Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (329.39 KB, 16 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
Luận văn được hoàn thành tại Khoa Văn học – Trường Đại học Khoa học xã hội
và nhân văn. Em xin chân thành cảm ơn GS. TS. Lê Văn Lân đã tận tình hướng dẫn,
giúp đỡ và động viên em trong suốt quá trình nghiên cứu để thực hiện luận văn này!
Em xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy, cô giáo trong Khoa Văn học và các
anh chị trong phòng Đào tạo sau đại học - Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân
văn đã giảng dạy, trang bị cho em những nền tảng kiến thức bổ ích, giúp đỡ em
hồn thành khóa học và tạo điều kiện để em nghiên cứu, thực hiện đề tài và được
tiến hành bảo vệ luận văn.
Cuối cùng em xin cảm ơn gia đình, đơn vị cơng tác, người thân và bạn bè đã
giúp đỡ, động viên, khuyến khích, tạo điều kiện về thời gian, giúp đỡ về mọi mặt
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để em hoàn thành được bản luận văn!
Với trình độ và kiến văn còn hạn chế của người viết, luận văn chắc chắn
không tránh khỏi khiếm khuyết. Tác giả luận văn mong muốn sẽ nhận được những
nhận xét, góp ý của các thầy cô, các nhà nghiên cứu và những người có quan tâm
đến vấn đề được thực hiện trong luận văn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
<i>Hà Nội, ngày 18/01/2016 </i>
<b>MỞ ĐẦU ... 7 </b>
<b>1. Lý do chọn đề tài ... 7 </b>
<b>2. Lịch sử vấn đề ... 8 </b>
<b>3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>5. Phƣơng pháp nghiên cứu ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>6. Cấu trúc luận văn ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>NỘI DUNG ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRƢỜNG CA VÀ TRƢỜNG CA THU </b>
<b>BỒN ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>1.1. Những vấn đề chung về trƣờng ca ... </b>Error! Bookmark not defined.
<i><b>1.1.1. Nội hàm của khái niệm trường ca ... </b></i>Error! Bookmark not defined.
<i><b>1.1.2. Phân biệt trường ca với thơ dài và truyện thơError! </b></i> Bookmark not
defined.
<b>1.2. Trƣờng ca Thu Bồn trong dòng chảy trƣờng ca Việt Nam hiện đại.. </b>Error!
Bookmark not defined.
<i><b>1.2.1. Trường ca Việt Nam hiện đại ... </b></i>Error! Bookmark not defined.
<i><b>1.2.2. Trường ca viết về chiến tranh của Thu BồnError! </b></i> Bookmark not
defined.
<b>Chƣơng 2: NHỮNG CẢM HỨNG LỚN TRONG TRƢỜNG CA VIẾT VỀ </b>
<b>CHIẾN TRANH CỦA THU BỒN ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>2.1. Cảm hứng về quê hƣơng đất nƣớc ... </b>Error! Bookmark not defined.
<i><b>2.1.1. Quê hương đất nước tươi đẹp, giàu truyền thống văn hóa ... </b></i>Error!
Bookmark not defined.
<i><b>2.1.2. Quê hương đất nước đau thương nhưng anh dũng quật cường .... </b></i>Error!
Bookmark not defined.
<i><b>2.2.1. Con người anh hùng và nhân ái ... </b></i>Error! Bookmark not defined.
<i><b>2.2.2. Cuộc sống chiến tranh khốc liệt và khát vọng bình yênError! Bookmark </b></i>
not defined.
<b>2.3. Cảm hứng triết luận ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>Chƣơng 3: NHỮNG PHƢƠNG THỨC NGHỆ THUẬT TRONG TRƢỜNG </b>
<b>CA VIẾT VỀ CHIẾN TRANH CỦA THU BỒN ... </b>Error! Bookmark not defined.
<b>3.1. Về kết cấu tác phẩm ... </b>Error! Bookmark not defined.
<i><b>3.1.1. Kết cấu theo cốt truyện ... </b></i>Error! Bookmark not defined.
<i><b>3.1.2. Kết cấu theo mạch cảm xúc trữ tình ... </b></i>Error! Bookmark not defined.
<b>3.2. Đặc trƣng ngôn ngữ và giọng điệu ... </b>Error! Bookmark not defined.
<i><b>3.2.1. Ngôn ngữ cường điệu, mang âm hưởng sử thiError! </b></i> Bookmark not
defined.
<i><b>3.2.2. Giọng điệu sử thi hào hùng ... </b></i>Error! Bookmark not defined.
<b>3.3. Phƣơng pháp tạo nghĩa linh hoạt ... </b>Error! Bookmark not defined.
<i><b>3.3.1. Sử dụng hệ thống hình ảnh mang tính biểu tượngError! Bookmark not </b></i>
defined.
<i><b>3.3.2. Những so sánh, ẩn dụ gợi nhiều liên tưởng độc đáo, mới lạ ... </b></i>Error!
Bookmark not defined.
Trong lịch sử Việt Nam, chính âm ba của những chiến thắng chống ngoại xâm hào
hùng trong truyền thống quá khứ của dân tộc, cùng hai cuộc kháng chiến chống Pháp,
chống Mỹ và cuộc chiến chống bè lũ diệt chủng ở Campuchia đã trở thành một mạch
nguồn cảm xúc vô tận cho nền văn học nói chung và thể loại trường ca nói riêng. Trường
ca hiện đại Việt Nam đã thật sự “bùng nổ” khi đề cập đến những cuộc kháng chiến vĩ đại
này. Có thể nói, khơng gì khác hơn, chính trường ca là thể loại làm nên gương mặt riêng
biệt của văn học hiện đại Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 đến nay. Trường
ca phản ánh sự vận động của lịch sử, dân tộc và thời đại thông qua những biến động lớn
lao. Khó có thể loại văn học nào vừa khái quát lịch sử, khái quát cuộc sống rộng lớn lại
vừa đằm thắm trữ tình, đi vào lòng người như trường ca. Do đó, nghiên cứu trường ca
chính là góp phần nghiên cứu đời sống tâm hồn tươi đẹp, lý tưởng anh hùng cao cả cũng
như cuộc đấu tranh anh dũng bền bỉ của dân tộc Việt Nam.
Với vai trò là người “khôi phục lại thể loại trường ca”, Thu Bồn có nhiều trường
ca xuất sắc, có tiếng vang, đạt giải thưởng cao. Những trường ca của ông, đặc biệt là
<b>2. Lịch sử vấn đề </b>
Thu Bồn có một sự nghiệp thơ văn khá bề thế, dày dặn, thể hiện một bút lực dồi
dào, tinh tế và có những đóng góp nhất định cho văn học chống Mỹ nói riêng, văn học
hiện đại Việt Nam nói chung. Năm 2003, tác giả Ngô Thế Oanh đã tuyển chọn và giới
thiệu đến bạn đọc những sáng tác nổi tiếng nhất, khẳng định tên tuổi của Thu Bồn trong
lòng độc giả qua tuyển tập: <i>Thu Bồn – thơ và trường ca</i> do nhà xuất bản Đà Nẵng phát
hành. Qua ấn phẩm này, một lần nữa công chúng và độc giả lại có thêm điều kiện thưởng
thức, cảm nhận những tác phẩm của ông một cách đầy đủ, toàn diện.
Là một cây bút viết trường ca đã được thời gian và bạn đọc khẳng định, tác phẩm
của Thu Bồn ở thể loại này rất đáng được nghiên cứu một cách có hệ thống. Đã có nhiều
ý kiến nhận xét cũng như cơng trình nghiên cứu về sáng tác của ông, đặc biệt là trường
ca. Tuy nhiên, hầu hết vẫn chỉ dừng lại ở những bài viết ngắn, nêu những cảm nhận
chung về thơ văn Thu Bồn. Một số bài viết lại là những dòng cảm xúc rất xúc động ghi
lại kí ức của những người cùng thời về con người và đời thơ Thu Bồn như một lời đưa
tiễn. Trong nghĩa cử đối với nhà thơ Thu Bồn khi ông vừa qua đời, trong sự cần thiết đối
với một đời thơ có nhiều đóng góp cho văn nghệ kháng chiến, văn học hiện đại, Hoàng
Bồn trong một cuốn sách có tên: <i>Thu Bồn - gói nhân tình</i>. Trong sách này, phần lớn các
bài viết là tình cảm tiếc thương đau xót của bạn bè, chiến hữu, đồng nghiệp khi nghe tin
ông qua đời vào ngày 17/06/2003. Xen ở trong đó là những dịng, những trang nêu lên
cảm nhận của người viết về sự nghiệp cầm bút, về thơ văn và trường ca của ơng. Có thể
phân các bài viết đã có về Thu Bồn ra thành các nhóm sau:
<i><b>2.1. Nhóm bài viết về con người và sáng tác của Thu Bồn nói chung: </b></i>
2.1.1. Trong bài viết “Thu Bồn - niềm khát vọng khôn ngi”, trích tiểu luận phê bình
<i>Tìm hoa q bước</i> của Hồi Anh đã dựng lại hình ảnh Thu Bồn - con người và thơ - trong
ký ức của tác giả, đan xen, không tách rời. Tuy vậy, bài viết cũng đã thấy được khơng khí
Tây Ngun, “chất sử thi và tính kịch” cùng với “cái mạch trữ tình nồng nàn thắm thiết
của <i>Bài ca chim Chơrao</i>” và “những hình tượng khắc hoạ đẹp, lạ được đan xen với
2.1.2. “Chim Chơrao đến từ núi lạ” của tác giả Nguyễn Chiến cũng là những cảm nhận ban
đầu về thơ Thu Bồn: “Nồng nhiệt, chân thành, hào sảng, có nhiều niềm thương, ít nỗi ghét”,
một hồn thơ “không bao giờ chịu tầm thường vút lên như cánh chim Chơrao đến từ núi lạ”
và “đã làm nên một cõi Thu Bồn tài hoa” [22, tr.503-510].
2.1.3. Viết về “Cảm hứng quê hương trong thơ ca Thu Bồn”, Hồ Hoàng Thanh đặc biệt
nhấn mạnh: “Chủ đề xuyên suốt, nguồn cảm hứng chủ đạo trong thơ ca Thu Bồn chính là
nỗi niềm ngợi ca quê hương đất nước Việt Nam” [67, tr.821]. Ở bài viết này, tác giả đã
có cơng khảo sát và chứng minh cho luận điểm đã nêu trên ba lĩnh vực sáng tác của Thu
Bồn: Thơ, trường ca và bình luận văn học. Tuy nhiên, trong phần nói về trường ca, dường
như tác giả chỉ tóm lược nội dung là chủ đề quê hương trong bốn trường ca: <i>Bài ca chim </i>
<i>Chơrao, Oran 76 ngọn, Badan khát, Thơng điệp mùa xn</i> và trích dẫn một số đoạn làm
dẫn chứng.
2.1.4. Trong bài viết “Nhà thơ Thu Bồn - tráng sĩ hề… dâu bể”, Trung Trung Đỉnh đã nêu
lên những suy nghĩ, nhận định về con người và đặc biệt là sáng tác của Thu Bồn. Bài viết
khơng có ý thức tách rời mà đan xen giữa cuộc đời, con người Thu Bồn với thơ ca của ông.
Tác giả nhận định: “Ở thời điểm nào, ơng cũng có những trường ca hay, những bài thơ hay,
những câu thơ cực hay” [27, tr.533]. Đồng thời, tác giả cũng nhìn ra được: “Đối với Thu
Bồn, ông viết như một nhu cầu sống. Trường ca hay thơ trữ tình, tiểu thuyết hay truyện
ngắn, tất cả đều do nhu cầu của đời sống, chính vì thế cảm xúc thơ ông lúc nào cũng tươi,
cũng mới” [27, tr.536]. Rõ ràng đây là những nhận định, đánh giá đúng và hay. Song, mới
chỉ là những gì rất chung về con người Thu Bồn và sự thể hiện nó - chủ thể sáng tạo - qua
thơ ca của ông.
2.1.5. “Thu Bồn qua sông Thu Bồn” của Phùng Tấn Đông là những cảm nhận, đánh giá
về phong cách nghệ thuật thơ Thu Bồn, đặc biệt vấn đề được khảo sát qua hai tác phẩm
thơ và trường ca, chưa có sự phân tách giữa hai thể loại này, đồng nghĩa với việc chưa
phân biệt khái niệm thơ và trường ca để có cái nhìn hệ thống, chun sâu hơn.
2.1.6. Tác giả Ngơ Thế Oanh thì lại ví “Thu Bồn như dịng sơng cuộn xiết”. Những hồi
ức, ấn tượng, xúc cảm của tác giả trước người thơ và đời thơ Thu Bồn “mạnh mẽ và cảm
động đến gần như có một chút gì sửng sốt mà <i>Bài ca chim Chơrao</i> đã mang đến” và “sự
mở đầu cho một giai đoạn phát triển có tính chất quyết định” cho thể loại trường ca Việt
Nam hiện đại của Thu Bồn [56, tr.731]. Mặt khác, tác giả cũng thấy được “Thu Bồn là
một trong những nhà thơ có nhiều bài thơ tình say đắm nhất” [56, tr.738]. Như vậy, trong
bài viết này, bên cạnh những hồi ức đẹp đẽ về Thu Bồn, tác giả chú ý đến hai vấn đề về
<i><b>2.2. Nhóm bài nhận xét đánh giá về trường ca Thu Bồn nói riêng: </b></i>
2.2.1. Bài viết “Thu Bồn - từ thơ đến trường ca” của nhà nghiên cứu văn học Bích Thu, in
trong <i>Nhà thơ Việt Nam hiện đại</i> và được in lại trong <i>Thu Bồn - gói nhân tình</i> của Hồng
1. Hoài Anh (2001), “Thu Bồn – niềm khát vọng khơn ngi”, <i>Tìm hoa q bước</i>, Nxb Văn
học, Hà Nội.
2. Phan Thị Hoàng Anh (2004), “Nước mắt Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn
học, Hà Nội, tr.463-467.
3. Vũ Tuấn Anh (1997), <i>Nửa thế kỷ thơ Việt Nam (1945 - 1995)</i>, Nxb Khoa học xã hội, Hà
Nội.
4. Vũ Tuấn Anh (1999), “Văn học Việt Nam hiện đại, nhận thức và thẩm định”, <i>Những vấn </i>
<i>đề về lý luận và lịch sử văn học</i>, Tài liệu viện VH.
5. Lại Nguyên Ân (1975), “Mấy suy nghĩ về thể loại trường ca”, <i>Tạp chí Văn học</i> (4),
tr.24-34.
6. Lại Nguyên Ân (1980), “Vấn đề sử thi của văn học hiện đại” (qua một số ý kiến của giới
nghiên cứu Liên Xơ), <i>Tạp chí Văn học</i> (1), tr.82-91.
7. Lại Nguyên Ân (1981), “Bàn góp thêm về thể Trường ca”, <i>Tạp chí Văn nghệ Quân đội </i>
(1), tr.45-52.
8. Lại Nguyên Ân (1984), “Thể trường ca trong thơ gần đây”, <i>Văn học và phê bình</i>, Nxb
Tác phẩm mới, Hà Nội.
9. Lại Nguyên Ân (1986), “Văn học Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám – Một nền sử
thi hiện đại”, <i>Tạp chí Văn học </i>(5), tr.17-28.
10. Lại Nguyên Ân (1987), “Nội dung thể tài và sự phát triển thể loại trong nền văn học
mới”, <i>Một thời đại văn học mới</i>, Nxb Văn học, Hà Nội.
11.Lại Nguyên Ân (biên soạn) (1999), <i>150 thuật ngữ văn học</i>, Nxb Đại học Quốc gia Hà
Nội.
12. Mai Bá Ấn (2007), “Cấu trúc kịch và điện ảnh trong trường ca Thu Bồn”, <i>Tạp chí Đất </i>
<i>Quảng</i> (59/181), tr.96-103.
13. Mai Bá Ấn (2007), “Người lính trong trường ca Thu Bồn, Nguyễn Khoa Điềm và Thanh
Thảo”, <i>Tạp chí Cẩm Thành</i> (53), tr.75-79.
Bồn, Nguyễn Khoa Điềm, Thanh Thảo), Tham luận tại Hội nghị khoa học tồn quốc về
“Văn hố biển miền Trung và văn hố biển Quảng Ngãi”, <i>in lại Tạp chí Sông Trà</i> (21),
tr.71-79.
15. Mai Bá Ấn (2008), “Trường ca Thu Bồn - thể loại và cấu trúc”, <i>Tạp chí Nghiên cứu Văn </i>
<i>học</i> (02), tr.54-72.
16. Mai Bá Ấn (2008), “Cấu trúc truyện thơ và âm nhạc trong trường ca Thu Bồn”, <i>Tạp chí </i>
<i>Đất Quảng</i>, (63/185), tr.99-106.
17. Nguyễn Bảo (2003), “Một dịng sơng khơng cạn”, <i>Tạp chí</i> <i>Văn nghệ Quân đội</i> (7),
tr.34-36.
18. Thu Bồn (1970), <i>Tre xanh</i>, Nxb Giải phóng.
19. Thu Bồn (1986), <i>Người vắt sữa bầu trời</i>, Nxb Trẻ, Tp Hồ Chí Minh.
20. Như Cảnh (2004), “Thắm đượm gói nhân tình”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn học,
Hà Nội, tr.482-488.
21. Phạm Ngọc Cảnh (1980), “Trường ca và người viết Trường ca”, <i>Tạp chíVăn nghệ quân </i>
<i>đội</i> (11), tr.125-128.
22. Nguyễn Chiến (2004), “Chim Chơrao đến từ núi lạ”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn
học, Hà Nội, tr.503-510.
23. Ngô Thị Kim Cúc (2003), “Thu Bồn – bơi qua biển lửa ta về lại”, <i>Tạp chí Thanh Niên</i>
(169), tr.65-66.
24. Phạm Tiến Duật (1980), “Nhân bàn về trường ca đôi điều nghĩ về hình thức”, <i>Tạp chí</i>
<i>Văn nghệ qn đội </i>(12), tr.115-118.
25. Lưu Trùng Dương (2004), “Nhớ một tiếng cười của Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>,
Nxb Văn học, Hà Nội, tr.521-528.
26. Nguyễn Đăng Điệp (2002), <i>Giọng điệu trong thơ trữ tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội.
27. Trung Trung Đỉnh (2004), “Nhà thơ Thu Bồn – Tráng sĩ hề… dâu bể”, <i>Thu Bồn – gói </i>
<i>nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội.
28. Hà Minh Đức (1977), <i>Thực tiễn cách mạng và sáng tạo thi ca</i>, Nxb Văn học, Hà Nội.
29. Hà Minh Đức (1998), <i>Thơ và mấy vấn đề trong thơ Việt Nam hiện đại</i>, Nxb Khoa học xã
30. Phùng Tấn Đông (2004), “Thu Bồn qua sơng Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb
Văn học, Hà Nội, tr.546 – 559.
31. Vu Gia (2004), “Thương tiếc một dịng sơng”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn học,
Hà Nội, tr.560 – 563.
32. Nguyễn Quang Hà (2004), “Nhớ anh Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn học,
Hà Nội, tr.568 – 572.
33. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (đồng chủ biên) (1992), <i>Từ điển Thuật ngữ </i>
<i>văn học</i>, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
34. Trần Thu Hằng (2004), “Đánh đu cùng dâu bể” và cuộc hành trình về với mẹ”, <i>Thu Bồn </i>
<i>– gói nhân tình. </i>Nxb Văn học, Hà Nội, tr.573- 578.
35. Hoàng Ngọc Hiến (1984), “Về đặc trưng của trường ca”, <i>Tạp chí Văn học</i> (3), tr.35-37.
36. Hồng Ngọc Hiến (1992), <i>Năm bài giảng về thể loại,</i> Trường viết văn Nguyễn Du, Hà
Nội.
37. Phan Hoàng (2004), “Thương tiếc nhà thơ Thu Bồn – một cánh chim của đại ngàn”, <i>Thu </i>
<i>Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội, tr.679 – 587.
38. Phạm Hổ (1981), “Người lính trong “Trường ca sư đồn”, <i>Báo Văn nghệ</i>.
39. Trương Công Huấn (2004), “Nghe thơ ngẫu hứng”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn
học, Hà Nội, tr.588 – 589.
40. Bùi Công Hùng (2000), <i>Sự cách tân thơ văn Việt Nam hiện đại</i>, Nxb Văn hóa thơng tin,
Hà Nội.
41. Nguyễn Thụy Kha (1998), “Viết lại chiến tranh trong thời bình”, <i>Tạp chí Văn nghệ </i>
<i>Quảng Ngãi </i>(4-5), tr.78-80.
42. Đỗ Văn Khang (1982), “Từ ý kiến về trường ca sử thi của Hêghen đến “trường ca” hiện
đại ở ta”, <i>Tạp chí Văn học</i> (6), tr.79-93.
43. Thụy Khê (1996), <i>Cấu trúc thơ</i>, Nxb Văn nghệ, California, Hoa Kỳ.
44. Nguyễn Viết Lãm (1965), “Bài ca chim Chơrao”, một bản trường ca hay”, <i>Tạp chí Văn học</i>
(5), tr.54-60.
45. Mã Giang Lân (1982), “Trường ca, vấn đề thể loại”, <i>Văn học</i> (6), tr.103-109.
47. Mã Giang Lân (2005), “Thơ Việt Nam thế kỷ XX”, <i>Văn học Việt Nam thế kỷ XX</i>, Nxb
Giáo dục, Hà Nội.
48. Cao Tiến Lê (2004), “Vĩnh Biệt Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà
Nội, tr.621 – 634.
49. Phong Lê, Vũ Văn Sỹ, Bích Thu, Lưu Khánh Thơ (2002), <i>Thơ Việt Nam hiện đại</i>, Nxb
Lao động, Hà Nội.
50. Vĩnh Quang Lê (2004), “Thu Bồn sống mãi cùng nhịp sống trường ca”, <i>Thu Bồn - gói </i>
<i>nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà nội, tr.612 – 616.
51. Nguyễn Đức Mậu (2003), “Người viết những trường ca”, <i>Tạp chíNhà văn </i>(7), tr.59-61.
52. Bùi Văn Nguyên (1975), “Vẻ đẹp hùng tráng và nên thơ trong trường ca Tây Nguyên”,
<i>Tạp chíVăn học</i> (3), tr.46-53.
53. Hoàng Minh Nhân (2004), “Vài kỷ niệm với nhà thơ Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân </i>
<i>tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội, tr.726 – 730.
54.Nhiều tác giả (1977), <i>Tuyển tập trường ca</i>, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội.
55. Ngô Thế Oanh (Tuyển chọn và giới thiệu), (2003), <i>Thu Bồn – thơ và trường ca</i>, Nxb Đà
Nẵng.
56. Ngơ Thế Oanh (2004), “Thu Bồn như dịng sơng cuộn xiết”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>,
Nxb Văn học, Hà Nội, tr.731 – 746.
57.Phạm Thanh Quang (2004), “Tình anh bên suối Lồ Ô”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb
Văn học, Hà Nội, tr.758-762.
58. Thanh Quế (2004), “Mấy kỷ niệm với nhà thơ Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb
Văn học, Hà Nội, tr.768-772.
59. Từ Sơn (1981), “Về khái niệm Trường ca”, <i>Tạp chí Văn nghệ Quân đội</i> (01), tr.119-123.
60. Trần Đình Sử (1995), <i>Những thế giới nghệ thuật thơ</i>, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
61. Trần Đình Sử (1998), <i>Dẫn luận thi pháp học</i>, Nxb Giáo dục, Hà nội.
62. Vũ Văn Sỹ (2001), “Trường ca trong hệ thống thơ Việt Nam hiện đại”, <i>Những vấn đề về </i>
<i>lý luận và lịch sử văn học</i>, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
64. Nguyễn Trọng Tạo (1980), “Trường ca - cảm hứng, bản lĩnh, sức vóc của người viết”,
<i>Tạp chí Văn nghệ Quân đội</i> (11), tr.117-120.
65. Nguyễn Trọng Tạo (1998), <i>Văn chương cảm và luận</i>, Nxb Văn hóa thơng tin, Hà Nội.
66. Nguyễn Quang Thiều chủ biên (2000), <i>Tác giả nói về tác phẩm</i>, Nxb Trẻ, Tp Hồ Chí
Minh.
67. Hồ Hoàng Thanh (2004), “Cảm hứng quê hương trong thơ ca Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói </i>
<i>nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội, tr.821 – 844.
68. Nguyễn Bá Thành (2012), <i>Giáo trình tư duy thơ hiện đại Việt Nam</i>, Nxb Đại học Quốc
gia Hà Nội.
69. Ngô Thảo (2002), “Thu Bồn đang đếm bước mà đi”, <i>Lao động Xuân Nhâm Ngọ</i>.
70. Hữu Thỉnh (1980), “Vài suy nghĩ”, <i>Tạp chí Văn nghệ quân đội</i> (12), tr.119-122.
71. Bùi Bình Thi (2004), “Thu Bồn một đam mê thơ – một nhân cách lớn”, <i>Thu Bồn – gói </i>
<i>nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội, tr.845.
72. Phạm Huy Thơng (1983), “Trường ca”, <i>Tạp chí Văn học</i> (01), tr.12-19.
73. Bích Thu (1984), “Thu Bồn từ thơ đến trường ca”, <i>Nhà thơ Việt Nam hiện đại</i>, Nxb
Khoa học xã hội, Hà Nội.
74. Đỗ Lai Thúy (1997), <i>Con mắt thơ</i>, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
75. Nguyễn Nhã Tiên (2004), “Thương nhớ Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn
học, Hà Nội, tr.884 – 889.
76. Nguyễn Tiến Toàn (2004), “Những kỷ niệm với nhà thơ Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân </i>
<i>tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội, tr.814 – 820.
77. Vương Trọng (1980), “Mấy đặc điểm của trường ca”, <i>Tạp chí Văn nghệ Quân đội</i>, (11),
tr121-123.
78.Nguyễn Chí Trung (2004), “Anh như cơn gió làm sao bắt”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb
Văn học, Hà Nội, tr.891-893.
79.Đàm Chu Văn (2004), “Nhớ nhà thơ Thu Bồn – người nặng tình với Đồng Nai”, <i>Thu Bồn </i>
<i>– gói nhân tình</i>, Nxb Văn học, Hà Nội, tr.894 – 898.
80. Lưu Trọng Văn (2004), “Tình yêu…đẫy đà đây!”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn
81.Hồng Hương Việt (2004), “Lại nhớ Thu Bồn”, <i>Thu Bồn – gói nhân tình</i>, Nxb Văn học,
Hà Nội, tr.920 – 930.
82. Trần Đăng Xuyền (2003), <i>Nhà văn - hiện thực đời sống và cá tính sáng tạo</i>, Nxb Văn