TỒN TẠI XÃ HỘI – Ý THỨC XÃ HỘI

BÀI 8 – TIẾT 1

TỒN TẠI XÃ HỘI – Ý THỨC
XÃ HỘI

Võ Hồng Đơng – DH8CT


Bài này giúp chúng ta:
-

Hiểu được nội dung các khái niệm tồn tại xã hội và ý
thức xã hội.

-

Thấy được mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội
và ý thức xã hội.

-

Trên cơ sở lý luận về TTXH và YTXH, chúng ta có thể
hiểu và vận dụng được đường lối, chính sách của Đảng
vào đời sống xã hội.

NỘI DUNG:
I.

Tồn tại xã hội.

II.

Ý thức xã hội.

III.

Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội.


Tồn tại xã hội

Môi trường
tự nhiên

Điều kiện Nguồn
địa lý
năng
lượng

Phương thức
sản xuất

Dân số

Của cải
trong
tự
nhiên

Số lượng
Dân số

Tốc độ
tăng
Dân số

Mật độ
Dân cư

Nội dung tìm hiểu trong tiết 1


I. Tồn tại xã hội:
? Con người và xã hội loài người muốn
tồn tại và phát triển cần phải làm gì?

Các xã hội trong lịch sử muốn tồn tại
và phát triển được phải lao động sản xuất.


• Vậy tồn tại xã hội là gì?
Tồn tại xã hội là toàn bộ sinh hoạt
vật chất và những điều kiện sinh hoạt
vật chất của xã hội, bao gồm:
- Môi trường tự nhiên.
- Dân số.
- Phương thức sản xuất.
Trong 3 yếu tố đó thì PTSX giữ vai trị
quyết định.

THẢO LUẬN NHĨM
•NHĨM 1: Nêu các yếu tố của mơi trường
tự nhiên.
•NHĨM 2: Con người tác động vào mơi
trường tự nhiên như thế nào?
•NHĨM 3: Nêu những quan niệm lạc hậu
dẫn đến sự gia tăng dân số.
•NHĨM 4: Nêu các yếu tố ảnh hưởng đến
sự gia tăng dân số.


1. Môi trường tự nhiên:
a. Các yếu tố của môi trường tự nhiên:
MƠI TRƯỜNG TỰ
NHIÊN

VÍ DỤ

Điều kiện địa lý

Đất đai, rừng, núi, sơng,
biển,…

Của cải trong tự nhiên tài ngun, khống sản,….
Nguồn năng lượng

Sức gió, nước chảy, ánh
sáng,…

Việt Nam trên bản đồ thế giới


Vai trị của mơi trường tự nhiên:
Là điều kiện sinh sống tất yếu và thường
xuyên của sự tồn tại và phát triển của xã hội.
MTTN có ảnh hưởng quan trọng đến đời
sống con người và sự tiến bộ của xã hội.
Những nơi có MTTN đa dạng, phong phú
con người sẽ gặp thuận lợi trong việc phát
triển kinh tế, nâng cao đời sống.
Ngược lại hồn cảnh địa lí khắc nghiệt,
thì nơi đó khó phát triển ngành nghề, phân
cơng lao động xã hội, hao phí sản xuất tăng.


? Trên TG có những nước rất khan hiếm

tài nguyên, khống sản nhưng có nền kinh
tế phát triển cao theo em tại sao ? Cho ví
dụ.

Do trình độ văn hóa, KHKT của con
người và tùy thuộc vào tính chất của các
chế độ xã hội. Vd: Nhật Bản, Thụy Sĩ,…


Ngược lại một số nước có nguồn tài
nguyên phong phú nhưng kinh tế vẫn
không phát triển hoặc kém phát triển như

một số nước châu Phi chẳng hạn. Đó là
do con người khai thác tài nguyên không
hợp lý, trái quy luật khơng áp dụng thành
tựu KHKT tiên tiến trong quy trình khai
thác.


b. Sự tác động của con người vào giới tự
nhiên:
Sự tác động của con người vào giới tự
nhiên làm tự nhiên biến đổi theo hai
hướng:
- Tác động hợp lý:
Tự nhiên phong phú.
- Khai thác tùy tiện, không biết tái tạo:
Tự nhiên nghèo nàn, cạn kiệt, sự cân
bằng sinh thái bị phá vỡ, gây hiểm họa
cho cuộc sống con người.


?

Em hãy cho biết những hành động nào của
con người tàn phá mơi trường tự nhiên?

- Khai thác khống sản tùy tiện, không quy
hoạch,…
- Đốt phá rừng.
- Bắt giết động vật quý hiếm.
- Vứt rác thải bừa bải.

-Khói bụi độc hại thải từ các khu công
nghiệp.


Cháy rừng

Rác thải


Săn bắt động vật quý hiếm


?

Những hành vi tiêu cực của con người tác
động vào giới tự nhiên gây nên những hậu quả
như thế nào?
- Tài ngun khống sản nghèo nàn, cạn kiệt.
- Mơi trường bị ô nhiễm nặng nề, tầng ôzôn bị thủng gây
hại đến sự sống con người.
- Cân bằng sinh thái bị phá vỡ.
- Đất đai bị bạc màu.
- Thiên tai gieo rắc hiểm họa cho cuộc sống con người.
- v…v….


Khai thác rừng quá mức làm cho đất đai bị bạc màu
Biến đổi khí hậu làm mực nước biển dâng lên hàng năm

Cá chết hàng loạt do
nguồn nước bị ô nhiễm

Lũ lụt


Sạt lở đất

Dịch bệnh


2. Dân số:
Dân số là số dân sống trong một hồn cảnh
địa lí nhất định.
•Yếu tố dân số:
- Số lượng dân cư.
- Tốc độ tăng dân số.
- Mật độ dân cư.


?

Em đồng ý với ý kiến nào sau đây? Vì sao?

a.Nước đơng dân thì sẽ phát triển
mạnh về kinh tế.
b.Nước ít dân thì kinh tế sẽ kém phát
triển.
c
c.Cả

2 ý kiến trên đều sai.


Ví dụ:
- Các nước châu Phi hay Việt Nam có số dân
đơng nhưng nền kinh tế thì lại kém phát triển.
- Trong khi đó, những quốc gia như Úc hay
Luxembur có số dân ít nhưng kinh tế, xã hội
rất phát triển. Là một trong những nước giàu
nhất thế giới.


Đơng con dẫn đến nghèo đói và thất học


Vai trò của dân số:
- Dân số là điều kiện tất yếu và thường xuyên của sự tồn
tại và phát triển xã hội, tuy nhiên nó khơng phải là yếu tố quyết
định.
- Dân số và tốc độ tăng dân số của mỗi quốc gia có ảnh
hưởng rất lớn đến sự phát triển mọi mặt của quốc gia đó.
- Nguyên nhân chi phối:
+ Kinh tế, xã hội
+ Nhận thức của con người
+ Chủ trương, chính sách, pháp luật
+ Phong tục, tập quán
Trong đó, nguyên nhân kinh tế-xã hội là cơ bản, nó có
tính quyết định nhất đến sự gia tăng dân số.

?

Em đồng ý với ý kiến nào sau đây? Vì sao?

a. “Bùng nổ dân số” hiện nay trên thế giới diễn ra
ở các nước có nền kinh tế phát triển như Nhật
Bản, Pháp, Ý,…

bb. Các nước đang phát triển là những nước
“bùng nổ dân số” trên thế giới.

c. Những nước nghèo nhất có tỷ lệ sinh thấp
nhất.