Giáo án điện tử môn sinh vật: Sinh sản vô tính ở sinh vật

Đề tài:

Nhóm thực hiện :
Lương Thị Yến Nguyệt
Lê Trần Nhị Thanh
Đặng Thị i Trinh
Giáo viên hướng dẫn:

Lê Thị Phương
Hồng


Nội dung :
Sự xác định giới tính do nhiễm sắc thể
Xác định giới tính ở người và động vật
Hệ thống xác định giới tính X-Y
 Sự xác định giới tính ở động vật có vú
 Sự xác định giới tính của ruồi giấm
Drosophila
Hệ thống xác định giới tính X-O
Hệ thống xác định giới tính Z-W
Xác định giới tính do số bội thể
Hiện tượng lưỡng tính

Xác định giới tính ở thực vật

Sự xác định giới tính do môi trường
Sự xác định giới tính do nhiệt độ ở bò sát
Sự xác định giới tính do môi trường sống của
cá thể

Nội dung :
Sự xác định giới tính do nhiễm sắc thể
Xác định giới tính ở người và động vật
Hệ thống xác định giới tính X-Y
 Sự xác định giới tính ở động vật có vú
 Sự xác định giới tính của ruồi giấm
Drosophila
Hệ thống xác định giới tính X-O
Hệ thống xác định giới tính Z-W
Xác định giới tính do số bội thể
Hiện tượng lưỡng tính

Xác định giới tính ở thực vật

Sự xác định giới tính do môi trường
Sự xác định giới tính do nhiệt độ ở bò sát
Sự xác định giới tính do môi trường sống của
cá thể


Xác định giới tính ở
người và động vật
Hệ thống xác định giới tính X-Y
Hệ thống xác định giới tính X-O
Hệ thống xác định giới tính Z-W
Xác định giới tính do số bội
thể
Hiện tượng lưỡng tính

Hệ thống xác định
giới
tính
X-Y
Nhiều động vật (bao gồm toàn bộ

lớp hữu nhũ Mamalia, Ngành thân mềm
Molusca, Ngành chân đốt Arthropoda, một
số loài cá ) có một cặp NST giới tính,
ký hiệu là X và Y, qui định giới tính của
một cá thể. Cá thể đực có một NST
giới tính X và một NST giới tính Y, cá
thể cái có hai NST giới tính X .


Hệ thống xác định giới
tính X-Y (người)


Hệ thống xác định giới tính X-Y

 Sự xác định giới tính ở
động vật có vú
Sự xác định giới tính xảy ra ở
hai mức độ :
Sơ cấp
Thứ cấp

Sự xác định giới tính
sơ cấp
Mặc dù cả X lẫn Y đều cần cho sự
phát triển và hoạt động bình thường
của cơ quan tạo giao tử nhưng chính
NST Y mới quyết định giới tính .
Gen SRY (Sex determining region Y)
nằm trên NST Y được phát hiện vào
năm 1990, mã hóa cho một peptid
có 223 amino axid đặc trưng cho giới
đực.
Gen SRY chính là gen mã hóa cho
nhân tố xác định tinh hoàn (TDF) ở
động vật có vú.




Sự xác định giới tính
sơ cấp
Một số gen nằm trên NST sinh dưỡng cũng
rất cần thiết cho sự phát triển bình thường
của tinh hoàn.
chuột nhắt:gen sinh dưỡng có chức
năng xác định tinh hoàn (Tda-1 _ Testisdetermining autosomal gen), gen đảo giới kết
hợp với T (Tas _ T-associated sex revesal gene)
người, người ta cho rằng có sự tồn
tại của một gen có tên là Z, có chức
năng kìm hãm sự biệt hóa thành tinh hoàn
đồng thời kích thích sự hình thành buồng

trứng.


Hệ thống xác định giới tính X-Y

 Sự xác định giới tính ở
động vật có vú
Sự xác định giới tính xảy ra ở
hai mức độ :
Sơ cấp
Thứ cấp


Sự xác định giới tính
thứ cấp
• Quyết định kiểu hình của toàn bộ cơ
thể, trừ các cơ quan tạo giao tử .
• Xảy ra vào hai thời điểm trong đời sống:
lần đầu vào giai đoạn phôi, lần thứ hai
vào lúc dậy thì .
• Các đặc tính sinh dục thứ cấp được quyết
định bởi các hormone do cơ quan tạo giao
tử tiết ra: buồng trứng tiết các hormone
sinh dục cái (estrogen), tinh hoàn tiết các
hormone sinh dục đực (AMH, testosterone)
Như vậy, mọi cá thể sinh ra có sẽ kiểu
hình cái trừ phi có sự xuất hiện của
hormone sinh dục đực .

womb

Sự phát triển các cơ quan tạo giao tử và
các ống sinh dục ở động


Hệ thống xác định giới tính X-Y

 Sự xác định giới tính của ruồi
giấm Drosophila
• Thí nghiệm : ♀ mắt trắng
x
♂ï mắt
đỏ
F1:
♀ mắt đỏ ; ♂ mắt trắng

Calvin Bridges đã phát hiện trong 2000
ruồi F1 thì xuất hiện một con cái mắt
trắng và một con đực mắt đỏ. Quan sát
tế bào học cho thấy ruồi cái có kiểu
gen là XWXWY, ruồi đực có kểu gen XWO.


Hệ thống xác định giới tính X-Y

 Sự xác định giới tính của ruồi giấm
Drosophila

Hệ thống xác định giới tính X-Y

 Sự xác định giới tính của ruồi giấm
Drosophila

Từ kết quả của Bridges cho
thấy sự xác định giới tính của
ruồi giấm không do NST Y mà do
tỉ số X/A quyết định.
* Nếu X/A <= 0,5 : ruồi đực
* Nếu X/A >= 1 : ruồi caùi


Bảng : Các tỉ lệ X/A trong các kiểu hình
giới tính khác nhau ở Drosophila
melanogaster.
Giới tính của
ruồi giấm

Cấu trúc NST

Tỉ lệ X/A

Siêu cái
Cái bình
thường
Tứ bội
Tam bội
Lưỡng bội
Đơn bội

Giới tính trung
gian
Đực bình
thường
Siêu đực

AAXXX

1,5

AAAAXXXX
AAAXXX
AAXX
AX
AAAXX
AAXY
AAAXY

1,0
1,0
1,0
1,0
0,67
0,5
0,33


Hệ thống xác định giới tính X-Y

 Sự xác định giới tính của ruồi giấm

Drosophila

Một số gen của quá trình xác
định giới tính ở Drosophila
melanogaster :
* Sxl (Sex-lethal)
* Tra (transformer) vaø tra-2
* Dsx (doublesex)


Xác định giới tính ở
người và động vật
Hệ thống xác định giới tính X-Y
Hệ thống xác định giới tính X-O
Hệ thống xác định giới tính Z-W
Xác định giới tính do số bội
thể
Hiện tượng lưỡng tính


Hệ thống xác định
giới tính X-O
các loài thuộc nhóm cánh
thẳng Orthoptera (châu chấu, cào
cào,…) và nhóm cánh khác
Herteroptera (rệp, bọ xít,…), cá
chép có hệ thống xác định giới
tính là X-O. Ký hiệu O chỉ sự
thiếu một NST giới tính. Trong hệ
thống X-O, con cái có hai NST X

( kiểu gen XX) , con đực chỉ có
một NST giới tính (kieåu gen XO).


Hệ thống xác định giới tính X-O (dế)


Xác định giới tính ở
người và động vật
Hệ thống xác định giới tính X-Y
Hệ thống xác định giới tính XO
Hệ thống xác định giới tính ZW
Xác định giới tính do số bội
thể
Hiện tượng lưỡng tính


Hệ thống xác định giới
tính Z-W

Ở toàn bộ lớp chim Aves , phần
lớn lớp bò sát Reptilia, một vài loài
cá, một số thuộc lớp ếch nhái
Amphibia NST giới tính được ký hiệu
là Z và W.Cá thể cái có kiểu gen
ZW, cá thể đực có kiểu gen ZZ.


Hệ thống xác định giới tính
Z-W (gà)