Báo cáo: Hành chính nước ta thời Lê Sơ

HÀNH CHÍNH NƯỚC TA
THỜI LÊ SƠ
1428-1527


NỘI DUNG
I.
II.

Khái quát chung
Tổ chức bộ máy hành chính

III.
IV.

Chính sách quản lý
Kết luận


I.Khái quát chung
1.Bối cảnh lịch sử
 Tháng 1/1428 cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã giành
được thắng lợi
 Tháng 4/1428 Lê Lợi lên ngơi Hồng đế, lấy lại
quốc hiệu là Đại Việt, bắt tay vào xây dựng đất
nước.
 Cho đến trước năm 1460: tổ chức bộ máy hành
chính nhà nước có sự kế thừa mơ hình nhà nước Lý
– Trần, vừa có sự thay đổi và có sự vận dụng quan
chế triều Minh.

2.Một số triều vua tiêu
biểu
 Lê Thái Tổ: sáng lập triều Hậu Lê, đặt nền móng vững
chắc cho triều đại, đề cao vai trò pháp luật trong đạo trị
nước, đặc biệt quan tâm đến phục hồi và phát triển nông
nghiệp: kiểm kê hộ khẩu, làm sổ điền, sổ hộ. Luôn lo
lắng cho quốc gia đại sự nên luôn dạy con những việc
nên làm của một quân vương


 LÊ THÁI TƠNG : lên ngơi 11 tuổi, tự mình điều hành
triều chính, là vị vua anh minh: trọng đại, chuộng Nho,
đặt khoa thi chọn kẻ sĩ, bắt đầu tổ chức thi hội ở kinh
đô, ba năm tổ chức một lần , năm 1442 cho dựng bia
tiến sĩ ở VĂN MIÊU
 Mất khi mới 20 tuổi trong vụ án LỆ CHI VIÊN…


 LÊ THÁNH TƠNG( 1460-1497): có những đóng góp
to lớn cho sự phát triển mọi mặt của ĐẠI VIỆT, là một
cuộc đời hoạt động sôi mổi, đầy nhiệt huyết trên mọi
lĩnh vực (đều tỏ ra suất sắc).Tha thiết với chủ quyền
quốc gia “một thước núi một tấc sông của ta lẽ nào tự
tiện vứt bỏ đi được.kẻ nào giám đem đất làm mồi cho
giặc kẻ đó sẽ bị trị tội nặng”


II. CƠ CẤU TỔ CHỨC HÀNH
CHÍNH

a. Thời Lê Thái Tổ
- Xây dựng bộ máy theo mơ hình nhà Trần
- Bộ máy trung ương: dưới vua có hai chức tả, hữu
tướng quốc, 3 chức Tư(tư mã, tư không, tư khấu), 3
chức Thái(thái sư, thái úy, thái bảo), 3 chức Thiếu (thiếu
sư, thiếu úy, thiếu bảo), Bộc xạ,...; tiếp đến là hai ban
văn, võ


 Đứng đầu ban văn là đại hành khiển đứng đầu phụ trách
chung mọi việc, sau đó là hai bộ: bộ lại và bộ lễ do
thượng thư đứng đầu. Các cơ quan chuyên trách như
ngự sử đài, hàn lâm viên, ngũ hình viện......
 Ban võ có các chức đại tổng quản, đại đô đốc, tổng
quản, tổng binh.... Đứng đầu là 6 quân điện tiền, 5 quân
thiết độ



Sơ đồ bộ máy địa phương
Đạo

Hành khiển

Lộ,phủ,trấn
Huyện

An phủ sứ,tri
phủ
Chuyển phủ sứ

xã

Xã quan


Nhận xét.
 Bộ máy hành chính nhà nướ của LÊ THÁI TỔ có sự
chấn chỉnh lại bộ máy nhà nướn nhưng vẫn theo mơ
hình của nhà trần.


b. Cuộc cải cách của Lê
Thánh Tông
 Thời gian: suốt thời gian ông ở ngôi (37 năm, từ
1460 - 1497)
 Mục tiêu:
- Xây

dựng một nhà nước tập quyền,pháp trị đi
đôi với nhân sự
- Tập trung quyền hành vào trong tay vua
- Giảm bớt các cơ quan trung ương rườm rà
- Tăng thêm mối liên hệ giữa các cấp chính
quyền từ trung ương đến địa phương


- Đề
cao
công

quản
phương
- Đề
cao
công
táctác
quản
lý lý
địađịa
phương
vàvà
công
thanh
tra,khảo
quan
công
táctác
thanh
tra,khảo
sátsát
quan
lại.lại.
 Bộ máy tổ chức ở trung ương:
Vua

Quan
Đại
Thần

Cơ quan có

Chức năng
Văn phịng

Lục
Bộ

Lục
khoa

Lục
Tự

Ngử sử
Đài và
Các CQ
Chun
Mơn khác


Chính quyền địa phương: chia cả nước
thành 13 đạo với quy mô đồng đều
Đạo
Phủ

tri phủ

Huyện

tri huyện,tri châu

Xã

đại xã 500 hộ,
trung xã 101-499
hộ, tiểu xã 100
hộ


Biện pháp thực hiện
 Bỏ bớt một số chức quan, cơ quan và cấp chính
quyền trung gian để bảo đảm tập trung quyền lực
vào tay vua
 Các cơ quan giám sát, kiểm tra lẫn nhau để loại trừ
sự lạm quyền và nâng cao trách nhiệm
 Không để tập trung quá nhiều quyền lực vào tay
một cơ quan mà tản ra cho nhiều cơ quan nhằm
ngăn chặn sự tiếm quyền


 Đỉnh điểm cuộc cải cách là vào năm 1471 ( Hồng Đức
thứ 2) khi ban đạo dụ hiệu đính quan chế đúc kết và
phát triển cuộc cải tổ trước đó làm cơ sở pháp lí cho cả
q trình cải tổ
 Tiến hành cải cách toàn diện: trung ương, địa
phương……..


Nhận xét
- Bộ máy chính quyền được rút gọn, cắt bớt một số
quan trung gian, đặc biệt là bỏ chức Tể Tướng vì thế

chế độ phong kiến tập quyền đã thể hiện tới đỉnh
cao của chế độ quân chủ chuyên chế quan liêu.. Bộ
máy chính quyền địa phương của thời nhà Trần
chưa có sự quản lí chặt chẽ đến cấp cơ sở thì ở nhà
Lê bộ máy địa phương được quản lí chặt tới tận cơ
sở vì vậy đời sống nhân dân được ổn định, trật tự có
quy củ


II. CHÍNH SÁCH QUẢN LÍ NHÀ
NƯỚC THỜI LÊ SƠ
1.
-

Chế độ quan lại
Năm 1471 Lê Thánh Tơng ra Hiệu đính quan chế

-

Nhà Lê không phong cho con cháu quý tộc, quan lại
đi trấn trị các nơi, không cho thành lập điền trang,
không được nuôi quân đội riêng như thời Lý, trọng
dụng những người có tài


 Vua Thánh Tông định mức lương cho từng phẩm trạch, chế độ
lương bổng, ruộng lộc rõ ràng và thống nhất trong cả nước.
 Nghạch xã trưởng cũng được quy định theo một tiêu chuẩn nhất
định
 Về đào tạo và tuyển chọn quan lại:

- Vua Lê Thánh Tông áp dụng 3 hình thức:
+ bảo cử
+thi tuyển
+tập ấm
- Chế độ giáo dục được mở rộng cho con em mọi tầng lớp tham nhân
dân


Nhà Lê khuyến khích việc học tập thi cử bằng cách đặt lệ
xướng danh, ban mũ áo, phẩm tước, dựng bia tiến sĩ và
lễ vinh quy bái tổ
 Nhận xét:
Thời Hậu Lê, đặc biệt là thời Lê Thánh Tông là thời phát
triển cực thịnh của giáo dục phong kiến. Nhà sử học
Phan Huy Chú nhận xét: “ khoa cử thịnh nhất là thời
Hông Đức. Cách lấy đỗ rông rãi, chọn người nhân tài,
đời sau càng không thể theo kịp


 Về chế độ tuyển dụng quan lại Nhà Lê đã có điểm hơn
Nhà Trần và các triều đại khác, đó là : khơng có chế độ
mua quan và con em dòng tộc vẫn phải thi cử


2. CHÍNH SÁCH KINH TẾ
a.
-

Chính sách ruộng đất
Nhà Lê bãi bỏ chế độ ban cấp, thái ấp, thủ tiêu các

điền trang. Ruộng đất được chia làm 3 loại:
+ ruộng đất thuộc sở hữu nhà nước
+ ruộng đất công làng xã
+ ruộng đất tư hữu
Thực hiện chính sách quân điền


b. Chính sách phát triển nơng
nghiệp:
Sau ngày giải phóng, nhân dân được trở về đia phương
phục hồi sản xuất
- Vua Lê Thánh tông đặt các chức quan khuyến nông và
hà đê xứ, khuyến khích nhân dân khai hóa đất hoang,
giúp dân diệt trừ sâu bệnh
- Năm 1481 Lê Thánh Tông thành lập 43 đồn điền, chăm
lo đến đời sống nhân dân và thủy lợi
- Nhà Lê ban chiếu miễn thuế tô ruộng, đầm, ao, bãi, dâu
trong cả nước
- Tội trộm trâu bò bị trừng phạt rất nặng


c. CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
CƠNG THƯƠNG NGHIỆP
- Nhà Lê xây dựng các kinh thành, trấn lị, nhanh
chóng phát triển nghề thủ cơng
- Nhà Lê có 2 loại hình thủ cơng nghiệp: thủ
công nghiệp của nhân dân và thủ công nghiệp
do triều đình tổ chức
- Việc lưu thơng, bn bán cũng được mở rộng
- Nhà Lê hủy bỏ tiền giấy, đúc đồng tiền mới

- Về ngoại thương thực hiện chính sách bế quan
tỏa cảng
Nhận xét:
Tích cực: nhìn chung nền kinh tế cơng, thương
nghiệp dưới triều thời Hậu Lê phát triển một
bước đáng kể so với các triều đại trước. Kinh
tế đã tác động đến đời sống xã hội là yếu tố
quan trọng tạo sự ổn định của Đại việt
Tiêu cưc: