Bài giảng Tâm lý học đại cương: Chương 3.1 - ThS. Đoàn Thị Thanh Vân

11/13/2013

Chương 3: Tình cảm và ý chí

*Các quy luật của đời sống tình cảm
1. Quy luật “lây lan”
2. Quy luật “thích ứng”
3. Quy luật “tương phản” hay “cảm ứng”
4. Quy luật “di chuyển”
5. Quy luật “pha trộn”

Quy luật “lây lan”

1


11/13/2013

1. Quy luật “lây lan”:
*Định nghĩa:
Tình cảm của người
này có thể truyền “lây”
từ người này sang người
khác.
Trong cuộc sống hàng
ngày ta thường thấy các
hiện tượng vui lây buồn
lây, cảm thông chia sẻ…

*Ví dụ:
• “Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ”

“Con nhớ anh nhiều đêm khơng
ngủ
Nó khóc làm em cũng khóc theo ”
• “Ai buồn tui cũng buồn dùm
Ai vui tui cũng vui dùm cho ai”
• “Ai buồn ai khóc thiết tha,
Tui vui tui cũng chan hòa giọt châu”

Ứng dụng trong cuộc sống:
• Xây dựng tập thể hịa đồng, đồn kết, thân ái, “niềm vui nhân
đơi, nỗi buồn xẻ nửa”.
• Xây dựng tấm gương điển hình để học sinh học tập và noi
theo.
• Giáo viên ln giữ phong thái vui vẻ tạo bầu khơng khí thoải
mái, học tập tốt….
• Hạn chế lây lan cái xấu, phát triển lây lan những cái tốt.
• Ứng dụng trong xây dựng mối quan hệ người – người.
• Lắng nghe để thấu hiểu, để đồng cảm, đặt mình vào tâm
trạng của người khác

2


11/13/2013

2. Quy luật “thích ứng”
*Định nghĩa:
Một xúc cảm, tình cảm lặp đi lặp
lại nhiều lần với một cường độ không
thay đổi, thì cuối cùng bị suy yếu, cịn

được gọi là sự “chai dạn” của tình
cảm.

*Ví dụ:
Xa thương, gần thường .
“Gần nhau cảm thấy bình thường
Xa nhau mới thấy tình thương dạt dào”
„Gần chùa gọi bụt bằng anh‟
*Ứng dụng:
• Thay đổi phương pháp giảng dạy, giáo dục học sinh. Biết làm mới
mình góp phần tạo hứng thú trong tiết học.
• Ln năng động, sáng tạo, hội nhập
• Biết trân trọng những gì mình đang có…

Ứng dụng trong xây dựng quan hệ người –
người:
• Tránh gây nhàm chán tới mức mình “chưa mở
mồm”, người ta đã biết mình sẽ nói gì
• Đổi mới bản thân liên tục để người ta nhận ra
“mỗi ngày anh đẹp/ em đẹp dần trong mắt
em/anh”.
• Tạo ra dấu ấn riêng: từ việc tỏ tình, tặng
qùa, đi chơi, uống nước, trang phục, ăn nói
• Sự nhàm chán giết chết tình u!
• Đời thay đổi khi ta thay đổi. “Dĩ bất biến ứng
vạn biến”, chỉ kiên định lập trường, kiên
định giá trị sống, còn cách thể hiện phải
đa dạng, linh hoạt.

3

11/13/2013

3. Quy luật “cảm ứng” hay “tương phản”

*Định nghĩa:
Sự xuất hiện hoặc suy yếu đi
của một tình cảm này có thể làm
tăng hoặc giảm một tình cảm khác
xảy ra đồng thời hoặc nối tiếp nó.

 Ví dụ:
- Ngọt bùi nhớ lúc đắng cay
- Ôn cố tri tân
- Ôn nghèo nhớ khổ
- Cả thèm, chóng chán / Yêu nhau
lắm, cắn nhau đau/ Càng quen càng
lèn cho đau/ Thấy đỏ tưởng là chín.
- Nhân vật chính diện, phản diện…

4


11/13/2013

*Ứng dụng trong dạy và học:
- Giáo viên cần xây dựng thang điểm
chuẩn để chấm bài.
-

Có cái nhìn khách quan, lý tính,
cơng bằng.

-

Vận dụng quy luật tương phản để
nêu gương, trách phạt học sinh.

-

Tránh trường hợp “trơng xa thì
tưởng Thúy Kiều/ lại gần lại hóa
người u Chí Phèo”.

?

5


11/13/2013

4. Quy luật “di chuyển”
*Định nghĩa:
Tình cảm của con người có thể di
chuyển từ đối tượng này sang đối
tượng khác.
*Ví dụ:
- Giận cá chém thớt
- Vơ đũa cả nắm…

*Ứng dụng trong dạy và học:
•

Ln tạo bầu khơng khí lớp học
vui tươi, thoải mái.

•

Nhận định và đánh giá vấn đề một
cách khách quan.

6


11/13/2013

5. Quy luật “pha trộn”
Hiện tượng hai tình cảm đối cực nhau
có thể xảy ra cùng một lúc, nhưng
khơng loại trừ nhau, chúng “pha trộn”
vào nhau.

 Ví dụ:
- Giận mà thương, u và ghét
-

Sự ghen tng trong tình cảm

-

Lo âu và tự hào

“Khơng có hạnh phúc nào là hồn tồn
hạnh phúc. Khơng có đau khổ nào là hồn
tồn đau khổ.” (Mark)

Ứng dụng trong dạy và học
- Đời sống tình cảm đầy mâu thuẫn, phức tạp vì vậy cần phải
biết quy luật này để thông cảm, điều khiển, điều chỉnh hành vi
của mình.
- Giáo viên phải nghiêm khắc trên tinh thần thương yêu học
sinh.

7