Bài giảng: Các ngữ hệ chính trên thế giới và ở Việt Nam

BÀI 3
CÁC NGỮ HỆ CHÍNH
TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM

Thượng úy Hồ Quốc Phú

05/14/21

1


CẤU TRÚC BÀI GIẢNG
I. NGUỒN GỐC NGÔN NGỮ VÀ SỰ HÌNH THÀNH CÁC
NGỮ HỆ
1. Khái niệm ngơn ngữ
2. Nguồn gốc ngơn ngữ
3. Vai trị của ngơn ngữ
4. Sự hình thành và phân loại các ngữ hệ trên thế giới
II. CÁC NGỮ HỆ CHÍNH Ở VIỆT NAM VÀ NGUỒN GỐC
TIẾNG VIỆT
1. Các ngữ hệ chính ở Việt Nam
2. Nguồn gốc, đặc điểm tiếng Việt
05/14/21

2


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
1. Khái niệm ngôn ngữ
Ngôn ngữ là sản phẩm cao cấp của ý thức con người,

là vật chất được trừu tượng hóa và là hệ thống tín hiệu
thứ hai của con người. Ngôn ngữ là một phương tiện,
một công cụ để con người giao tiếp, trao đổi tư tưởng
và hiểu biết lẫn nhau

05/14/21

3


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
1. Khái niệm ngôn ngữ
- Là sản phẩm của ý thức con người
- Bao gồm hệ thống các phương tiện vật chất
- Nảy sinh do nhu cầu giao tiếp
- Là ngôn ngữ xã hội, mang bản chất xã hội
- Là hiện tượng xã hội đặc biệt
- Không có tính giai cấp

05/14/21

4


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
2. Nguồn gốc ngôn ngữ
Xung quanh vấn đề nguồn gốc ngơn ngữ có nhiều quan
điểm khác nhau. Lịch sử phát triển của ngôn ngữ học

ghi nhận đã có nhiều cách giải thích khác nhau về
nguồn gốc hình thành ngôn ngữ.

05/14/21

5


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
2. Nguồn gốc ngôn ngữ
a. Quan điểm trước Mác
- Thuyết duy tâm tôn giáo
- Thuyết tượng thanh
- Thuyết tiếng kêu trong lao động
- Thuyết công ước xã hội
* Các quan điểm trên khơng giải thích được một cách
khách quan, khoa học về nguồn gốc ngôn ngữ...
05/14/21

6


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
2. Nguồn gốc ngôn ngữ
b. Quan điểm Mác-xít
Lao động là nguồn gốc của ngơn ngữ
Con người là chủ thể sáng tạo ra ngôn ngữ.
- Do biến đổi môi trường sống: vượn → người

- Di chuyển kiếm thức ăn: tạo dáng đi thẳng
Bộ máy phát âm
Ngôn ngữ

Lao động
Nhu cầu giao tiếp

05/14/21

7


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
2. Nguồn gốc ngôn ngữ
b. Quan điểm Mác-xít
- Lao động sáng tạo ra ngơn ngữ và làm cho ngôn ngữ
ngày càng phát triển
- Ngôn ngữ thúc đẩy lao động, quan hệ xã hội phát triển
* Tóm lại: ngôn ngữ ra đời do nhu cầu giao tiếp của con
người trong lao động sản xuất và quan hệ xã hội. Nguồn
gốc ra đời của ngôn ngữ là lao động.
05/14/21

8


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
3. Vai trị của ngơn ngữ

a. Nói chung
- Là phương tiện giao tiếp căn bản nhất của con người

+ Giao tiếp là nhu cầu bẩm
sinh, tất yếu
+ Ngôn ngữ là phương tiện
giao tiếp căn bản nhất
05/14/21

9


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
3. Vai trị của ngơn ngữ
a. Nói chung
Là công cụ biểu cảm, công cụ nghệ thuật

+ là công cụ biểu cảm của
con người
+ sáng tạo và hưởng thụ
các giá trị văn hóa – nghệ
thuật
05/14/21

10


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ

3. Vai trị của ngơn ngữ
a. Nói chung
Là thành tố, giá đỡ của văn hóa. Truyền tải tri thức...

+ là thành tố của văn hóa
+ Là giá đỡ của văn hóa
+ truyền tải tri thức

05/14/21

11


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
3. Vai trị của ngơn ngữ
a. Nói chung
- Là phương tiện, công cụ tư duy...
+ tham gia vào quá trình tư
duy để hình thành tư tưởng
+ thể hiện kết quả tư duy
+ phân biệt ngôn ngữ với
tư duy
05/14/21

12


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ

3. Vai trị của ngơn ngữ
b. Đối với dân tộc học
Có vai trị quan trọng đối với dân tộc học, vì:
+ Lịch sử ngơn ngữ ln gắn chặt với lịch sử tộc người
Thể hiện:
- Là tiêu chí quan trọng để phân biệt tộc người
- Là nguồn sử liệu quý để nghiên cứu tộc người:
+ vạch rõ nguồn gốc, quá trình hình thành, phát triển, mqh...
+ Làm sáng tỏ các đặc điểm về lịch sử, văn hóa...
+ Hiểu rõ mối quan hệ qua lại và ảnh hưởng của các tộc người

05/14/21

13


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
4. Sự hình thành và phân loại các ngữ hệ chính trên thế giới
a. Khái niệm ngữ hệ
Ngữ hệ là một nhóm ngơn ngữ có quan hệ về nguồn gốc lịch sử, được thể hiện trên các phương diện: từ vị cơ bản, ngữ pháp, thanh điệu và ngữ âm.
- Là nhóm ngơn ngữ có chung nguồn gốc
- Giống nhau về từ vị cơ bản và cấu trúc ngữ pháp

05/14/21

14


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ

HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
4. Sự hình thành và phân loại các ngữ hệ chính trên thế giới
b. Ngun nhân hình thành ngữ hệ
- Liên quan đến sự phân chia các khối cộng đồng người nên đồng thời cũng phân chia ln thành các ngơn ngữ khác nhau có cùng nguồn gốc
- Thời gian xuất hiện: Vào thời kỳ CXNT(13000-4000 năm)

05/14/21

15


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
4. Sự hình thành và phân loại các ngữ hệ chính trên thế giới
c. Cách phân loại ngôn ngữ và ngữ hệ trên thế giới
- Chia theo hình thái học
- Chia theo phổ hệ

05/14/21

16


I. NGUỒN GỐC, VAI TRỊ CỦA NGƠN NGỮ VÀ SỰ
HÌNH THÀNH CÁC NGỮ HỆ
4. Sự hình thành và phân loại các ngữ hệ chính trên thế giới
d. Các ngữ hệ chính trên thế giới
Hiện nay có khoảng 6900 ngơn ngữ, chia làm 20 ngữ hệ

05/14/21

17


II. CÁC NGỮ HỆ CHÍNH Ở VIỆT NAM VÀ NGUỒN GỐC
TIẾNG VIỆT
1. Các ngữ hệ chính ở Việt Nam
- Ngữ hệ Nam á
- Ngữ hệ Thái
- Ngữ hệ Nam đảo
- Ngữ hệ Hán Tạng

05/14/21

18


II. CÁC NGỮ HỆ CHÍNH Ở VIỆT NAM VÀ NGUỒN GỐC
TIẾNG VIỆT
2. Nguồn gốc, đặc điểm tiếng Việt
Là ngôn ngữ của tộc người đa số ở Việt Nam
a. Nguồn gốc
- Trước CN, người việt cổ đã có tiếng nói và có thể có chữ viết
- Thế kỷ IX, X: sáng tạo ra chữ nôm
- TK XVIII: sáng tạo ra chữ quốc ngữ
- Cấu trúc: Môn-Khme, ngữ pháp: Thái

05/14/21

19

II. CÁC NGỮ HỆ CHÍNH Ở VIỆT NAM VÀ NGUỒN GỐC
TIẾNG VIỆT
2. Nguồn gốc, đặc điểm tiếng Việt
b. Đặc điểm
- Góc độ dân tộc học
+ là ngơn ngữ chung – quốc ngữ
+ ln được bổ sung, phát triển
+ tính thống nhất cao
+ giàu sức sống
- Góc độ ngơn ngữ học

05/14/21

20