van hoa champa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (542.54 KB, 25 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TÌM HIỂU TRANG PHỤC VÀ NGHỀ DỆT

THỔ CẨM CỦA DÂN TỘC CHĂM

DANH SÁCH NHÓM 3
1. PHẠM VĂN CƯỜNG

2. NGUYỄN VĂN KHÁNH
3. TRẦN TẤN VIỆT

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

I. CÁC LOẠI TRANG PHỤC

CHĂM

1. Trang phục của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Chăm.
2. Trang phục Chăm trong sinh hoạt thường ngày và lễ hội.

3. Các bộ phận khác của trang phục
4. Đặc trưng của trang phục Chăm

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

1.1. Trang phục vua chúa Chăm.



Y phục vua Chúa Chăm gồm có áo bào bằng lụa, có

hoa bằng vàng, trên nền đen hay xanh lá cây.Áo lót

bằng vải trắng, nhỏ sợi mịn màng, đôi khi có thêu

dệt hay viền tua bằng vàng.



Ở ngang lưng đeo bên ngoài lễ phục một cái đai

vàng nạm ngọc và trang trí những vòng hoa.



Vua đi dép da đỏ, còn giầy và ủng thì thêu và nạm

ngọc, cổ, ngón tay, ngực vua thì mang rất nhiều đồ

trang sức bằng vàng, những chuỗi ngọc xanh…Vua

được che bằng một cái lọng trắng.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

1.2.1. Trang phục tu sĩ Bàlamôn

1.2.1. Trang phục tu sĩ Bàlamơn

Chăm

•

Nói chung trang phục của cả sư là tiêu biểu cho tu sĩ Nói chung trang phục của cả sư là tiêu biểu cho tu sĩ
đạo Bàlamôn. Cả sư mặc áo trắng, mặc váy, buộc dây
đạo Bàlamôn. Cả sư mặc áo trắng, mặc váy, buộc dây

lưng và khăn đội đầu.

•

Các trang phục của tu sĩ cấp dưới cơ bản đều giống Các trang phục của tu sĩ cấp dưới cơ bản đều giống
trang phục của cả sư nhưng chỉ khác và phân biệt
trang phục của cả sư nhưng chỉ khác và phân biệt

được với nhau ở chỗ là áo của cả sư, ống tay được
được với nhau ở chỗ là áo của cả sư, ống tay được

may hai lớp vải, còn tu sĩ bình thường chỉ được may
may hai lớp vải, còn tu sĩ bình thường chỉ được may

một lớp vải.
một lớp vải.

•

Cả sư thì mặc váy có cạp váy hình rồng, thắt dây lưng Cả sư thì mặc váy có cạp váy hình rồng, thắt dây lưng
có hoa văn hai mặt nhiều hoa văn. Còn tu sĩ cấp bình
có hoa văn hai mặt nhiều hoa văn. Còn tu sĩ cấp bình

thường, mặc váy trơn, không có cạp váy và thắt dây
thường, mặc váy trơn, không có cạp váy và thắt dây
lưng có hoa văn thường như hoa văn quả trám, hoa
lưng có hoa văn thường như hoa văn quả trám, hoa

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

1.2.2. Trang phục tu sĩ chăm

Hồi giáo - Bà Ni

Hời giáo - Bà Ni

• Cả sư mặc áo dài phình rộng, được ghép lại bằng
sáu miếng vải với nhau. Áo có xẻ ở trước thân áo,
có may khuy cài trước ngực một đường ngắn

khoảng 15cm, còn từ dưới ngực đến chân thì để hở.
Áo có may ghép một mảnh vải màu trắng ở trước

ngực và phần trên của thân sau một loại hoa văn
bốn cánh hình cung nhọn. Cả sư buột thắt lưng, đội
khăn.

• Tu sĩ Chăm Hồi giáo Bà Ni còn đeo một chùm khăn

đỏ ở trước ngực và 4 túi nhỏ ở phía sau. Cách phân
biệt các cấp bậc trong hàng ngũ tu sĩ Hồi giáo Bà Ni
thì cơ bản giống nhau chỉ có một số chi tiết khác

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

1.2.3. Trang phục chức sắc tín ngưỡng

Chăm

• Y phục Ong Kadhar 
(thầy kéo đàn Kanhi):

Thầy kadhar có sắc
phục tương tự như cả

sư Chăm Bàlamôn.
Thầy kadhar mặc áo
dài trắng, mặc váy
trắng viền hoa văn

rồng, đầu đội khăn có
tua đỏ, vai vắt khăn đỏ

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Trang phục On-Ka-In (thầy bóng)

 Trang phục tương tự như

trang phục đàn ông bình
dân Chăm là mặc áo

ngắn, mặc khăn không có
cạp váy và dây thắt lưng
bằng vải trắng thô không
có hoa văn, chỉ khác ở
chỗ là ong ka in đội loại
khăn có tua đỏ.

 Loại khăn đội giống chức

sắc tu sĩ tôn giáo

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Trang phục muk Pajau (bà bóng)

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Trang phục muk Rija (vũ sư)

 Mưduôn mặc áo dài màu trắng, cổ con, có xẻ

vạy dọc từ dưới nách bên phải chạy đến

phần chân người mặc. Mưduôn mặc loại váy
thường và buộc dây lưng như đàn ông Chăm
bình dân. Khăn đội đầu là loại khăn trắng, có
tua màu đỏ tương tự như khăn các tu sĩ

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Trang phục On Mưduôn (thầy vỗ

trống basanưng)



Vũ sư mạc váy màu đen, mặc áo tương tự

như áo dài truyền thống của phụ nữ Chăm

(áo màu trắng),

đầu đội khăn màu trắng,

không có hoa văn và hai bên có đeo hoa

tai có đính tua màu đỏ.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

1.3. Trang phục của người

bình dân.

1.3.1. Trang phục nam

 Trang phục cổ truyền: Đàn ông

lớn tuổi thường để tóc dài,
quấn khăn. Đó là loại khăn

màu trắng có dệt thêu hoa văn
màu nhạt (vàng hoặc bạc), ở
hai đầu khăn có các tua vải.
Khăn đội theo lối chữ nhân.

 Nam mặc áo có cánh xếp chéo

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

1.3.2. Trang phục nữ

 Về cơ bản, phụ nữ các nhóm

Chăm thường đội khăn, quấn
gọn trên đầu, hoặc quấn theo
lối chữ nhân… Khăn đội đầu
chủ yếu là màu trắng, có loại
được trang trí hoa văn theo lối
viền các mép khăn (khăn to),

nhóm Chăm Hroi thì đội khăn
màu chàm. Lễ phục thường có
chiếc khăn vắt vai ngoài chiếc
áo dài màu trắng.

 Nữ mặc áo cổ tròn cài nút phía

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

2. Trang phục Chăm trong sinh hoạt

thường ngày và lễ hội.

2.1. Trang phục hàng ngày và lao động

2.1. Trang phục hàng ngày và lao động..

 Trang phục lao động: Người đàn ông Chăm khi làm Trang phục lao động: Người đàn ông Chăm khi làm

ruộng nước thì hay mặc quần ngắn hai ống tới đầu

gối, không mặc váy. Họ không mặc trang phục màu

trắng trong lao động mà chủ yếu là sử dụng vải màu,

loại vải cũ trơn, không có thêu hoa văn.

2.2. Trang phục trong tang lễ.

 Trong tang lễ, cũng như trang phục liệm cho người Trong tang lễ, cũng như trang phục liệm cho người

chết, người Chăm thường sử dụng màu trắng. Trang

phục đem theo cho người chết thường được phân

chia theo tuổi tác và giai cấp. Nếu người chết thuộc

giai cấp quí tộc khi chết đi thì được đem theo là 5 bộ

hay 9 bộ. Nếu người chết thuộc tầng lớp bình dân thì

quần áo đem theo là 4 bộ.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

2.3. Trang phục trong ngày cưới.

-

Trong ngày cưới kể cả cô dâu chú rể đều mặc trang
phục truyền thống trong nghi lễ. Nữ mặc áo dài, mặc váy đội

khăn. Nam cũng vậy, mặc váy áo lah đàn ông, đội khăn che mặt.

- Áo váy cưới có dệt hoa văn đẹp. Áo cưới có nhiều màu
khác nhau như trắng, xanh, đỏ, vàng... nhưng trong nghi lễ phải
mặc áo trắng. Trong ngày cưới, cô dâu chú rể đeo nhiều đồ trang
sức như nhẫn, vòng tay, xâu ch̃i.

2.4. Trang phục trong ngày hội.

- Ngồi trang phục chức sắc, tu sĩ tín ngưỡng, tôn giáo với
màu áo trắng khăn đỏ truyền thống không được thay đổi thì các
chàng trai, cô gái Chăm lại mặc áo truyền thống với nhiều màu
sặc sỡ, tinh nguyên (màu trắng, đỏ, xanh, vàng...)

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

3. Các bộ phận khác của trang phục

3.1.3.1. Trang sứcTrang sức

 Người phụ nữ Chăm thường đeo hoa tai có đính tua vải màu Người phụ nữ Chăm thường đeo hoa tai có đính tua vải màu
đỏ hình nấm, hình tròn, hình vành khăn làm bằng vàng, đồng
đỏ hình nấm, hình tròn, hình vành khăn làm bằng vàng, đồng
thau và có đính tua vải đỏ; cổ có đeo xâu chuỗi hột tròn hình
thau và có đính tua vải đỏ; cổ có đeo xâu chuỗi hột tròn hình
bầu dục làm bằng vàng hoặc đồng thau, mặt nhẫn có đính hột
bầu dục làm bằng vàng hoặc đồng thau, mặt nhẫn có đính hột

đen được bao quanh bằng hoa 4 cánh.
đen được bao quanh bằng hoa 4 cánh.

 Người đàn ông Chăm thì dùng trang sức đơn giản hơn, họ chỉ Người đàn ông Chăm thì dùng trang sức đơn giản hơn, họ chỉ
đeo đơn giản chiếc nhẫn tròn, mặt nhẫn có đính hột đen và
đeo đơn giản chiếc nhẫn tròn, mặt nhẫn có đính hột đen và
được bao quanh bằng hình hoa 8 cánh mà họ thường gọi là
được bao quanh bằng hình hoa 8 cánh mà họ thường gọi là

chiếc nhẫn Mưta.
chiếc nhẫn Mưta.

3.2. Đồ mang (guốc, dép)3.2. Đồ mang (guốc, dép)

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

4. Đặc trưng của trang phục Chăm

Trang phục Chăm chủ yếu là dùng chất liệu sẳn có trong thiên nhiên
như bông, tơ tằm...

Đặc trưng trang phục truyền thống Chăm mà chúng ta dễ nhận thấy
nhất là loại áo bít tà

Đặc trưng của trang phục Chăm là không trang trí hoa văn trên nền
vải áo, mà chủ yếu là được trang trí từng mảnh vải rồi may ghép vào

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

5. Ý nghĩa



Nói chung trang phục Chăm phong phú về

kiểu dáng và đa dạng về sắc thái biểu hiện. Nó

không chỉ đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của

con người (ăn, mặc,ở...), thể hiện được thẩm

mỹ, phong tục tập quán, giới tính, giai cấp, mà

nó còn in dấu ấn văn hoá, phản ánh đầy đủ về

sắc thái, diện mạo một nền văn hoá Chăm.



Trang phục Chăm chính là kho tàng tư liệu

phong phú, kho tàng ấy không chỉ dừng lại ở

giá trị vật chất đơn thuần mà nó còn mang một

giá trị văn hoá, lịch sử, nghệ thuật... của người

Chăm.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

II. LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG - DỆT THỔ CẨM

1. V
ài n

ét v
ề lịc

h
 sử

1. V
ài n

ét v
ề lịc

h
 sử

2. N
gh

ề d
ệt th

ổ c
ẩm

2. N
gh

ề d
ệt th

ổ c
ẩm
và
 h
oa
 v

ăn
 th
ổ c
ẩm
và
 h
oa
 v
ăn
 th
ổ c
ẩm
C
hăm
C
hăm

3. C
ôn

g d
ụn

g v
à thự

c 
3. C

ôn

g d

ụn
g v

à thự
c 
trạ

ng
trạ

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

1. Vài nét về lịch sử

 Truyền thuyết về Bà Chúa Xứ kể rằng: Po Inư Nưgar từ Trung Truyền thuyết về Bà Chúa Xứ kể rằng: Po Inư Nưgar từ Trung

Quốc trở về, đã đặt kinh đô Champa ở Nha Trang và dạy người

Chăm - lúc đó còn trong thời kỳ mông muội - cày cấy, dệt vải,

xây tháp, tổ chức hành chánh...

 Theo Lê Quí Đôn ( Vân Đài Loại Ngữ ): “Ở Lâm Ấp có trồng cây Theo Lê Quí Đôn ( Vân Đài Loại Ngữ ): “Ở Lâm Ấp có trồng cây

cát bối, khi chín hoa cây giống như lông ngỗ, kéo sợi làm chỉ dệt

khăn không khác gì loại gai”. Còn theo G. Maspero thì dưới thời

các vương triều Champa, người Chăm đã biết trồng dâu, nuôi

tằm và dệt lụa.

 Trông suốt chiều dài lịch sử từ thế kỷ thứ II đến thế kỷ thứ Trông suốt chiều dài lịch sử từ thế kỷ thứ II đến thế kỷ thứ

XVIII, người ta tìm thấy các nét hoa văn được chạm trổ thật

tinh vi trên các tượng đá ( Shi va, Apsara...), vương mão đầu

thế kỷ thứ XVII hiện vẫn còn được lưu giữ ở một làng Raglai

tỉnh Ninh Thuận.

Từ các cứ liệu này, chúng ta có thể khẳng định rằng nghề

dệt thổ cẩm Chăm đã hình thành từ rất sớm và đã phát triển

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

2. Nghề dệt thổ cẩm và hoa văn thổ

cẩm Chăm

2.1. Nghề dệt thổ cẩm

2.1.1. Nguyên liệu

 Người Chăm thường Người Chăm thường

trồng bông để lấy

sợi. Kỷ thuật lấy sợi

và mắc thành cuộn

sợi dọc ( nuh

papan ) theo các qui

trình sau (thể hiện

qua vật liệu):

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

Quy trình lấy sợi và

mắc thành cuộn

Khun

g xo g

o

Khun

g xo g

o

Giá tách hạt
Giá tách hạt

Cu
ng
 bậ
t b
ông
Cu
ng
 bậ
t b
ông
G
iá
 m
ắc
 s
ợ

i
G
iá
 m
ắc
 s
ợ
i
Xa đ

ánh ông

Xa đ

ánh ông

Xa bắt chi

 Xa

quấ
n tơ
Xa q

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

2.1.2. Phẩm nhuộm



Nguyên liệu và kỷ thuật nhuộm ngày xưa

hầu như đã thất truyền và không còn sử

dụng nữa. Người ta chỉ nhớ mang máng

truyền khẩu là:



Màu đen được nhuộm bằng lá chùm bầu,

sau đó ngâm với bùn non từ ba đến bảy

ngày đêm liên tục.



Màu nâu hoặc màu đỏ sậm lấy từ các loại vỏ

cây.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

2.1.3. Kỹ thuật dệt

• Có 2 loại khung: Loại dệt dạng tấm và loại dệt
dạng dải.

• - Loại dệt dạng tấm: Là loại dệt ra các sản phẩm
như: Khăn bàn, xà rông, khăn quàng, mền, drap... với
kích thước tới đa là 95cm - 240cm.

• - Loại dệt dạng dải: Dệt ra các sản phẩm như: Jih,

dalah, dây lưng... với kích thước 2cm, 24cm - 100cm.

• Hai loại khung này gồm nhiều bộ phận rời được

lắp ghép lại với nhau ở khung dệt dải, thợ dệt ngồi

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

2.2. Hoa văn thổ cẩm Chăm



Hoa văn thổ cẩm Chăm rất phong phú và đa

Hoa văn thở cẩm Chăm rất phong phú và đa

dạng. Ngồi ra các hoa văn đã thất truyền,

dạng. Ngoài ra các hoa văn đã thất truyền,

nghệ nhân Thuận Thị Trụ đã sưu tầm được

hơn 30 hoa văn nền. Từ đó chị đã cách điệu ra

khoảng 50 hoa văn khác.



Trong sinh hoạt xã hội Chăm, người ta có thể

phân biệt giai cấp hoặc mức độ sang hèn chỉ

qua hoa văn trên y phục của đối tượng được

quan sát.



Điểm nổi bật của sản phẩm dệt Chăm là nhuộm

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

3. Công dụng và thực trạng

 Sản phẩm thổ cẩm của người Chăm được sử dụng trong Sản phẩm thổ cẩm của người Chăm được sử dụng trong

trang phục truyền thống của mọi giai tầng xã hội. Ngày xưa,

những tấm thổ cẩm có chất lượng cao được dâng lên cho

vua chúa, cho các tăng lữ Bàlamôn và tầng lớp quý tộc.

 Ngày nay, cùng với sự phát triển của cơ chế thị trường, đặc Ngày nay, cùng với sự phát triển của cơ chế thị trường, đặc

biệt là sự từ bỏ một cách tự phát trang phục truyền thống

của đa số thanh niên Chăm, trang phục truyền thống hầu

như chỉ còn được sử dụng trong lễ hội.

 Với xu hướng phát triển của cơ chế thị trường hiện nay, Với xu hướng phát triển của cơ chế thị trường hiện nay,

làng nghề truyền thống đang chuyển thành làng nghề công

nghiệp. Việc gìn giữ làng nghề truyền thống với chất liệu

thô, phương pháp thủ công trong nghề dệt thổ cẩm của dân

tộc Chăm là rất cần thiết. Các cơ quan chức năng cần có

các chính sách và biện pháp cấp bách để bảo tồn làng

nghề dệt truyền thống độc đáo này

</div>

van hoa champa

<b>TÌM HIỂU TRANG PHỤC VÀ NGHỀ DỆT </b>

<b>THỔ CẨM CỦA DÂN TỘC CHĂM</b>

<b>I. CÁC LOẠI TRANG PHỤC </b>

<b>CHĂM</b>

1.1. Trang phục vua chúa Chăm.

1.1. Trang phục vua chúa Chăm.

Y phục vua Chúa Chăm gồm có áo bào bằng lụa, có

Y phục vua Chúa Chăm gồm có áo bào bằng lụa, có

hoa bằng vàng, trên nền đen hay xanh lá cây.Áo lót

hoa bằng vàng, trên nền đen hay xanh lá cây.Áo lót

bằng vải trắng, nhỏ sợi mịn màng, đôi khi có thêu

bằng vải trắng, nhỏ sợi mịn màng, đôi khi có thêu

dệt hay viền tua bằng vàng.

dệt hay viền tua bằng vàng.

Ở ngang lưng đeo bên ngoài lễ phục một cái đai

Ở ngang lưng đeo bên ngoài lễ phục một cái đai

vàng nạm ngọc và trang trí những vòng hoa.

vàng nạm ngọc và trang trí những vòng hoa.

Vua đi dép da đỏ, còn giầy và ủng thì thêu và nạm

Vua đi dép da đỏ, còn giầy và ủng thì thêu và nạm

ngọc, cổ, ngón tay, ngực vua thì mang rất nhiều đồ

ngọc, cổ, ngón tay, ngực vua thì mang rất nhiều đồ

trang sức bằng vàng, những chuỗi ngọc xanh…Vua

trang sức bằng vàng, những chuỗi ngọc xanh…Vua

được che bằng một cái lọng trắng.

<b>1.2.1. Trang phục tu sĩ Bàlamôn </b>

<b>1.2.1. Trang phục tu sĩ Bàlamơn </b>

<b>Chăm</b>

<b>Chăm</b>

•

•

•

<b>1.2.2. Trang phục tu sĩ chăm </b>

<b>1.2.2. Trang phục tu sĩ chăm </b>

<b>Hồi giáo - Bà Ni</b>

<b>Hời giáo - Bà Ni</b>

<b>1.2.3. Trang phục chức sắc tín ngưỡng </b>

<b>1.2.3. Trang phục chức sắc tín ngưỡng </b>

<b>Chăm</b>

<b>Chăm</b>

<b>Trang phục On-Ka-In (thầy bóng)</b>

<b>Trang phục muk Pajau (bà bóng)</b>

<b>Trang phục muk Pajau (bà bóng)</b>

Trang phục muk Rija (vũ sư)

Trang phục On Mưduôn (thầy vỗ

Trang phục On Mưduôn (thầy vỗ

trống basanưng)

trống basanưng)

Vũ sư mạc váy màu đen, mặc áo tương tự

Vũ sư mạc váy màu đen, mặc áo tương tự

như áo dài truyền thống của phụ nữ Chăm

như áo dài truyền thống của phụ nữ Chăm

(áo màu trắng),

(áo màu trắng),

đầu đội khăn màu trắng,

đầu đội khăn màu trắng,

không có hoa văn và hai bên có đeo hoa

không có hoa văn và hai bên có đeo hoa

tai có đính tua màu đỏ.

<b>1.3. Trang phục của người </b>

<b>bình dân.</b>

<b>1.3.2. Trang phục nữ</b>

<b>2. Trang phục Chăm trong sinh hoạt </b>

<b>2. Trang phục Chăm trong sinh hoạt </b>

<b> thường ngày và lễ hội. </b>

<b> thường ngày và lễ hội. </b>

<b>2.3. Trang phục trong ngày cưới.</b>

<b>- </b>

<b>2.4. Trang phục trong ngày hội.</b>

<b>3. Các bộ phận khác của trang phục</b>

<b>3. Các bộ phận khác của trang phục</b>

4. Đặc trưng của trang phục Chăm

5. Ý nghĩa

5. Ý nghĩa

Nói chung trang phục Chăm phong phú về

Nói chung trang phục Chăm phong phú về

kiểu dáng và đa dạng về sắc thái biểu hiện. Nó

kiểu dáng và đa dạng về sắc thái biểu hiện. Nó

không chỉ đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của