Các biện pháp dạy học đọc hiểu văn bản tự sự cho học sinh lớp 6 theo chương trình ngữ văn 2018

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

I TH T

T

CÁC IỆN PHÁP DẠ HỌC ĐỌC HIỂ

N

NT

CHO HỌC INH ỚP THEO CHƯ NG TR NH NG

N

N THẠC

Ư PHẠ

HÀ NỘI – 2020

NG

N

N


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

I TH T

T

CÁC IỆN PHÁP DẠ HỌC ĐỌC HIỂ

N

NT

CHO HỌC INH ỚP THEO CHƯ NG TR NH NG

N
CH

N THẠC

ÊN NGÀNH: Ý
Ộ

Ư PHẠ

NG

N

N

N À PHƯ NG PHÁP DẠ HỌC
N NG

N

: 8140217.01

Người hướng dẫn khoa học: PG .T Ph

HÀ NỘI – 2020

inh Diệ


N

LỜI C

Với tình cảm trân trọng và lịng biết ơn sâu sắc, tác giả xin gửi lời cảm ơn tới
các thầy cô trong khoa ƣ p m trƣờng Đ i học G o

(Đ i học Quốc gia Hà

Nội) và thầy ô trƣờng THC Trƣng Vƣơng đã t o đ ều kiện để tác giả đƣợc hoàn
thành luận văn này.
Tác giả ũng x n
tìn

ân t àn

ảm ơn PGS.TS.

m

n

ệu, ngƣờ đã tận

ƣớng dẫn tác giả từ khi xây dựng đề tà đến khi hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã rất cố gắng song do kiến thức và kinh nghiệm còn h n chế nên luận

văn chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót. Kính mong nhận đƣợc sự cảm thơng
và ý kiến đóng góp ủa các thầy cơ và các b n ọ v n để luận văn này đƣợc hoàn
thiện ơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng

năm 2020

Tác giả luận văn

Bùi Thị Tuyết

i


D NH

ỤC CÁC

Ý HIỆ

CH

CÁI I T T T

iế

Đọc

CT

C ƣơng trìn

GD-ĐT

G o

GV

G ov n

HS

Họ s n

– đào t o

ến t ứ

KT
NXB

N à xuất ản

NL

Năng lự

PPDH

ƣơng p p

SGK

g o

o

THCS

Trung ọ

VBTS

Văn ản tự sự

ii

y ọ

ơ sở


D NH

ỤC CÁC

NG

IỂ Đ

TT

S và tên bảng

Trang

1

Bảng 3.1. Các lớp và số HS tham gia thực nghiệm đối chứng

58

2

Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả bài kiểm tra lớp thực nghiệm

82

3

Bảng 3.3. Tổng hợp kết quả bài kiểm tra lớp đối chứng

82

4

Bảng 3.4. Tổng hợp kết quả n óm đối chứng và nhóm thực

84

nghiệm
5

Biểu đồ 3.1. So sánh kết quả học tập n óm đối chứng và
nhóm thực nghiệm

iii

84


ỤC ỤC

LỜI CẢ

ƠN ............................................................................................................. i

ANH

CC C

ANH

C C C ẢNG, I U ĐỒ ..................................................................... iii

C

HI U, CH

C I VI T T T .............................................. ii

C ................................................................................................................. iv

Ở ĐẦU .....................................................................................................................1
1. ý o
2.

ọn đề tà .....................................................................................................1

sử ng

n ứu ..................................................................................................3

2.1. Ng

n ứu về

2.2. Ng

n ứu về

3.

đ

ng

ện p p

ểu văn ản tự sự ............................3

ƣơng trìn Ng văn 2018 .........................................................5

n ứu ...............................................................................................6

4. Đố tƣợng và p m v ng
4.1. Đố tƣợng ng
4.2.

y ọ đọ

m v ng

n ứu ...........................................................................6

n ứu...........................................................................................6
n ứu ..............................................................................................7

5. P ƣơng p p ng

n ứu .........................................................................................7

6. Cấu trú luận văn ....................................................................................................7
CHƢƠNG 1. CƠ Ở

U N VÀ TH C TI N C A VẤN Đ NGHI N C U 8

1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................................8
1.1.1.

t uyết đọ

ểu văn ản ................................................................................8

1.1.2. Đặ đ ểm văn ản tự sự ...................................................................................15
1.2. Cơ sở t ự t ễn ...................................................................................................25
1.2.1. Văn ản tự sự trong CT, G
1.2.2. T ự tr ng

ện àn và CT 2018 ....................................25

y ọ V T t eo CT Ng văn

ện àn .................................29

CHƢƠNG 2. ỘT Ố I N H
ẠY HỌC ĐỌC HI U V N ẢN T

TH
CHƢƠNG T NH NG V N T UNG HỌC CƠ Ở ỚI .......................31
2.1.

ột số nguy n tắ đề xuất

ện p p ..........................................................31

2.1.1.

m s t đặ trƣng t ể lo ...............................................................................31

2.1.2.

m s t đặ trƣng t

2.1.3.

m s t đặ đ ểm p ong

p p ..............................................................................32
t

g ả .............................................................32

iv


2.1.4. ử

ng

p ƣơng p p

2.2. Đề xuất một số

ện p p

y ọ t

ự ....................................................33

y ọ đọ

ểu văn ản tự sự ................................34

2.2.1. Biện p p tóm tắt ốt truyện ...........................................................................34
2.2.2. B ện p p đọ

ểu n ân vật ...........................................................................36

2.2.3. B ện p p đọ

ểu

2.2.4. B ện p p đọ

ểu ngôn ng t

2.2.5. B ện p p đọ

ểu p ong

2.2.6. B ện p p ết nố t
CHƢƠNG 3. TH C NGHI
3.1. M

đ

3.1.1. M

t ết ng ệ t uật đặ sắ ...............................................42
p ẩm ..........................................................44
và tƣ tƣởng ng ệ t uật ủ n à văn .............46

p ẩm vớ uộ sống .....................................................49
Ƣ HẠ

.............................................................55

, t ờ g n, đ đ ểm, số lƣợng HS tham gia .......................................55
đ

t ực nghiệm ....................................................................................55

3.1.2. Thờ g n, đ đ ểm, đố tƣợng thực nghiệm ...................................................55
3.2. Nội dung thực nghiệm ........................................................................................55
3.2.1. Thực nghiệm t ăm ò .....................................................................................55
3.2.2. Thực nghiệm đối chứng ..................................................................................56
3.3. Giáo án thực nghiệm ..........................................................................................56

3.3.1. Tóm tắt giáo án: ..............................................................................................56
3.3.2. Nh ng đ ểm mới trong giáo án thực nghiệm ..................................................72
3.4. Kết quả thực nghiệm ..........................................................................................75
3.4.1. Kết quả thực nghiệm t ăm ò .........................................................................75
3.4.2. Kết quả thực nghiệm đối chứng ......................................................................75
T U N VÀ Đ XUẤT ......................................................................................80
TÀI LI U THAM
KHẢ ………………………………………………………………………….90
PH L C

v


Ở ĐẦ
. ý do chọn đề
.Gor

i

từng nó : “Văn ọ là n ân ọ ”, văn ọ vừ là ng ệ t uật

ngôn từ vừ là

o

ọ ng

n ứu về on ngƣờ . Văn ọ t

động

ông

ỉ tớ tâm ồn on ngƣờ mà òn g úp on ngƣờ tăng t m vốn tr t ứ , ĩ
năng. ự p ong p ú đ

ng ủ t ếng V ệt, vốn văn ó

góp p ần ìn t àn n n một on ngƣờ p t tr ển tồn
mơn Ng văn trở t àn một trong n
trìn g o

ủ

ậ

ân tộ và t ế g ớ
ện. Vì l đó n n ộ

ng ộ mơn qu n trọng trong

ọ ở V ệt N m ũng n ƣ tr n toàn t ế g ớ . Văn

ản tự sự là một trong n

ng t ể lo

văn ọ qu n trọng,

lớn trong CT Ng văn p ổ t ông. Trong CT mớ (2018), đọ

sự vẫn là một nộ

ung

n , xuy n suốt

năng lự là xu ƣớng g o

ấp ọ . CT

đ ng ƣớng tớ

ũng là một y u ầu ứ t ết n ằm
nặng về

ƣơng

ểm tr , đ ểm số s ng

ếm t ờ lƣợng
ểu văn ản tự
y ọ p t tr ển

ủ n ều nƣớ tr n t ế g ớ ,

uyển qu trìn g o

từ

ủ yếu

ến t ứ t ật, o trong năng lự . Tƣ tƣởng

qu n trọng ủ CT Ng văn 2018 là p ƣơng p p đọ

ểu văn ản. Đó là

một ƣớ t ến trong p ƣơng p p

y ọ văn ở n à trƣờng p ổ t ông ở

p ƣơng p p này

m p , g ả mã t

o p p H tự

năng lự n ận t ứ

o ản t ân n ƣ G .T Trần Đìn

đọ là một o t động ơ ản ủ
r ý ng ĩ

o một t ông đ ệp đƣợ tổ

ản ng ệ t uật ở mứ

o n ất t ự

t ông t n mớ . C ứ năng này
nó vớ

on ngƣờ để

yếu tố

ứ

năng lự văn ọ vớ y u ầu: p ân
ản văn ọ và một số t ểu lo

ở t n p ứ t p ủ qu n ệ ủ
đặ đ ểm ủ từng lo

ƣơng trìn

ệt đƣợ

t ể; n ận
1

ệu. Văn

ứ năng s ng t o, là m y p t

quy đ n
t u ủ

ử có qu n n ệm rằng

ằng một ệ t ống t n

ện

o

ếm lĩn văn ó . Đọ là tìm

ủ qu trìn g o t ếp ở

ìn ng ệ t uật. Và trong m

p ẩm g úp nâng

ó đề xuất: “p t tr ển

t ể lo truyện, t ơ,

,

ết đƣợ đặ đ ểm ủ ngôn ng


văn ọ , n ận

ết và p ân t

đƣợ t

ện p p ng ệ t uật gắn vớ m
ảm, g

tr n ận t ứ , g

ung và ìn t ứ

ng ủ n

t ể lo văn ọ ; n ận

tr t ẩm mĩ; p ân t

ủ

t

ng yếu tố ìn t ứ và
ết đƣợ g tr

đƣợ t n

ểu

ìn tƣợng, nộ

p ẩm văn ọ ; ó t ể t o r đƣợ một số sản

p ẩm ó t n văn ọ .” [4,tr.6]. Dạy học đọc hiểu văn bản môn Ngữ văn trung
học cơ sở ủ t

g

“đọ

g ả Nguyễn Trọng Hoàn đã đăng tr n t p

ểu văn ản đố vớ H

ông

ỉ là o t động

p ân mơn văn ọ mà ịn là đầu mố
t ứ đố vớ

o v ệ vận

ìn t àn n

ng

t ể

văn), qu trìn này ũng ủng ố t m
âu n y v ệ
lo , đặ trƣng t

y ọ đọ

ểu

ểu V

ƣớ s ng t ờ

p t tr ển năng lự

qu trìn

m s t vào đặ trƣng t ể
t

, ảm t

uyện,… N

y ọ n ấn m n v ệ

o H , t ì vấn đề lự

Quố g , t ậm

ếm 20

ọn n
ứ

- 30

ng y từ t ểu ọ

ó n ều g ả p p năng
ng à t

ng

ến t ứ

o H tự

ơ ản nào

mp

văn ản

o năng lự đọ

ểu
ng t

trong đó ó mơn Ng văn. Vì vậy, v ệ
ung ấp

tổng số đ ểm ủ đề t

t ầy ô

Tổng ợp ƣớ

o

2

TH T

o ọ s n .. Trƣờng ĐHGQ
trắ ng ệm vớ

ến t ứ . Để ó t ể đào t o năng lự đọ
t ấu đ o,

ểu

y môn T ếng V ệt ũng

ƣớng ẫn ọ s n tự đọ

ó t ể tự ọ suốt đờ n ất đ n p ả ng

y ọ ng văn một

ng

ìn t àn và

ng vấn đề t ết tƣởng đều ần p ả xem x t l . Đọ

văn ản trở t àn một p ần

trọng ơn v ệ

ể

, từ ốt truyện

n là ó n ều ƣu đ ểm. Tuy vậy,

y ọ văn ản tự sự, ũng n ƣ tổ

r s o…đó là n

ểu

ết về văn ản đã ọ .

p p,… để ƣớng ẫn H

ỳ mớ ,

ến

ện văn ản v ết ( à tập làm

tự sự đã

y ọ truyền t ống đó đƣơng n

sn

ến t ứ

ng và l n t ông

đến n ân vật, từ ngôn ng n ân vật đến ngơn ng ngƣờ

ũng p

ếm lĩn

ó

p ân mơn T ếng v ệt và làm văn”. Tứ là t ông qu v ệ

văn ọ , ngƣờ đọ

trong

g o

ộ môn,
ểu qu n
ểu để ọ

n ứu đổ mớ p ƣơng p p

ọ , ệ t ống.


Trong t ự tế, trong

y ọ văn ản tự sự, n ều GV vẫn quen t eo

y ọ truyền t ống. Ở đó
ất n ều năng lự
tồn

ủ H

ện vớ n ân vật và t

ự .

t uy t n t

đn

ƣ đƣợ

p ẩm,

ự

ú ý. H

ng

ọ s n là nguy n tắ

n đọ t

ơ ản quyết

y ọ văn, là t ƣớ đo ết quả ủ n

tò để đổ mớ p ƣơng p p

y ọ văn ở

p.

ƣ đƣợ t âm n ập

ƣ t ật sự trở t àn n

ủ động ủ

ệu quả ủ qu trìn

t ể t ì mọ

ủ yếu H đƣợ ng e g ảng và g

ng tìm

ơng ó sự vận động ủ

o t động ủ g o v n đều trở t àn

ủ

p đặt. Đây là y u ầu ủ

t ự t ễn ũng n ƣ xu t ế t ế g ớ về qu n n ệm ọ suốt đờ .
Để góp p ần

ắ p

tìn tr ng đó,

úng tơ

ph p dạy học đọc hiểu văn bản t s cho học sinh
Ngữ văn 201

n ằm ng

g úp H p t tr ển
đọ

n ứu đề xuất các

năng lự

p 6 theo ch ơng tr nh

ện p p

ốt lõ và năng lự

c bi n

y ọ p ù ợp,

uy n

ệt

y ọ

ểu văn ản tự sự t eo CT Ng văn mớ (2018).

. ịch

nghi n cứ
n

2.1.

np

p

Từ xƣ đến n y ó rất n ều
trìn , g ảng ìn
Tuy n

y tìm

n, vớ sự đổ mớ

ểu đ ng trở n n p ổ
năm đầu t ế

ểu t
ủ

n ứu về vấn đề đọ

o

ƣơng trìn

ện p p

đã àn

ng

về vấn đề

ũng àn n ều t ờ g n, tâm uyết để

ểu văn ản n ƣ: Trần Đìn

ng tà l ệu

y đọ –

ện p p mớ , ng y từ n

n ứu, n à g o

Hùng, Đ Ngọ T ống, Nguyễn T
N m, một trong n

đặ trƣng t ể lo …

y ọ t ì

ông p ả là
ọ

n

y ọ văn ản tự sự n ƣ t uyết

p ẩm t ông qu

ến. Đây
n à

n
ện p p

XX các nhà ng

này. Trong nƣớ ,
ng

ọn đề tà “

ử, Nguyễn Thanh

H n , Nguyễn Trọng Hoàn... Ở V ệt
đầu t n ó

y văn ọ ở trƣờng p ổ t ông” ủ V.A. N

3

tập “
ons . T

ƣơng p p g ảng
gả

ng đ n


qu trìn đọ

t

p ẩm văn ọ là một qu trìn s ng t o và m

đều là một độ g ả ủ t

ọ sn

p ẩm văn ọ .

Nguyễn T n Hùng là một trong n
ểu sớm n ất ở nƣớ t . T m luận “
o ngƣờ đọ ” t i ộ t ảo

o

ng ngƣờ ng
y đọ

n ứu vấn đề đọ

ểu là t o nền tảng văn ó

ọ “C ƣơng trìn và G t

đ ểm THC ”

vào t ng 09 2000 ó v ết: “Đọ văn là một o t động ơ ản ó tầm qu n
trọng ết sứ to lớn ần đƣợ g ả quyết một

t ấu đ o.

y đọ

ểu p ả

xuất p t từ văn ản, lƣu ý đến đặ trƣng ngôn ng ”. G .T Nguyễn T n
Hùng ũng là t
luận “Đọ

gả ủ

ểu t

2008) vớ

ơng trìn lý t uyết đầu t n về đọ

p ẩm văn

ểu –

ƣơng trong n à trƣờng” (NX

ng đ n “Đọ để

ểu g

tr đ

t ự trong t

uy n

G o

,

p ẩm”. N ƣ

vậy, đọ văn là ƣớ đầu đ tìm ý ng ĩ t ềm ẩn ủ văn ản để từ đó
rộng r về t ế g ớ và uộ đờ . Ngoà r , G
n

ng uốn s

ng

n ứu

văn

ƣơng”, “ ĩ năng đọ

văn

ƣơng ủ

ảm là một trong
n
ng

âu đột p

trò ủ đọ

ủ động tự ọ

về

y ọ Văn” (2001)

ử ũng ó rất n ều ng
trong

p ẩm văn

ễn
ƣơng

ện ìn tƣợng. N à
ểu văn

ện n y”...

ƣớ sự ƣớng ẫn ủ GV. C

ng

n ứu về

ện p p

o ọ s n THC , TH T ó rất n ều n ƣng ng

y ọ văn ản tự sự
ố THC

o o t

xem đọ

n ứu n ƣ “Đọ

y ọ Ng văn

p ẩm

ểu ngày àng trở n n qu n trọng trong v ệ g úp HS

y ọ văn ản tự sự
ứu.

ƣơng p p

ểu t

n Trọng uận ũng đề

p ƣơng p p ùng để t âm n ập t

n ứu Trần Đìn
V

ứu

ểu Văn”, à v ết “Năng lự đọ

n p ƣơng p p so s n và p ƣơng p p t

ản – một

g ả ủ một lo t

uy n sâu về vấn đề này n ƣ “Đọ và t ếp n ận

ọ s n TH T”... G

động đọ trong uốn “

òn là t

ểu

ủ yếu ó

o HS lớp 6 t ì
ng

ơng t ật sự ó n ều ng

n ứu àn

o HS

ố 9. Ng

n
n

n ứu

ƣơng trìn lớp 6 có số lƣợng rất t và t ƣờng đề ập tớ vấn đề t ếng v ệt,

từ vựng, làm văn n ƣ “ ử

ng ản đồ tƣ uy trong
4

y ọ

à ôn tập t ếng


v ệt lớp 6” – luận văn t
tu từ từ vựng
T

sĩ o

tập làm văn lớp 6 trung ọ
–Đ

luận văn t

sĩ

ơ sở” – t

ọ –Đ

ọ

s

gả

mT

ểm tr năng lự đọ
gả

y ọ đọ

g ả Tr n T

n...

mT

n : “G ảng

ứ

THC

ắ

p ả

trọng...qu n trọng n ất đố vớ
t

ó

ơ

ng p ƣơng

v ết trong lờ mở đầu

, 2000): “Đọ –

ợp” [24,tr.23].

ó y u ầu “ ọ s n

t uyết ngôn

n ứu n

là o t động qu n trọng và trự t ếp g úp ọ s n đ t đƣợ
văn t

ểu”, “ ĩ

ểu văn ản môn Ng

Hƣơng, “

ƣ đ vào ng

văn ản tự sự. G . Nguyễn

t u Ng

y

ểu truyện ể ân g n ở Trung ọ

g o v n Ng văn 6 (tập 1, NX G o

trong m

y ọ

Huyền ó đề tà

V ệt N m ở ậ THC t eo p ƣơng p p đọ

ọ văn ản vớ v ệ
y ọ

g ả Nguyễn
trƣờng Đ

ƣ p m T . Hồ C

văn ở trƣờng TH T” (2018) ủ t

p p

ện p p

g ả Nguyễn Ngọ

Hà Nộ , t

năng xây ựng âu ỏ trong đề

sở” ủ t

y ọ

ng lý t uyết o t động g o t ếp vào

ọ Quố g
o

văn ọ trung đ

ng

T úy v ết, “

o ọ s n lớp 6 t eo qu n đ ểm g o t ếp” – t

Quỳn Ng (2019), “Vận

ọ G o

mT

ểu văn ản

ết quả đọ văn

t u ủ

ƣơng trìn

ĩ năng ng e đọ một

ĩ năng ng e là ng e

ểu, đọ –

t ận
ểu và ảm

đƣợ g tr ng ệ t uật ủ văn ản” [24,tr.13].

2.2.

n

n

C ƣơng trìn g o

n

n 2018

p ổ t ông môn Ng văn 2018 ( n àn

t eo T ông tƣ 32 2018 TT- G ĐT) o mớ đƣợ
ứu, p ân t
p m Hà Nộ

ĩ về

ƣơng trìn

ó “Tà l ệu tìm

C ƣơng trìn G o

ng n n n

ng ng

ơng n ều. Tuy nhiên, trƣờng Đ
ểu

ƣơng trìn

mơn Ng

ọ

n
ƣ

văn (Trong

p ổ t ông 2018)” năm 2019 o G .T Đ Ngọ

T ống ( ủ

n), G .T Nguyễn

T .

T u H ền là một trong n

mT

p

m

n T uyết, G .T Đ Xuân T ảo và

5

ng tà l ệu ng

n ứu rất rõ ràng,

t ết về CT Ng văn 2018, đƣợ rất n ều t ầy ơ lự
t ếp ận tìm

ểu về p ƣơng p p g o

Vớ
t ệu n

o VN xpress ó à v ết
phẩm

oG o

t ờ đ

GDPT [33] đ ểm qu n

úng,

ng y u ầu

ủ yếu là

ung về

à

ogớ

ƣơng trìn n ƣ tr ng

h ơng tr nh Ngữ văn m i có thêm nhiều t c

a chọn [34] về v ệ đƣ t m n

trìn và

ảo

và CT mớ .

p ƣơng t ện truyền t ông đ
ng đ ểm đổ mớ , n

ọn t m

ng t

p ẩm văn ọ vào

ƣơng

ó à v ết Môn Ngữ văn trong h ơng tr nh

ng n t đổ mớ

mớ

à

v ết h ơng tr nh Ngữ văn trong nhà tr ờng phổ thông Vi t Nam và h

ng

ph t triển sau 2015 [35] o t
Tuy n

n,

à v ết

vào vấn đề.
đầu
ọ

3.

o vậy,

o v ệ ng

ủ

ƣơng trìn g o

g ả Đ Ngọ T ống ũng àn về vấn đề này.

ỉ m ng t n g ớ t ệu, nó sơ ộ

úng tô t ến àn ng

n ứu

p ƣơng p p

ứ

ông đ sâu

n ứu đề tà n ƣ một ƣớ mở
y ọ văn ản tự sự ở ậ trung

ơ sở.
c đ ch nghi n cứ
V ệ tìm

ểu và đƣ r

p ƣơng p p

s góp t m PPDH mớ để GV ó t ể t m
ũng g úp HS nâng

o năng lự đọ và ảm t

p ẩm trong n à trƣờng nó r ng và t

y ọ đọ

ểu văn ản tự sự

ảo đồng t ờ
văn

ũng p ần nào

ƣơng, t ếp ận t

p ẩm văn ọ tự sự nó r ng ễ àng

ơn.
4. Đ i ư ng

ph

n n

n

Đố tƣợng ng
ản tự sự trong

i nghi n cứ

n ứu ủ luận văn là p ƣơng p p

ƣơng trìn Ng văn 2018 àn

6

y ọ đọ

o ọ s n lớp 6.

ểu văn


m

n

Trong
đề đọ
đọ

n

uôn

ổ đề tà

úng t

ông ng

ểu mà ự tr n l t uyết ủ đọ
ểu

văn n n t

ểu để p

VBTS cho HS lớp 6 tuy n
g ả luận văn g ớ

n ứu

o qu t toàn ộ vấn

ng vào ƣớng ẫn HS

n o t ờ g n, mứ độ ủ một luận

n một và t

p ẩm.

5. Phư ng ph p nghi n cứ
o t n đặ t ù ủ VBTS mà
p ƣơng p p luận. Ở đây,
ng

n ứu văn

t uyết về t

n ệm đọ

ƣơng

ọn t n l n ngàn về

ểu là sự p ố

ợp

lý t uyết

n u để g ả quyết một đố tƣợng. N

p p ọ , trần t uật ọ . Ngoà r , để t ự

p ƣơng p p đƣợ sử

ng là p ƣơng p p ng

s n ; t ống

, tổng ợp...

6. Cấ

ận ăn

rúc

úng tô lự

ng lý

ện luận văn,

n ứu l luận; p ân t

, so

Ngoài phần mở đầu, kết luận và đề xuất, tài liệu tham khảo, ph l c, luận
văn đƣợ trìn

ày trong

ƣơng:

Chư ng : Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
Chư ng : Một số

ện p p

y ọ đọc hiểu văn ản tự sự t eo

trìn Ng văn 2018
Chư ng 3. Thực nghiệm sƣ p m

7

ƣơng


CHƯ NG 1

Ở Ý

C
C

ở ý

1.1.1. Lí

ế

1.1.

N À TH C TIỄN C

N ĐỀ NGHIÊN CỨ

ận
n

n

1.1.1.1. Kh i ni m “đọc hiểu văn bản
n ệm đọ

ểu ( e

ng ompre ens on) gắn l ền vớ lí luận

ọ văn, lí t uyết t ếp n ận, t

trở t àn
ủ

ộ p ận ng
n à ng

p p ọ ... Đ ều này

ến đọ

n ứu ó t n t ờ sự tr n t ế g ớ .

n ứu đọ

ểu văn ản

ột số qu n n ệm

n ệm “đọ

ểu văn ản”.

Ho t động đọ gắn l ền vớ văn ản, ngƣờ đọ và ý ng ĩ

ến t o từ văn

ản. Tr n ơ sở đó, t

ểu để làm rõ

y

g ả Trần Đìn

ử

ỉ r một số nộ

ung t en

ốt về

v ệ đọ n ƣ s u: t ứ n ất, đọ là qu trìn t ếp n ận ý ng ĩ từ văn ản, ự
vào t n t
l

g

ự

ủ

ủ t ể ( ứng t ú, n u ầu, năng lự ) và sự t

động qu

ủ t ể và văn ản. T ếp t eo, đọ là qu trìn g o t ếp vớ t

xã ộ g

đo n đó. Và uố

n ệm này đề

ov

trị t

ùng, đọ là qu trìn t o r
ự

ủ

g ả,

năng lự . Qu n

ủ t ể đọ , mố qu n ệ ủ

ọ vớ đố

tƣợng đọ , đặt o t động đọ trong mố tƣơng qu n vớ qu trìn sản s n văn
ản và

ỉr v

trị, ý ng ĩ to lớn ủ

ngƣờ . H ểu là gì? T eo Trần Đìn
ệu vật

ất; n ận r

trong ngơn ng , ng
g

n ớ

đ n g

ng ĩ

ử ông

ệu quen

yl ,

ản và ó t ể đố t o

o rằng

ểu là p ả t ếp n ận

ểu ý ng ĩ

nộ

ủ nó đƣợ lặp l

vớ ý ng ĩ đó. Từ v ệ đọ để

v ết đến đọ để t ếp n ận t ông t n, p ân t

, g ả mã, n ận x t,

ung t ông t n và ả ngƣờ p t r t ông t n là ả một qu trìn

p ứ t p, tổng ợp. H ểu là m
t

o t động đọ đố vớ uộ sống on

lũy đủ. Vậy đọ

đ

ủ v ệ đọ ,

ểu văn ản t ự

ểu

ỉ đến

ất là qu trìn ngƣờ đọ

ủ văn ản đó t ông qu

o t động, t o t

8

đã đọ và
ến t o ý

n ất đ n . Nguyễn


Th H nh với bài viết đƣợ đăng tr n t p chí Khoa họ ĐH

T .Hồ Chí

Minh có trích dẫn qu n đ ểm của I A (C ƣơng trìn Đ n g

ọc sinh quốc

tế) về vấn đề này: “Đọc hiểu là sự hiểu biết, sử d ng, phản hồi và chiếm lĩn
văn ản viết nhằm đ t đƣợc nh ng m c đ

, p t tr ển trí thức và tiềm

năng ũng n ƣ t m g vào đời sống xã hội của m i cá nhân.” [11,tr.89] N ƣ
vậy, trong m

qu n n ệm tr n đây, ù đứng ở gó độ nào thì “đọ ” đƣợ

là một qu trìn tổng ợp, đị

ỏ

ần sử

o

ng n ều ĩ năng; “ ểu” là m

đ

ủ “đọ ”; để đọ

ểu, ngƣờ đọ p ả t

Đọ

ểu văn ản ó n ều yếu tố gần g ống vớ t ếp n ận văn ọ , n ƣng

khơng ồn tồn. Đọ

ểu trong

các nhà lí luận và p

ìn văn ọ .

xuất p t đ ểm ( ùng ọ một
vấn...)

ảm t

trƣờng, đ n

n ệm đọ
n ệm

rằng đọ

mp .

ặt

,g

n ân ù là ùng

ƣơng trìn , ùng lứ tuổ , ùng trìn độ ọ

ƣớng o t động đọ
ng

ủ động

lí t uyết lí luận và phê bình là dành cho

một văn ản văn ọ vẫn rất

t ông n n ần ó n

ra

ự ,

n u. Vì vậy, trong n à

ểu là ƣớng tớ đố tƣợng là H p ổ

y p ù ợp.

ểu là một

t ể. Tuy n

n ệm ó nộ

àm rộng và

n, vớ luận văn này, t

g ả x n đƣ r

ểu là một o t động t ếp ận văn ản và ó n

ồ từ văn ản. Nó

, đọ

ơng ễ đƣ
ểu

ng t u n ận, p ản

ểu là o t động ơ ản ủ

on ngƣờ để

ếm lĩn văn ó , tìm r ý ng ĩ n ân s n qu văn ản.
1.1.1.2. Đối t ợng đọc hiểu
Đố tƣợng ủ đọ
ng này vớ sự đ
t ể

ểu là

ng về nộ

v ết ết ợp vớ

ý

văn ản t eo ng ĩ rộng n ất ủ t uật
ung trong

ng t ứ tồn t

ệu, on số, ìn ản ,

ằng

v ết ( ó

ểu tƣợng,…). T ếng V ệt

là nền tảng t ếp n ận mọ tr t ứ trong n à trƣờng. C n vì l đó mơn văn
trở t àn một trong n
p ẩm đƣợ đƣ vào s
ĩ àng ủ n

ng t

ng ộ môn nền tảng
g o
g ả v ết s

ơng gì t y t ế đƣợ .

o p ả t ông qu n
ở t
9

p ẩm

ng lự

ột t

ọn, ân n ắ

ông đơn t uần là ung ấp

o ọ s n tr t ứ về văn ọ mà qu n trọng ơn là qu
em

ết y u quý n

trong uộ đờ ,

ết tơn trọng n

gìn ản sắ văn ó
đƣ vào g ảng
ảm ủ
g o

ng đ ều xung qu n ,
ng g

ân tộ trong ố

y ó ản

tr

ện về t ể

ản

ung này p ả t o đ ều

p t uy t n t

ứ g o

ung

ộ n ập

o H p t tr ển

ủ động; đ

trong và ngoà lớp ọ và ứng

ng ó

ng ông ng ệ

y ọ để ó t ể p t tr ển năng lự

ết quả t u n ận đƣợ s u qu trìn đọ
àn v ủ

ng nộ

ƣớng ng ề ng ệp... ằng

ủ H t eo ƣớng tốt n ất. G . T Nguyễn T
ảm oặ

p ẩm đƣợ

ọn n
ện

ự , s ng t o,

t ông t n và truyền t ơng vào qu trìn
tự ọ

ng t

ân tộ vừ m ng t n

ất, t n t ần, đ o đứ , đ n

ìn t ứ tổ

tìn

ộ n ập. N

ng y u ầu n ƣ vậy, ần lự

ng nộ

p ƣơng p p g o

ết sống đ p, sống ó ý ng ĩ

uộ sống để ln ó ý t ứ g

p ù ợp vừ m ng t n văn ó

tồn

p ẩm đó

ƣởng lớn đến sự p t tr ển tr tuệ, tƣ tƣởng tìn

ọ s n . Vớ n

quố tế. Đồng t ờ n

t

H n l n ấn m n

ểu “n ằm t y đổ n

ng

n mìn ” [10,tr.15]. Từ đó g o

ết,

, ìn t àn

và p t tr ển n

ng tƣ tƣởng, tìn

đố tƣợng đọ

ểu trong CT mơn Ng văn ủ V ệt N m trong t ờ g n tớ

ông
ểu

ỉ là
ơng

ảm n ân văn

ểu

V trong G mà ịn ó
ỉx

mà cịn p ả x

đn n

đn n

ng nộ

ung

ng ĩ năng đọ

o đ p cho HS. Tuy nhiên,

lo V

n u. Vì t ế, đọ

ến t ứ mà ngƣờ

ọ

ần lĩn

ộ

t ể, tƣơng ứng vớ từng lo V .

1.1.1.3. Mục đích đọc hiểu
Trong o t động đọ
sâu ơn đó là H

ểu t ì đọ là o t động,

ơng

ỉ ần

n ận về à đọ đó đồng t ờ
t ự t ễn uộ sống. T

p

ểu là m

đ

. Hay nói

ểu à đọ đó mà ịn ần p ả n u ảm
ng đƣợ n

g ả Nguyễn T

ng

ến t ứ

ủ

H n n ấn m n rằng đọ

à đọ vào
ểu giúp

p t tr ển năng lự g ả quyết vấn đề ở ngƣờ đọ và nó là một năng lự
uy n

ệt ủ môn Ng văn.

10

Để n n
ọ

óng nâng

o

ất lƣợng ộ mơn Ng văn ở trƣờng Trung

ơ sở đ p ứng y u ầu ủ t ờ đ

p ả

ó sự

uyển

ến tồn

ủ qu trìn g o

.

p ƣơng p p

g ảng

y mớ . Văn ọ

và

ết nó ,

y làm văn.

đọ để H
đƣợ
ết,

y ọ

t y đổ

ẫn đến

ân tộ .

ứng vớ nộ
y văn là

o đó mơn văn p ả đào t o năng lự đọ

ết đọ ,

y đọ văn

o H , ỹ năng

v

o v ệ t ếp n ận

g

tr văn ọ , n ận

y, là ng ệ t uật, trự t ếp t ể ng ệm

tƣ tƣởng

và ảm xú đƣợ truyền đ t ằng ng ệ t uật ngôn từ, ìn t àn
r ng ó

ung

ểu ất ứ văn ản nào ùng lo . Tứ là H p ả

p

ểu văn t ế nào là

âu

ƣơng trìn t y

ết tƣ uy ằng ngơn ng ,

ết truyền t ống, văn o

ông

y và ọ

đồng ộ trong mọ

ũng ần t y đổ để t

y on ngƣờ

ó t ể đọ –

ọ

ỏ qu n n ệm

ện, đổ mớ một
t ug o

đổ và
ết v ết,

mớ đò

t n và trở t àn

on ngƣờ ó n ân

đọ và ọ suốt đờ . Năng lự đọ

…

ết lự

ểu trở t àn một trong n

đọ
ọn s

để

ng năng lự

ốt lõ ần ó.
T

p ẩm văn ọ là ơng trìn ng ệ t uật ằng ngơn từ, ó ộ nguồn từ

đờ sống, là sự p ản n đờ sống t ơng qu

ìn tƣợng ng ệ t uật. T

p ẩm

văn ọ là sản p ẩm t n t ần m ng t n s ng t o ủ và g tr ng ệ t uật ủ
n à văn. Đọ văn là o t động
Văn ọ

ỉ sống trong ý t ứ

ễn r trong qu trìn t ếp n ận văn

ủ

ƣơng.

t ế ệ ngƣờ đọ và trìn độ văn ó

đọ , sự qu n tâm ủ ngƣờ đọ quyết đ n số p ận ủ văn ọ .

độ g ả

đều góp p ần p t tr ển văn ọ . T eo T . Nguyễn Trọng Hồn “Đọ là ơng
v ệ g ả mã n
ng ĩ về một
ngƣờ

yn

ệu đã đƣợ v ết r t àn văn ản, là ung n p và suy
ng t ơng t n nào đó, là sự t

...” [14,tr.196] Đọ

trự t ếp vớ V
, đọ
ng

ng

ản

âu,

t o n

ng ý tƣởng ủ

ểu là o t động uy n ất giúp HS t ếp xú

để t ấy đƣợ
ểu và nắm đƣợ ý

g

tr văn ọ . Đọ
n

ũng n ƣ

ủ nó, trong qu trìn đọ , ọ s n s
11

ểu ắt đầu từ đọ

ủ đề ủ t
ết

p ẩm trong

đọ để t

lũy


ến t ứ , đọ để l g ả , đọ để đ n g và đọ s ng t o, p t
s

ọ

tr

âu

y,

văn ản đã đọ . Qu n
m

t ết, ý, ọ

ện. Họ s n

t uyết m n , t uật l nộ

ng văn ản mẫu mự , H r n luyện ĩ năng

ung
ễn đ t

l , ó ệ t ống, r n luyện ĩ năng lập luận s ng tỏ vấn đề. CT Ng văn

ồ

ƣ ng và r n luyện t ó quen tự đọ , tự ng

động trong v ệ t ếp t u
ông

ến t ứ , nâng

ỉ đƣợ r n luyện năng lự đọ

năng đọ tốt rất n ều lo
đƣợ

n ứu, tự ọ g úp HS

ủ

o năng lự tƣ uy và s ng t o. HS
văn ản văn ọ mà ịn ó

văn ản p ong p ú

ả

ó trong đờ sống. HS

ộ lộ năng lự t ật sự, sự trả ng ệm và rung ảm ủ

n mìn

ơng p ả nó t eo s

vở t m

ảo, nó t eo t ầy ô. V ệ đọ

ng âm, ng đ ệu ủ t

g ả, ủ

n ngƣờ đọ làm nổ

ứ

ự vào

ật t ếng nó và

ng ý ủ n à văn trong từng âu t ơ, đo n văn qu v ệ n ấn m n từ ng ...
Đọ một t

p ẩm là g o t ếp g

T

ngƣờ đọ t àn

gả

ngƣờ đọ và t

g ả t ông qu t

lo : ngƣờ đọ p ổ

ến, ngƣờ đọ t n

và ngƣờ đọ trong n à trƣờng ( n đọ – ọ s n ).
n là trọng tâm ủ v ệ đào t o g o
qu trìn
đ

y ọ đọ

ểu t

đọ r s o t ì m

t

p ẩm, đọ –

vô g để n ận t ứ

là

ng t ông t n và ý ng ĩ sâu x
đã v ết “đọ t

o t động

ƣớng ẫn H vận

ủ t

p ẩm

p ẩm văn ọ là một nguồn

ểu là một trong n
tự ọ suốt đờ .
ng n

y ọ p ả đ

ếm, t u t ập t ông t n và

t ứ , là on đƣờng để ngƣờ

t ờ r n luyện

ản, ệ t ống trong

uộ sống và quy luật đấu tr n trong uộ sống”.

o ngƣờ đọ tìm

ƣơng p p đọ

à

n đọ t ứ

ung là đọ để nắm v ng t ông t n và ý ng ĩ

ểu để vận

Đ ều này ẫn đến v ệ
ơ ộ

o

o

p ẩm văn ọ . N ƣng ù là ngƣờ đọ gì, m

đ

vào uộ sống đƣơng đ .

một

p ẩm.

ng p ƣơng p p
ọ tự mìn
y ọ đọ

ng ĩ năng, t o t

12

ng, l n

o t, t o

ếm lĩn tr t ứ .
ện đ , t ến ộ – đó

ếm lĩn tr t ứ , đồng
ểu văn ản là qu trìn GV

trong o t động đọ văn ản.


Tuy n

n

úng t

ũng ần

ểu rõ rằng

uy n ất ở tùy vào t ể lo , m
đọ ,

t ếp ận

đ

qu n trọng và ần t ết n ất,
ện

và đố tƣợng đọ mà ó n

n u. Trong v ệ

ngƣờ g ảng văn trở t àn ngƣờ
o H tự ọ , tự ng

ông ó p ƣơng p p đọ
y đọ

ƣớng ẫn đọ văn,

ắ p

lố

n ứu để ó t ể ứng

ngƣờ p ả tự mìn đọ , tự mìn
ù sử

tổ

ng p ƣơng p p gì,

ứ , t ết ế
n x

mp
y đọ

k ả năng p ân t

t ì ảm xú mớ
ng

ung và ý ng ĩ

GV và H s

ùng n u tìm

ểu n

u
ng

ểu về

n ân ủ H s u

t ết ng ệ t uật đặ sắ

đã

ểu, trả ng ệm

n ũng n n ó n

n ân ƣớ sự đ n

ân t ật.
ỹ năng để đọ

ủ văn ản hình thành
ng y u ầu về mặt

ọn đƣợ văn ản p ù ợp,

n ệm, từ

ó, n

ng

ng âu ỏ gợ mở

ến t ứ
oH

oặ t ảo luận về ảm n ận

đọ văn ản. GV ần lƣu ý tớ t

giá HS sau này. Tuy n

ung n ƣng

ọn văn ản p ù ợp vớ H là

ần t ết vớ văn ản đồng t ờ GV s đƣ r n
tìm

ng

ểu văn ản nào t ì GV ũng ần

ƣớ qu n trọng n ất, văn ản đó p ả đ p ứng đƣợ n
ung tƣ tƣởng...

uyển từ

ịng và t o đ ều

o độ g ả nó

và tổng ợp văn ản. ự

đề tà , t ể lo , nộ

ng

ng ĩ năng đọ vào t ự

o t động ƣớng ẫn H sử

yếu tố ìn t ứ , nộ

ỉ g ảng n

ễn g ảng à

t ễn đờ sống. Văn ọ ng ệ t uật s ng t o r
m

ểu văn ản, GV

ểu

độ, sự t ến ộ để đ n

ng t ết ọ để H tự đọ t eo ý

ƣớng, ẫn ắt ủ GV.

Thuyết kiến t o là lý thuyết về sự nhận thức bắt nguồn từ tƣ tƣởng của
Jean Piaget - nhà sinh vật học, triết học, logic học, tâm lý họ ngƣời Thuỵ Sỹ.
Với thuyết kiến t o, khơng có tri thức khách quan tuyệt đối mà mang tính chủ
quan bởi tri thức xuất hiện qua việc chủ thể nhận thức từ ngoài vào trong bản
t ân. Đ ều này ũng
gi

ến thuyết kiến t o m ng ƣớng chủ thể. Sự tƣơng t

ngƣời học và tri thức là vơ cùng quan trọng. H y nó

, ngƣời

học phải là chủ thể của ho t động nhận thứ , ngƣời học phải tự ý thứ đƣợc

13


nhu cầu, hứng thú của việc học, từ đó t

ực tìm hiểu tri thức mới, tích cực

t o r xung đột trong quá trình nhận thức của m i cá nhân.
D y học là mố t

động qua l i gi a GV – học trị – mơ trƣờng. Lớp

học n ƣ xã ội thu nhỏ, việc giải quyết các vấn đề đó là n u ầu tất yếu của
cuộc sống. Áp d ng thuyết kiến t o vào việc d y họ t ƣờng dựa trên các
ƣớc: Tri thứ

ũ → ự đo n →

ƣớc thứ nhất là g úp ngƣời học ôn l i kiến thứ

Tri thức mới.

quan tới kiến thức mới bằng
d y tổ chứ

ểm nghiệm (thử và s ) → Đ ều chỉn →
đặt câu hỏi, bài tập.

ũ có liên

ƣớc thứ

, ngƣời

o ngƣời họ đề xuất các giả thuyết, kiểm tra giả thuyết, đề xuất

ƣớng giải quyết và rút ra kết luận. ƣớc cuố ùng là để ngƣời học vận d ng
kiến thức mới giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn để củng cố kiến thức.
HS là chủ thể ho t động tr n ơ sở vận d ng nh ng kiến thức hoặc kinh
nghiệm đã ó từ trƣớ để giải quyết một tình huống mới nảy sinh. Khi HS t o
ra đƣợc mối liên hệ gi a kiến thức mới và kiến thức ũ t ì lú đó

ến thức

mới s có giá tr ứng d ng và không b lãng quên. Do vậy, d y học kiến t o
đị

ỏi GV phải có vốn sống, kinh nghiệm nghề nghiệp nhất đ nh, khả năng

ứng d ng linh ho t công nghệ thông t n vào

ƣớc trong tiến trình d y học,

phả là ngƣời chuyển hóa các tri thức khoa học thành các tri thức d y học với

việc xây dựng các tình huống d y học chứ đựng nh ng tri thức cần lĩn

ội,

t o dựng n n mơ trƣờng mang tính xã hộ để HS kiến t o kiến thức của mình,
có thế d y học kiến t o mới p t uy đƣợ ƣu t ế vƣợt trội của nó, mới có thể
t o ra nh ng on ngƣờ l o động sáng t o, góp phần nâng cao chất lƣợng d y
học nói chung.
T eo t uyết
t ứ

ủ H

mớ .

ấy t uyết

ƣớng ẫn đọ

ến t o n ận t ứ , ọ tập là qu trìn tự xây ựng

ằng

sử

ến

ng t ơng t n đã ó và ổ sung t m thơng tin

ến t o làm nền tảng, ở m

ểu t eo đặ trƣng t ể lo

lo

ủ nó.

văn ản ần ó n
y ọ đọ

ng

ểu văn ọ

p ả tuân t ủ nguy n tắ t eo đặ trƣng t ể lo . Có t ể vớ ùng một t ể lo
14


n ƣng v ệ đọ văn ản p ả
trƣớ . Đọ t ể lo
vớ t ể lo

đã

ó t y đổ về y u ầu, mứ độ so vớ văn ản

mớ p ả p t
ết. Vì vậy, vận

ện r n

ng n t tƣơng đồng và

ng lý t uyết

ến t o để ồ

ệt

ƣ ng, p t

tr ển ĩ năng đọ văn ản t eo đặ trƣng t ể lo là rất ần t ết.
Tùy t uộ vào V , m
ẫn, p ƣơng p p
v trò

ủt ểt

tự vận

ng

làm ơ sở
H

y

đ

n u. Tuy n

ĩ năng p ân t
o

o, H

, suy luận đƣ r
ủ mìn ,

ƣớng

ần tự đọ V ,

ẫn

ứng trong V

ảm xú

y ọ Ng văn t eo y u ầu đọ

ủ

ểu văn ản

em ó p ƣơng p p để ó t ể tự đọ , tự ọ một

ện:

n ân

o H tồn ộ qu trìn t ếp n ận, g ả mã văn ản

đúng đắn. Để ó t ể làm đƣợ n ƣ vậy H
đị

ng

ng p ƣơng p p nào t ì

ũng ần đề

n ận đ n , p ân t

ất là ìn t àn

g úp

n, ù sử

ự , s ng t o u H

ũng ần đƣợ tơn trọng.

t ự

, đố tƣợng...mà GV ó n

ần đƣợ tr ng

o

tr n

ọ ,

p ƣơng

ến t ứ và p ƣơng p p đọ văn. Văn ọ là ng ệ t uật ngơn từ, nó
ỏ t ơng qu v ệ đọ ,

ọ mớ đƣợ
1.1.2.

ặ

ểu, ảm n ận ủ ngƣờ đọ t ì

g

tr văn

ộ lộ, p t uy.
m

n

n

1.1.2.1. Kh i ni m văn bản t s
Cơ sở p ản n

ủ văn ản ng ệ t uật

động, muôn màu. Tùy vào
đƣ r n

ả năng
m p

ện t ự đờ sống s n

ếm lĩn và n ào nặn ủ t

ng văn ản ng ệ t uật

ọ , văn ọ tập trung

n là

n u. N ƣng

ơng g ống vớ

on

nn

ện

ó t ể m u tả t

một

y một qu n đ ểm n ân s n nào đó ủ

ln àn v tr ƣu t n
ện t ân ủ

n, đờ sống ủ loà vật để t ể

on ngƣờ n ƣng

o on ngƣờ , lấy on ngƣờ làm đ ểm tự n ìn tồn

ộ t ế g ớ . Con ngƣờ và t ế g ớ
là

o

t ế g ớ trong mố qu n ệ đố vớ

ngƣờ . Văn ọ
n ìn

g ả mà

y

ện t ự đƣợ m u tả trong văn ọ vừ

th ện,

làn

15

y

l vừ là n

ng

ểu


tƣợng t u

ểu

o

đ p–

xấu,

–

à,

đ ng y vọng –

đ ng l n n.
T eo Từ đ ển t uật ng văn ọ
ện t ự qu
qu

sự

ứ tr n mở rộng ủ đờ sống trong
ện

ến ố xảy r trong uộ đờ

sự, n à văn ũng t ể
tƣởng và tìn
n ngồ

ện tƣ tƣởng và tìn

on ngƣờ tớ mứ g

ệt nào ả. N à văn ể l , tả l
ó ảm g

rằng

một t ế g ớ t o ìn x
ơng p

p ẩm tự sự p ản n
ông g n, t ờ g n,

on ngƣờ . Trong t

sự

ện và àn động

úng ƣờng n ƣ
ng gì xảy r

ơng ó sự p ân

n ngồ mìn ,

ện t ự đƣợ p ản n trong t

đ n đ ng tự p t tr ển, tồn t

t uộ vào tìn

ện t ự qu

n

ảm, ý muốn ủ n à văn.

ện,

p ẩm tự

ảm ủ mìn . N ƣng ở đây, tƣ

ảm ủ n à văn t âm n ập sâu sắ vào sự

ủ

ngƣờ đọ

ó đ n ng ĩ : “t

ến ố và àn v

ến

o

p ẩm tự sự là

n ngoà n à văn,
ƣơng t ứ p ản ản

on ngƣờ ...t

p ẩm tự sự

o

g ờ ũng ó ốt truyện. Gắn l ền vớ ốt truyện là một ệ t ống n ân vật đƣợ
ắ

ọ đầy đủ n ều mặt” [12,tr.328 . V ệ n ận t ứ đố tƣợng trong t n

tổng ợp toàn v n và sống động đã g úp
đƣợ
t

ản

ất và quy luật ủ t ế g ớ

o văn ọ

ng n

ng

qu t

ện t ự mà òn nắm ắt đƣợ tr ng

t ẩm mĩ ủ t ế g ớ ấy.
Văn ản tự sự là p ƣơng t ứ trìn

này ẫn đến sự v ệ

để p ản n

ày một

ện t ự và

u
ểu

sự v ệ , sự v ệ
ện tâm tƣ on ngƣờ .

Trong văn ản tự sự t ƣờng có sự v ệ , tìn t ết, n ân vật,
ể. ự v ệ đƣợ trìn

ày

ện đƣợ tƣ tƣởng mà t

t ể và sắp xếp t eo một
g ả muốn

ểu đ t.

trong mình một ý ng ĩ . C n vì l đó mà
một trong n
on ngƣờ
1.1.2.2.

ng lo văn ọ

ễn
âu

t

ễn

ến và ngƣờ

ến s o

ot ể

uyện đều m ng

p ẩm tự sự đã trở t àn

ó v tr qu n trọng trong đờ sống t n t ần ủ

ện đ .
c oại văn bản t s

16


Có t ể ự vào t u
t ể lo

nộ

ung oặ

n ỏ ơn. Nếu ự vào t u

p ẩm m ng

ủ đề l

ùng

nộ

sử ân tộ ,

p ẩm đờ tƣ. Còn ự vào t u

ìn t ứ để p ân lo

t

ung, ó t ể

t àn

t àn

t

p ẩm t ế sự – đ o đứ và

ìn t ứ , t

ót ể ó

t

t ể lo n ƣ n

, truyện, truyện ngắn (truyện ngắn sử t , truyện ngắn đờ tƣ, truyện

ngắn trào p úng...), t ểu t uyết, ng

ngôn, truyện ổ t

, truyện truyền

t uyết, tản văn.... V ệ p ân lo là ần t ết ở nó làm r
ủ t

ện m o t n t ần

p ẩm. Nó g úp t t ếp n ận “đúng”, “trúng” vớ văn ản

nhiên có khơng t
. N ƣ vậy,
quyết n

úng t

p ẩm t uộ lo này n ƣng l m ng t n
ần tìm

ểu và đƣ r

g o

o s lự

ất ở lo

ện p p t

ng tồn t , mâu t uẫn trong qu trìn

ƣơng trìn s
ủ

t

t ể. Tuy

ọn n

ợp để g ả

y ọ . Vớ m

ng t ể lo

ấp ọ ,

p ù ợp vớ trìn độ

em ọ s n .

c y u tố trong văn bản t s

1.1.2.3.
T

p ẩm văn ọ đƣợ xem n ƣ là một ệ t ống ấu trú trong đó ất

ứ một yếu tố nào ũng ó g tr và v trị n ất đ n t eo v tr
uốn

nó.

ểu ng ĩ

ủ văn ản, ần nắm đƣợ ý ng ĩ

ngôn ng , t ẩm mỹ, ý ng ĩ t
t n về

ứ năng ủ

ủ

p ẩm… Cấu trú ngôn ng

tầng ấu trú
ứ đựng t ông

ện t ự đờ sống gắn l ền vớ qu trìn nếm trả và

m ng ệm ủ

n à văn và t ông t n t ẩm mỹ ẩn g ấu trong lớp ngôn từ ng ệ t uật g àu g tr
ểu ảm. Cấu trú t ẩm mỹ là tầng m ng nộ
ấu trú này ngƣờ đọ s tìm t ấy
sống đƣợ p ản n trong t
ng ý ng ĩ
uyển ó

ủ r ng ản t ân. N ệm v
ủ n à văn từ

động – nơ n à văn gử gắm n

ểu, n ận

ện tầng

ện t ự

p ẩm. Trong đó, ấu trú ý ng ĩ

p ẩm là đ từ ấu trú ngôn ng đến ấu trú
sự

ểu

lớp ý ng ĩ sâu s từ

mà ọ s n nó r ng và ngƣờ đọ nó

n

ung

uộ

n là nơ

ung đƣợ t ỏ sứ s ng t o vớ
ủ

ọ s n trong đọ

ểu t

ìn tƣợng t ẩm mỹ để nắm ắt

ện t ự đờ sống đến t ế g ớ ng ệ t uật s n
ng tâm sự, đ n g
17

về t ế sự ủ mìn . Đọ


ó n ều mứ độ, ắt đầu từ v ệ đọ t ông, đọ t uộ , đọ
đúng

đến đọ

ỹ, đọ sâu để

trong ùng từ, ngắt âu,

ơ

ện r nét ng ĩ mớ

ản

một
đ

t ự

ng sự v ệ , ốt truyện.
t

p ẩm

ỉ

o gồm

p ẩm tự sự, là đặ trƣng để p ân

t

n ân vật đƣợ

p ẩm t ƣờng

v ết một t

ện đƣợ

oặ g n t ếp

ứng

n n

ỉ ó một

ó

ng đ n : “Cấu trú

yếu tố: ngôn từ và ốt truyện”

ệt văn tự sự vớ
ng sự

p ƣơng t ứ

ện,

ểu đ t

ến ố, àn động ủ

t ể, s n động trong t

ủ đề, tƣ tƣởng ủ t

p ẩm đều lấy ảm ứng từ

truyện ũng xuất p t từ

p ẩm

ủ đề, n ƣng ù t ế vẫn ó

t ết ó , ìn tƣợng ó

p ẩm tự sự để từ đó t ể

ung t

ng yếu tố qu n trọng để t o n n một t

ốt truyện là một ệ t ống n

văn t ờ

p ẩm. Nộ

p ẩm ó n ều

[12,tr.43]. Cốt truyện là một trong n

khác.

ung t

n . Trong Từ đ ển t uật ng văn ọ
ủ t

. Ngƣờ đọ p ả

ũng t o r t n đ ng ĩ .

n vẫn tồn t

ủ đề

ài. T ếp t eo là đọ

là một trìn độ

t n ân ơ ản ủ nộ

đƣợ to t l n từ n
ủ đề tuy n

ứ l

ng ý

ƣ từng ó. Đó đã là đọ s ng t o. ản t ân ng

ủ văn ản văn ọ
C ủ đề là

àn văn, sắp xếp ý,

là ả một qu trìn

ểu t ơng đ ệp văn ản àm
p t

ết đƣợ

ết ngừng g ọng

ện t ự

p ẩm. T

gả

uộ sống ở vậy ốt

ng xung đột xã ộ mà n à văn trự t ếp

ến. C n vì l đó mà

ì nào t đều ó t ể tìm đƣợ n

đọ t

p ẩm ủ

ng ấu ấn t ờ đ

ủ n à

đó trong t

p ẩm. Tuy n

n, ó t ể ùng vớ một xung đột xã ộ n ƣ t ế n ƣng m

văn l

t o ựng s ng t o ốt truyện

t

ó

độ, ý

ến, p ong

nó về xung đột g
Ngơ Tất Tố... l
n ều t

g
ó n

ng ệ t uật và
ấp đ
ng

n u để t ể
tn

n à

ện qu n đ ểm,

ủ mìn . V

n ƣ ùng

ủ và nông ân n ƣng n à văn N m C o,
v ết

n u. Đây

p ẩm ùng ƣớng về một đề tà n ƣng

nhau.

18

n là

ủ đề ủ

ện tƣợng

úng l