Từ vụ quốc hữu hóa kênh Suez 1

Từ vụ quốc hữu hóa kênh Suez tới
chiến tranh Suez
1
Nasser nhận viện trợ của Nga mà không theo Nga

Biên giới Israel không được Do Thái và Ả Rập thực tâm chấp nhận. Hai bên chỉ
hưu chiến để dự bị một chiến tranh khác, cho nên ln ln có những cuộc xung
đột ở biên giới phía Syrie, Jordani và Ai Cập.

Từ năm 1949 đến năm 1954, Do Thái buộc tội Jordani đã vượt biên giới 1.612
lần, Jordani cũng buộc tội Do Thái xâm phạm biên giới 1.348 lần. Những vụ đó
đều nhỏ cả. Hai vụ lớn nhất là vụ tháng hai 1955 ở Gaza và vụ cuối năm 1955 ở
Syrie.

Ở Gaza, một số dân Ả Rập tản cư lẻn qua Israel cướp đồ đạc, súc vật mà trước
kia họ bỏ lại. Quân Israel trả đũa mạnh mẽ, tấn công Gaza, giết 46 người Ả Rập,
cả lính lẫn dân thường. Ở biên giới Syrie, quân Do Thái vượt hồ Tibériade giết 40
người Ả Rập rồi rút về. Nasser uất ức, nhưng biết rằng chưa đủ lực lượng, hãy tạm
nuốt nhục, thúc Anh, Mỹ bán khí giới cho, rồi đi dự hội nghị Bandoeng. Ở
Bandoeng tiếp xúc với Nehru, U Nu, Soekarno, ông càng tin chủ trương trung lập
của mình là đúng, nên về nước ơng vẫn chưa có ý muốn nhờ cậy phe Nga.

Nhưng thấy Anh, Mỹ suốt mấy năm (từ 1952) cứ lần khần khơng chịu bán khí
giới cho ơng (họ ngại ông tấn công Israel mà họ bênh vực, cũng ngại ông hùng


cường, thống nhất được Ả Rập thì ảnh hưởng của họ khơng cịn gì), ơng bực mình,
khơng do dự nữa, hỏi mua khí giới của Tiệp Khắc. Tin đó làm các chính khách Âu
Mỹ chống váng, nhưng họ khơng trách ơng vào đâu được vì lỗi ở họ.

Tuy nhận khí giới của phe Nga, áp dụng một phần chính sách xã hội của Nga

(diệt chế độ độc quyền, quốc hữu hóa một số xí nghiệp), mà ơng vẫn khơng cho
Nga tun truyền ở Ai Cập.

Có người hỏi ơng nhận viện trợ về kinh tế và võ bị của Nga sau khi tẩy chay
Tây phương, chịu ảnh hưởng của Nga quá nặng rồi thì sau này có thể đoạn tuyệt
với Nga được khơng?

Ơng đáp:

- Tơi khơng xét vấn đề theo cách đó. Đối với tơi vấn đề là như vầy: "Tơi có thể
đem nền độc lập của quốc gia mà đổi lấy sự viện trợ về kinh tế và võ bị hay
không?".

Nghĩa là nếu Nga xâm phạm sự độc lập của Ai Cập thì ơng sẽ tuyệt giao. Ơng
phải nhận sự viện trợ của Nga vì Tây phương khơng muốn viện trợ cho ơng hoặc
viện trợ mà địi những điều kiện ơng khơng chấp nhận được, có khi lại cịn muốn
đè bẹp Ai Cập nữa. Nhưng nhận viện trợ của Nga khơng có nghĩa là theo Nga.
Vậy thái độ ơng dứt khốt.

Nasser quốc hữu hóa kênh Suez

Chương trình cải cách điền địa chỉ giảm được nỗi khổ của nông dân một phần
nào. Dân số cứ tăng (hai ba chục năm có thể gấp đôi), nếu phương pháp canh tác


khơng cải thiện, diện tích canh tác khơng tăng thì nạn đói kém ở Ai Cập sẽ rất
trầm trọng.

Trong thời bảo hộ, người Anh đã xây một cái đập ở Assouan năm 1912 để chứa
được một tỷ thước khối nước; năm 1933, xây cao nó lên nữa để chứa được 5 tỷ

thước khối nước.

Cách mạng vừa thành cơng thì một kỹ sư canh nông Ai Cập gốc Hy Lạp,
Daninos, hợp tác với một kỹ sư thủy lợi Ý, Galholi, sau mấy năm tự bỏ tiền ra
nghiên cứu rồi trình lên nhà cầm quyền một dự án để xây một cái đập mới, lớn
hơn đập cũ của Anh nhiều.

Dự án đã nhiều lần trình lên các chính phủ trước nhưng khơng được xét vì
người ta cho Daninos là điên. Đảng Sỹ quan Tự do của Nasser mới lên cầm quyền
thì dự án được chấp nhận liền, sau khi sửa đổi một chút.

Dự án thực vĩ đại: đập mới sẽ là một bức tường cao 111 thước, dài 15 cây số,
dưới chân dầy tới 1.300 thước, cần dùng non 1.000 triệu thước khối đá, nghĩa là
đồ sộ hơn kim tự tháp Chéops cả trăm lần. Đập xây xong (dự tính mười năm, bắt
đầu từ 1958), nước sông Nile sẽ tụ lại thành một cái hồ rộng từ 6 tới 15 cây số,
chứa được 130 tỷ thước khối nước nghĩa là gấp 26 lần cơng dụng của đập cũ. Sẽ
có bốn ống nước trực kính là 13 thước đưa tới một trung tâm điện sản xuất được
10 tỷ kl-oát-giờ, rồi nước sẽ do những ống nhỏ hơn chảy vào sa mạc để tăng diện
tích trồng trọt lên được 700.000 feddan, như vậy diện tích trồng trọt sẽ tăng lên
gấp đơi. Dân chúng sẽ được một số hoa lợi là 150 tỷ quan cũ và chính phủ sẽ thâu
thêm được 18 tỷ quan thuế.

Cơng việc xây cất cần 1.300 triệu Mỹ kim trong mười năm, trung bình mỗi năm
130 triệu. Sau Thế chiến, chỉ có Mỹ là giàu nhất và có cảm tình với Ai Cập, mỗi


năm giúp Ai Cập 40 triệu Mỹ kim. Số đó khơng đủ mà giúp 130 triệu thì Mỹ
khơng làm nổi[37] vì Mỹ cịn phải bao nhiều nước khác nữa.

Ai Cập phải hỏi vay Ngân hàng Quốc tế để trùng tu và phát triển (Banque

international pour la Reconstruction et le Développement, viết tắt là B.I.R.D).
Ngân hàng này trụ sở ở Washington, là một cơ quan của Liên hiệp Quốc, cho vay
dài hạn (20 năm) mà lời nhẹ (3,5% một năm) để giúp các nước nghèo xây cất lại
và mở mang kinh tế. Ngân hàng mà vốn phần lớn của Mỹ và Anh bằng lịng cho
vay 200 triệu đủ để khởi cơng trong hai năm rồi sau sẽ hay, nhưng buộc phải có gì
bảo đảm, phải cho ngân hàng kiểm sốt ngân sách Ai Cập, và Ai Cập phải cam
đoan không vay thêm của một quốc gia nào nữa, nếu ngân hàng không thỏa thuận.

Một nước độc lập từ lâu như Pháp, Ý sẽ cho những điều kiện đó là thường mà
Nasser thì khơng thể nhận được vì sợ cái trịng của Anh Mỹ.

Nasser bèn quay về phía Nga. Nga bằng lịng giúp hơn 400 tỷ rúp (bằng 100
triệu Mỹ kim) trong đợt đầu, lời chỉ có 2% thơi mà trả làm 30 năm. Lợi vô cùng?

Nhưng Nga cũng không tầm thường: hứa vậy để gây mối bất hòa giữa Mỹ và Ai
Cập; gây được rồi thì tun bố sợ khơng có đủ tiền, tỏ vẻ lừng chừng.

Anh, Mỹ hay tin, nổi đóa khơng giúp Ai Cập nữa, Ngân hàng Quốc tế cũng rút
lại lời hứa. Nasser bực tức, chua xót, xấu hổ nữa, ln ba ngày đóng cửa suy nghĩ.
Hết ba ngày, ông mới xuất hiện, tuyên bố:

- Mỹ không chịu giúp chúng ta xây đập Assouan ư? Rồi họ coi. Hậu quả sẽ ghê
gớm. Chúng ta sẽ có cách xây đập mà họ thì sẽ phát điên đến chết được?


Bốn ngày sau, ngày 26.7.1956, 250.000 người họp nhau ở Alexandrie để nghe
ông châm biếm nhẹ nhàng, kể hết đầu đuôi vụ rắc rối của ông với Mỹ, rồi kết luận
một cách nghiêm trang:

- Tôi báo với anh em rằng, lúc này đây, trong khi tơi đương nói chuyện với anh

em ở đây thì Cơng ty quốc tế Suez khơng cịn nữa. Sáng nay tơi đã ký sắc lệnh
quốc hữu hóa nó rồi.

Quần chúng ơm nhau hị hét vang trời. Ơng nói tiếp:

- Kênh Suez thừa sức trả những phí tổn để xây đập Assouan. Chúng ta không
cần ngửa tay xin tiền ở Washington, London hay Moscow nữa.

Quần chúng lại hò reo một lần nữa muốn rung chuyển cả đất. Ông đã mạo hiểm
ghê gớm, một mình đương đầu với Anh, Mỹ, Pháp mà vẫn tươi cười, khôi hài, coi
như chuyện đùa vậy.

Quả thực sáng hơm đó qn đội Ai Cập đã chiếm trụ sở Công ty Suez. Số lời
của kênh năm 1955 là 100 triệu Mỹ kim, Ai Cập chỉ được hưởng có ba triệu. Bây
giờ Ai Cập sẽ hưởng hết. Ơng nói thêm:

- Cái thời mà các cường quốc tưởng có thể ăn hiếp Ai Cập được, nay đã qua rồi.
Dân tộc Ả Rập mạnh, mạnh lắm. Trước kia yếu chỉ vì khơng thấy rõ sức mạnh của
mình. Anh em nghe tôi này: kênh Suez hiện nay là của chúng ta. Muốn sao thì sao,
nó cũng là của chúng ta.

Hai ngày sau Nasser trở về Le Caire. Bốn trăm ngàn người đi đón rước ơng. Tất
cả các đảng phái đều hoan hô ông: "Vạn tuế Gamal! Dân chúng sẽ đổ máu để che
chở anh!" Các báo chí của bất kỳ phong trào nào (lúc đó báo chưa bị quốc hữu


hóa), cũng "nghiêng mình chào người nơng dân Beni Morr đã đứng dậy, cao lớn
như một khổng lồ, cứng rắn như đá, hoa cương Ai Cập, đương đầu với đế quốc
thực dân".

Dulles khuyên Eisenhower cúp viện trợ, tính lật Nasser, không ngờ kết quả trái
ngược lại: địa vị Nasser vững gấp mười trước. Ông đã thống nhất được quốc dân,
mọi người Ai Cập đều làm hậu thuẫn cho ông. Lời tuyên bố của ông làm cho 12 tỷ
Mỹ kim mà phương Tây đầu tư ở Á, Phi có thể tiêu tan. Ở Damas, quốc hội Syrie
hô hào các xứ Ả Rập quốc hữu hóa các cơng ty dầu lửa. Ở Djakarta, chính phủ
Indonesia ký một đạo luật phủ nhận hết những món nợ của Hà Lan. Chỉ tại Dulles
hết.