Cám dỗ và chiến tranh cá nhân trong nghề báo

Cám dỗ và chiến tranh cá nhân
trong nghề báo
Nghề báo là đam mê, nhưng nghề báo cũng là cám dỗ. Nghề báo là vinh
quang nhưng nghề báo cũng là “chiến tranh” khốc liệt.
Có nhiều cách để bước chân vào nghề báo: Bạn chủ động chọn nghề hoặc
nghề vơ tình chọn bạn. Nhưng dù ở truờng hợp nào thì một nhà báo cũng
khơng thể sống nổi với nghề nếu khơng có đam mê.
Với từng trang viết hoặc từng thước quay, nhà báo thể hiện từng quan điểm
của mình về từng sự kiện trong đời sống. Được nói, được nghĩ, được viết,
được thể hiện – đó phải chăng là một thứ vinh quang riêng có của những
người làm báo? Và phải chăng thứ vinh quang ấy vừa là một động lực giúp
họ tiến lên trong nghề, vừa là một sự thỏa mãn, giúp họ có thể tiêu tan rất
nhiều những sự chất chứa, dằn vặt về tư duy?
Thế nhưng trong nghề báo: đam mê và cám dỗ, vinh quang và mất mát ln
ln so kè nhau.
Một lần, nhóm nhà báo trẻ chúng tôi ngồi cùng nhau để cùng thảo luận một
câu hỏi: Có bao nhiêu kiểu cám dỗ trong cái nghề rất đặc thù này?
Mắc bẫy danh vọng
Cám dỗ đầu tiên chính là cám dỗ về mặt danh tiếng. Người làm báo là những
người được quyền phát ngôn, và nuôi cái “dạ dày” của mình bằng những


phát ngơn chân chính. Nhưng chính bởi cái quyền được phát ngơn ấy mà
khơng

ít

nhà

báo

ngộ

nhận

về

giá

trị

của

mình.

Viết được vài bài báo, thể hiện được vài quan điểm, đưa ra được vài góc
nhìn, khơng ít nhà báo vênh váo cho rằng mình đã có một chỗ đứng trong xã
hội. Và chính vì nghĩ như vậy, nên đây đó người ta vẫn bắt gặp những nhà
báo

mang

tư

tưởng…

“ta

đây”.

Đôi khi bạn vẫn thấy nhiều bài báo lên án ca sĩ này, cầu thủ nọ mắc bệnh

sao, nhưng xin thưa, bệnh sao của một thiểu số những người làm báo không
hề kém về cấp độ so với diễn viên hay cầu thủ.
Họ “sao” với tịa soạn của mình, với đồng nghiệp của mình, và ở một chừng
mức nào đó là với chính bạn đọc của mình. Cái bệnh ấy càng lúc càng đẩy
họ đến chỗ lố bịch, nhưng dường như họ đã quen nhìn người khác và phán
xét người khác nên mất luôn cái khả năng tự phán xét chính mình.
Báo chí Việt Nam hiện tại là một nền báo chí phát triển với hàng trăm mặt
báo có thể nhìn thấy mỗi ngày. Một anh bạn tơi là phóng viên của tờ
Bangkok Post (Thái Lan) đã trố mắt kinh ngạc khi biết rằng chỉ riêng trong
địa hạt thể thao, Việt Nam đã có ngót nghét 10 tờ nhật báo.
Để có thể tồn tại trong một đời sống báo chí phong phú và giàu tính cạnh
tranh như vậy, mỗi người làm báo phải len lỏi vào từng ngõ ngách thông tin.
Và mỗi buổi sáng thức dậy, nếu thấy trong phạm vi thơng tin mình phụ
trách, báo mình hơn được báo đối thủ dù chỉ 1 cái tin vắn là nhà báo đã có
thể

hạnh

phúc

khơn

cùng.


Nhưng cũng chính vì cuộc chay đua căng thẳng, với cái áp lực “báo mình
phải có, và báo đối thủ khơng được có…” mà đã nảy sinh rất nhiều tiêu cực
trong những cuộc chiến thông tin. Cái cuộc chiến mà ở đó, từng có chuyện
các nhà báo tung tin “rởm” để “lừa” nhau, hoặc sẵn sàng làm mọi cách để
chiếm đuợc một nguồn tin khi biết rằng nguồn tin ấy nằm ngoài khả năng

cận

tiếp

của

đối

phương.

Rất nhiều nhà báo bị đẩy sâu vào những cuộc chiến tranh thông tin như thế.
Và liệu có thể vì thế mà trong cuộc sống đời thường, nhà báo sẽ bị ích kỷ
hóa, nhỏ nhen hóa và manh mún hóa? Trước câu hỏi này, nhiều đồng nghiệp
của

tơi

đã

trả

lời

là

“hồn

tồn

có

thể!”

Nếu những cám dỗ về danh vọng có thể đẩy nhà báo vào trạng thái lố bịch,
nếu những cám dỗ về nhân cách có thể làm nhà báo đánh mất đi những
phẩm chất trong sáng vốn có thì cám dỗ về vật chất rất có thể sẽ làm nhà báo
rơi vào vòng tội đồ, lao lý. Lâu lâu người ta vẫn nghe chuyện nhà báo bị tố
ăn tiền của doanh nghiệp này, vịi vĩnh doanh nghiệp khác. Sự thật, có
những nhà báo như thế, và có cả những bằng chứng xác thực về chuyện
những

nhà

báo

phải

vào

tù

vì

những

chuyện

như

thế.

Pháp luật Việt Nam nghiêm minh khơng dung tha cho những ai lợi dụng
nghề báo để trục lợi. Bất cứ người làm báo nào cũng biết, và cũng hiểu điều
đó, nhưng khi mà cám dỗ vật chất là q lớn thì người ta đơi khi vẫn tặc
lưỡi.
Chọn nghề báo - chọn nung mình trong lị lửa


Làm sao có thể chống lại những cám dỗ ấy, từ cám dỗ về danh vọng cho đến
những cám dỗ về nhân cách và vật chất? Câu trả lời có thể gói gọn trong 4
chữ: Chiến tranh cá nhân.
Nhà báo thường xuyên phải chiến đấu với những suy nghĩ tiêu cực trong
mình, với cái tơi bệnh hoạn của mình, và với những ham muốn khi rất trần
thế, rất con người mà mình mang theo. Cuộc chiến ấy khơng có súng đạn,
khơng có qn binh hay giao thơng hào, nhưng cuộc chiến ấy cũng ngàn lần
cam go, khắc nghiệt.
Tự hào và hạnh phúc làm sao khi báo chí cách mạng Việt Nam trong suốt
q trình phát triển của mình đã khơng ngừng sinh ra những nhà báo chân
chính, những nguời bằng bản lĩnh và tầm vóc đã vượt qua cuộc chiến tranh
cá nhân nói trên, để trở thành tấm gương sáng cho lớp lớp thế hệ hậu sinh.
Nghề báo là đam mê, nhưng nghề báo cũng là cám dỗ. Nghề báo là vinh
quang những nghề báo cũng là “chiến tranh” khốc liệt. Bởi vậy, nghề báo, ở
một góc độ nào đấy chẳng khác gì một cái lị lửa rèn luyện bản lĩnh, trí tuệ
con người. Sống trong lị lửa ấy và khơng bị lị lửa ấy thiêu cháy mình – đó
là khát vọng mà bất cứ nhà báo chân chính nào cũng hướng tới, và cũng
quyết thực hiện bằng mọi giá.