Văn hóa dân gian dân tộc Ê đê

LỚP TẬP HUẤN
GIÁO DỤC BẢO TỒN
BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ
(Dự án JFPR – 9099 –VIE)
(Quy Nhơn, ngày 20 tháng 10 năm 2010)


oàn Cao đẳng Sư phạm ĐăkLă

hào mừng quý thầy cô giao


THIẾT KẾ HỌC THEO DỰ ÁN

Văn hóa dân
gian
của dân tộc EÂ


Mục đích lý do chọn đề tài dự án
(GV hướng dẫn SV tìm hiểu)

 Tây Nguyên đại ngàn hùng vĩ chứa đựng kho tàng văn hóa
dân gian phong phú và đa dạng, còn tiềm ẩn nhiều vấn đề hấp
dẫn cần khai thác tìm hiểu, sưu tầm.
 Ý tưởng tìm hiểu lưu giữ và phát huy bản sắc văn hóa các
dân tộc thể hiện tình cảm ý thức tự hào về dân tộc
 Định hướng về nội dung và phương pháp giúp sinh viên
Ngành Việt Nam học thực hành học theo dự án khi học chuyên
đề Văn hóa các dân tộc Tây Nguyên.

Mục tiêu dự án
 KIẾN THỨC:
+ Hiểu biết, phân tích những nét đặc sắc về VH dân gian của dân tợc Ê
Đê
+ Nhận diện,phân tích thực trạng văn hóa dân gian trong đời sống sinh
hoạt của đồng bào Ê đê ở ĐăkLăk.
+ Đề xuất những giaỉ pháp để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân
gian của đồng bào Ê Đê ở ĐăkLăk

 KỸ NĂNG
+ Thu thập, thống kê, phân loại tư liệu Văn hóa dân gian của dân tợc Ê
Đê
+ Phân tích tổng hợp đặc trưng của VHDG Êđê

 THÁI ĐỘ
+ Trân trọng, yêu mến kho tàng VHDG của dân tộc Êđê
+ Ý thức bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân gian của dân


Dự kiến kế hoạch triển khai của dự án

Thời gian và địa điểm
 Thời gian triển khai: 1 tuần (từ ngày 25 đến
ngày 30 tháng 10 năm 2010)

 Địa điểm: Thành phố Buôn Ma Thuột và một
số huyện (Krông Buk. Bản Đôn, Lăk, EaKar)

Dự kiến kế hoạch triển khai của dự án
PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC

 Tài liệu: sách vở, mạng internet
 Kỹ thuật hỗ trợ: Computeur, máy ảnh, ghi âm,
quay phim
 Kinh phí đi điền dã


Dự kiến những vấn đề triển khai của dự án
(GV dùng kỹ thuật cơng não cho SV thảo luận nhóm phát hiện những
vấn đề cần nghiên cứu về văn hóa DG Ê đê)

?

CƠNG NÃO!
VĂN HĨA
DÂN GIAN ?


Đâm trâu

Hát Ayray

Cờng chiêng

Tín ngưỡng

Trang phục

Âm nhạc

VĂN HĨA
DÂN GIAN
Ê ĐÊ

Lễ hội

Tượng nhà
mồ

Đinh Năm
Nhà sàn
Ẩm thực
Mẫu hệ

Văn học

Rượu cần


VĂN HĨA DG Ê ĐÊ

ÂM
NHẠC

Đàn
T’rưng

Đinh

Năm

TÍN
NGƯỠNG

K’lơng
put

Đa
thần

PHONG
TỤC

Hơn
nhân

Ma
chay

KIẾN
TRÚC

Ăn
mặc

Nhà
sàn

Tượng

Nhà
mơ

LÊ
HỘI

Đâm
trâu

Cơng
chiêng

SƠ ĐỜ GRAPH VỀ CÁC CẤP ĐỘ TÌM HIỂU
MỘT SỐ LOẠI HÌNH VĂN HÓA DÂN GIAN Ê ĐÊ


BẢNG PHÂN CƠNG NHIỆM VU
S
tt

Tên nhóm

1

Nhiệm vu

GV tổ chức phân nhóm SV thực hiện
các nhiệm vụ của dự án
Phương tiện

Thời gian
hoàn thành

Sản phẩm dự kiến

Tổng hợp kết qua

Máy vi tính

4 ngày

Văn ban dưới dạng
Word và Power
Point

Phỏng vấn

Phiếu phỏng vấn, máy
ghi âm

4 ngày

Tư liệu văn ban,
băng ghi âm

Sách vở, Internet, máy
anh, máy ghi âm

4 ngày

ĐĂM SAN

Sưu tầm tư liệu: chủ đề
phong tục, tín ngưỡng

Tư liệu hình anh,
phim, băng ghi âm

Sách vở, Internet, máy
anh, máy ghi âm

4 ngày

THÁC ĐỔ

Sưu tầm tư liệu: chủ đề
kiến trúc, điêu khắc

Tư liệu hình anh,
phim, băng ghi âm

Sách vở, Internet, máy
anh, máy ghi âm

4 ngày

CỒNG CHIÊNG

Sưu tầm tư liệu: chủ đề
âm nhạc, lễ hội

Tư liệu hình anh,
phim, băng ghi âm

Hậu cần chuẩn bị hồ sơ

Giấy bút, thiết bị ghi âm,
máy anh, xe cộ

1 ngày

ĐẠI NGÀN

2
RỪNG XANH
3

4

5

6
BA ZAN


Dự kiến những vấn đề triển khai của dự án
Nội dung các hoạt động
(GV hướng dẫn các nhóm tổ chức các hoạt động)
 HOẠT ĐỘNG 1: Giao tiếp chia sẻ - Thiết lập mới quan hệ tin cậy
với chính qùn, ban ngành, và người dân bản địa để hội nhập vào

cộng đồng dân tộc Ê Đê tìm hiểu về văn hóa dân gian.
 HOẠT ĐỘNG 2: Quan sát, tìm hiểu, thu thập tư liệu từ đó phân
tích, xây dựng hờ sơ để có cái nhìn tổng quan về một số khía cạnh
đặc trưng của văn hóa dân gian Ê Đê
 HOẠT ĐỘNG 3: Tìm hiểu thực trạng văn hóa dân gian trong đời
sống sinh hoạt cộng đồng hiện nay của đồng bào Ê đê ở Đăklăk
 HOẠT ĐỘNG 4: Chia sẻ một số giải pháp để bảo tồn phát huy
những giá trị của văn hóa dân gian Ê Đê.
Xây dựng chương trình hành động cụ thể để nhân rộng những
giá trị của văn hóa dân gian Ê Đê trường tơn vĩnh cửu


Dự kiến những vấn đề triển khai của dự án
Phương pháp triển khai

 Đọc tài liệu : sách vở, mạng Internet
 Phỏng vấn (Kỹ thuật lắng nghe phản hồi )
 Quan sát tương tác
Thảo luận nhóm (Kỹ thuật mảnh ghép, khăn trải
bàn)
 So sánh đới chiếu,Phân tích tổng hợp kết quả


THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
1.Chuẩn bị đầy đủ các phương tiện trang thiết bị
 Soạn

thảo và thống nhất một số biểu bảng, phiếu điểu tra
phỏng vấn để thu thập tư liệu
+ Phiếu khảo sát về các chủ đề văn hóa dân gian Ê đê

+ Phiếu phỏng vấn về thực trạng văn hóa dân gian trong
đời sống sinh hoạt cộng đồng hiện nay
+ Phiếu phỏng vấn về những suy nghĩ của đồng bào bảo
tồn phát huy những giá trị của văn hóa dân gian Ê Đê.
 Chuẩn bị các phương tiện trang thiết bị thu thập dữ liệu
(Giấy, máy ảnh, ghi âm, quay phim, máy tính…)


PHIẾU ĐIỀU TRA
Tên chủ đê

Âm nhạc

Đàn T.rưng
Đinh Năm
K’lôngput

Tín ngưỡng

Đa thần

Kiến trúc Điêu khắc

Nhà sàn

Lễ hội

Tượng nhà mồ
Lễ đâm trâu
Lễ hội cồng

chiêng

Nguồn gốc

Mô tả (Đặc
điểm, tính chất,
tiến trình…)

Ý nghĩa


PHIẾU PHỎNG VẤN

Gợi ý một số vấn đề phỏng vấn:
1. Hiểu gì về VHDG của dân tộc Êđê
2. Thuyết minh (giới thiệu, mô tả) các loại hình văn
hóa GD): âm nhạc, lễ hợi, tín ngưỡng, phong tục…
3. Thực trạng việc bảo tồn VHDG ở buôn làng
(những thuận lợi, khó khăn)
4. Suy nghĩ về việc giữ gìn và phát huy bản sắc
văn hóa dân tộc


THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
Quan sát, điều tra thu thập dữ liệu của các tiểu chủ đề của dự án

(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)

Những nét đặc sắc của văn hóa dân gian Ê đê
Âm nhạc dân gian Ê đê: Tìm hiểu một số nhạc

cụ dân gian Ê Đê (Đàn T’rưng, Đinh Năm,
K’lôngput) trên các bình diện: Mô tả đặc điểm,
môi trường diễn xướng, ý nghĩa


THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
Quan sát, điều tra thu thập dữ liệu của các tiểu
chủ đề của dự án
(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)

Những nét đặc sắc của văn hóa dân gian Ê đê
Phong tục tập quán dân gian Ê đê:
+ Hôn lễ: Tìm hiểu tập tuc nối dây (Chế độ mẫu hệ)
+ Tang lễ: Tìm hiểu tập tục bỏ mả
+ Trang phục: Tìm hiểu trang phục của người Êđê gắn
liền với những tập tục
+ Trò chơi dân gian: tìm hiểu một số trò chơi dân gian
gắn liền với tính cách tâm hờn người Êđê


THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
Quan sát, điều tra thu thập dữ liệu của các tiểu chủ đề của dự án

(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)

Những nét đặc sắc của văn hóa dân gian Ê đê
Kiến trúc, điêu khắc: Tìm hiểu đặc trưng, ý nghĩa
của kiến trúc dân gian Êđê qua hình ảnh nhà sàn
và tượng nhà mồ; kiến trúc gắn liền với sinh
hoạt cợng đợng và tín ngưỡng dân gian.

THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)
Điều tra về thực trạng việc giữ gìn và phát huy bản sắc
văn hóa dân gian Ê Đê:
Yêu cầu: thu thập và xử lý tư liệu đầy đủ, điển hình
1. Phỏng vấn các già làng, cán bộ văn hóa ở buôn làng
và một số đồng bào Êđê về các nội dung sau:
+ Việc lưu giữ và bảo tồn các giá trị văn hóa (cơ chế,
chính sách, ý thức của cộng đồng…)
+ Quan niệm nhận thức và tình cảm của mọi người về
văn hóa dân gian (Đặc biệt chú ý đến đối tượng thanh
thiêu niên) trước những tác động của nhịp sống hiện đại
(Internet, âm nhạc hiện đại).
2. Quan sát tìm hiểu thống kê những hiện vật (văn hóa
vật thể) hiện nay còn lại ở buôn làng: Nhà sàn, tượng
nhà mồ, cộng chiêng, nhạc cụ… và tìm hiểu thực tế việc
bảo tồn những hiện vật đó như thế nào?


TỞNG HỢP KẾT QUẢ
(GV hướng dẫn các nhóm tổng hợp kết quả điền dã điều tra)
1. Thu thập và xử ký kết quả điều tra từ các thành viên trong nhóm
dự án
2. So sánh đối chiều tư liệu thu thập từ khảo sát thực tế với những
nguồn tư liệu khác có liên quan đến nội dung dự án (sách vở,
Internet…) để nhận ra những nét tương đồng và loại biệt.
3. Phân tích tổng hợp thành những thơng tin có giá trị, đợ tin cậy
chính xác; có ý nghĩa và coi đây là những đóng góp của dự án.

4. Thảo luận thống nhất về hình thức sản phẩm của dự án:
+ Sản phẩm trình bày dưới dạng báo cáo văn bản
+ Sản phẩm được minh họa bằng hình thức trình chiếu Power
point, thuyết minh bằng tranh ảnh, video Clip và nhạc.
5. Phân công thành viên xây dựng và giới thiệu sản phẩm.


TRÌNH BÀY SẢN PHẨM

Tìm hiểu nét đặc
sắc về
Văn hóa dân gian
của dân tộc Ê
Đê


Nhạc cụ dân gian Ê Đê
 Loại nhạc cụ rất quen thuộc của đông bào Êđê được
chế tạo bằng 1 quả bầu khô và 6 ống nứa cắm xuyên
qua quả bầu và được trát bằng sáp ong. Phần núm của
quả bầu được uốn cong từ khi còn non để làm đầu thổi
 Khi diễn tấu, người chơi ở tư thế đứng, tay trái đảm
nhiệm lỗ bấm hàng trên, tay phải đảm nhiệm lỗ bấm
hàng dưới. Miệng ngậm vào núm quả bầu và thổi vào
1 luông hơi hoặc hút hơi làm rung lưỡi gà.

Đinh Năm Nhạc cụ
Hát AyRay

 Đing Nǎm dành cho nam giới sử dụng trong ngày lễ.

Trong ngày thường thanh niên Êđê cũng rất ưa chuộng
Đing Nǎm, họ hay thổi Đing Nǎm trên nương,rẫy hoặc
đệm cho hát Aray


Nhạc cụ dân gian Ê Đê

Đàn Đing Năm Người bạn thân thương
của đồng bào Ê Đê


Nhạc cụ dân gian Ê Đê
- Nhạc cụ gõ phổ biến ở Tây Nguyên, làm
bằng một số ống tre lô ô hay nứa ngộ có kích
cỡ khác nhau.
- Đàn t'rưng chuyên nghiệp có khoảng 12
đến 16 ống xếp thành hàng trên giá đàn theo
thứ tự đi dần lên từ ống lớn đến ống nhỏ, từ
ống dài đến ống ngắn.
- Kỹ thuật diễn tấu nhạc cụ này khá đơn
giản, dùng dùi (bằng tre hoặc gỗ) gõ vào ống
để tạo ra âm thanh.

ĐÀN T’RƯNG TÂY NGUYÊN

- Theo truyền thống, T'rưng là nhạc cụ do
nam giới sử dụng, chỉ được chơi trên nương
rẫy, kiêng cữ đánh trong nhà và trong làng.
Vì người dân tộc tin rằng trong mỗi ống đàn
có một vị thần cư trú, giúp con người bảo vệ

cây trông trên rẫy.