Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đò sông Đà (2 Dàn ý + 4 mẫu)

Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

Dàn ý cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà
Dàn ý số 1
I. Mở bài
- Giới thiệu đôi nét về nhà văn Nguyễn Tuân và tác phẩm Người lái đị sơng Đà.
- Nguyễn Tn đã khắc họa nên một cảnh tượng có một khơng hai - cảnh vượt thác
của người lái đị sơng Đà.
II. Thân bài
1. Khái quát về tác phẩm và cảnh vượt thác
* Về tác phẩm:
- “Người lái đị sơng Đà” là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn đến Tây Bắc
trong kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là chuyến đi thực tế năm 1958.
- Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân và đồng
bào các dân tộc. Thực tiễn xây dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã đem đến cho nhà
văn nguồn cảm hứng sáng tạo.
- Tác phẩm được in trong tập tùy bút sông Đà (1960).
- Bố cục gồm ba phần:


Phần 1 (từ đầu đến gậy đánh phèn): Sự dữ dội, hung bạo của sơng Đà.



Phần 2 (tiếp đến dịng nước sông Đà): Cuộc sống con người trên sông Đà, hình
tượng người lái đị.



Phần 3 (cịn lại): Vẻ hiền hịa, trữ tình của sơng Đà.

* Về cảnh vượt thác:
Tổng hợp: Download.vn

1


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

- Cảnh vượt thác của ơng lái đò nằm ở phần thứ hai: Cuộc sống của con người trên
sơng Đà và hình tượng ơng lái đị.
- “Cảnh vượt thác” là cảnh tượng người lái đò vượt qua ba trùng vi thạch trận với bao
tướng dữ quân tợn.
- Được Nguyễn Tuân gọi là cảnh tượng có một khơng hai, “xưa nay chưa từng có”.
2. Phân tích cảnh vượt thác
* Ở trùng vi thứ nhất:
- Con sông Đà:


Thạch trận với bốn cửa sinh và một cửa tử.



Nước thác reo hị làm thanh viện cho đá.



Sóng thác đã đánh miếng địn hiểm độc nhất bóp chặt lấy hạ bộ.

=> Khơng khí trận chiến nóng bỏng gay cấn hồi hộp
- Ơng lái đị:



Thạch trận dàn bày vừa xong thì con thuyền vut tới.



Mặt ơng lái đị méo xệch đi.



Ơng đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng.

=> Con thuyền thốt khỏi nguy hiểm.
* Ở trùng vi thứ hai:
- Con sông Đà:


Tăng thêm nhiều cửa tử, cửa sinh lại bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn



Dịng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá

Tổng hợp: Download.vn

2


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

=> Con sơng Đà trở nên khơn ngoan hơn.
- Ơng lái đị:


Nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật phục kích
của lũ đá.



Ơng đị ghì cương lái, băm chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa
sinh.

=> Vượt qua hết cửa tử.
* Ở trùng vi cuối cùng:


Ít cửa hơn mà bên trái bên phải đều là luồng chết cả, luồng sống thì lại nằm
ngay giữa bọn đá hậu vệ.



Bốn năm bọn thuỷ quân cửa ải nước bên bờ trái liên xơ ra cảnh níu thuyền lơi
vào tập đồn cửa tử.

=> Con sông ngày càng mưu mẹo muốn dồn người lái đị vào chỗ chết.
- Ơng lái đị:


Cứ phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó.



Thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vào từ động
lái được lượn được.

=> Ơng lái đị đã chiến thắng con sông hung dữ.
* Nhận xét:
- Cảnh vượt thác đã thể hiện tài hoa của ơng lái đị: Ơng chính là hình tượng con
người lao động là biểu tượng cho trí dũng song tồn trong hành trình đi tìm cái đẹp
của nhà văn.

Tổng hợp: Download.vn

3


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

- Đây chính là một cảnh tượng có một khơng hai.
3. Nghệ thuật
- Ngơn ngữ phong phú, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.
- Sử dụng nhiều động từ mạnh.
- Lối so sánh liên tưởng độc đáo.
III. Kết bài
- Nguyễn Tuân thực sự đã xây dựng được một cảnh tượng đặc sắc “xưa nay chưa từng
có”.
- Người lái đị sơng Đà xứng đáng là một tác phẩm kiệt tác viết về người lao động
vùng Tây Bắc.
Dàn ý số 2
I. Tác giả Nguyễn Tuân, tùy bút Người lái đị sơng Đà và hình tượng ơng lái đị:



Nguyễn Tn là cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại, có thể coi ơng
là một định nghĩa về người nghệ sĩ. Nét nổi bật trong phong cách của ông là ở
chỗ luôn nhìn sự vật ở phương diện văn hóa và thẩm mĩ, nhìn con người ở
phẩm chất nghệ sĩ và tài hoa. Ơng thường có cảm hứng mãnh liệt với cái cá
biệt, phi thường, dữ dội và tuyệt mĩ.



Người lái đị sơng Đà là bài tùy bút được in trong tập Sông Đà (1960) của
Nguyễn Tuân. Sông Đà là thành quả nghệ thuật đẹp đẽ mà Nguyễn Tuân đã thu
hoạch được trong chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn,
xa xôi. Người lái đị sơng Đà cho ta diện mạo của một Nguyễn Tuân khao khát
được hòa nhịp với đất nước và cuộc đời này.

Tổng hợp: Download.vn

4


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà



Hình tượng người lái đị sơng Đà trong quá trình vượt thác là hình tượng trung
tâm của tác phẩm…

II. Vẻ đẹp hình tượng nhân vật người lái đị sơng Đà trong q trình vượt thác:
* Giới thiệu chân dung, lai lịch:



Tên gọi, lai lịch: được gọi là người lái đị Lai Châu.



Chân dung: “tay ơng lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh
khuỳnh gò lại như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng, giọng ông ào ào như
tiếng nước trước mặt ghềnh sơng, nhỡn giới ơng vịi vọi như lúc nào cũng
mong một cái bến xa nào đó trong sương mù”, “cái đầu bạc quắc thước… đặt
lên thân hình gọn quánh chất sừng chất mun”.

*Vẻ đẹp của người lái đị sơng Đà trong q trình vượt thác :
– Vẻ đẹp trí dũng: Khắc họa trong tương quan với hình ảnh sơng Đà hung bạo, hùng
vĩ: Nghệ thuật tương phản đã làm nổi bật một cuộc chiến không cân sức: một bên là
thiên nhiên bạo liệt, hung tàn, sức mạnh vô song với sóng nước, với thạch tinh nham
hiểm; một bên là con người bé nhỏ trên chiếc thuyền con én đơn độc và vũ khí trong
tay chỉ là những chiếc cán chèo.
– Cuộc giao tranh với ba trùng vi thạch trận.


Cuộc vượt thác lần một: Sông Đà hiện lên như một kẻ thù nham hiểm, xảo
quyệt. Trước sự hung hãn của bầy thạch tinh và sóng nước, ơng lái đị kiên
cường bám trụ “hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng
thẳng vào mình”. Trước đồn qn liều mạng sóng nước xơng vào (…), ơng đị
“cố nén vết thương vẫn kẹp chặt lấy cái cuống lái, mặt méo bệch đi” nhưng vẫn
kiên cường vượt qua cuộc hỗn chiến, vẫn cầm lái chỉ huy “ngắn gọn mà tỉnh
táo” để phá tan trùng vi thạch trận thứ nhất.

Tổng hợp: Download.vn

5


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà



Cuộc vượt thác lần hai: Dưới cây bút tài hoa, phóng túng, con sơng Đà tiếp tục
được dựng dậy như “kẻ thù số một” của con người với tâm địa còn độc ác và
xảo quyệt hơn. Ơng lái đị “khơng một phút nghỉ tay nghỉ mắt, phải phá ln
vịng vây thứ hai và đổi ln chiến thuật”.

⇒ Trước dòng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh trên sơng đá, ơng lái đị cùng chiếc
thuyền cưỡi trên dòng thác như cưỡi trên lưng hổ. Khi bốn năm bọn thủy qn cửa ải
nước xơ ra, ơng đị khơng hề nao núng mà tỉnh táo, linh hoạt thay đổi chiến thuật, ứng
phó kịp thời “đứa thì ơng tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ơng đè sấn lên mà chặt
đôi ra để mở đường tiến” để rồi “những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền”.
+ Cuộc vượt thác lần ba: Bị thua ơng đị ở hai lần giao tranh trước, trong trùng vi thứ
ba, dòng thác càng trở nên điên cuồng, dữ dội. Chính giữa ranh giới của sự sống và cái
chết, người đọc càng thấy tài nghệ chèo đị vượt thác của ơng lái thật tuyệt vời. Ơng
cứ “phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa… vút qua cổng đá”, “vút, vút, cửa ngoài,
cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước,
vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được”… để rồi chiến thắng vinh quang. Câu văn
“thế là hết thác” như một tiếng thở phào nhẹ nhõm khi ông lái đã bỏ lại hết những thác
ghềnh ở phía sau lưng.
– Nguyên nhân chiến thắng:


Thứ nhất, đó là chiến thắng của sự ngoan cường, lịng dũng cảm, ý chí quyết

tâm vượt qua những thử thách khốc liệt của cuộc sống.



Thứ hai, đây là chiến thắng của tài trí con người, của sự am hiểu đến tường tận
tính nết của sơng Đà.
Cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà - Mẫu 1

Tổng hợp: Download.vn

6


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

Có quan điểm cho rằng: “Nguyễn Tuân là cái định nghĩa về người nghệ sĩ”. Khi đọc
tùy bút “Người lái đị sơng Đà” chắc hẳn người đọc sẽ cảm thấy ấn tượng với cảnh
vượt thác được nhà văn gọi là “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”.
Tùy bút “Người lái đị Sơng Đà” là kết quả của hành trình bền bỉ và sáng tạo về vẻ
đẹp kì diệu của thiên nhiên và con người Tây Bắc. Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng
đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân và đồng bào các dân tộc. Thực tiễn xây
dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã đem đến cho nhà văn nguồn cảm hứng sáng tạo.
Tác phẩm được in trong tập tùy bút sông Đà (1960). Truyện gồm ba phần chính: Phần
một (từ đầu đến gậy đánh phèn) miêu tả sự dữ dội, hung bạo của sơng Đà. Phần hai
(tiếp đến dịng nước sơng Đà) là cuộc sống con người trên sơng Đà, hình tượng người
lái đị. Phần cuối cùng là vẻ hiền hịa, trữ tình của sông Đà.
Bằng sự tài hoa và uyên bác, Nguyễn Tuân đã khắc hoạ một dấu ấn không thể mờ phai
về con sông miền Tây Bắc vừa hung bạo vừa trữ tình. Và nổi lên trên thác dữ là vẻ
đẹp của một chiến binh miền sông nước với “tay lái ra hoa” đã vượt bao trùng vi thạch
trận như một người nghệ sĩ trên mặt trận vượt thác leo ghềnh. Cảnh vượt thác của ơng

lái đị nằm ở phần thứ hai trong “Người lái đị sơng Đà”. Cảnh vượt thác là cảnh tượng
người lái đò vượt qua ba trùng vi thạch trận với bao tướng dữ quân tợn được Nguyễn
Tuân khắc họa một cách sáng tạo và đầy hấp dẫn.
Bằng ngòi bút tài hoa và quan niệm duy mỹ về cái đẹp - Nguyễn Tn đã xây dựng
thành cơng hình tượng người lái đị sơng Đà - một hình tượng nghệ thuật độc đáo hấp
dẫn. Ơng lái đị năm nay, tuổi ngồi 70 nhưng thân hình rắn chắc như một bức tượng
cẩm thạch: ngực ông đầy những củ nâu - thương tích của những lần vượt thác mà
Nguyễn Tuân gọi đó là “hn chương lao động siêu hạng”. Tay ơng lêu nghêu như cái
sào, chân ông khuỳnh khuỳnh; nhỡn giới ông cao vời vợi, giọng ông ồ ồ như tiếng
thác trước ghềnh. Ơng lái đị khơng chỉ được khắc họa qua ngoại hình mà cịn qua tài
năng, tính cách. Ơng xem sông Đà như một thiên anh hùng ca và thuộc lịng sơng Đà,
thuộc tất cả luồng lạch; nắm được binh pháp của thần sông thần đá.

Tổng hợp: Download.vn

7


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

Ở đoạn văn thứ nhất, Nguyễn Tuân dồn hết bút lực vào miêu tả trùng vi thạch trận đầu
tiên. Ở trùng vi thạch trận này - thác đá sông Đà đã chuẩn bị dàn trận địa sẵn, đó là
“trận địa với bốn cửa tử, một cửa sinh”. Ở đây nước phối hợp với đá reo hò làm thanh
viện; những hòn đá bệ vệ, oai phong lẫm liệt; một hịn ấy trơng như đang hất hàm hỏi
cái thuyền phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến và thách thức cái thuyền có giỏi thì
tiến gần vào. Bằng các từ ngữ: reo hò, bệ vệ, oai phong lẫm liệt, hất hàm hỏi, thách
thức… người đọc cảm nhận được khơng khí trận chiến nóng bỏng gay cấn hồi hộp,
kịch tính. Đó chính là tài năng của bậc thầy phù thuỷ ngôn ngữ như Nguyễn Tuân.
Thác đá sông Đà rất khôn ngoan. Chúng không chỉ đánh trên mặt trận giáp lá cà mà
còn đánh bằng cả nghệ thuật tâm lý chiến. Trước đó chúng đã dùng âm thanh của thác

khiêu khích “giọng gằn mà chế nhạo”. Cịn giờ đây chúng lại nhờ “nước thác làm
thanh viện cho đá”. Với bản tính hung hãn như một lồi thủy qi, sơng Đà đã đánh
phủ đầu người lái đò với những đòn thế vơ cùng hiểm hóc. Sơng Đà cậy thế qn
đơng tướng mạnh nên đã “ùa vào mà bẻ gãy cán chèo”, “liều mạng vào sát nách mà đá
trái”, “thúc gối vào bụng và hơng thuyền”, có lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Một loạt
động từ được Nguyễn Tuấn huy động để miêu tả cách đánh của sông Đà làm người
đọc không khỏi rùng mình trước sự hung bạo của thiên nhiên: ùa vào, bẻ gãy, đá trái,
thúc gối, đội,…
Bị tấn công bất ngờ nhưng người lái đị vẫn bình tĩnh. Với chiến thuật phòng ngự để
dưỡng sức cho những trùng vi sắp tới, “ơng đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên
khỏi sóng”; lúc này sơng Đà lại chuyển thế bám lấy thuyền và sử dụng đòn vật “túm
lấy thắt lưng ơng lái đị địi lật ngửa mình ra”. Khơng để cho ơng đị có cơ hội xoay xở,
sơng Đà lại chuyển thể đánh miếng đòn hiểm độc nhất “cả cái luồng nước vơ sở bất
chí ấy bóp chặt lấy hạ bộ người lái đị”. Dính miếng địn hiểm, mắt ơng hoa lên, tưởng
như “một cửa bể đom đóm rừng ùa xuống châm lửa lên đầu sóng”. Địn đau khiến ơng
đị “mặt méo bệch đi”. Đó là cái méo bệch vốn do cái lạnh của nước làm nhăn nheo lại
thêm miếng địn đau làm ơng khách sơng Đà mặt như tím tái, ngây dại. Phép điệp
động từ “đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm” gợi lên cơn đau dồn

Tổng hợp: Download.vn

8


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

dập, hành hạ người lái đị. Nhưng ơng đị nén đau, giọng ơng vẫn bình tĩnh, tỉnh táo,
sắc lạnh chỉ huy sáu bơi chèo còn lại vượt cửa tử vào cửa sinh.
Nếu đoạn văn thứ nhất, Nguyễn Tuân tập trung miêu tả thế trận một chiều từ sơng Đà
thì ở đoạn văn tiếp theo nhà văn tập trung miêu tả thế trận của ông khách sông Đà ở sự

thông minh, linh hoạt và tài nghệ vượt thác dũng mãnh, phi thường. Chuyển từ thế
trận phòng ngự, ông lái đò chuyển thế chủ động tấn công. Ở trùng vi thạch trận thứ hai
này, sông Đà tăng cường một “tập đồn cửa tử” và cửa sinh bố trí lệch qua bờ hữu
ngạn.
So với trùng vi một thì trùng vi này khó khăn hơn. Nhưng khơng vì thế mà ông đò nao
núng. Với kinh nghiệm nhiều năm chinh chiến trên chiến trường sơng nước, người lái
đị đã “nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật phục kích
của lũ đá”. Ơng đị cũng tự triết lý với mình “cưỡi lên thác sơng Đà là cưỡi đến cùng
như là cưỡi hổ”, vì thế “khơng một phút nghỉ tay nghỉ mắt phải phá ln vịng vây thứ
hai và đổi luôn chiến thuật”. Ở trận này ông đò đánh phủ đầu với kế hoạch đánh nhanh
thắng nhanh. Như một vận động viên đua ngựa, ơng đị “nắm chắc được cái bờm sóng
đúng luồng rồi, ơng đị ghì cương lái”, ơng “phóng nhanh”, “lái miết”… tốc độ di
chuyển mau lẹ. Nhưng sông Đà cũng không phải dạng vừa. Chúng xơ ra định níu
chiếc thuyền vào tập đồn cửa tử. Ơng đị đã cảnh giác sẵn nên “đứa thì ông tránh mà
rảo bơi chèo”, “đứa thì đè sấn lên chặt đôi ra để mở đường tiến”. Hàng loạt động từ
được huy động như một đội quân ngôn ngữ hùng hậu hị reo theo từng nhịp tiến của
ơng đị: nắm, ghì, phóng, lái, tránh, rảo, đè, chặt… Chính nhờ sự mưu trí và tài năng
ấy ơng đị vượt qua hết các cửa tử. Một trùng vi với bao cửa tử, cửa sinh mà chỉ vài
ngón địn ơng lái đị đã đánh sập vòng vây của lũ đá, đồng thời làm cho bọn đá phải
thua cuộc với bộ mặt “tiu nghỉu, xanh lè thất vọng”. Qua đó để thấy người khách sơng
Đà quả thật là Trí Dũng song tồn.
Đến trùng vi cuối cùng, sơng Đà cịn một cơ hội cuối cùng để chiến thắng được người
lái đị. Trùng vi này ít cửa hơn nhưng bên trái bên phải đều là luồng chết, luồng sống
thì lại nằm ngay giữa bọn đá hậu vệ. Có thể nói trận chiến này sơng Đà đã dùng thế
Tổng hợp: Download.vn

9


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

“trên đe dưới búa” làm cho người lái đị phải đối mặt với thế “tiến thối lưỡng nan”
nhưng vào “cái khó lại ló cái khơn” - ông lái đò đã biến chiếc thuyền sáu bơi chèo
thành một mũi tên cịn ơng giống như một cung thủ đã “phóng thẳng thuyền chọc
thủng cửa giữa. Thuyền vút qua cửa đá cánh mở, cánh khép, vút vút, cửa ngoài, cửa
trong lại cửa trong cùng. “Thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa
xuyên vừa tự động lái được, lượn được. Thế là hết thác”. Một loạt các động từ lại
được Nguyễn Tuân huy động để miêu tả cách đánh của ơng đị: Phóng, chọc thủng,
xun qua, xuyên nhanh, lái được, lượn được… sự thần tốc trong cách đánh và cách
đánh nhanh thắng nhanh đã giúp người lái đị vượt trùng vi đầy phi thường.
Qua phân tích trên, người đọc như được mở rộng tầm mắt trước tài năng miêu tả tài
tình của nhà văn Nguyễn Tuân. Cảnh tượng vượt thác vốn bình thường của những
người lái đò đã trở thành một cảnh chiến trận “xưa nay chưa từng có”.
Cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà - Mẫu 2
Nguyễn Đình Thi gọi “Nguyễn Tuân là người suốt đời đi tìm cái đẹp và cái thật”. Quả
vậy, khi đọc “Người lái đị sơng Đà”, người đọc sẽ ấn tượng bởi tài hoa của ơng lái đị,
nhất là khi đọc đến cảnh vượt thác - một cảnh tượng có một khơng hai.
Tác phẩm “Người lái đị sơng Đà” là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn đến
Tây Bắc trong kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là chuyến đi thực tế năm 1958.
Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân và đồng
bào các dân tộc. Thực tiễn xây dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã đem đến cho nhà
văn nguồn cảm hứng sáng tạo. Tác phẩm được in trong tập tùy bút sông Đà (1960).
Văn bản trong sách giáo khoa gồm có ba phần. Phần một (từ đầu đến gậy đánh phèn)
miêu tả sự dữ dội, hung bạo của sơng Đà. Phần hai (tiếp đến dịng nước sơng Đà) là
cuộc sống con người trên sơng Đà, hình tượng người lái đò. Phần cuối cùng là vẻ hiền
hòa, trữ tình của sơng Đà. Và cảnh vượt thác nằm ở phần thứ hai của tác phẩm với ba
trùng vi chiến trận nối tiếp nhau làm nổi bật rõ tài năng của ơng lái đị.

Tổng hợp: Download.vn

10


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

Khơng khí chiến trận đã xuất hiện ngay từ câu văn mở đầu: “Tiếng nước thác nghe
như là ốn trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế
nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng
vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu
da cháy bùng bùng…”. Ở vịng thứ nhất, con sơng Đà bố trí thạch trận với “bốn cửa tử,
một cửa sinh”. Mặt hòn đá nào trơng cũng “ngỗ ngược, hịn nào cũng nhăn nhúm méo
mó”. Khi “thạch trận dàn bày vừa xong thì cũng là lúc con thuyền vụt tới”. Câu văn đã
cho thấy được một tâm thế sẵn sàng đương đầu với chiến trận của ơng lái đị. Nhưng
thác đá sơng Đà rất khơn ngoan, nó khơng đánh trên mặt trận giáp lá cà mà còn đánh
bằng cả nghệ thuật tâm lý chiến. Trước đó chúng đã dùng âm thanh của thác khiêu
khích “giọng gằn mà chế nhạo”. Còn giờ đây chúng lại nhờ “nước thác làm thanh viện
cho đá”. Với bản tính hung hãn như một lồi thủy qi, sơng Đà đã đánh phủ đầu
người lái đị với những địn thế vơ cùng hiểm hóc. Sơng Đà cậy thế qn đơng tướng
mạnh nên đã “ùa vào mà bẻ gãy cán chèo”, “liều mạng vào sát nách mà đá trái”, “thúc
gối vào bụng và hơng thuyền”, có lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Bị tấn cơng nhưng
ơng lái đị khơng hề nao núng hay hoảng sợ. Ơng đã đề ra chiến thuật phịng ngự để
giữ sức cho vịng đấu tiếp theo. Chính vì vậy “ơng đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất
lên khỏi sóng”; lúc này sơng Đà lại chuyển thế bám lấy thuyền và sử dụng đòn vật
“túm lấy thắt lưng ơng lái đị địi lật ngửa mình ra”. Khơng để cho ơng đị có cơ hội
xoay xở, sơng Đà lại chuyển thể đánh miếng đòn hiểm độc nhất “cả cái luồng nước vơ
sở bất chí ấy bóp chặt lấy hạ bộ người lái đị”. Dính phải miếng địn hiểm, mắt ông
hoa lên, còn “mặt méo bệch đi”. Nhưng ông lái đị vẫn nén đau, giọng ơng vẫn bình
tĩnh, tỉnh táo, sắc lạnh chỉ huy sáu bơi chèo còn lại vượt cửa tử vào cửa sinh.
Trong vịng đấu thứ hai, sơng Đà tăng thêm nhiều cửa tử hơn, “bố trí cửa sinh lệch về
phía hữu ngạn” nhằm lừa con thuyền rơi vào cửa tử. Nguyễn Tn cịn phải bình luận

về chiến trận lúc bấy giờ: “Cưỡi lên thác Sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”.
Nhưng với kinh nghiệm nhiều năm vượt thác, ơng lái đị đã khơng mắc bẫy. “Ơng lái
đã nắm chắc binh pháp của thần sơng thần đá. Ơng đã thuộc quy luật phục kích của lũ
đá nơi ải nước hiểm trở này”. Như một vị huấn luyện viên giàu kinh nghiệm, ở trận
Tổng hợp: Download.vn

11


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

này ơng lái đị quyết định đánh phủ đầu với kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh. Ơng
“nắm chắc được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ơng đị ghì cương lái”, ơng “phóng
nhanh”, “lái miết”… tốc độ di chuyển mau lẹ. Nhưng đúng là một đối thủ đáng gờm,
con sông Đà đáp trả chẳng hề thua kém. “Bốn năm bọn thuỷ quân cửa ải nước bên bờ
trái liền xơ ra cảnh níu thuyền lơi vào tập đồn cửa tử”. Vẫn cịn nhớ mặt kẻ thù quen
thuộc, ơng lái đị “tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để
mở đường tiến”. Cuối cùng, những cửa tử đã bị bỏ lại hết phía sau, chỉ nghe thấy tiếng
thác đá khơng ngừng khiêu khích.
Cao trào nhất là ở vịng cuối cùng, lúc này con Sơng Đà với tinh thần khơng cịn gì để
mất đã quyết định tung ra mọi món địn hiểm nhất của mình. Ở vịng này ít cửa hơn
nhưng bên trái bên phải đều là luồng chết cả, luồng sống thì lại nằm ngay giữa bọn đá
hậu vệ. Có thể nói trận chiến này sơng Đà đã dùng thế “trên đe dưới búa” làm cho
người lái đò phải đối mặt với thế “tiến thối lưỡng nan” nhưng vào “cái khó lại ló cái
khơn” - ơng lái đị đã biến chiếc thuyền sáu bơi chèo thành một mũi tên cịn ơng giống
như một cung thủ đã “phóng thẳng thuyền chọc thủng cửa giữa. Thuyền vút qua cửa
đá cánh mở, cánh khép, vút vút, cửa ngoài, cửa trong lại cửa trong cùng. “Thuyền như
một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn
được. Thế là hết thác”. Vậy là cuối cùng, ơng lái đị đã chiến thắng trước con sông đà
hung dữ.

Đoạn văn cảnh vượt thác được Nguyễn Tuân miêu tả thật tài tình với ngơn ngữ giàu
hình ảnh. Nhà văn đã biến cuộc vượt thác trở thành một cuộc chiến đầy gay cấn và
khốc liệt khiến cho người đọc cảm thấy hồi hộp khi đọc. Đặc biệt với việc sử dụng
nhiều động từ mạnh để diễn tả sự cuồng nộ của con sông Đà. Mật độ động từ dày đặc
diễn tả nhiều hành động liên tiếp dồn dập, mạnh mẽ khiến người đọc như nghẹt thở để
rồi thở phào nhẹ nhõm khi kết thúc.
Tóm lại, cảnh vượt thác của ơng lái đị chính là một cảnh tượng độc đáo, hấp dẫn
người đọc đến từng câu từng chữ. Nguyễn Tuân đã thành công khi khắc họa cảnh
tượng độc đáo này để làm nổi bật nên sự tài hoa của người lái đị sơng Đà.
Tổng hợp: Download.vn

12


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

Cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà - Mẫu 3
Nguyễn Tn là một người đam mê “chủ nghĩa xê dịch”. Trên hành trình tìm đến
vùng cao Tây Bắc, ông đã cho ra đời tùy bút Sơng Đà, trong đó nổi bật lên chính là
“Người lái đị sơng Đà”. Khi đọc tác phẩm này, có lẽ không người đọc nào quên được
cảnh vượt thác của ông lái đò - một cảnh tượng độc nhất vô nhị.
Người lái đị sơng Đà được in trong tập tùy bút Sơng Đà (1960). Tác phẩm gồm ba
phần chính: Phần một (từ đầu đến gậy đánh phèn) miêu tả sự dữ dội, hung bạo của
sông Đà. Phần hai (tiếp đến dịng nước sơng Đà) là cuộc sống con người trên sơng Đà,
hình tượng người lái đị. Phần cuối cùng là vẻ hiền hịa, trữ tình của sơng Đà. Cuộc
vượt thác có một khơng hai nằm ở phần hai của tác phẩm nhằm tơ đậm chất tài hoa
của ơng lái đị. Đối với Nguyễn Tuân lúc này, người nghệ sĩ chính là những con người
lao động bình dị nhưng lại có chất nghệ sĩ trong chính nghề nghiệp của mình. Và cảnh
tượng ơng lái đị vượt qua con thác đã thể hiện thành cơng điều đó.
Thác đá sơng Đà được Nguyễn Tuân miêu tả: “Hùng vĩ của Sông Đà không phải chỉ

có thác đá. Mà nó cịn là những cảnh đá bờ sông, dựng vách thành, mặt sông chỗ ấy
chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời”. Quả vậy, trong vịng thứ nhất, con sơng Đà bố trí
chiến trận với “bốn cửa tử, một cửa sinh”. Nhà văn còn miêu tả: “Mặt hịn đá nào
trơng cũng “ngỗ ngược, hịn nào cũng nhăn nhúm méo mó”. Đối chọi với thác đá là
“thạch trận dàn bày vừa xong thì cũng là lúc con thuyền vụt tới”. Câu văn đã cho thấy
được một tâm thế sẵn sàng đương đầu với chiến trận của ông lái đị. Nhưng thác đá
sơng Đà rất khơn ngoan, nó khơng đánh trên mặt trận giáp lá cà mà cịn đánh bằng cả
nghệ thuật tâm lý chiến. Trước đó chúng đã dùng âm thanh của thác khiêu khích
“giọng gằn mà chế nhạo”. Còn giờ đây chúng lại nhờ “nước thác làm thanh viện cho
đá”. Với bản tính hung hãn như một lồi thủy qi, sơng Đà đã đánh phủ đầu người lái
đị với những địn thế vơ cùng hiểm hóc: “Dịng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh
trên sơng đá”. Sông Đà cậy thế quân đông tướng mạnh nên đã “ùa vào mà bẻ gãy cán
chèo”, “liều mạng vào sát nách mà đá trái”, “thúc gối vào bụng và hơng thuyền”, có
lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Bị tấn cơng nhưng ơng lái đị khơng hề nao núng hay
Tổng hợp: Download.vn

13


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

hoảng sợ. Ơng đã đề ra chiến thuật phòng ngự để giữ sức cho vòng đấu tiếp theo.
Chính vì vậy “ơng đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng”; lúc này sơng Đà
lại chuyển thế bám lấy thuyền và sử dụng đòn vật “túm lấy thắt lưng ơng lái đị địi lật
ngửa mình ra”. Khơng để cho ơng đị có cơ hội xoay xở, sơng Đà lại chuyển thể đánh
miếng địn hiểm độc nhất “cả cái luồng nước vơ sở bất chí ấy bóp chặt lấy hạ bộ người
lái đị”. Dính phải miếng địn hiểm, mắt ơng hoa lên, cịn “mặt méo bệch đi”. Nhưng
ơng lái đị vẫn nén đau, giọng ơng vẫn bình tĩnh, tỉnh táo, sắc lạnh chỉ huy sáu bơi
chèo còn lại vượt cửa tử vào cửa sinh.
Ở vòng vây thứ hai, sông Đà tăng thêm nhiều cửa tử hơn, “bố trí cửa sinh lệch về phía

hữu ngạn” nhằm lừa con thuyền rơi vào cửa tử. Nguyễn Tuân còn phải bình luận về
chiến trận lúc bấy giờ: “Cưỡi lên thác Sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”.
Đối diện với thế trận mới, ơng lái đị khơng tỏ ra nao núng. Người lái đò với kinh
nghiệm hơn mười năm vượt thác tràn đầy tự tin. “Ông lái đã nắm chắc binh pháp của
thần sơng thần đá. Ơng đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở
này”. Như một vị huấn luyện viên giàu kinh nghiệm, ở trận này ơng lái đị quyết định
đánh phủ đầu với kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh. Ơng “nắm chắc được cái bờm
sóng đúng luồng rồi, ơng đị ghì cương lái”, ơng “phóng nhanh”, “lái miết”… tốc độ
di chuyển mau lẹ. Nhưng đúng là một đối thủ đáng gờm, con sông Đà đáp trả chẳng
hề thua kém. “Bốn năm bọn thuỷ quân cửa ải nước bên bờ trái liền xơ ra cảnh níu
thuyền lơi vào tập đồn cửa tử”. Vẫn còn nhớ mặt kẻ thù quen thuộc, ơng lái đị “tránh
mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến”. Cuối
cùng, những cửa tử đã bị bỏ lại hết phía sau, chỉ nghe thấy tiếng thác đá khơng ngừng
khiêu khích.
Đến vịng trận cuối cùng, con sơng Đà tung ra địn quyết định. Ở vịng này ít cửa hơn
nhưng bên trái bên phải đều là luồng chết cả, luồng sống thì lại nằm ngay giữa bọn đá
hậu vệ. Có thể nói trận chiến này sơng Đà đã dùng thế “trên đe dưới búa” làm cho
người lái đò phải đối mặt với thế “tiến thoái lưỡng nan”. Dù vậy, vị thuyền trưởng ấy
vẫn vững vàng chỉ huy sáu bơi “phóng thẳng thuyền chọc thủng cửa giữa”, chọc thủng
Tổng hợp: Download.vn

14


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

hàng phịng ngự của qn địch. Lúc này đây con thuyền “như một mũi tên tre xuyên
nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được. Thế là hết thác”. Kết
thúc trận thủy chiến với phần thắng nghiêng về ơng lái đị. Khi đọc đến người đọc như
được thở phào nhẹ nhõm vì chiến thắng của người lái đị sơng Đà.

Để có thể khắc họa một cách sinh động cảnh vượt thác của Nguyễn Tuân đã sử dụng
tài năng của một bậc thầy ngôn từ với việc kết hợp những từ ngữ chuyên môn thuộc
nhiều lĩnh vực khác nhau: văn chương, thể thao, quân sự, võ thuật… Cùng với đó là
việc sử dụng nhiều động từ mạnh để miêu tả sự hung bạo của con sơng cũng như tài
năng của ơng lái đị.
Cảnh vượt thác trong “Người lái đị sơng Đà” đã trở thành một cảnh tượng “xưa nay
chưa từng có” góp phần tô đậm chất tài hoa nghệ sĩ của người lái đị sơng Đà. Cịn
Nguyễn Tn đích thực là một nhà văn của cái đẹp.
Cảnh vượt thác trong Người lái đò sông Đà - Mẫu 4
Đánh giá về Nguyễn Tuân, nhà văn Nguyễn Minh Châu thật có lí khi cho rằng:
“Nguyễn Tuân là một định nghĩa về người nghệ sĩ”. Nguyễn Tn ln tìm mọi cách
để kiếm tìm và phát hiện cái mới lạ, độc đáo “xưa nay chưa từng có” trong hành trình
sáng tạo. Tuỳ bút Người lái đị Sơng Đà là kết quả của hành trình bền bỉ và sáng tạo
về vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên và con người Tây Bắc. Bằng sự tài hoa, uyên bác,
Nguyễn Tuân đã khắc hoạ một dấu ấn không thể mờ phai về con sông miền Tây Bắc
vừa hung bạo vừa trữ tình và nổi lên trên thác dữ là vẻ đẹp của một chiến binh sông
nước với “tay lái ra hoa” đã vượt bao trùng vi thạch trận như một người nghệ sĩ trên
mặt trận vượt thác leo ghềnh. Điều đó được khắc hoạ thật ấn tượng mang cảm giác
thật mãnh liệt qua cảnh tượng cuộc vượt thác có một khơng hai trong Người lái đị
sơng Đà.
Cảnh tượng cuộc vượt thác sơng Đà là cảnh tượng người lái đị vượt qua ba trùng vi
thạch trận với bao tướng dữ quân tợn. “Xưa nay chưa từng có” cảnh tượng hiếm gặp,
Tổng hợp: Download.vn

15


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

trước sau chưa có. Thực chất của ý kiến là bàn đến tài nghệ vượt thác của ơng lái đị

và tài năng nghệ thuật bậc thầy của Nguyễn Tuân.
Bằng ngòi bút tài hoa và quan niệm duy mỹ về cái đẹp – Nguyễn Tuân đã xây dựng
thành cơng hình tượng người lái đị sơng Đà – một hình tượng nghệ thuật độc đáo hấp
dẫn. Ơng khách sơng Đà tuổi ngồi 70 nhưng thân hình rắn chắc như một bức tượng
cẩm thạch: ngực ông đầy những củ nâu – thương tích trên chiến trường Sơng Đà mà
Nguyễn Tuân gọi đó là “huân chương lao động siêu hạng”, tay ông lêu nghêu như cái
sào, chân ông khuỳnh khuỳnh; nhỡn giới ông cao vời vợi, giọng ông ồ ồ như tiếng
thác trước ghềnh. Miêu tả người lái đò như vậy – Nguyễn Tuân đã phần nào khắc họa
được vẻ đẹp của con người lao động gắn bó với chiến trường sơng nước.
Hình tượng người lao động khơng chỉ khắc họa qua ngoại hình mà cịn được khắc họa
qua tính cách và trí thơng minh. Ơng xem sơng Đà như một thiên anh hùng ca và
thuộc lịng sơng Đà, thuộc tất cả luồng lạch; nắm được binh pháp của thần sơng thần
đá. Chính vì vậy trong trận thủy chiến đầy binh hùng tướng mạnh, phần thắng vẫn
thuộc về con người Trí Dũng và Tài Hoa.
Trí và dũng của ơng lái đị sơng Đà được Nguyễn Tn khắc họa một cách đậm nét
với ba trùng vi thạch trận. Trận thủy chiến này có thể gọi là một cảnh tượng hiếm gặp
và khó lặp lại ở trên đời.
Ở đoạn văn thứ nhất, Nguyễn Tuân dồn hết bút lực vào miêu tả trùng vi thạch trận đầu
tiên. Ở trùng vi thạch trận này – thác đá sông Đà đã chuẩn bị dàn trận địa sẵn, đó là
trận địa với bốn cửa tử, một cửa sinh. Ở đây nước phối hợp với đá reo hò làm thanh
viện; những hòn đá bệ vệ, oai phong lẫm liệt; một hịn ấy trơng như đang hất hàm hỏi
cái thuyền phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến và thách thức cái thuyền có giỏi thì
tiến gần vào. Bằng các từ ngữ: reo hò, bệ vệ, oai phong lẫm liệt, hất hàm hỏi, thách
thức… người đọc cảm nhận được khơng khí trận chiến nóng bỏng gay cấn hồi hộp,
kịch tính. Đó chính là biệt tài phù thuỷ ngơn ngữ của Nguyễn Tuân.

Tổng hợp: Download.vn

16

Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

Thác đá sơng Đà được nhân hóa như những kẻ rất nham hiểm và khơn ngoan. Chúng
không chỉ đánh trên mặt trận giáp lá cà mà cịn đánh bằng cả nghệ thuật tâm lý chiến.
Trước đó chúng đã dùng âm thanh của thác khiêu khích “giọng gằn mà chế nhạo”.
Còn giờ đây chúng lại nhờ “nước thác làm thanh viện cho đá”. Với bản tính hung hãn
như một lồi thủy qi, sơng Đà đã đánh phủ đầu người lái đị với những địn thế vơ
cùng hiểm hóc. Sơng Đà cậy thế qn đơng tướng mạnh nên đã “ùa vào mà bẻ gãy cán
chèo”, “liều mạng vào sát nách mà đá trái”, “thúc gối vào bụng và hơng thuyền”, có
lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Một loạt động từ được Nguyễn Tuấn huy động để miêu
tả cách đánh của sông Đà làm người đọc không khỏi rùng mình trước sự hung bạo của
thiên nhiên: ùa vào, bẻ gãy, đá trái, thúc gối, đội,…
Bị tấn công bất ngờ nhưng người lái đị vẫn bình tĩnh. Với chiến thuật phòng ngự để
dưỡng sức cho những trùng vi sắp tới, “ơng đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên
khỏi sóng”; lúc này sơng Đà lại chuyển thế bám lấy thuyền và sử dụng đòn vật “túm
lấy thắt lưng ơng lái đị địi lật ngửa mình ra”. Khơng để cho ơng đị có cơ hội xoay xở,
sơng Đà lại chuyển thể đánh miếng đòn hiểm độc nhất “cả cái luồng nước vơ sở bất
chí ấy bóp chặt lấy hạ bộ người lái đị”.
Dính miếng địn hiểm, mắt ơng hoa lên, tưởng như “một cửa bể đom đóm rừng ùa
xuống châm lửa lên đầu sóng”. Địn đau khiến ơng đị “mặt méo bệch đi”. Đó là cái
méo bệch vốn do cái lạnh của nước làm nhăn nheo lại thêm miếng địn đau làm ơng
khách sơng Đà mặt như tím tái, ngây dại. Phép điệp động từ “đánh hồi lùng, đánh đòn
tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm” gợi lên cơn đau dồn dập, hành hạ người lái đị. Nhưng
ơng đị nén đau, giọng ơng vẫn bình tĩnh, tỉnh táo, sắc lạnh chỉ huy sáu bơi chèo còn
lại vượt cửa tử vào cửa sinh.
Nếu đoạn văn thứ nhất, Nguyễn Tuân tập trung miêu tả cuộc vượt thác ở thế trận một
chiều từ sơng Đà thì ở đoạn văn tiếp theo nhà văn tập trung miêu tả thế trận của ông
khách sông Đà ở sự thông minh, linh hoạt và tài nghệ vượt thác dũng mãnh, phi
thường. Chuyển từ thế trận phòng ngự, ơng lái đị chuyển thế chủ động tấn cơng. Ở

Tổng hợp: Download.vn

17


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

trùng vi thạch trận thứ hai này, sơng Đà tăng cường một “tập đồn cửa tử” và cửa sinh
bố trí lệch qua bờ hữu ngạn.
So với trùng vi một thì trùng vi này khó khăn hơn. Nhưng khơng vì thế mà ơng đị nao
núng. Với kinh nghiệm mười năm chiến trường sơng nước, người lái đị đã “nắm chắc
binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá”. Ơng đị
cũng tự triết lý với mình “cưỡi lên thác sơng Đà là cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”, vì
thế “không một phút nghỉ tay nghỉ mắt phải phá luôn vịng vây thứ hai và đổi ln
chiến thuật”. Ở trận này ơng đị đánh phủ đầu với kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh.
Như một vận động viên đua ngựa, ông đị “nắm chắc được cái bờm sóng đúng luồng
rồi, ơng đị ghì cương lái”, ơng “phóng nhanh”, “lái miết”… tốc độ di chuyển mau lẹ.
Nhưng sông Đà cũng không phải dạng vừa. Chúng xơ ra định níu chiếc thuyền vào tập
đồn cửa tử. Ơng đị đã cảnh giác sẵn nên “đứa thì ơng tránh mà rảo bơi chèo”, “đứa
thì đè sấn lên chặt đôi ra để mở đường tiến”. hàng loạt động từ được huy động như
một đội quân ngôn ngữ hùng hậu hò reo theo từng nhịp tiến của ơng đị: nắm, ghì,
phóng, lái, tránh, rảo, đè, chặt…Chính nhờ sự mưu trí và tài năng ấy ơng đị vượt qua
hết các cửa tử. Một trùng vi với bao cửa tử, cửa sinh mà chỉ vài ngón địn ơng lái đò
đã đánh sập vòng vây của lũ đá, đồng thời làm cho bọn đá phải thua cuộc với bộ mặt
“tiu nghỉu, xanh lè thất vọng”. Qua đó để thấy người khách sơng Đà quả thật là Trí
Dũng song tồn.
Ở trùng vi thứ ba, sơng Đà cịn một cơ hội cuối để thử thách người lái đị. Trùng vi
này ít cửa hơn mà bên trái bên phải đều là luồng chết cả, nguồn sống thì lại nằm ngay
giữa bọn đá hậu vệ. Có thể nói trận chiến này sơng Đà đã dùng thế “trên đe dưới búa”

làm cho người lái đò phải đối mặt với thế “tiến thoái lưỡng nan” nhưng vào “cái khó
lại ló cái khơn” – ơng lái đị đã biến chiếc thuyền sáu bơi chèo thành một mũi tên cịn
ơng giống như một cung thủ đã “phóng thẳng thuyền chọc thủng cửa giữa. Thuyền vút
qua cửa đá cánh mở, cánh khép, vút vút, cửa ngoài, cửa trong lại cửa trong cùng.
Thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái
được, lượn được.
Tổng hợp: Download.vn

18


Văn mẫu lớp 12: Phân tích cảnh vượt thác trong Người lái đị sơng Đà

“Thế là hết thác”. Một loạt các động từ lại được Nguyễn Tuân huy động để miêu tả
cách đánh của ơng đị: Phóng, chọc thủng, xun qua, xuyên nhanh, lái được, lượn
được… sự thần tốc trong cách đánh và cách đánh nhanh thắng nhanh đã giúp người lái
đò vượt trùng vi đầy phi thường. Quả là “Đọc Người lái đị sơng Đà, ta có ấn tượng rõ
rệt về sự tự do của một tài năng, của một đấng hóa cơng thực sự trong nghệ thuật ngơn
từ” (Phan Huy Đông). Nghệ thuật lái thuyền đến đây khiến người đọc hồn tồn tâm
phục, khẩu phục. Đúng là ơng lái đò đã đạt đến mức nghệ sĩ trong nghề nghiệp của
mình. Đoạn trích vì thế đã xây dựng được một “cảnh tượng có một khơng hai”.
Ý kiến trên là một ý kiến đúng. Ý kiến đã đánh giá thật sâu sắc đoạn trích và tài nghệ
có một khơng hai của người lái đị sơng Đà. Ơng là người lao động nhưng lại mang
cốt cách của một tâm hồn nghệ sĩ. Trong cuộc vượt thác leo ghềnh ông là một con
người phi thường, tài hoa. Một nghệ sĩ có phong thái ung dung, nhàn nhã, khiêm tốn.
Ơng chính là hình tượng con người lao động là biểu tượng cho trí dũng song tồn
trong hành trình đi tìm cái đẹp của nhà văn. Chính ý kiến này cũng đã góp phần làm
sáng tỏ giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích nói riêng và tác phẩm nói chung.
Nguyễn Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca những con
người lao động trong gian lao nguy hiểm nhưng đầy vinh quang, điển hình là hình

tượng ơng lái đị trong tùy bút “Người lái đị sông Đà” với nhiều nét đẹp và cả chất
nghệ sĩ trong nghề. Cuộc vượt thác của người khách sông Đà quả thật là phi thường,
xứng đáng là một trong những “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”.

Tổng hợp: Download.vn

19