skkn hướng dẫn học sinh sử dụng máy tính CASIO FX 580VN x giải quyết các bài toán 10

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Năm Căn, ngày 19 tháng 03 năm 2021

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
- Tên sáng kiến: Hướng dẫn học sinh sử dụng máy tính CASIO FX 580VN X
giải quyết các bài Toán 10
- Họ và Tên: TRẦN VĂN QUÂN.
- Đơn vị công tác : TRƯỜNG THPT PHAN NGỌC HIỂN.
- Cá nhân, tổ chức phối hợp: Cá nhân
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Sự cần thiết (Lý do nghiên cứu):
Mơn Tốn vốn được cho là mơn học khó ở các cấp học. Học Tốn địi hỏi khả
năng tư duy logic cao. Điều này địi hỏi các học sinh phải sớm có cho mình phương
pháp học tập và cơng cụ hỗ trợ phù hợp. Đặc biệt, hiện nay các bài Toán trắc
nghiệm được đưa vào bài kiểm tra mơn Tốn có tỉ lệ tăng dần theo khối lớp (Khối
10 : 40%, khối 11: 60% , khối 12: 100%).
Vấn đề đặt ra : “Học làm sao? Học bằng cách nào? …..Phương pháp học nào
mang lại hiệu quả cao nhất và ít tốn thời gian nhất?...”
Để giải quyết được vấn đề trên điều quan trọng là các em cần có phương pháp
tốt, cơng cụ hỗ trợ tốt và người hướng dẫn để giúp các em học tốt. Máy tính Casio
là một cơng cụ hỗ trợ cực kì hiệu quả trong việc giải tốn trắc nghiệm. Đó chính là
lí do tơi chọn đề tài này.
2. Mục đích nghiên cứu
Máy tính Casio liên tục cải tiến và thế hệ máy sau có nhiều tính năng nổi bật hơn
máy tính trước. Với kinh nghiệm giảng dạy và thực tế học tập của bản thân tôi xin
hướng dẫn các em học sinh học sử dụng máy tính Casio FX 580VN X để giải quyết
các phép toán về tọa độ véc tơ trong mặt phẳng tọa độ.
3. Phạm vi nghiên cứu
Chương trình bộ mơn Tốn lớp 10 của Bộ giáo dục và đào tạo Việt Nam và sách
hướng dẫn sử dụng máy tính CASIO FX 580VN X

II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN:
1. Thuận lợi, khó khăn:
Một số điều kiện thuận lợi và khó khăn khi thực hiện sáng kiến dạy học ở trường
THPT Phan Ngọc Hiển, cụ thể:
1.1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của Ban lãnh đạo trường THPT Phan Ngọc Hiển đặc biệt là
tổ Toán và bộ phận chuyên môn.


- Được sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp và sự hưởng ứng tích cực của các
em học sinh.
- Sự quan tâm động viên và đóng góp xây dựng của các thầy cơ trong và ngồi
nhà trường, đặc biệt là các thầy cơ có chun mơn sâu và nhiều năm kinh nghiệm.
1.2. Khó khăn: Chất lượng học sinh khơng đồng đều dẫn đến việc áp dụng các
biện pháp sẽ gặp khó khăn ban đầu.
2. Các biện pháp thực hiện
2.1. Tìm tọa độ đỉnh của Parapol y = ax 2 + bx + c(a ≠ 0)
2.1.1. Ví dụ:
Tìm tọa độ đỉnh của các Parapol sau:
a) y = 3 x 2 − 4 x + 1
b) y = 4 x 2 − 4 x + 1
c) y = −2 x 2 + x − 1
Hướng dẫn
a) y = 3 x 2 − 4 x + 1
Ta ấn dãy phím sau:

Màn hình hiện

Giá trị hoành độ đỉnh (Trục đối xứng) là x =

2
3
2


Tiếp tục ấn phím

ta nhận được giá trị tung độ đỉnh là y = −

1
3

Màn hình hiện

2
3

1
3

Vậy đỉnh của (P) y = 3 x 2 − 4 x + 1 là I ( ; − )

b)

y = 4 x 2 − 4 x +1 .

Ta ấn dãy phím sau:

Màn hình hiện
3

Giá trị hoành độ đỉnh (Trục đối xứng) là x =
Tiếp tục ấn phím

1
2

ta nhận được giá trị tung độ đỉnh là y = 0

Màn hình hiện

1
2

Vậy đỉnh của (P) y = 4 x 2 − 4 x + 1 là I ( ;0)

c)

y = −2 x 2 + x −1

Ta ấn dãy phím sau:

4


Màn hình hiện

Giá trị hồnh độ đỉnh (Trục đối xứng) là x =
Tiếp tục ấn phím

1
4

ta nhận được giá trị tung độ đỉnh là y = −

7
8

Màn hình hiện

1
4

7
8

Vậy đỉnh của (P) y = −2 x 2 + x −1 là I ( ; − )
2.1.2. Nhận xét:
Phương pháp này tìm được tọa độ đỉnh của Parabol y = ax 2 + bx + c(a ≠ 0) trong
tất cả trường hợp :
- Hệ số a < 0
- Hệ số a > 0
- Phương trình ax 2 + bx + c = 0 có 2 nghiệm phân biệt, nghiệm kép và vơ
nghiệm.
2.2.

Tìm kết quả của các phép tốn véc tơ trong mặt phẳng tọa độ.

2.2.1. Sử dụng chức năng MODE 8

r

r

r

Ví dụ: Trong mặt phẳng tọa độ Oxy cho a = (1;3) , b = (−2;5) , c = (−3;7)
5


r r r r rr

a) Tính a + b , a − b , a.b
uu
r uu
r

b) Tính a , b

r r
a
c) Góc ; b
r
r r
d) Tính 3a + 2b − 4c

( )

Hướng dẫn

- Mở máy tính CASIO FX 580VN X
- Ấn
- Chọn

- Sau đó ấn

Sau đó ấn

r

và nhập tọa độ a = (1;3)

r
B , màn hình quay lại nhập tọa độ véc tơ b = (−2;5)

C

r
c
, màn hình quay lại nhập tọa độ véc tơ = (−3;7)

6


r r r r rr

Để tính a + b , a − b , a.b ta thực hiện như sau:
Ấn chọn

r r

Kết quả hiên thị: a + b = (−1;8)

r r
Tương tự với a − b = (3; −2)

7


rr

- Riêng đối với a.b ta thực hiện như sau:
- Ấn chọn
Kết quả hiên thị như sau:

rr

Điều đó có nghĩa là a.b = 13

r
uu
r uu
Câu b. Để tính a , b
Ấn phím

uu
r
Kết quả a = 3,16227...
8

uu
r

Tương tự như vậy ta có kết quả b = 29 ≈ 5, 385164807

9


Câu c. Để tính góc giữa 2 véc tơ ta ấn dãy phím sau:

r r
0
a
Điều đó có nghĩa là ; b = 40 14 '10,89 ''
r
r
r
Câu d: Tính 3a + 2b − 4c

(

r

r

)

r

Có nghĩa là 3a + 2b −4c = (11; −9)

2.2.2. Sử dụng chức năng MODE 2 : CHẾ ĐỘ LÀM VIỆC VỚI SỐ
PHỨC
r

r

r

Ví dụ: Trong mặt phẳng tọa độ Oxy cho a = (1;3) , b = (−2;5) , c = (−3;7)
r r r r rr

a. Tính a + b , a − b , a.b
uu
r uu
r

b. Tính a , b

10


r r

c. Góc ( a; b )
r

r

r

d. Tính 3a + 2b − 4c
Hướng dẫn
Quy ước: (a;b) = a + bi
Để gọi i ta ấn phím ENG
Mở chế độ làm việc số phức trong máy tính : Ấn MODE 2
Nhập thơng tin cơ bản:

r

1 +3i →A (nhập 1 + 3i, STO A): Nhập tọa độ của véc tơ a = (1;3)

r

r

Nhập tương tự đối với véc tơ b = (−2;5) và c = (−3;7)

11


Tức là nhập trên màn hình −2 +5i →B và −3 +7i →C

r r

Câu a Tính a + b

r r

Kết quả hiển thị : A + B = −1 + 8i hay a + b = (−1;8)

12


r r

Tính a − b . Nhập vào máy tính như sau:

Kết quả hiển thị A − B = 3 − 2i hay
rr

r r
a −b = (3; −2)

Tính a.b ta sử dụng công thức số phức liên hợp như sau:
rr
a.b = Re( A × ConjgB ) = 13

13


uu
r uu
r

Câu b. Tính a , b

uu
r

Kết quả : a = 10

uu
r
b
= 29
Tương tự

r r

Câu c. Góc ( a; b )
Nhập vào máy tính biểu thức sau:

14


Màn hình máy tính hiển thị:

 Re( A × Conjg ( B))
cos 1
ữ
ữ
A
ì
B



r r

( a; b ) = 40 14 '10,89''
0

r

r

r

Câu d. Tính 3a + 2b − 4c
Nhập vào màn hình 3A+2B - 4C

r

r

r

Kết quả : 3a + 2b − 4c = (11; −9)
15


2.2.3. Học sinh chú thực hiện theo hướng dẫn của giáo viên và so sánh
kế quả thực hiện ở hai cách.
- Cách thực hiện ở MODE 5 và MODE 2 tuy có khác nhau nhưng cùng cho
một kết quả.
- Cách thực hiện ở MODE 2 còn mới đối với học sinh lớp 10 nhưng đây là cơ
sở để chúng ta tiếp cận và tìm hiểu kĩ hơn ở lớp 12.
- Mặc dù các phép toán về véc tơ đối với những học sinh khá giỏi có thể
nhẫm (tính trực tiếp) rất nhanh nhưng đối với học sinh đại trà khi sử dụng MODE 5
hoặc MODE 2 sẽ mang lại hiệu quả cao trong làm bài tập trắc nghiệm.
III. TÍNH MỚI, TÍNH HIỆU QUẢ VÀ KHẢ THI, PHẠM VI ÁP DỤNG:

1.Tính mới.
Chế độ làm việc MODE 2 còn rất mới lạ với các em học sinh khối 10 nhưng với
sự hướng dẫn tận tình của giáo viên thì các em sẽ tiếp cận rất nhanh và làm việc rất
nhanh và hiệu quả. Từ đó tạo hứng thú cho các em học tập tốt hơn ở lớp 12 sau này.
Máy tính CASIO FX 580VN X với nhiều tính năng nổi bậc hơn các máy tính đời
trước nên nhiều em cịn chưa biết sử dụng. Đây là cơ hội để các em tiếp cận cái mới
và sử dụng thành thạo hơn, qua đó giúp các em học tập tốt hơn.
2. Tính hiệu quả và khả thi.
- Học sinh thích học mơn Tốn.
- Nhờ có phương pháp này mà học sinh chọn đáp án trắc nghiệm nhanh và chính
xác.
- Phương pháp phù hợp với xu thế áp dụng công nghệ trong giảng dạy môn Toán.
- Kết quả năm học 2019 – 2020 của khối 10 như sau:
Giỏi

Lớp

Khá

TB

Trên TB

Yếu

Kém
Tổng

10C4

10C10

10C13

TỔNG

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

HKI

6

14.0

7

16.3

18

41.9

31

72.1

10

23.3

2

4.7

43

CN

7

15.9

11

25

16

36.4

34

77.3

9

22.7

0

0.0

43

HKI

6

14.0

15

34.9

9

20.9

30

69.8

10

23.3

3

7.0

43

CN

7

15.9

11

25

16

36.4

34

77.3

9

22.7

0

0.0

43

HKI

5

11.9

11

26.2

7

16.7

23

54.8

15

35.7

4

9.5

42

CN

7

16.7

11

26.2

16

38.1

34

81.0

8

19.0

0.0

42

HKI

17

13.3

33

25.8

34

26.6

84

65.6

35

27.3

9

7.0

128

CN

21

16.4

33

25.8

48

37.5

102

79.7

26

20.3

0

0.0

128

3. Phạm vi áp dụng: Học sinh khối 10.
IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
16


1. Kết luận:
Sau một năm áp dụng từng hoạt động vào tiết dạy mơn Tốn 10 tại trường THPT
Phan Ngọc Hiển các em ngày càng u thích mơn Tốn hơn.
2. Kiến nghị:
Sở giáo dục và nhà trường cần duy trì phong trào thi học sinh giỏi “Giải tốn trên
máy tính Casio” để học sinh có điều kiện tốt trong việc học tập và nghiên cứu nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy bộ mơn Tốn trong trường phổ thơng.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ TRỰC TIẾP

Người báo cáo

17