nâng cao khả năng ứng dụng của học viên vào thực tế trong quá trình tổ
chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tại trường.
Để thực hiện biện pháp này, cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh học sinh tại
các trường tiểu, trước tiên Hiệu trưởng phải là người làm gương, tiên phong trong mọi
hoạt động, tạo mọi điều kiện thuận lợi để đội ngũ giáo viên và cán bộ tham gia đầy đủ lớp
bồi dưỡng. Ngồi ra, lãnh đạo nhà trường phải tích cực trong động viên các bộ phận, tạo
mơi trường sự phạm, đồn kết.
3.3.2. Cải tiến việc thực hiện nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức, đảm bảo
các điều kiện, phương tiện phù hợp với mục tiêu và yêu cầu đặc thù của hoạt động
giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh

Mục tiêu thực hiện:
Nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục
vụ cho học sinh tại trường tiểu học Long Tân, cũng như tạo cơ sở cho đội ngũ giáo viên,
cán bộ quản lý áp dụng thực hiện nội dung, phương pháp, hình thức, nâng cao khả năng tổ
chức phân công, trách nhiệm trong công việc phù hợp và trong chuẩn bị các điều kiện,
phương tiện đáp ứng yêu cầu, mục tiêu tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho
học sinh tiểu học.
Nội dung thực hiện:
Việc thực hiện nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức, cũng như thực hiện
các điều kiện đảm bảo, phương tiện đáp ứng mục tiêu hoạt động giáo dục ý thức tự phục
vụ cho học sinh tiểu học có vai trò quan trọng, giúp đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý
14


thực hiện hiệu quả hoạt động giáo dục này thông qua sự thống nhất về quan niệm, tiêu chí
thực hiện rõ ràng, phù hợp với từng nội dung, phương pháp cụ thể. Trong đó, các nội
dung thực hiện tập trung vào việc phân công, giao nhiệm vụ phù hợp đến từng bộ phận
hướng dẫn rèn luyện cho học sinh về các nội dung như: khả năng tự lấy cơm đến bàn để
ăn; Lấy, cất nềm gối trước và sau khi ngủ dậy; Bỏ rác đúng nơi quy định; Cất đồ vào tủ cá
nhân; Chuẩn bị tập, sách khi ra về; Chải tóc bằng những phương pháp phù hợp và đa
dạng, đặc biệt vận dụng linh hoạt giữa các phương pháp thực hành với đồ vật, đồ dùng
học tập, đồ dùng, chỗ chơi, luyện tập, ngôn ngữ. Bởi đây là những nội dung còn hạn chế
tại các trường trên địa bàn huyện Dầu Tiếng.
Cách thức thực hiện :
Hiệu trưởng có kế hoạch cụ thể trong việc xây dựng và thống nhất nội dung,
phương pháp, hình thức và tiêu chí đánh giá trong quá trình giáo dục ý thức tự phục vụ
cho học sinh tiểu học.
Hiệu trưởng động viên các bộ phận đồn kết, tạo bầu khơng khí vui tươi, thân
thiện, mơi trường giao tiếp hòa đồng, gần gũi với học sinh, rèn luyện các em thực hiện
những nội dung giáo dục ý thức tự phục vụ tại trường. Trong đó, nói năng đúng mực, nhẹ

nhành, thể hiện sự tôn trọng với người đang giao tiếp. Đồng thời khi nói cần nhìn thẳng
vào người nói chuyện với mình, với học sinh để thu hút các em tham gia thực hành.
Tổ chức hướng dẫn các bộ phận thực hiện theo kế hoạch đã được xây dựng, giao
nhiệm vụ cụ thể, đồng thời theo dõi kiểm tra các bộ phận thực hiện tốt các phương pháp
giáo dục, nhằm tạo cho các em có thói quen tự lập trong khi ăn, khi đi ngủ giúp đỡ bạn bè.
Kiểm tra việc biểu hiện khả năng tự phục vụ của học sinh trong các hoạt động.
Tổ chức giao nhiệm vụ cho giáo viên chủ nghiệm ghi nhận và xử lý thông tin, cảm
xúc của học sinh khi tổ chức giáo dục với những nội dung và phương pháp đã thực hiện.
Chỉ đạo các bộ phận tích cực trong phối hợp, giao lưu, trò chuyện thường xuyên
với phụ huynh để tìm hiểu học sinh. Đặc biệt, tạo điều kiện thuận lợi để GV giao tiếp
thường xuyên với phụ huynh học sinh qua điện thoại, đồng thời hướng dẫn giáo viên trao
đổi thông tin ngắn gọn, trọng tâm vấn đề cần trao đổi, khéo léo, nhẹ nhành khi giao tiếp
với phụ huynh học sinh.
15


Nhất quán trong chỉ đạo các bộ phận, thống nhất với các lực lượng trong phương
án rèn luyện cho trẻ các ý thức tự phục vụ, tự lấy thức ăn đến bàn, biết giúp đỡ cha mẹ
hồn thành những cơng việc vừa sức.
Qua đó, để biện pháp thực hiện được mang lại kết quả cao trong công tác quản lý
hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh đúng nội dung, phù hợp phương pháp
và hình thức cần có sự nhiệt tình, đồn kết giữa các của các bộ phận, cá nhân liên quan,
biết chia sẻ, không gây khó khăn, phiền hà cho đồng nghiệp. Đồng thời, đội ngũ giáo viên
và cán bộ quản lý tích cực phối hợp với phụ huynh học sinh, tìm hiểu học sinh.
3.3.3. Đổi mới xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học
sinh tại các trường tiểu học
Mục tiêu thực hiện:
Xây dựng kế hoạch cụ thể trong hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh
tiểu học thông qua phối hợp với các lực lượng giáo dục nhà trường nhằm xác định rõ nội
dung, ý thức cần đạt được của HS tiểu học sau khi tham gia hoạt động giáo dục ý thức tự

phục vụ. Đồng thời, tạo sự đồng bộ, thống nhất trong thực hiện hoạt động, giúp nhà
trường nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh,
cũng như chất lượng quản lý nhà trường được đảm bảo và ổn định.
Nội dung thực hiện:
Hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh, ngoài mục tiêu, nội dung,
phương pháp và hình thức phải đa đang, linh hoạt và phù hợp với điều kiện nhà trường,
hoạt động cần phải có sự phối hợp tham gia đồng bộ tích cực của các lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường. Đặc biệt, nhà trường phải có kế hoạch cụ thể trong việc phối
hợp giữa các lực lượng giáo dục để thực hiện hiệu quả hoạt động giáo dục ý thức tự phục
vụ cho học sinh tiểu học. Tuy nhiên, hiện nay trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện
hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Dầu
Tiếng còn nhiều hạn chế, thiếu sót, chưa được thường xuyên khảo sát thực trạng trước khi
lập kế hoạch, cũng như xác định mục tiêu và dự kiến nhân lực trong hoạt động giáo dục ý
thức tự phục vụ cho học sinh. Chính vì vậy, biện pháp này sẽ tập trung vào việc đổi mới
trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học
16


sinh tiểu học, trong đó có sự tham gia tích cực từ CBQL nhà trường, GVCN, GV bộ môn,
các tổ chức, CMHS. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, cá nhân trong và ngoài nhà
trường sẽ tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình thực hiện hoạt động giáo dục ý thức tự
phục vụ cho học sinh, thực trạng được tiến hành khảo sát thiết thực, chính xác và phù hợp
với điều kiện kinh tế nhà trường và các lực lượng hỗ trợ. Đặc biệt, kế hoạch phải đưa ra
được dự báo về nhu cầu, nguyện vọng, đặc điểm của từng HS để thực hiện kế hoạch sát
với thực tế. Theo đó, Ban giám hiệu nhà trường phải chủ động tạo mối quan hệ, hợp tác
với các tổ chức, cơ quan chính quyền địa phương, các bộ phận, cá nhân trong nhà trường
để thống nhất kế hoạch thực hiện hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu
học
Cách thức thực hiện :
Kế hoạch thực hiện phải căn cứ trên nguồn lực hiện có, cân đối tài chính nhà

trường và xác định chỉ tiêu thu hút hỗ trợ thêm tài chính từ các lực lượng tham gia, chuẩn
bị trang thiết bị, phương tiện, điều kiện trong suốt quá trình điễn ra hoạt động giáo dục ý
thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học.
Thu thập thơng tin và đóng góp ý kiến từ các bên liên quan để xác định và hoàn
thiện nội dung, phương pháp thực hiện, đặc biệt là hình thức tổ chức, thời lượng và địa
điểm tổ chức để kế hoạch thực hiện gần gũi, sát với thực tiễn.
Kế hoạch hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học phải thể hiện
thời gian bắt đầu, thời gian kết thúc, có định kỳ hằng năm, dựa vào mục tiêu giáo dục và
phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi.
Hiệu trưởng nhà trường chủ động liên hệ với các tổ chức giáo dục ngoài nhà
trường như mạnh thường quân, phụ huynh học sinh về kế hoạch thực hiện, lựa chọn thời
điểm tránh ảnh hưởng đến kế hoạch hoạt động giáo dục nhà trường.
Tổ chức xây dựng tiêu chí kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục ý thức tự
phục vụ cho học sinh tiểu học thông qua phiếu phản hồi từ các bên liên quan để đánh giá
rút kinh nghiệm nhằm hoàn thiện kế hoạch. Đồng thời, phổ biến kế hoạch thực hiện hoạt
động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh đến các bên liên quan để tạo sự chuẩn bị và
phối hợp tốt giữa các lực lượng khi tham gia.
17


Như vậy, để biện pháp được thực hiện hiệu quả, trước hết phải có sự quan tâm, chủ
động của Ban Giám hiệu nhà trường, nhà trường phải tạo điều kiện thuận lợi cho các bộ
phận, cá nhân trong trường hợp tác, hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình tổ chức
thực hiện hoạt động giáo dục, cũng như cần phải có sự phân nhiệm cho từng bộ phận cụ
thể để thu thập thông tin hỗ trợ xây dựng kế hoạch. Các bộ phận, cá nhân được phân công
phải nhiệt tình, cởi mở, u nghề, có ý thức giáo tiếp, có kiến thức về việc tổ chức hoạt
động giáo dục ý thức tự phục vụ. Khi thực hiện biện pháp cần phải dựa trên sự chỉ đạo
của các cấp, các ngành, cơ quan địa phương, sự phối hợp và thống nhất giữa các bộ phận
trong nhà trường.
3.3.4. Tổ chức đa dạng các hoạt động giúp học sinh phát triển các ý thức tự phục vụ

cho bản thân
Mục tiêu thực hiện:
Việc tổ chức đa dạng về nội dung, hình thức, phương pháp trong các hoạt động
giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học qua các hoạt động khơng chỉ diễn ra
trong giờ lên lớp mà cịn cả hoạt động ngoại khoá nhằm tạo sự hứng thú tham gia tích cực
của học sinh, giúp học sinh phát triển những ý thức tự phục vụ trong quá trình học tập và
làm những công việc vừa sức để giúp đỡ người thân trong gia đình. Đồng thời, tổ chức đa
dạng hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học còn tạo cầu nối và sự
thống nhất về thực hiện mục tiêu kế hoạch hoạt động giữa các lực lượng tham gia góp
phần nâng cao hiệu quả giáo dục nhà trường.
Nội dung thực hiện:
Sự đa dạng trong tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
bán trú tại trường tiểu học Long Tân có vai trị quan trọng trong q trình rèn luyện cho
học sinh hình thành những kỹ năng tự phục vụ. Sự đa dang của hoạt động được thể hiện
theo mục đích và nội dung giáo dục cũng như theo vị trí khơng gian và số lượng học sinh
tham gia. Theo đó, nội dung của biện pháp là xây dựng mơi trường giáo dục thích hợp và
hiệu quả tại nhà trường có sự tham gia chủ đạo của đội ngũ giáo viên với những hoạt
động trong sinh hoạt hàng ngày, được kết hợp tổ chức trong và ngoài lớp học với sự phối
hợp chặt chẽ với các lực lượng trong và ngồi nhà trường. Trong đó, nhà trường đóng vai
18


trò chủ đạo, Hiệu trường tổ chức được biện pháp, huy động được các nguồn lực, từ cơ sở
vật chất, nội dung chương trình cho đến khơng khí lớp học, tạo hứng thú cho người học
lẫn người dạy tham gia hoạt động. Đặc biệt, các mối quan hệ tích cực giữa các thành viên
trong đội ngũ giáo viên tham gia giáo dục, giữa giáo viên với học sinh và giữa giáo viên
với phụ huynh học sinh luôn được phát huy, đồn kết, tìm hiểu và chia sẻ kinh nghiệm để
nâng cao chất lượng trong hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học.
Cách thức thực hiện:
Để biện pháp được thực hiện hiệu quả, Hiệu trưởng khi xây dựng kế hoạch,

chương trình hoạt động tổ chức đáp ứng sự đa dạng về nội dung, cách thức thực hiện.
Trong đó, sự phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường phải chú ý đến sự
liên quan trong kế hoạch chung của nhà trường, đáp ứng nhiệm vụ giáo dục của năm học,
nhiệm vụ chính trị của địa phương.
Tổ chức phân công trách nhiệm cho các bộ phận liên quan tham gia hoạt động dạy
học theo kế hoạch và tạo sự thống nhất giữa các cá nhân, bộ phận trong việc thực hiện nội
dung, phương pháp, hình thức trong nhà trường, Hiệu trưởng là người chỉ đạo cho giáo
viên, tổ chuyên môn phối hợp kiểm tra đánh giá, thu thập thông tin về năng lực tự phục
vụ của học sinh để tìm nguyên nhân khắc phục kịp thời.
Ngoài ra, Hiệu trưởng cần phải chỉ đạo cho giáo viên chủ nghiệm, giáo viên bộ
môn phối hợp chia sẻ thơng tin về tình hình, biểu hiện về khả năng tự phục vụ của học
sinh. Đồng thời, động viên khích lệ các bộ phận, các lực lượng giáo dục cả trong và ngồi
nhà trường tích cực phối hợp với nhau thực hiện kế hoạch. Đặc biệt, có sự cần quan tâm
đúng mức đến sự phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh trong đề xuất
xây dựng phương án giáo dục để rèn luyện ý thức tự phục vụ cho học sinh ở trường cũng
như ở nhà.
Qua đó, sự đa dạng về hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các
trường tiểu học vừa là điều kiện vừa là môi trường quan trọng nhằm bảo đảm nâng cao
chất lượng hoạt động giáo dục nhà trường. Hiệu trưởng đóng vai trị chủ động và tích cực
trong việc phối hợp, gắn kết giữa các lực lượng tham gia, cũng như có chỉ đạo thực hiện

19


thường xuyên, thống nhất giữa các bộ phận trong và ngoài nhà trường đáp ứng mục tiêu
phát triển toàn diện học sinh tiểu học.
Qua đó, để thực hiện biện pháp này Hiệu trưởng nhà trường phải quan tâm và tiên
phong trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch đáp ứng sự đa
dạng trong hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tại trường. Bên cạnh đó,
cần có sự đồn kết tập thể giữa các lực lượng trong nhà trường, sự nhiệt tình trong hỗ trợ,

tham gia của các lực lượng ngồi nhà trường như phụ huynh học sinh, chính quyền địa
phương
3.3.5. Thiết lập môi trường hoạt động phù hợp trong tổ chức hoạt động giáo dục ý
thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học
Mục tiêu thực hiện:
Biện pháp sẽ giúp giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, các bộ quản lý trong
nhà trường, cũng như phụ huynh học sinh có điều kiện giao lưu chia sẽ thơng tin, kinh
nghiệm trong hoạt động giáo dục này với các nội dung, hình thức và phương pháp phù
hợp, đa dạng để thực hiện giáo dục, rèn luyện cho học sinh những kỹ năng tự phục vụ,
biết cách xử lý công việc được giao, và biết giúp để bạn bè, người thân. Ngồi ra, biện
pháp cịn giúp tập thể nhà trường thể hiện sự thống nhất, đoàn kết, đặc biệt tạo nên bầu
khơng khí làm việc sự phạm cho các lực lượng tham gia tổ chức hoạt động với những chủ
đề đáp ứng mục tiêu, nội dung và điều kiện nhà trường.
Nội dung thực hiện:
Việc thiết lập môi trường tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ là
điều kiện để các lực lượng trong và ngoài nhà trường tham gia phối hợp thực hiện hoạt
động phát triển cho học sinh những kỹ năng cần thiết tự phục vụ mình trong q trình học
tập và cơng việc trong đời sống thực tiễn. Nội dung của biện pháp tập trung vào xây dựng
kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá các lực lượng tham gia thực hiện hoạt
động giáo dục kỹ năng tự lấy cơm đến bàn ngồi ăn, lấy nệm gối khi đi ngủ và cất nệm gói
khi thức dậy, biết bỏ rác đúng nơi quy định, chuẩn bị sách vở, chải tóc, cột tóc khi đi học,
giúp gia đình những cơng việc nhẹ vừa sức theo từng chủ đề, cũng như tổ chức các hoạt
động giáo dục ngoài trời với sự tham gia, phối hợp của các lực lượng giáo dục trong và
20


ngoài nhà trường. Để tổ chức hoạt động giáo dục rèn luyện cho học sinh kỹ năng tự phục
vụ, cũng như thiết lập môi trường giáo dục phù hợp được tập trung vào sự phối hợp giữa
các lực lượng và điều kiện đảm bảo. Trong đó, lực lượng tham gia trong nhà trường bao
gồm giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên bộ môn, tập thể học sinh tiểu học, cán bộ quản lý.

Bên cạnh đó, lực lượng ngồi nhà trường bao gồm phụ huynh học sinh, các tổ chức giáo
dục, cơ quan chính quyền địa phương.
Cách thức thực hiện:
Xây dựng kế hoạch cụ thể để thiết lập môi trường giáo dục kỹ năng tự phục vụ phù
hợp với nội quy, quy tắc, điều kiện nhà trường cũng như nhu cầu giữa các thành viên
trong và ngoài nhà trường;
Tổ chức phân công đến các bộ phận, thực hiện theo mục tiêu kế hoạch thiết lập
môi trường giáo dục với bầu không khí vui tươi, thân thiện, mơi trường giao tiếp hồ
đồng, gần gũi với học sinh. Trong đó, đội ngũ giáo viên, cán bộ nhà trường nói năng đúng
mực, nhẹ nhành, thể hiện sự tơn trọng học sinh trong q trình rèn luyện kỹ năng tự phục
vụ cho học sinh. Đồng thời khi tổ chức hoạt động, lãnh đạo nhà trường phải tổ chức
hướng dẫn cho đội ngũ giáo viên sử dụng đa dạng phương pháp, hình thức phù hợp với
nội dung và điều kiện nhà trường.
Chỉ đạo các bộ phận cá nhân thực hiện theo kế hoạch đã xây dựng, tạo cho học
sinh cảm giác có được mơi trường rèn luyện kỹ năng tự phục vụ ở lớp cũng như ở nhà.
Khi hướng dẫn họ, Hiệu trường nhà trường cũng tham gia vào các hoạt động, động viên,
giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để các bộ phận hoàn thành nhiệm vụ theo yêu cầu mục
tiêu kế hoạch đã được đề ra.
Tổ chức thu thập thông tin, ghi nhận và xử lý thông tin, xác định biểu hiện khả
năng tự phục vụ của học sinh. Đồng thời, tổ chức thu thập thông tin đánh giá việc thực
hiện nội dung, phương pháp và hình thức giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh phù
hợp và linh hoạt.
Tổ chức chuyên đề, giao lưu, trò chuyện thường xuyên với phụ huynh để tìm hiểu
học sinh. Động viên đội ngũ giáo viên tích cực giao tiếp qua điện thoại với phụ huynh học
sinh, khéo léo, biết lắng nghe, tôn trọng phụ huynh và các lực lượng khác.
21


Nhất quán trong chỉ đạo và trong kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục kỹ năng tự
phục vụ cho học sinh bán trú tiểu học Long Tân, nhằm thống nhất giữa các lực lượng

trong phương án rèn luyện ý thức cho học sinh. Đồng thời, động viên các bộ phận trong
nhà trường đồn kết, chia sẽ thơng tin thường xuyên về những vấn đề phát sinh trong quá
trình tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh nhằm kịp thời khắc phục.
Để biện pháp thực hiện được mang lại kết quả cao trong quản lý hoạt động giáo
dục ý thức tự phục vụ cho học sinh phù hợp và đáp ứng mục tiêu kế hoạt động, cần có sự
nhiệt tình, đồn kết giữa các của các bộ phận, cá nhân liên quan trong nắm vững nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trong
trường tiểu học, đặc biệt khơng gây khó khăn, phiền hà cho đồng nghiệp, phụ huynh học
sinh.

22


3.3.6. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động giáo dục kỹ năng
tự phục vụ cho học sinh
Mục tiêu thực hiện:
Việc tổ chức đánh việc thực hiện hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học
sinh bán trú tại trường tiểu học Long Tân là nhằm giúp nhà trường biết chính xác, biểu
hiện khả năng tự phục vụ của học sinh đáp ứng yêu cầu mục tiêu giáo dục nhà trường,
cũng như biết được khả năng giáo viên, cán bộ quản lý trong việc xác định ý nghĩa, nội
dung, sử dụng phương pháp, hình thức hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học
sinh. Đồng thời, tổ chức đáng giá kết quả hoạt động cịn là dịp cung cấp thơng tin cho các
cấp quản lý trong việc đào tạo – bồi dưỡng nâng cao chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ
GV về tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học,
cũng như trong việc đánh giá kết quả đáp ứng với yêu cầu thực tiễn trong hoạt động giáo
dục tại trường tiểu học Long Tân.
Nội dung thực hiện:
Việc đánh giá xác thực với khả năng GV và CBQL về việc xác định ý nghĩa, nội
dung, vận dụng phù hợp phương pháp và hình thức tổ chức trong quá trình thực hiện nội
dung hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh là điều kiện quyết định sự

thành công và nâng cao chất lượng, uy tín giáo dục nhà trường.
Kiểm tra việc thực hiện tổ chức các HĐ: tổ chức hoạt động giờ vào lớp, hoạt động
giờ học, hoạt động giờ chơi, hoạt động đi ăn, hoạt động đi ngủ, hoạt động giờ về,… kiểm
tra các ý thức thực hiện các HĐ trên của HS và cách xử lý các tình huống xảy ra.
Căn cứ vào quy định cụ thể của nhà trường.
Xây dựng biểu điểm, tiêu chí để đánh giá.
Cách đánh giá điểm được bàn bạc thống nhất, công khai, dân chủ.
Kết quả cơng khai tồn trường.
Kiểm tra việc đánh giá thực hiện GD KN tự phục vụ cho HS thơng qua tiêu chí
đánh giá cụ thể.

23


Công tác kiểm tra, đánh giá để giúp GV động viên, khen ngợi sự cố gắng của HS
đạt được đồng thời nhận thấy những thao tác nào thực hiện chưa đúng, đủ, cần khắc phục.
Từ đó động viên, khuyến khích các em thực hiện tốt hơn ở những lần sau.
Xây dựng tiêu chí đánh giá như sau:
Mức 1: Thao tác thực hiện KN không đúng, chưa nhanh nhẹn, chưa tự giác, cần sự
giúp đỡ.
Mức 2: Thao tác thực hiện KN đủ nhưng không đúng, tự giác nhưng chưa nhanh
nhẹn, cần sự nhắc nhở.
Mức 3: Thao tác thực hiện KN đủ, đúng, tự giác, nhanh nhẹn, không cần nhắc nhở.
Cách thức thực hiện:
Yêu cầu của việc đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động GD KN tự phục vụ cho HS
tiểu học bằng các hình thức kiểm tra: Đột xuất, báo trước, theo kế hoạch.
Đánh giá việc thực hiện KH hoạt động GD KN tự phục vụ cho HS theo năm học,
theo chủ đề, theo định kỳ, hội thảo chuyên đề. Đánh giá việc phối kết hợp với phụ huynh
trong việc GD KN tự phục vụ cho HS.
GV phải tạo cơ hội cho tất cả HS tham gia các HĐ, để HS tự đánh giá và đánh giá

bạn mình, GV phải giúp HS biết cách đánh giá và tự đánh giá lẫn nhau trong các hoạt
động. Để từ đó các em nhận ra cái gì mình đã làm được và cái gì chưa làm được. Cuối
cùng là đánh giá kết luận của GV. GV lưu ý là HS thích khen, khơng thích chê. Do vậy
GV phải cho HS biết được lỗi sai và sửa chữa những gì em chưa làm được, sau đó động
viên các em cố gắng, tiếp tục thực hiện tốt hơn trong những lần sau.
Tập thể lãnh đạo QL phải xác định được vai trị của cơng tác thanh tra, kiểm tra,
đánh giá. GV phải xây dựng được những tiêu chí đánh giá cụ thể cho từng lớp. Tiêu chí
xây dựng phải dựa vào mục tiêu, nội dung những kỹ năng GD tự phục vụ cho HS.
GV đánh giá phải đảm bảo tính cơng bằng, khách quan đối với HS. Đặc biệt GV
phải có KN đánh giá HS và số HS đánh giá không được quá đông để GV thuận tiện cho
việc quan sát đánh giá chính xác.

24


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Sau quá trình thực hiện và áp dụng các phải pháp, bản thân nhận thấy nội dung
như sau:
Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và áp dụng các giải pháp để thực hiện và áp
dụng trên cơ sở khoa học đã chỉ ra những ưu điểm, hạn chế trong giáo dục kỹ năng tự
phục vụ cho học sinh tiểu học. Bên cạnh đó, trình bày rõ về ý nghĩa, nội dung, phương
pháp và hình thức trong hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh, và các nội
dung về lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và đánh giá trong công tác giáo dục kỹ năng tự
phục vụ cho học sinh tiểu học. Từ đó, làm cơ sở lý luận để thiết kế công cụ khảo sát thực
trạng hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tại các trường tiểu học.
Kết quả thực trạng cho thấy, trong quá trình giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học
sinh tại các trường tiểu học tham gia khảo sát chưa mang lại hiệu quả và còn tồn tại hạn
chế thiếu sót về nhận thức của giáo viên, cán bộ quản lý về tầm quan trọng của ý nghĩa
hoạt động giáo dục cũng như về việc thực hiện nội dung, hình thức, phương pháp và cả

trong quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và chỉ đạo hay kiểm tra đánh giá hoạt
động giáo dục này. Từ đó, người nghiên cứu đề xuất được 6 biện pháp phù hợp nhằm
nâng cao chất lượng trong giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh
Các biện pháp bao gồm: Nâng cao nhận thức của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý
và phụ huynh học sinh về giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học; Quản lý
việc thực hiện nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức, đảm bảo các điều kiện,
phương tiện phù hợp với mục tiêu và yêu cầu đặc thù của hoạt động giáo dục kỹ năng tự
phục vụ cho học sinh; Đổi mới xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ
cho học sinh tại các trường tiểu học; Tổ chức đa dạng các hoạt động giúp học sinh phát
triển các kỹ năng tự phục vụ cho bản thân; Thiết lập môi trường hoạt động phù hợp trong
tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tiểu học; Đổi mới công tác
kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho học sinh.
Các biện pháp được đánh giá là cần thiết và khả thi khi thực hiện trong công tác giáo dục
kỹ năng tự phục vụ cho học sinh tại các khối lớp
25