Hiểu biết và việc sử dụng các biện pháp tránh thai của phụ nữ nông thôn Java

Xã h i h c s 4 - 1991 73

Hi u bi t và vi c s d ng các bi n pháp
tránh thai c a ph n nông thôn Java
SOLVAY GERKE

*

Khơng cịn nghi ng gì n a r ng t l sinh đ đã gi m đáng k
Inđônêsia t khi có ch ng trình k ho ch
hóa gia đình vào đ u nh ng n m 70. Ngày nay các bi n pháp tránh thai đ c ch p nh n r ng rãi nh m t
ph ng ti n không th bác b đ c nh m ki m sốt quy mơ gia đình. M t trong nh ng khía c nh quan tr ng
nh t và ph bi n r ng rãi c a ch ng trình k ho ch hóa gia đình do Nhà n c ki m sốt là s th c hi n nhanh
chóng cơng ngh "th m kính thơng qua vi c đ a vào các k thu t tránh thai hi n đ i. Di u này đ c bi t quan
tr ng đ i v i ph n , không ch vì ph n l n cơng ngh tránh thai hi n đ i đ c h s d ng. Di u th m chí có
tính quy t đ nh h n - và d nhiên rõ ràng h n - là ph n b tác đ ng sâu s c h n nam gi i nhi u b i s thay đ i
trong th i đi m sinh con và s l ng con cái. H u qu là tác đ ng c a công ngh tránh thai đ i v i ph n và
cu c s ng c a h th ng l n h n r t nhi u so v i tác đ ng đ i v i nam gi i, thêm vào đó k ho ch hóa gia đình
là c n thi t đ i v i s liên 'k t các mơ hình vai trị khác nhau c a ph n .
Bài báo này s phân tích m c đ mà ph n đi u ch nh có ý th c th i đi m và s l n sinh.
i u này s cho th y ý ngh a chi n l c c a các ph ng pháp tránh thai v i t cách là cơng c k ho ch
hóa. Vi lý do đó, chúng tôi s ch ra ph n đ c thông tin đ n m c nào v s v n hành, th i h n và tính h u
hi u c a các bi n pháp tránh thai.
Tr c h t, chúng tơi xin trình bày v n t t v s gia t ng dân s Inđơnêsia, v ch
đình qu c gia, v vi c s d ng các bi n pháp tránh thai và s luôn đ i s sinh 1

ng trình k ho ch hóa gia

Dân s Inđơnêsia
Có s gia t ng dân s nhanh chóng trong 15 n m qua Inđônêsia. Theo T ng ki m kê dân s 1961, s dân
c a Inđônêsia là 96,4 tri u. M i n m sau ng i ta đã tính đ c là 119,2 tri u và s li u T ng ki m kê dân s

l n chót vào n m 1980 đã ghi nh n r ng có g n 150 tri u ng i đang s ng trên qu n đ o.
T l t ng t nhiên c a dân s Inđônêsia là 2,1% kho ng gi a 1961-1970 và 2,3% trong kho ng 1971-1980.
T l t ng t nhiên đ i v i Java v n m c n đ nh trong su t th i k này v i 2,0% và gi m xu ng 1,7% vào
n m 1985. K v ng s ng ngày khi sinh t ng t 41 tên 53 n m 2 .
N m 1965, v i s thi t l p ch đ Tr t t th i, có s bi n đ i c n b n trong chính tr dân s (Population
Politics) c a Inđơnêsia. Khác v i n n chính tr c a Sukarno, chính ph Suharto c c k nh n m nh đ n k ho ch
hóa gia đình nh m t cơng c quan tr ng nh m thúc đ y s phát tri n kinh t qu c gia. K t qu là k ho ch hóa
gia đình có t m quan tr ng trung tâm Inđônêsia k t cu i nh ng n m 60, và nó đ c đ c bi t chú ý trong m i
k ho ch phát tri n n m n m (Repelita).
N m 1970 y ban Ph i h p K ho ch hóa gia đình Qu c gia (BKKBN) đ
*

. Ti n s , trung tâm nghiên c u xã h i h c v s phát tri n,

c thành l p nh m ph i h p m i

i h c T ng h p Bielefeld, C ng hòa Liên bang

c.

. S li u cho hài báo này đ c thu th p n m 198711988 t i Busllran, m t làng mi n nam c a T nh đ c bi t (Spccial
Provincc) thu c Yogyakarla-Java. Tri th c k ho ch hóa gia đình c a ph n đ c đánh giá nh m t b ng h i. Cu c đi u
tra bao g m 112 ph n đã t ng có ch ng và 41 ph n ch a ch ng có tu i trên 14 vào th i đi m đi u tra.
1

.
i v i các s li u v bi n đ i dân s , xem TKKDS Inđônêsia (1971;1980), v tu i th và t vong
McNicoll/Singarimbun (1986:7) và Donner (1986:34ff).
2

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

tr em, xem

www.ios.org.vn


Xã h i h c s 4 - 1991

74

hành đ ng k ho ch hóa gia đình Inđơnêsia. Ch ng trình này đ c kh i đ u t i các đ o đông dân' c nh t là
Java và Bali, r i đ c m r ng ra m i t nh l n vào n m 1974 và ra c n c vào n m 1977. Rõ ràng là các t
su t sinh đ
Inđônêsia đã gi m đáng k t khi chính sách dân s thay đ i vàn cu i nh ng n m 60. D nhiên có
s khác nhau theo t ng vùng, và Java và Bali là nh ng vùng thành công nh t.
Dông Java,
c khu
Yogyakarta và Bali có t su t sinh t ng c ng (TFR) th p nh t Inđônêsia là 3,5 con ho c th p h n.
Hành vi sinh d và K ho ch hóa gia đình

Busuran

Các ph ng ti n tránh thai hi n đ i có Busuran t 1972, nh ng vi c d a vào ch ng trình k ho ch hóa
gia đình có h th ng ch m i b t đ u t 1977. Trong kho ng 1979 đ n 1984 T ch c các b c cha m có k
ho ch Inđơnêsia (PKBI) 3 đã ti n hành m t s ho t đ ng nhàm đ ng viên các c p v ch ng thích h p s d ng
các bi n pháp tránh thai. Thêm vào đó các nhóm th o lu n k ho ch hóa gia đình PKBI đ a ra nh ng u đãi nh
tín d ng v i nh ng đi u ki n thu n l i cho m i ph n trong làng, và nó cung c p thông tin v b o v s c kh e.
Di u này d c th c hi n v i s h p tác ch t ch c a quan ch c PKK 4 c a làng. Cho đ n ngày nay các ngân
sách c a nhóm tín d ng PKK (simpan pinjam) do PKBI cung c p, nh ng ch có th đ c s d ng b i các thành

viên c a PKK.
Busuran các ph ng ti n tránh thai r t s n có và có th có đ c t nhi u ngu n khác nhau. M t thành
viên c a PKK ch u trách nhi m chính th c v vi c phân ph i thu c u ng, và m t y tá s ng trong làng nh ng
th ng làm vi c b nh vi n Bantul ph c v vi c tiêm thu c đ nh k ba tháng. Ti p theo là Puskesmas 5 n m
trong t m đi b và đây có s n c thu c tiêm l n vòng tránh thai. Ngày nay, 65 trong s 75 ph n có ch ng
trong đ tu i sinh đê t 14-45 (87,7%) đang áp d ng bi n pháp ki m soát sinh đ hi n đ i. Bi n pháp tránh thai
th ng đ c dùng nhi u nh t là vòng v i 38 ng i s d ng, sau đó là thu c u ng v i 16 ng i và thu c tiêm
v i 7 ng i s d ng. Có 2 ph n th c hi n tri t s n và hai c p v ch ng tránh thai b ng túi cao su. Ngay t
nh ng ngày đ u đ c gi i thi u, ph n trong làng đã mong mu n và ch p nh n các bi n pháp tránh thai. H
hoan nghênh k ho ch hóa gia đình nh m t cơng c b y lâu mong đ i nh m đi u ch nh s sinh và th i đi m
sinh con m t cách có hi u qu . Tri th c vê các ph ng pháp truy n th ng ki m soát sinh đ r t ít i, và các
ph ng pháp n o thai truy n th ng, dù m i ng i đ u bi t và s d ng th ng xuyên, không phái là gi i pháp
cho m c đích ki m sốt sinh đ c a ph n .
S gi m s sinh Busuran r t đáng k (xem hình 1). N u ta so sánh, ch ng h n nh , s con trung bình c a
ph n
tu i 27 ta có th th y r ng s gi m sinh đ trung bình vào kho ng 1,2 con t l p th h già nh t sang
l p th h tr nh t.
S d ng các bi n pháp tránh thai
S ch p nh n r ng rãi các ph ng pháp tránh thai Busuran có th do vi c gi m t su t t vong su t 20
n m qua. S c i thi n h th ng y t
Java d n đ n s gi m nói chung trong t l t vong tr em, và đi u này
thuy t ph c ng i m r ng con c a ch ch c s s ng qua đ c tháng khó kh n đ u tiên c a đ i nó. B ng 1 cho
th y s gi m chung này c a t l t vong tr em mà trong thí d này ta th y có 17 trong s 29 ph n tu i trên
51 vào lúc thu th p s li u có 37 con ch t, trong khi ch có 6 trong s 31 ph n tu i t 31-40 có m t con ch t.

3

PKBI là m t t ch c phi chính ph .
. PKK: Pembinaan Keseahtere kelucya - T ch c ph n Inđônesia
5

. ) Puskesmas (Pusat Kesehatan Masyrakat) - Trung tâm y t công công. Puskesmas là đ n v c s trong h th ng ch m
sóc s c kho c a Inđơncsia c p xã - ph ng. Theo qu đ nh m i trung tâm do m t bác s lãnh đã và m t s cán b y t
khác và m t y tá giúp.
4

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c s 4 - 1991 75
Hình 1 Su gi m sinh dê

Busuran.

(Các l p th h ch n l c)
S CON -TRUNG BÌNH

B ng 1 S con ch t theo m i ph n dã t ng có ch ng
Tu i m
(S ph n )

Busuran

S con ch t theo m i ph n
1

2

3

21-30
(23 ph n )

2

-

-

31-40
(31 ph n )
41-50
(29 ph n )

6

-

-

9

2
-

51 tr lên
(29 ph n )

7

4

4
-

_
-

-

4

5

-

2

Ngu n: S li u thu th p riêng.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c s 4 - 1991

76

Ph n tuyên b r t rõ ràng h ng h hay ch ng l i các bi n pháp tính thai c th . Lý do t i sao vòng tránh
thai là bi n pháp đ c s d ng nhi u nh t trong làng là tính th c ti n c a nó. "B n khơng ph i ngh đ n nó m t
khi b n đã có nó" là m t l p lu n th ng đ c nghe th y. Vòng đ c đ a vào t cung và ch có th đ c l y ra
nh bác s , trong khi dùng thu c u ng ph i nh u ng hàng ngày.
Vòng đ c coi là r t thích h p vì nó khơng gây ra các v n đê s c kh e cho ng i dùng và ph n c m th y
r ng đó là bi n pháp tránh thai đáng tin c y. Ba ph n ngh r ng vòng khơng có nhi u nguy hi m cho s c kh e
nh thu c u ng hay thu c tiêm vì nó ch tác đ ng đ n t cung. L p lu n ch y u ch ng l i thu c u ng là ph n
l n ph n t ng cân, là g n nh t t c m i ng i dùng nó đ u b nh c đ u hay có v n đ v l u thông máu và
ng i ta ph i ngh đ n nó hàng ngày. Nhìn chung ng i ta tính đ n các v n đ s c kh e nhi u h n là vi c c n
ph i có m t k lu t nh t đ nh đ tránh thai. M i ph n đã t ng dùng thu c than phi n r ng l ng kinh nguy t
c a h thay đ i, đi u h coi là tác đ ng ph đáng lo ng i. D i v i m i ph n chuy n t dùng thu c sang dùng
vịng đó là m t lu n c thiên v vòng. B n ng i hi n đang dùng thu c thích vịng h n, tr c đó h đã th dùng
vịng nh ng c th h không ch p nh n. Hai ph n nói r ng h đánh giá vịng nh bi n pháp tránh thai thích
h p nh t nh ng h th y r t x u h khi đ t vịng và do đó h dùng thu c u ng. Thu c tiêm đ c gán cho danh
hi u h i s c kh e" (kurang sehat) v i cùng nh ng tác d ng ph nh thu c u ng. Hai ng i đang dùng thu c
tiêm nói r ng h đã th dùng vịng m t vài l n nh ng không áp d ng đ c. Ba ph n tr c đây đã th dùng
thu c tiêm nh ng b lo n nh p tim. Túi cao su nói chung đ c xem nh khơng an tồn và ch có (ch ng c a N.D.) hai ph n dùng. Tri t s n không đ c th a nh n nh m t bi n pháp tránh thai đ i v i ph n l n ph n vì
tác d ng có tính d t khốt c a nó. Ch có hai ph n trong làng c m th y tri t s n có th là gi i pháp t t nh t đ i
v i h . C hai đ u đ c thơng tin r t rõ v k h c hóa gia đình nói chung và đã s d ng thu c u ng và vòng
tr c khi h quy t đ nh tri t s n 6 .
Nh ta có th th y, vòng là bi n pháp tránh thai ph bi n nh t vì ph n c m th y nh ng tác đ ng tiêu c c
đ n s c kh e có th có là th y u và s d ng nó là ti n l i nh t. i v i ph n , vi c ki m soát m t ph ng ti n
tránh thai không ph i là đi u quan tr ng. Th m chí dù vịng ch có th do bác s l y ra và thu c u ng ch u s
ki m soát cá nhân c a ng i dùng nhi u h n, s thích l i d a trên nh ng nhân t khác. Trong con m t c a ph
n , m t ph ng ti n tránh thai ph i đáp ng ti u chu n sau đây: nó ph i an tồn, khơng nh h ng đ n s c kh e
hay thay đ i các đi u ki n c a c th và nó ph i d dàng và ti n l i cho vi c s d ng.
Hi u bi t v các bi n pháp tránh thai
i v i m t n c thúc đ y các ch ng trình k ho ch hóa gia đình đi u ng i ta luôn luôn quan tâm là li u
ph n đ n thu n noi theo vì tuyên truy n hay c ng ch , hay h th c s hi u bi t v vi c tránh thai. N u gi
đ nh đ c ch p nh n là vi c s d ng các bi n pháp tránh thai là m t công c quan tr ng đ i v i vi c k ho ch

hóa cu c s ng c a ph n , thì tri th c rõ ràng c a ph n v các bi n pháp tránh thai có th là m t ch báo r ng
ph n nơng thơn có kh n ng áp d ng nh ng cách tân hi n đ i này cho các nhu c u riêng c a h . Do đó chúng
tơi h i ph n nơng thơn các đ tu i, có trình đ h c v n và các đ c tr ng kinh t xã h i khác nhau v tri th c
c a h v các bi n pháp tránh thai.
Cu c đi u tra v sinh đ
Inđonêsia n m 1976 có m t ch ng đ c bi t v n th c và vi c s d ng các bi n
7
pháp tránh than . Do là n l c chính th c đ u tiên nh m có đ c m t b c tranh chung v tri th c và vi c s
d ng các bi n pháp tránh thai n c này. Các ch đ ti p theo c a cu c đi u tra này là vi c làm m và l ch s
hôn nhân, các ý đ nh và s thích sinh đ . Nhóm đ i t ng c a cu c đi u tra là nh ng ph n đã t ng l y ch ng
d i 50 tu i t i 6 t nh Inđônêsia, c th là n m t nh Java và Bali.
. 20 trong s 30 ph n đang dùng vòng tr c đây ch a t ng đùng bi n pháp nào khác. 5 ng i tr c đây đã dùng thu c
u ng. 13 ng i tr c đây đã th dùng thu c u ng và thu c tiêm.
11 trong s 16 ng i dùng thu c u ng dùng nó ngay t đ u. 4 ph n đ i t vòng sang thu c u ng và 1 ng i đ i t t cao
su sang thu c u ng. T t c tr 3 ph n dùng thu c tiêm đã th thu c u ng tr c khi h đ i. H nói r ng h r t s quên
u ng hàng ngày; 4 trong s h đã có mang vì qn u ng.
7
. Inđơncsia Fcrtility Survcy 1976, vol.II, 1978: 75- 109.
6

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c s 4 - 1991 77
đây khó có th và c ng khơng có ý đ nh so sánh k t qu c a cu c " i u tra v sinh đ " này v i các k t
qu hi n nay. M c đích c a cu c "Di u tra v sinh đ " này là đánh giá m c đ c a thông tin và vi c s d ng các
bi n pháp tránh thai c a ph n
các vùng khác nhau nông thôn và đô th Java và Bali. Các câu h i v tri th c

tránh thái không đ c tinh vi l m. Ng i ta h i ph n v các ph ng pháp tránh thai h đã nghe nói và v
nh ng ph ng pháp mà h đã s d ng. M t v n đ nghiên c u quan tr ng là li u h c v n và quy mơ gia đình có
nh h ng đ n vi c s d ng các bi n pháp tránh thai hay s l a ch n m t bi n pháp đ c bi t nào đó không. M t
s k t qu chung c a cu c nghiên c u là khơng có s khác bi t gi a ph n nông thôn và đô th trong vi c s
d ng các bi n pháp tránh thai hi n đ i, tri th c v k ho ch hóa gia đình cao h n nh ng ph n thu c nhóm
tu i trung niên v i nh ng gia đình l n, nh ng ph n có h c v n cao và nh ng ng i có ch ng có h c v n
cao 8 . D đ nh c a cu c nghiên c u c a chúng tơi đi xa h n, vì chúng tôi mu n thu đ c thông tin v nh ng bi n
đ i trong tri th c k ho ch hóa gia đình gi a các th h và m t n t ng v t m quan tr ng c a các bi n pháp
tránh thai v i t cách là m t công c k ho ch hóa cu c s ng đ i v i ph n .
Ng i ta ki m tra tri th c c a ph n bang cách đ ngh h li t kê m i ph ng ti n và ph ng pháp tránh
thai mà h bi t. Ph n khác c a s ki m tra là h ph i nói đúng th i gian có hi u l c c a 7 ph ng pháp ki m
soát sinh đ s n có Inđơnêsia. B y ph ng pháp này là: thu c u ng, vòng, thu c tiêm, v t cay (implant), túi
cao su, tri t s n n , tri t s n nam. H n n a, trong m t s ki m tra có ba s l a ch n h ph i nói đúng s tr ng
r ng và th i gian chính xác c a th i k sinh đ c a ph n .
K t qu cho th y m c đ hi u bi t nhìn chung là cao. Tuy nhiên, nó c ng cho th y rõ ràng tính có ch n l c
c a thông tin v k ho ch hóa gia đình và giáo d c.
M t l n n a rõ ràng r ng ph n t 31 tu i đ n 40 tu i là nhóm đ c thông tin t t nh t trong m u. Tri th c
chung v k ho ch hóa gia đình là khá t t. 69% ph n có ch ng (21-50t), tr hai nhóm tu i cao nh t, bi t t 47 ph ng pháp tránh thai. Di u đó c ng đúng đ i v i 59% c a t t c ph n ch a ch ng (14-24t). 32% ph n
đã t ng có ch ng có th k ra h n b n ph ng pháp tránh thai. M c dù khơng có ph n nào trong hai nh m
tu i cu i cùng bi t h n m t d ng c tránh thai, ta v n có k t qu đáng k là 43% ph n tu i t 21 đ n 50 tu i
có th li t kê t 5 đ n 7 ph ng ti n tránh thai. 59,8% ph n có ch ng bi t r ng ph i u ng thu c m t l n m t
ngày, và 49,1% tr l i r ng túi cao su ch nên dùng m t l n thôi. Ph n trên 51 tu i có r t ít tri th c v tránh
thai nh ng n u chúng ta ch xét ba nhóm tu i đ u tiên thì ta s th y r ng g n 75% ph n tu i t 21 đ n 40 có
th tr l i đúng. 40,2% có th xác đ nh đ c th i gian r ng tr ng trong chu k kinh nguy t và ít nh t 32% tr l i
chính xác r ng tri t s n n tránh th thai v nh vi n. Ch có 11,6% ph n - t t c diêu trong nhóm trung niên
tu i t 31 đ n 45 - bi t r ng thu c tiêm nh h ng đ n toàn b c th ng i ph n . Cu i cùng, 9,8% bi t r ng
tri t s n nam là m t ca m ph c t p h n là tri t s n n .
Các k t qu này kh ng đ nh các k t qu c a nh ng nghiên c u khác (V.Hull, 1982:118). D nhiên khơng có
gì l là có m i t ng liên thu n gi a tri th c vê tránh thai và h c v n chính th c. K t qu cho th y 70% ph n
đã t t nghi p trung h c ho c trên trung h c có th li t kê h n 5 cách tránh thai. 57% ph n trên trung h c tu i

t 21-30, 85% tu i t 31-40 và t t c ph n tu i 41-50 có trình đ trên trung h c bi t h n n m cách tránh thai.
Nh ng tri. th c c a nh ng ng i h t ph thông c s c ng r t đáng k . Ph n l n bi t b n ph ng pháp tránh
thai ho c h n. Có kho ng cách l n v tri th c gi a nh ng ng i ch a t t nghi p ph thông c s và nh ng
ng i t t nghi p ph thông c s v i u th thu c v ng i đã t t nghi p. Tri th c v tránh thai c a nh ng
ng i thu c nhóm tu i th hai (31-40, k c ph n trên 40 m t chút) nói chung là cao và khơng ph thu c
nhi u l m vào h c v n chính th c nh trong các nhóm tu i khác.
Nh đã nêu trên, giáo d c v k ho ch hóa gia đình đ c đ a vào t ph thơng trung h c tr lên r t khác
nhau v s l ng và c v ch t l ng. Các tr ng tôn giáo không cung c p m t thông tin nào v đ i t ng này,
và ch t l ng c a tri th c d y các tr ng khác c ng ph thu c vào s n ng n c a th y giáo. Thông tin chi ti t
d nhiên là có s n, nh ng nó c ng c n có n l c nh t đ nh và s tham gia cá nhân.
. Cu c đi u tra v sinh đ

8

lnđôncsia 1976, t.I,tr. VIII-XI.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c s 4 - 1991

78

K t lu n
Hôn nhân và sinh đê v n là v n đ có t m quan tr ng khơng bàn cãi đ i v i ph n Java cho dù có m i bi n
đ i trong khn m u tiêu dùng và các phong cách s ng. D nhiên vi c sinh đè và ch m sóc cón cái là v n đ lâu
dài và m i k ho ch liên quan đ n t ng lai c a ng i ph n s b xác đ nh b i tồn b q trình này. Trong
vi c làm m , ng i ph n c n ph i ch p nh n m t vai trị mà trong đó nh ng địi h i bên ngồi có nh h ng

và h n ch theo cách nh t đ nh đ n s ki m soát cá nhân c a ch đ i v i nh ng d tr cá nhân nh th i gian,
ti n hay s t xác đ nh t ng lai.
Nh ng ph n tr có ch ng c ng nh nh ng ng i ch a qua tu i 40 có tri th c khá t t v k ho ch hóa gia
đình, và đi u này đ c bi t đúng đ i v i nh ng ng i ngồi ba m i. Vì tri th c c a nh ng ng i ch a ch ng
ph thu c ch y u vào các ngu n thơng tin chính th c nh vi c d y d
tr ng h c, báo chí và vơ tuy n, nên
tri th c c a h h i có tính ch t ch n l c khi nó nh n m nh đ n nh ng s ki n nh t đ nh v các ph ng pháp và
kho ng th i gian tránh thai mà ít chú ý h n v cách th c mà chúng giúp tránh thai. Nh ng ph n ngoài ba
m i và m i ngồi b n m i có hi u bi t t t v c u t o c th . Rõ ràng r ng nh ng ph n này có th có l i t
chi n d ch thơng tin theo chi u sâu c a chính ph có đi kèm v i vi c gi i thi u v k ho ch hóa gia đình nơng
thơn Java, vì ch nhóm tu i này m i khơng có m i t ng liên rõ ràng gi a tri th c v k ho ch hóa gia đình và
h c v n.
Ng

i d nh: V M NH L I

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn