Đặt catheter tĩnh mạch trung tâm

ĐẶT CATHETER
TĨNH MẠCH TRUNG TåM
BS. VĂN ĐỨC HẠNH
Viện Tim Mạch Việt Nam


CATHETER TĨNH MẠCH
DƯỚI ĐñN


CHỈ ĐỊNH
✤

Đo ‡p lực tĩnh mạch trung t‰m (CVP)

✤

Truyền dịch, truyền vận mạch, nu™i dưỡng
tĩnh mạch l‰u dˆi

✤

Đo ‡p lực buồng tim, động mạch phổi

✤

Tạo nhịp tim

✤

Sốc tim

✤

Thận nh‰n tạo

✤

Chuẩn bị cho một số phẫu thuật đặc biệt lˆ
phẫu thuật tim


CHỐNG CHỈ ĐỊNH
✤

Tiểu cầu < 60.000/mm3

✤

Rối loạn đ™ng m‡u

✤

Huyết khối tĩnh mạch trung t‰m

✤

Nhiễm tr•ng da v•ng định đặt catheter

✤

Trˆn kh’ mˆng phổi

✤

Gi‹n phế nang qu‡ mức

✤

Dị dạng xương đ˜n vˆ lồng ngực

✤

G• vẹo cột sống

✤

Hạn chế d•ng khi đang th™ng kh’ nh‰n
tạo


GIẢI PHẪU TĨNH MẠCH DƯỚI ĐñN

✤

Tĩnh mạch dưới đ˜n
chạy dưới xương đ˜n

✤

Gần s‡t ĐM dưới đ˜n vˆ

đỉnh phổi

✤

ĐM dưới đ˜n ở tr•n vˆ
sau Tm dưới đ˜n


MỘT SỐ ĐƯỜNG VËO
✤

Đường AUBANIAC: 1 kho‡t ng—n tay
dưới xương đ˜n, giữa 1/3 trong vˆ 2/3
ngoˆi xương đ˜n.

✤

Đường WILSON: 1 - 2 cm dưới đ˜n, tr•n
đường giữa đ˜n.

✤

Đường TESTART: 1 - 2 cm dưới đ˜n,
tr•n r‹nh delta ngực

✤

Đường YOFFA: Bờ tr•n xương đ˜n giao
với bờ ngoˆi cơ ức đ˜n chũm.

ƯU ĐIỂM
✤

Mốc giải phẫu dễ x‡c định

✤

Đường đi vˆ hướng đi thuận lợi cho việc đẩy sonde vˆo tĩnh
mạch chủ tr•n

✤

Đường k’nh Tĩnh mạch dưới đ˜n kh‡ lớn. Kh™ng bị xẹp d•
đang trụy mạch ==> thˆnh c™ng cao

✤

Dễ cố định, che phủ, chăm s—c, sinh hoạt của BN

✤

Tỷ lệ nhiễm trãng t do TM nm su trong lng ngc



ỗp lc m‡u kh‡ thấp (từ 8 đến 10 cm H20) n•n kh™ng g‰y tụ
m‡u khi phải chọc nhiều lần hoặc sau khi rœt catheter

NHƯỢC ĐIỂM
✤

Gần đỉnh phổi => dễ r‡ch mˆng
phổi g‰y trˆn kh’ mˆng phổi, trˆn
kh’ dưới da

✤

Dễ chọc vˆo ĐM dưới đ˜n do gần
động mạch dưới đ˜n

✤

Kh— Žp cầm m‡u khi chọc vˆo Đm
dưới đ˜n

✤

Nguy cơ luồn sonde vˆ truyền dịch
vˆo khoang mˆng phổi


CHUẨN BỊ BỆNH NHåN
๏

Nếu BN tỉnh: giải th’ch lợi
’ch vˆ nguy cơ của thủ
thuật cho BN, y•u cầu BN
k’ cam kết.

๏

Nếu BN h™n m•: giải th’ch
lợi ’ch vˆ nguy cơ của thủ
thuật cho người nhˆ BN,
y•u cầu k’ cam kết.


CỗC BC CHUN B

Thy thuc i m
v eo khu trang
v khuẩn, rửa tay,
mặc ‡o phẫu thuật.


CHUẨN BỊ DỤNG CỤ
✤

Catheter Tĩnh mạch trung t‰m: 1 n˜ng, 2 n˜ng, 3 n˜ng

✤

Kim thăm d˜ + Bơm ti•m 5ml, 10ml

✤

Chỉ kh‰u

✤

S‡t tr•ng: Betadine, cồn iod

✤

Dung dịch cần truyền: dịch, vận mạch, thuốc + Chạc ba

✤

Lidocain g‰y t•

✤

Dụng cụ v™ tr•ng kh‡c: khăn v™ tr•ng c— lỗ để phủ chỗ đặt
catheter, kŽo nhỏ, dao mổ

✤

Bộ chống sốc + Bộ cấp cứu ngừng tuần hoˆn: B—ng Ambu +
Mask


QUY TRíNH THỰC HIỆN
✤

Thầy thuốc: đội mũ, đeo khẩu
trang, rửa tay, mặc ‡o v™ tr•ng,
đeo găng, s‡t tr•ng rộng nơi
chọc, trải khăn v™ tr•ng

✤

G‰y t• tại chỗ. Chọc Tm dưới đ˜n
thường g‰y t• s‰u hơn, chœ ý
v•ng gần mˆng xương bờ dưới
xương đ˜n

✤

Tư thế BN: tư thế Trendelenburg


QUY TRíNH THỰC HIỆN
✤

Hướng kim: hướng kim về
h›m tr•n xương ức hoặc đầu
xương đ˜n ph’a b•n đối diện.

✤

Vừa đi vừa hœt tạo ch‰n
kh™ng

✤

Thường đi vˆo TM sau khi đi
s‰u khoảng 2,5 đến 4 cm

PHNG PHỗP LUN SONDE


ỗp dng vi catheter mt nng



Lun trc tiếp qua n˜ng kim

✤

Ưu điểm: đơn giản

✤

Nhược điểm:
๏

Dễ g‰y chấn thương do kim chọc to

๏

X‡c suất thˆnh c™ng thấp hơn phương ph‡p
Seldinger

๏

Mũi kim c— thể cắt đứt catheter khi kŽo

PHNG PHỗP SELDINGER




u im:


Kim chc nh



Mi v tr catheter, mi
v tr’ đặt

Nhược điểm:
๏

Dụng cụ chuy•n nghiệp

๏

Gi‡ thˆnh cao


PHNG PHỗP SELDINGER
Bc 1: Chc mch mu
bng kim chc mch

Bc 2: Luồn guidewire
qua kim chọc mạch


PHNG PHỗP SELDINGER
Bc 3: Rt kim chc
mch ra, gi li
guidewire

Bc 4: D•ng que nong
để nong


PHNG PHỗP SELDINGER
Bc 5: a catheter
vo mch mu theo dy
guidewire

Bc 6: Rœt guidewire
ra, ta đặt xong catheter


THEO DÍI
✤

Trong khi lˆm thủ thuật: Ý thức, Monitor theo d›i
li•n tục nhịp tim, Huyết ‡p, SpO2.

✤

Sau khi lˆm thủ thuật:
๏

Chụp Xquang phổi: vị tr’ catheter, ph‡t hiện biến
chứng.

๏

Ý thức, dấu hiệu sinh tồn 3 giờ / lần.

๏

Biến chứng: chảy m‡u tại chỗ, Trˆn kh’ mˆng
phổi, Trˆn m‡u mˆng phổi, tuột catheter.

๏

L‰u dˆi: chăm s—c tr‡nh nhiễm tr•ng.


BIẾN CHỨNG VË XỬ TRê
✤

Trˆn kh’ mˆng phổi: rœt catheter, dẫn lưu kh’ mˆng
phổi cấp cứu.

✤

Trˆn m‡u mˆng phổi: rœt catheter, dẫn lưu m‡u
mˆng phổi.

✤

Đặt catheter vˆo mˆng phổi: rœt catheter, dẫn lưu
mˆng phổi.

✤

Tắc mạch hơi: để BN nằm đầu thấp, nghi•ng tr‡i.

✤

Chấn thương đ‡m rồi TK c‡nh tay, TK quặt ngược,
d‰y X, TK hoˆnh


BIẾN CHỨNG VË XỬ TRê

✤

D˜ động tĩnh mạch.

✤

Nhiễm khuẩn nơi chọc vˆ nhiễm khuẩn huyết: rœt
catheter vˆ cấy đầu catheter.

✤

Đứt đoạn catheter trong l˜ng mạch ==> can thiệp

gắp đoạn catheter hoặc phẫu thuật lấy đoạn
catheter.


CHỈ ĐỊNH RòT CATHETER
✤

Khi đường truyền catheter kh™ng c˜n cần thiết

✤

C— dấu hiệu k’ch th’ch, vi•m đỏ hoặc đau tại da
nơi chọc kim

✤

C— dấu hiệu vi•m tĩnh mạch được đặt sonde: đau
nhiều vˆ kŽo dˆi v•ng chọc hoặc dọc theo Tm c—
sonde

✤

Sốt kh™ng r› nguy•n nh‰n (cần cấy m‡u đầu
catheter)


CATHETER TĨNH MẠCH
CẢNH TRONG

CHỈ ĐỊNH
✤

Đo ‡p lực tĩnh mạch trung t‰m
(CVP)

✤

Truyền dịch, truyền vận mạch, nu™i
dưỡng tĩnh mạch l‰u dˆi

✤

Sốc tim

✤

Chuẩn bị cho một số phẫu thuật
đặc biệt lˆ phẫu thuật tim


CHỐNG CHỈ ĐỊNH
✤

Tiểu cầu < 60.000/mm3

✤

Rối loạn đ™ng m‡u

✤

Huyết khối tĩnh mạch trung t‰m

✤

Nhiễm tr•ng da v•ng định đặt catheter

✤

U tuyến gi‡p qu‡ to

✤

Cứng g‡y

✤

Chấn thương cột sống cổ

✤

Hạn chế: trẻ em, truỵ mạch (kh™ng bắt
được ĐM cảnh)