Về vấn đề tiếp cận lịch sử tư tưởng triết học Việt Nam

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

VE VÀN DE TIÉP CÀN LICH SU'

TU T U Ò N G T R I É T H O C V I É T N A M

TRUONG HAI CNG'
Bịi nhiéu càn nguyén ma dàn toc (cóng dóng càc dàn toc)
Viet Nam dà co su hinh thành va phàt trién khà som vói sue
song ben bì, mành liét dù co sU giao thoa, giao lUu, cng che
bịi vàn hóa ben ngồi. Tu tng ngUdi Viét dudc hinh thành
trong qua trình dung nc va giù nc, nhùng già tri cùa
nhùng tu tuòng bàn dia (trong dò co tu tUdng triét hoc) càch
này bay càch khàc vàn con tón tai cho dén tàn ngày nay. Mot
so' hinh thùc bào lUu nhùng già tri truyén thong cùa ngi
Viet là vàn hóa va tin ngUdng bàn dia, day là doi tUdng, là
khàch the de co the khào cùu tu tuòng triét hoc Viét Nam.
<i>Vàn de dói vói chùng ta là phài tìm càch (phudng phàp) </i>
nhàm tiép càn chùng.

1. Vói càch dàt vàn de va tiéu de bài viét nhu trén chùng
<i>tòi khàng dinh ràng co mot he nhùng tu tUÒng triét hpc Viét </i>

<i>Nam - nhu là nhùng tu tUÒng triét hoc nói sinh. Nhùng tu </i>

tng triét hoc này co qua trình phàt sinh, phàt trién, co sU
khùc xa, dan xen bòi nhùng tu tuòng triét hoc ngoai nhàp. Ve

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

màt khoa hoc, t u nhùng ngn tài liéu ve nhiéu màt cùa dịi
song xà hói cùa ngi Viét chùng ta co the tiep càn, he thị'ng
hóa dUdc nhùng tu tng triet hpc này. Do cho khàng dinh co

<i>he nhùng tu tUÒng triét hpc Viét Nam chù khóng phài là he </i>
<i>thong, diéu dò co nghla là nhùng tu tuòng triét hoc này nàm </i>

trong nhùng linh vuc khàc nhau cùa dòi só'ng ngi Viét, dac
biét là ị trun thị'ng, vàn hóa, tin ngUdng.

2. Né'u hiéu trié't hoc theo nghia róng, cài trié't hoc ma nị
phài tra lịi cho ha càu bịi lón sau day:

<i>- Thù nhàt: Thè' giói này là gì? Hay ddn giàn hdn là: </i>
Nhùng cài xung quanh ta là gì, nị do dàu ma co, vi sao nò lai
ton tai, nò co sU vàn dóng, biè'n dịi phàt trién hay khóng,
V.V.? Vói càu bòi này chic chàn ràng ngUdi Viét Nam chùng
ta co càu tra lịi cùa mình, theo càch cùa minh.

<i>- Thù hai: Rị't rào lai con ngi là gì? Hay cu the hdn: Con </i>
ngi ta sinh ra t u dàu, vi dàu ma tón tai, y nghla cùa cupe
dịi này là gì, v.v.? Vói càu hòi này chàc chàn ràng ngUdi Viét
Nam cùng co càu tra lịi cùa mình.

<i>- Thù ba: Nói mot càch chung nhà't, khài quàt nhà't, con </i>
nguòi co the nhàn thùc dUdc thè' giói hay khịng? Hay cu the
hdn: Liéu chùng ta co the biét dUdc gì ve thè' giói, bang cài gì
va bang càch nào de co thè biét dUdc ve thè giói, v.v.? Vói càu
hòi này ngUòi Viét Nam cùng co càu tra lòi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

khàc, chùng ta mói dang bàt dàu tìm càch khai thàc va he
thóng lai.

3. De tiép càn tu tuòng triét hpc Viét Nam càn phài co
nhùng hiéu biét nhàt dinh ve lich su va vàn hóa Viét Nam,
trong dị dac biét quan tàm dén tin ngUdng cùa ngi Viét.

bịi le trong thịi ky dàu cùa vàn minh thì tin ngng va tu
tuòng triét hpc co sU dan xen phùc tap.

Diéu càn phài de càp tói ị day là Viét Nam là qc già da
dàn toc (da toc ngi), trong dò co mot so toc cùng co sU phàt
trién khà som ve ngón ngù, ve tu duy (cà tU duy triét hpc).
Do vày ma buóc dàu chùng ta di t u tU duy triét hpc cùa ngUÒi
Viét. sau dị tham chiéu, mị róng ra tu tng triét hpc cùa
càc toc ngUdi khàc.

Vàn de tiép càn tu tng triét hpc cùa ngi Viét lai càn
dat trong dac thù cùa qua trình hinh thành, phàt trién cùa
dàn toc Viet. Nhu chùng ta déu biét, sU hinh thành qc già
dàn toc Viét khịng giong vói nhiéu quóc già khàc, dàc biét d
Cd so kinh t é - xà bòi cùa viéc hinh thành quóc già. Trong lich
su. Viét Nam khóng co su phàn hóa giai càp sau sàc nhU ị
Hy Lap, La Ma; khịng co sU phàn hóa giai càp, dàng càp sàu
sàc chat che, khàt khe nhu ò Àn Dị; khópg co sU phàn hóa
chat che giùa càc tàng lóp (giai tàng: Sy, nịng, cóng, thudng)
<i>nhu ò Trung Hoa. Do vày ma phài co càch (chù ò day chUa </i>
hàn là phudng phàp) tiép càn rièng ve tu tuòng triét hpc Viét
Nam, tà't nhièn cài càch tiép càn rièng này cùng khòng loai
t r ù càch tiép càn chung nhu chùng ta dà tùng de càp dịi vói
càc he thịng triét hpc lón trén thè giói.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Thù nhàt: Tiép càn tu nhùng sinh boat vàn bòa dàn gian, </i>

dàc biét là t u tin ngUdng dàn gian cùng nhU nhùng vàn bàn
thành vàn ghi chép lai nhùng loai hinh sinh boat này, nhu:
Tue ngù, t hàn h ngù, ca dao, dàn ca, truyén thuyét, huyén

thoai, v.v. Tu nhùng vàn bàn này chùng ta co thè tìm thày
quan niém cùa ngUÒi Viét ve càu tra Idi cho nhùng vàn de
triét hpc nhu dà nèu ò trén. Nhùng tu tuòng triét hpc này se
là cài nén cho nhùng quan niém trié't hpc cùa càc hpc già ò
nhùng giai doan lich su sau này.

<i>Thù hai: Tiép càn t u nhùng tàc pham cùa càc hpc già </i>

thuóc tàng lóp trén, nhùng tàc pham thuòc loai bàc hpc.
Nhùng tàc già cùa càc tàc pham thc thè loai này, theo
chùng tịi, dù chiù sU chi phị'i cùa he tU tng ngoai nhàp
chàng nùa cùng khóng trành khịi sU chi phịi bịi cài nén tu
tuòng triét hpc chung ma càc thè he ngi Viét dà tao nén,
cài nén, cài mói trng ma hp dà song.

4. Mot trong nhùng màng t u liéu quan trpng de nghién
cùu tu tuòng trié't hpc Viét Nam là tue ngù, thành ngù, ca
dao, dàn ca. Chùng tòi cho ràng day là màng t u liéu co nhiéu
vàn de ve tu tng triet hpc rat ly thù. Dng nhU dàng sau
nhùng diéu ràn day, nhùng kinh nghiém muò'n truyén lai cho
dòi sau con là nhùng tu tuòng mang tinh trié't ly (hay trié't
hpc) sàu sàc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i>- Phuang phàp vàn bàn hpc: Qua phudng phàp này chùng </i>
ta co the phàn loai, so sành dòi chiéu nhàm xàc dinh nhùng
tu tuòng trié't hpc trong càc vàn bàn phài tìm.

<i>- Phng phàp ngù nghla hpc: Nhàm xàc dinh cài diéu </i>
dUdc nói theo ngù nghia ve màt nghla den, nghla bóng. cài
m'n nói, ed so triét hpc cùa cài diéu m'n nói à'y.

<i>- Phuang phàp logie va lich su: Qua phUdng phàp này cho </i>
phép chùng ta tìm thà'y coi ngn cùa càc tu tng triét hoc
va logie cùa càc tu tng triét hpc à'y. He qua cùa vàn de này
con co thè cho phép chùng ta tiép càn tu duy cùa ngUdi Viét
nói chung va tu duy triét hpc nói rièng.

Tu càch dàt va huóng giài quyé't vàn de nhu trén, chùng
tói xin nèu mot so'vàn de càn làm rò nhU sau:

<i>- Quan niém ve tU nhièn: Ngi Viét co nhùng quan niém </i>
cùa mình ve tu nhièn nhU tròi, dàt, ve sU vàn hành cùa tròi
dàt. Vi du ve tròi chàng han, nguòi Viét khòng chi hinh dung
tròi là òng thàn sièu viét, ma con co quan niém ve óng trịi
vàt 1^, óng tròi nhàn càch. Qua su phàn tich này cùng co thè
thà'y nhùng quan niém duy vàt, duy tàm, duy tàm tón giao.
thani chi cà quan niém co tinh thuc dung^vó thàn ve trịi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

gì? Giài ma dUdc và'n de này cùng chinh là góp phàn quan
trpng cho viéc giài ma tu tuòng trié't hoc cùa ngUÒi Viét.

- Quan niém ve nhàn thùc: Tu viéc ly giài quan niém cùa
ngUÒi Viét ve tu nhièn, ve con ngi, xà hói ngi it nhiéu se
thà'y dUde quan niém ve nhàn thùc cùa ngUÒi Viét. Qua viéc
tìm hiéu ve nhàn thùc ma chùng ta co thè tìm ra t u duy
(càch nghl, càch hiéu, càch n h à n thùc, càch dành già ve dòi
tUdng. V.V.).

</div>

<!--links-->