SKKN phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong học tập môn GDCD

1
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN VỤ BẢN
TRƯỜNG THCS HIỂN KHÁNH

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CHỦ ĐỘNG
CỦA HỌC SINH TRONG HỌC TẬP MÔN GDCD
Lĩnh vực GDCD(3)/ THCS

Tác giả: Trần Thị Ngân
Trình độ chun mơn: ĐHSP Ngữ văn
Chức vụ:Giáo viên THCS
Nơi công tác:Trường THCS Hiển Khánh

Nam Định, ngày 25 tháng 6 năm 2020


2

THƠNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1.Tên sáng kiến:
Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong học tập môn GDCD
2. Lĩnh vực (mã)/ cấp học: GDCD(3)/ THCS
3. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ ngày 5 tháng 9 năm 2019 đến ngày 28 tháng 04 năm 2020.
4. Tác giả:
Họ và tên: Trần Thị Ngân
Năm sinh: 1985
Nơi thường trú: Hiển Khánh – Vụ bản - Nam Định.
Trình độ chun mơn: Đại học Ngữ văn
Chức vụ công tác: Giáo viên THCS

Nơi làm việc:Trường THCS Hiển Khánh- Vụ Bản.
Điện thoại:
Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
5. Đồng tác giả (khơng có )
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường THCS Hiển Khánh- Vụ Bản.
Địa chỉ: xã Hiển Khánh- Vụ Bản- Nam Định
Điện thoại:


3

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
I.ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
1. Điều khách quan.
Hiện nay đất nước ta đang “Đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, thực hiện cơng
nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, tích cực chủ động hội nhập kinh tế quốc tế,
phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa” (NQ -TW Đảng Khóa IX),
cùng với sự kiện trên, hệ thống giáo dục nói chung , từng bậc học nói riêng, ra
sức phấn đấu thực hiện có hiệu quả việc đổi mới chương trình sách giáo khoa ,
đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng giáo dục theo chủ trương
của Đảng và Nhà nước, nhằm mục đích nâng cao trình độ hiểu biết của học sinh
về mọi mặt, đáp ứng “mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát
triển toàn diện” (Luật -GD). . Xác định được nhiệm vụ trên, Bộ môn giáo dục
cơng dân, ở trường trung học cơ sở có một vị trí, vai trị quan trọng trong
việc góp phần trực tiếp đào tạo nhân cách con người, có được phẩm chất đạo
đức cần thiết, nhằm giáo dục thế hệ trẻ phát triển tồn diện. Thế hệ trẻ khơng
những có năng lực, có tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội mà cịn có tinh
thần tự chủ, tự tin, năng động sáng tạo, có phẩm chất đạo đức . Đây chính là
mục tiêu lí tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam. Do đó trong giảng dạy làm thế

nào tạo được sự hứng thú học tập bộ môn, huy động sự tham gia tích cực của
HS, từ đó mới nâng cao chất lượng bộ môn GDCD bậc THCS.
Đảng và nhà nước ta đã đề cao “ Giáo dục là quốc sách hàng đầu ”, đầu tư cho
giáo dục là đầu tư lâu dài trong tương lai. Bác Hồ đã khẳng định “ Vì lợi ích
mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người ”. Sự
nghiệp trồng người là sự nghiệp vẻ vang cao cả của người giáo viên.
Con người khơng ai tự nhiên đã hồn hảo, không ai tự nhiên trở thành người
tốt. Những lúc các em sa ngã, ngang bướng, sống lệch lạc... là những lúc các em
cần sự quan tâm, an ủi, giáo dục và động viên của thầy cô. Nếu buông thả các
em lúc nầy khác nào đẩy các em vào hố sâu tội lỗi mà khơng có đường thốt;
lúc này giáo dục đạo đức pháp luật là nhiệm vụ và trách nhiệm của mỗi thầy cô
chúng ta đặc biệt là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn GDCD- Bộ môn giáo dục
nhân cách đạo đưc lối sống đúng đắn cho các em.
Muốn các em phát triển nhân cách tốt đẹp, có đạo đức lối sống đúng đắn, phù
hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội như mục tiêu của bộ môn GDCD đòi hỏi
người giáo viên phải tạo ra sự hứng thú cho học sinh trong học tập bộ mô này.
Bằng cách phát huy tính chủ động tích cực của học sinh trong hgocj tập môn
GDCD.
Điều đáng mừng gần đây trong các kỳ họp Quốc Hội luôn đề cập đến việc tập
trung giáo dục nhân cách học sinh trong trường học, nâng cao chất lượng giáo
dục 2 mặt trong nhà trường.


4
Căn cứ quyết định về việc ban hành điều lệ trường THCS, trường THPT và
trường Phổ thơng có nhiều cấp học của Bộ trưởng bộ Giáo dục đào tạo số 07/
2007/ QĐ - BGDĐT ban hành vào ngày 02 tháng 04 năm 2007. Trong chương
IV, V, VII đã nêu rất rõ nhiệm vụ của giáo viên, nhiệm vụ của học sinh và quan
hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
Trường THCS Hiển Khánh chúng tôi nằm trên một địa bàn gần đường quốc

lộ 38B, gần chợ Lời .Có thể nói là điểm đến của bất cứ các loại hình văn hoá,
các thành phần kinh tế, các thành phần lối sống con người trong xã hội... lôi kéo
học sinh.
Số lượng học sinh tồn trường khá đơng, mỗi năm hơn 400 học sinh nên việc
quản lí học sinh gặp nhiều vất vả, khó khăn.
Thành phần kinh tế của phụ huynh cũng đa dạng. Một số phụ huynh có điều
kiện kinh tế cao chiều con ; có phụ huynh lo việc bn bán không quan tâm đến
việc học hành con cái ; có nhiều gia đình nghèo q khó khăn sức học lại yếu
nên chán học lại bị bạn bè rủ rê lơi kéo....
Các dịch vụ kinh doanh trị chơi giải trí như: Điện tử, Chát, Game, Bida...
mọc lên rất nhiều .
2. Điều kiện chủ quan.
Để đáp ứng yêu cầu mục tiêu giáo dục của Đảng và Nhà nước: " Nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học…”,
bản thân tôi thấy rằng trong giảng dạy môn GDCD, không chỉ đơn giản truyền
thụ tri thức cho học sinh, mà phải tổ chức cho học sinh hoạt động, qua hoạt động
hình thành cho các em tình cảm, niềm tin đạo đức và hành vi pháp luât. Đặc
biệt hình thành thói quen đạo đức, ý thức pháp luật ở mỗi học sinh. Cần tránh lối
dạy thiên về lí thuyết, truyền thụ một chiều, học sinh ghi bài dài, khơng khắc sâu
kiến thức, khó nhớ. Học sinh khơng vận dụng những điều đã học vào trong thực
tế cuộc sống.
Bản thân tôi thấy trong xu thế đổi mới dạy học – giáo dục hiện nay, đổi
mới phương pháp dạy học là một nhiệm vụ quan trọng. Một trong những tư
tưởng đổi mới GD&ĐT hiện nay là luôn phấn đấu để đạt tới một nền giáo dục
tiên tiến nhằm tạo ra con người năng động, sáng tạo có năng lực để thực hiện
thành cơng sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước và đáp ứng được
nhu cầu của một xã hội mới. Giáo dục công dân là môn học trực tiếp góp phần
hình thành nhân cách của học sinh. Nó đến với các em làm thức dậy và nuôi
dưỡng ý thức công dân trong các em một cách thiết thực, gần gũi. Nó chỉ ra cho
các em thấy được những phẩm chất đạo đức, trách nhiệm công dân cốt yếu nhất

5
mà còn giúp các em tự điều chỉnh những hành vi nếp sống của các em. Chính vì
vậy, mơn Giáo dục công dân nếu được dạy dỗ tốt sẽ tạo những cơ hội rất tốt để
khắc vào tâm não các em những nguyên tắc về lối sống và cách sống sao cho có
hiếu, có trung, có nghĩa, có lễ, có tín đối với cha mẹ ơng bà, đối với anh em, bạn
bè,… giữ các em khỏi bị cuốn hút vào vòng xoay đầy cám dỗ của lối sống thực
dụng đang có nguy cơ tràn lan trong thế hệ trẻ hiện nay. Việc dạy học môn Giáo
dục công dân không chỉ đơn giản là truyền thụ tri thức, mà phải tổ chức vận
dụng các phương pháp trong quá trình giảng dạy. Qua hoạt động hình thành cho
các em tình cảm, niềm tin đạo đức, pháp luật và đặc biệt là hình thành hành vi,
thói quen đạo đức, ý thức pháp luật ở mỗi học sinh.
Vì vậy, cần tránh lối dạy thiên về lý thuyết khô khan, xa rời thực tế mà
phải từ việc khai thác những chất liệu thực tiễn của cuộc sống và việc thông qua
thực tế, tư liệu tranh ảnh có thật trong cuộc sống để học sinh dễ hiểu, có thể tiếp
thu và vận dụng vào cuộc sống thường ngày. Giáo viên cần sử dụng linh hoạt và
kết hợp các phương pháp dạy học, đặc biệt chú trọng khâu thực hành, gắn lý
thuyết với thực tiễn, coi trọng và nêu gương đạo đức tốt cho học sinh noi theo.
Bằng các tư liệu thực tế được tích tụ, giáo viên cần khéo léo, tế nhị dẫn dắt các
em, đặt các em vào các tình huống đầy gay cấn thuộc phạm trù đạo đức và phạm
trù pháp luật mà bài học vừa đặt ra, hướng dẫn các em tự huy động mọi trữ
lượng sống, mọi nguồn tri thức từ các môn học, bài học để lý giải một cách thoả
đáng các tình huống ấy. Làm được như vậy là ta đã trao được chìa khố cho các
em tự giải mã các tình huống đạo đức, pháp luật mà các em gặp thường ngày
trong cuộc sống. Phấn đấu giờ Giáo dục công dân thực sự là giờ học đầy ý nghĩa
về đạo đức lối sống, phẩm hạnh với khơng khí tiết học làm sao thoải mái cởi
mở, thân tình, gần gũi. Dạy bằng kiến thức và dạy cả bằng tấm gương sống của
chính mình.
Xuất phát từ những u cầu đó trong quá trình giảng dạy bản thân đã rút ra

và đúc kết một số kinh nghiệm của mình, trong việc vận dụng một số phương
pháp để phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong học tập môn GDCD.


6
Hơn nữa là giáo viên dạy GDCD, được dự các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ,
nhất là các lớp đổi mới phương pháp giảng dạy, tích hợp bảo vệ mơi trường, rèn
luyện kĩ năng sống....Bản thân có mong muốn đáp ứng mục tiêu của Đảng và
Nhà nước, góp phần đào tạo thế hệ trẻ có nhân cách hồn chỉnh phù hợp với thời
đại cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.Từ đó tơi tạo ra sáng kiến kinh
nghiệm: “Phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập mơn GDCD ”.
Đây là phương pháp có nhiều ưu điểm, nếu ta thực hiện tốt phương pháp này thì
hiệu quả đưa đến rất rõ rệt.
II. MƠ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mơ tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến.
 Giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến:
- Giáo viên giảng bài , học sinh lắng nghe,.
- Giáo viên áp dụng chủ yếu phương pháp vấn đáp, thuyết trình trước
học sinh.
 Thực trạng trước khi áp dụng giả pháp mới:
- Môn Giáo dục cơng dân có vai trị quan trọng trong việc giáo dục
nhân cách đạo đức học sinh nhưng hiện nay nhiều em coi thường và
cho đó khơng phải là bộ mơn chủ chốt nên có phần lơ là học tập.
- Thêm vào đó với nhiệm vụ chủ chốt của mơn là giáo dục giáo huấn
đạo đức nên nhiều khi học sinh cảm thấy khơng thích thú, và khơ
khan, khó học, khó tiếp thu…
 Những ưu nhược điểm của giải pháp cũ :
Ưu điểm:
- Truyền đạt được nhiều bài học về đạo đức lối sống, pháp luật.
- Học sinh nắm được nhiều về lý thuyết nội dung môn học.

Nhược điểm:
- Nếu giáo viên không hướng dẫn cách học ở nhà không dặn dị kĩ
sau mỗi tiết dạy, khơng chịu đổi mới phương pháp thì chắc chắn
trong tiết học sau học sinh rất thụ động, khơng có hứng thú hay thái
độ học tập tích cực.
- Học sinh chỉ tiếp thu những gì mà giáo viên truyền đạt, khơng tham
gia tích cực trong các hoạt động, không nêu lên được nhận xét, ý
kiến của mình về những vấn đề, những tình huống đã gặp trong
thực tế, khơng đóng góp ý kiến xây dựng bài, dẫn đến tiết học
không hứng thú, sinh động.
- Với việc học tập như vậy, kéo theo tình trạng, học sinh không vận
dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống .
Kết quả khảo sát chất lượng đấu năm học 2019 – 2020 môn GDCD ở học sinh
khối lớp 9 như sau:


7
Tổng số
105

Giỏi ( Tỉ lệ)
25(23,8%)

Khá ( Tỉ lệ)
38(36,2%)

TB( Tỉ lệ)

Yếu(

Tỉ

32( 30,5%)

lệ)
10( 9,5%)

Hiện trạng trên đây đòi học người giáo viên dạy GDCD phải có giải
pháp mới để khắc phục những tồn tại ở trên.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
Khi thực hiện phương pháp giảng dạy, theo hướng phát huy tính tích cực,
chủ động sáng tạo của học sinh, giáo viên phải để học sinh chủ động tiếp cận
kiến thức, chủ động tìm tịi thảo luận bài học và rút ra bài học cho bản thân. Cứ
sau mỗi tiết học giáo viên cần chú ý khâu hướng dẫn về nhà, theo yêu cầu mỗi
bài cần chuẩn bị vấn đề gì cho tiết sau như: học kĩ bài, hướng dẫn HS làm bài
tập trong SGK., sưu tầm những biểu hiện về những chuẩn mực đạo đức, pháp
luật có liên quan đến bài học tiếp theo, xây dựng tiểu phẩm ,phân cơng sắm vai,
chia nhóm thảo luận… Học sinh có chuẩn bị tốt những vấn đề nêu trên, thì tiết
học mới có thể huy động tốt, sự hoạt động tích cực của các em, các em sẽ chủ
động sáng tạo trong suốt tiết học. Đồng thời qua đó cũng khắc phục tình trạng
nhàm chán thiên về lí thuyết, khơ khan xa rời thực tiễn .Trong tiết học HS nào
trả lời được câu hỏi tư duy hoặc có ý kiến hay, nên biểu dương hoặccho điểm để
khích lệ tinh thần các em.Với phần chuẩn bị của giáo viên và HS trong một tiết
dạy như trên thì đã phát huy tính tích cực của HS trong một tiết học.
Qua tham khảo ý kiến của HS về bộ môn, qua kiểm tra chất lượng, qua họat
động của học sinh trên mỗi tiết dạy.… Giáo viên có thể đánh giá kết quả giảng
dạy của mình rút kinh nghiệm để dạy tốt hơn.
Sau khi được dự các lớp tích hợp bảo vệ mơi trường, rèn luyện kĩ năng
sống, đổi mới phương pháp giảng dạy…. và khi về trường thực hành trên lớp,
quả thực bản thân tôi rất lúng túng, bỡ ngỡ, học sinh tiếp thu rất chậm khi sử

dụng phương pháp mới (do điều kiện khách quan và chủ quan), nên chưa phát
huy nhiều về tính tích cực của học sinh và khâu dặn dò sau mỗi tiết dạy chưa cụ
thể sâu sát. Vài năm sau khi áp dụng phương pháp mới, bản thân là giaó viên


8
mơn GDCD đã có sự đầu tư nghiên cứu, có tích lũy được kinh nghiệm, bài học
có nội dung phong phú, phần hướng dẫn dặn dò sâu sát cụ thể hơn, nhắc nhở
học sinh những vấn đề nào cần đi sâu, những nội dung nào cần khai thác, xây
dựng các hoạt động phù hợp với bản thân học sinh. Học sinh tự đặt mình vào vị
trí tự học, tự diễn đạt trả lời, phần truyện đọc, tình huống, ở sách giáo khoa, ở
phần dặn dò về nhà của giáo viên. Khi vào lớp, dưới sự hướng dẫn của giáo
viên, học sinh chủ động hoạt động. Chính vì vậy, trong những năm gần đây, việc
giảng dạy bộ môn GDCD tương đối nhẹ nhàng và thoải mái, tiết dạy khơng cịn
nặng nề, gị bó…,
Như chúng ta biết mơn GDCD có nhiều phương pháp, trong đó tổ
chức trị chơi, sắm vai, thảo luận nhóm , kết hợp cơng nghệ thơng tin vào
giảng dạy cũng là một trong những phương pháp giúp phát huy tính tính
cực của học sinh. Việc sắm vai và tổ chức trị chơi, thảo luận nhóm , kết hợp
cơng nghệ thông tin vào giảng dạy được xen kẻ trong tiết dạy với thời gian ít
phút. Với 4 phương pháp này có nhiều ưu điểm giúp các em linh hoạt, mạnh
dạn phát biểu trước đám đông, phát huy được vốn kinh nghiệm sống của bản
thân… để phân tích, lý giải, tình huống, sự kiện thực tế, từ đó các em rút ra bài
học và khắc sâu kiến thức
2. 1 Giải pháp thực hiện:
a. Phương pháp đóng vai :
* Đặc điểm của phương pháp đóng vai: Đóng vai là phương pháp giáo viên tổ
chức cho học sinh thực hành làm thử một số cách ứng xử trong một tình huống
đạo đức hoặc pháp luật giả định.
* Tác dụng của phương pháp đóng vai: Khi sử dụng phương pháp đóng vai

trong bộ mơn giáo dục cơng dân, một bộ mơn có nhiều tình huống đạo đức, pháp
luật sẽ có những tác dụng sau:
- Phương pháp đóng vai gây được hứng thú và sự chú ý cho người học.
- Rèn cho học sinh tính mạnh dạn, tự tin khi đứng trước đơng người.
- Đóng vai giúp học sinh thực hành những kĩ năng trong mơi trường an
tồn, được giám sát trước khi xảy ra các tình huống thực.


9
- Đóng vai khích lệ thay đổi thái độ, hành vi của người học theo hướng
định trước. Ta có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm
của các vai diễn.
- Phương pháp đóng vai buộc giáo viên và học sinh phải dành thời gian
để chuẩn bị bài trên lớp. điều đó sẽ nâng cao được hiệu quả giờ dạy, học bộ
môn.
* Các bước tiến hành: Phương pháp đóng vai có thể thực hiện dưới dạng hoạt
cảnh tình huống để giới thiệu bài hay để tìm hiểu mục đặt vấn đề, để tìm hiểu
nội dung bài nội dung bài hoặc để củng cố bài học. Nghĩa là ở mỗi phần của bài
học chúng ta đều có thể sử dụng phương pháp đóng vai tuỳ theo nội dung và
mục đích của bài dạy và phương pháp sắm vai có thể áp dụng hầu hết các bài
trong mơn GDCD lớp 8
* Để phương pháp đóng vai thực sự có hiệu quả ta cần tiến hành theo
các bước:
Bước 1. Giáo viên giới thiệu tình huống vào cuối tiết học tuần trước để học
sinh các tổ nhóm xây dựng kịch bản và phân công sắm vai.
Bước 2: Thể hiện kịch bản (tình huống)
Bước 3:GV đặt câu hỏi
Bước 4: Học sinh trả lời nhận xét
Bước 5: Giáo viên nhận xét đánh giá, rút ra bài học.
* VÍ DỤ MINH HỌA:

Bài : Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.- GDCD 9.
- GV đưa tình huống cho HS chuẩn bị ở nhà vào tiết trước.
- GV phân cơng học sinh sắm vai
- HS thể hiện tình huống
Tình huống: Cô giáo mới tốt nghiệp sư phạm về dạy trường THCS. Buổi đầu
vào lớp làm quen với học sinh, cô hỏi:
Cô: Các em hãy cho cô biết ba, mẹ các em làm nghề gì?
Tuấn: Thưa cơ bố em là giám đốc công ty giày da, mẹ em là thư kí điện máy ạ!
Hùng: Thưa cơ bố em là kĩ sư nông nghiệp, mẹ là giáo viên ạ!


10
Hà: Cũng rất nói rất hồn nhiên. Thưa cơ bố mẹ em đều là công nhân vệ sinh ạ!
Trong lớp bổng rộ lên những riếng cười. Hà ngơ ngác nhìn các bạn rồi như
hiểu ra, Hà rơm rớm nước mắt.
Cô: Bước đến bên đặt tay lên vai Hà âu yếm. Cảm ơn bố mẹ em những người
lao động đã giữ cho thành phố ta ln sạch đẹp, khơng có nghề gì tầm thường
chỉ có những kẻ lười biếng mới đáng xấu hổ
Một khơng khí im lặng bao trùm cả lớp, những em cười to nhật lúc này cúi
mặt ngượng ngùng. Một em đứng dậy Thưa cơ chúng em thật có lỗi, chúng em
xin lỗi cô và bạn Hà
- Giáo viên đặt câu hỏi:
? Em hãy phân tích thái độ thiếu tôn trọng người khác của các bạn trong lớp
8a?
? Khi nhận ra lỗi mình các bạn đã làm gì?
? Qua tình huống này chúng ta rút ra bài học gì cho bản thân để tiếp nối
truyền thống của dân tộc??
HS trả lời và nhận xét
GV nhận xét kết luận và ghi nội dung bài
b. Phương pháp tổ chức trò chơi:

* Đặc điểm phương pháp tổ chức trò chơi:
Trong mỗi bài GV cần tổ chức trò chơi để gây hứng thú, phát huy được
tính chủ động tích cực, nâng cao sự chú ý, rèn luyện kĩ năng ứng xử giao tiếp,
học sinh có thể tìm hiểu thêm về biểu hiện của chuẩn mực đạo đức, hay hành vi
thực hiện pháp luật hoặc củng cố kiến thức, bày tỏ những ước mơ, tương lai,
nguyện vọng của các em…
Căn cứ vào mục tiêu, nội dung bài học GV sáng tạo trò chơi: Chúng ta có
nhiều cách tổ chức trị chơi như: “ nhanh tay, nhanh mắt”, “ hái hoa dân chủ”, “
Tiếp sức”, “ thử làm nhà báo”, “ giải đáp ô chữ”, …..Nhưng với chun đề này
tơi giới thiệu 2 trị chơi cơ bản là: “ Tiếp sức”, “ thử làm nhà báo” vì trị chơi
này có thể áp dụng hầu hết các bài trong môn GDCD .


11
* Tác dụng của phương pháp tổ chức trò chơi: Khi sử dụng phương
pháp tổ chức trò chơi trong bộ mơn giáo dục cơng dân, có những tác dụng sau:
- Phương pháp tổ chức trị chơi giúp lớp học sơi nổi, và tạo sự chú ý cho
người học.
- Rèn cho học sinh tính mạnh dạn, tự tin của các em khi trình bày vần đề
nào đó.
- Giáo viên biết cách điều chỉnh hành vi, suy nghĩ sai lệch, hướng các em
thắp sáng ước mơ.
- Giúp HS khắc sâu kiến thức và nhớ lại kiến thức đã học, đồng thời các
em tích cực hơn trong học tập.
- Tăng cường khả năng giao tiếp giữa học sinh với học sinh và giữa học
sinh với mọi người.
* Để phương pháp tổ chức trò chơi thực sự có hiệu quả ta cần quy
định luật chơi:
b.1. Đối với trị chơi tiếp sức:
+ Lớp học có thể chia làm 2 hoặc 4 nhóm (tùy theo đặc điểm của lớp), mỗi

nhóm cử 1 thành viên lên ghi biểu hiện sau đó chạy về chỗ để bạn khác tiếp tục
khi hết thời gian mà giáoviên quy định, nhóm nào tìm được nhiều biểu hiện thì
nhóm đó thắng.
+ GV quy định thời gian thảo luận tìm biểu hiện và thời gian chơi.
+ GV đặt câu hỏi.
+ Khi thời gian bắt đầu thì trị chơi được tiến hành.
Lưu ý: Phương pháp này chúng ta có thể tổ chức xen kẻ nội dung giữa bài
hoặc ở cuối bài ở mục củng cố.
* VÍ DỤ MINH HỌA.
Bài : Làm việc có năng xuất, chất lượng, hiệu quả.- GDCD 9.
- GV quy định luật chơi
- Giáo viên : Chia lớp làm 2 đội A và B (chia 2 cột : cột A ,cột B ).
- Quy định thời gian


12
- GV đặt câu hỏi: Tìm những biểu hiện làm việc có năng xuất, chất lượng, hiệu
quả trong học tập?
- HS tiến hành thi nhau tìm biểu hiện
- Hết thời gian giáo viên tổng kết và tuyên dương đội giành chiến thắng
- GV giáo dục học sinh cần rèn luyện và phát huy làm việc có năng xuất,
chất lượng, hiệu quả trong mọi công việc cũng như trong học tập.
b.2. Đối với trò chơi thử làm nhà báo:
+ Cử 1 em đại diện làm MC.
+ HS có thể thay nhau làm nhà báo phỏng vấn các bạn .
+ GV gợi ý học sinh đặt câu hỏi khi phỏng vấn.
+ HS được phỏng vấn đứng dậy trả lời những câu hỏi mà nhà báo phỏng
vấn.
+ GV nhận xét chung và dặn dò cho tiết sau.
Lưu ý: Phương pháp này chúng ta có thể tổ chức vào ở cuối bài ở mục

củng cố.
* VÍ DỤ MINH HỌA.
Bài: Trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa.- GDCD9.
MC: Hơm nay lớp chúng ta có nhà baó………..đến phỏng vấn chúng ta về
vấn đề phòng chống tệ nạn xã hội. Đề nghị chúng ta hoan nghên
Nhà báo: Xin chào các bạn!
? Bạn hiểu như thế nào về tệ nạn xã hội?
? Tác hại của tệ nạn xã hội đối với bản thân người mắc tệ nạn là gì?
? Vậy cịn đối với gia đình và cộng đồng có tác hại như thế nào?
? Bạn có biết hiện nay địa phương ta có bao nhiêu người nhiễm HIV/
AIDS?
Lần lược HS lên trả lời. GV nhận xét chung và dặn dò cho tiết sau:
- Về học kĩ bài phòng chống tệ nạn xã hội.
- Về làm các bài tập còn lại trong SGK.


13
- GV đưa tình huống: T là sinh viên năm thứ 2 của một trường đại học. Mẹ
bị liệt, bố lo kiếm sống để ni gia đình và hai đứa con ăn học. Nghĩ rằng
T là sinh viên nên T tự giác học tập. Thế nhưng, T lại bị bạn bè xấu rủ rê,
lôi kéo vào con đường nghiện ngập rồi nhiễm HIV. Căn bệnh thế kỉ đã
cướp đi tuổi thanh xuân của T.
- GV phân công HS tự xây dựng kịch bản và đặt câu hỏi dựa trên tình
huống để tiết sau sắm vai
HS tìm hiểu trước HIV/ AIDS là gì? Những nguyên nhân nào dẫn đến
HIV/ AIDS
c. Phương pháp thảo luận nhóm.
Trong q trình giảng dạy bản thân rút ra được một số phương pháp có
thể coi là mang lại kết quả rất cao trong tiết dạy, học sinh nắm được vấn đề nội

dung đạt khoảng 85% đến 90%. Đó là phương pháp thảo luận nhóm nhỏ.
Thảo luận theo nhóm nhỏ ( khoảng từ 4- 8 HS) cùng nhau làm việc và
thảo luận về một chủ đề, một tình huống học tập nào đó.
Thảo luận theo nhóm nhỏ là một trong các phương pháp mang lại hiệu quả cho
học sinh tiếp thu kiến thức.
* Ưu điểm:
Tăng cường tối đa cơ hội để học sinh trong lớp được làm việc và thể hiện khả
năng của mình, phát huy cao tinh thần hiểu biết, học hỏi và khả năng hợp tác, thi
đua giữa các thành viên trong lớp. Khơng khí làm việc sơi nổi, giáo viên có cơ
hội thu được thông tin phản hồi từ học sinh nhiều hơn. Tăng cường tính tích cực
học tập của học sinh nhiều hơn.
* Ví dụ: Bài 4 :”Bảo vệ hịa bình” – GDCD 9
Để các em trao đổi những suy nghĩ của mình, đồng thời khắc sâu kiến
thức cho bản thân, giáo viên có thể cho các em thảo luận nội dung câu hỏi. Giáo
viên sử dụng máy chiếu, đưa lên nội dung câu hỏi để các em hiểu nội dung mà
mình thảo luận. (Theo em, muốn giữ được nền hịa bình thì mỗi chúng ta cần
phải làm gì?), có thể mời bất kỳ em nào trong nhóm để trình bày, các nhóm khác
nhận xét, bổ sung, sau đó giáo viên chốt lại nội dung thảo luận và có thể kết hợp


14
với công nghệ thông tin cho các em quan sát trực quan bằng tranh ảnh cụ thể của
về chiến tranh, háy cảnh hịa bình n ổn…. Hay giáo viên nêu lên một vấn đề
có thực trong cuộc sống để các em suy nghĩ, thảo luận tìm cách giải quyết.
Thơng qua đó giáo dục các em về tấm quan trọng của việc bảo vệ hịa bình.
Tuy nhiên nó cũng cịn có những hạn chế nếu giáo viên khơng làm tốt.
Các nhóm và cá nhân trong nhóm dễ bị chệch hướng với chủ đề ban đầu, tốn
nhiều thời gian hơn.
Hiệu quả thảo luận nhóm nhỏ phụ thuộc rất nhiều vào tinh thần tham gia của các
thành viên trong nhóm, trong khi đó thì cơ hội để học sinh trở thành “ người

ngồi cuộc” cũng nhiều hơn. Làm việc theo nhóm nhỏ gây hưng phấn hoạt động
rất cao cho các thành viên trong nhóm tuy nhiên nó cũng dễ tạo ra tình trạng mệt
mỏi, trì trệ.
Chính vì vậy để thảo luận nhóm nhỏ mang lại hiệu quả cao, trong quá
trình giảng dạy bản thân đã rút ra được kinh nghiệm.
Có thể nói việc tổ chức thảo luận có thành cơng hay khơng phụ thuộc rất
nhiều vào vai trò của người điều khiển, người điều khiển có thể là trọng tài phân
xử ý kiến của các học sinh, cũng có thể là người định hướng, dẫn dắt học sinh
khám phá và phát hiện những điều mới trong các ý kiến khác với mình. Sự thành
công của cuộc thảo luận phụ thuộc rất nhiều vào thái độ và nghệ thuật dẫn dắt
của người điều khiển. Trong đó câu hỏi được coi là phương tiện trong việc điều
khiển thảo luận, các câu hỏi nên dựa vào thực tế, vốn kinh nghiệm đã có của học
sinh, tránh sử dụng các câu hỏi hàm ý, mỉa mai, xúc phạm người trả lời khi các
em có câu trả lời chưa đúng. Để khuyến kích học sinh tham gia thảo luận, xoá
bỏ những cản trở về tâm lý của học sinh, người điều khiển nên biết thể hiện thái
độ của mình chẳng hạn mặt thân thiện, gật đầu tán thưởng, đến gần các em trả
lời và sử dụng nhiều câu khích lệ, động viên. Lời nói mạnh mẽ, hùng hồn thể
hiện sự quan tâm, nhiệt tình trao đổi….vv.
Để năng cao chất lượng giảng dạy, giáo viên cần có khả năng hiểu biết về
phương diện của kiến thức, phải có khả năng truyền đạt kiến thức đến học sinh
một cách hiệu quả, phải trao dồi kiến thức thường xuyên phải biết chuyển tiếp


15
những kiến thức sư phạm thành những ví dụ thực tế… là nhà giáo thì phải tận
tâm với nghề, thân mật, gần gũi giúp đỡ học sinh, thúc đẩy tinh thần học tập
hăng say đồng thời không ngừng đổi mới, bổ sung, cải tiến và hoàn thiện
phương pháp giảng dạy để thích ứng với một nền giáo dục đang thay đổi hiện
nay, nếu làm được như thế thì phương pháp thảo luận nhóm nhỏ nó sẽ mang lại
hiệu quả rất cao trong tiết dạy của mình.

d. Kết hợp đưa cơng nghệ thông tin vào giảng dạy.
Và mọi người chúng ta có lẽ cũng biết ngày nay cơng nghệ thơng tin là
một thành phần quan trọng và không thể thiếu trong trường học. và đặc biệt
công nghệ thông tin phục vụ trong việc giảng dạy đối với bộ môn Giáo dục cơng
dân nói riêng, theo quan sát và theo dõi trong quá trình bản thân ứng dụng vào
trong những tiết giảng dạy bằng máy chiếu, học sinh học rất tích cực và hăng
say, điều đặc biệt là trong sử dụng máy chiếu phương pháp mang lại bài dạy hay
và có sự lơi cuốn học sinh học tích cực khơng thể nói đến phưong pháp sử dụng
đồ dụng trực quan (quan sát tranh ảnh cụ thể trong thực tế), và đây cùng là
phương pháp không thể thiếu trong bộ môn Giáo dục công dân.
Việc áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nói chung và trong
mơn GDCD nói riêng có vai trị quan trọng , to lớn trong thành cơng của bài
học. Nó giúp học sinh thêm năng động, sáng tạo hơn khi được nhìn , được quan
sát trực quan. Việc học tập vì thế cũng có kết quả cao hơn.
Ví dụ: Dạy bài 17 “Nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc”. (lớp 9)
Ở bài này thì giáo viên có thể vào bài bằng cách sử dụng đồ dùng trực quan
(tranh ảnh cụ thể), để truyền thụ, Một số chiến sỹ đã tình nguyện tham gia vào
quân đội để bảo vệ tổ quốc…..vv


16

Sau đó, hỏi học sinh cả lớp, hình ảnh mà các em vừa xem nói về vấn đề gì?
Vấn đề đó quan trọng như thế nào đối với mỗi quốc gia dân tộc? Sau khi học
sinh trả lời xong giáo viên nhận xét, rút ra kết luận để vào bài.
Hình ảnh mà các em vừa xem thể hiện trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi cơng
dân trong việc gữi gìn và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa,. Vậy bảo vệ
tổ quốc là trách nhiệm của ai? Bao gồm những nhiệm vụ gì? Nhà nước ta có
những biện pháp gì để bảo vệ tổ quốc?
Hay ví dụ: Dạy bài “Năng động sáng tạo” (lớp 9).

Có thể giáo viên kết hợp với công nghệ thông tin cho các em xem những tấm
gương Năng động, sáng tạo, có tinh thần vượt khó, có bản lĩnh giám đương đầu
với những khó khăn thử thách của cuộc sống nên ln thành cơng trong cuộc
sống cụ thể giáo viên có thể lấy những tấm gương tiêu biểu nhất.


17
Cho các em quan sát hình ảnh của Bác, từ đó giáo viên giáo dục các em
và liên hệ thực tế để các em thấy được chúng ta có cuộc sống như ngày hơm hay
là có sư đóng góp và công lao rất lớn của Người. Bác,“ Chỉ biết quên mình cho
tất cả”, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân
văn hố thế giới, đồng thời cũng là nhà giáo. Suốt đời Bác nêu tấm gương sáng
ngời về người thầy được toàn dân tộc và cả lồi người tiến bộ noi theo.
Qua đó để giáo dục các em phải biết có tính tự lập ngay khi còn ngồi trên
ghế nhà trường, trong học tập, công việc và sinh hoạt hằng ngày, hoặc giáo viên
có thể lấy một hình ảnh mang lại niềm vinh dự cho đất nước Việt Nam nhờ có
tinh thần tự lập rất cao.

Hoặc những hình ảnh tấm gương vượt khó trong học tập, trong cuộc sống
đã mang lại thành quả cho chính bản thân mình, gia đình và đem lại niềm vinh
dự cho đất nước Việt Nam.


18

Thầy Nguyễn Ngọc ký – Nhà giáo Ưu tú – Nhà văn đầu tiên viết bằng chân.
Qua đó các em sẽ tận mắt thấy được những kiến thức và học sinh sẽ hiểu
được giá trị của năng động sáng tạo trong cuộc sống như thế nào. Và các em sẽ
hiểu được mình nên làm gì. Hay ở tiết ngoại khố về chủ đề bảo vệ mơi trường.
Giáo viên có thể lấy những hình ảnh thực tế của đia phương về vấn đề ô nhiễm

môi trường để giáo dục ý thức bảo vệ môi trường ở học sinh.

III.HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI


19

1. Hiệu quả về kinh tế: khơng có.
2. Hiệu quả về xã hội (chất lượng giáo dục).
Việc nâng cao chất lượng bộ môn là một trong những vấn đề quan trọng
trong nhà trường hiện nay. Xác định được nhiệm vụ trên bản thân cố gắng, nổ
lực, phấn đấu trong giảng dạy, học hỏi tìm tịi, sáng tạo, qua việc ứng dụng đổi
mới phương pháp, tạo được khơng khí học tập sinh động, thoải mái, nhẹ nhàng,
HS thích học mơn GDCD, nhất là tham các trò chơi, biết tự đặt ra tình huống
sắm vai, tự học ở nhà, tự giải quyết tình huống … . Học sinh có ý thức tơn trọng
kỉ luật, giữ gìn vệ sinh cá nhân. Biết làm nhiều việc tốt như nhặt được của rơi
trả lại cho người mất, biết đoàn kết tương trợ giúp đỡ lẫn nhau. Nhìn chung so
với trước HS đã biết vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống rõ nét
hơn…
* Năm học 2019 - 2020: Theo thống kê đầu năm lớp 9 có 105 học sinh .
Hầu hết các em đều tiến bộ và có ý thức vươn lên trong học tập, rèn luyện, tích
cực học tập mơn GDCD. Cụ thể như sau:
Kết quả khảo sát chất lượng học kì I năm học 2019 – 2020, ở học sinh khối lớp
9 như sau:
Tổng số
105

Giỏi ( Tỉ lệ)
75(71,4%)

Khá ( Tỉ lệ)
23(21,9%)

TB( Tỉ lệ)
7( 6,7%)

Yếu( Tỉ lệ)
0( 0%)

Việc vận dụng các phương pháp giáo dục địi hỏi phải có kiên trì nghiên
cứu, làm thế nào để sử dụng có chất lượng, hiệu quả từng phương pháp một, và
qua một lần sử dụng một phương pháp nào đó, rút kết kinh nghiệm, để đạt chất
lượng hiệu quả lần sau cao hơn lần trước. Với sự linh hoạt xử lí trong q trình
giảng dạy, áp dụng sáng tạo các phương pháp đặc trưng bộ môn .Học sinh hiểu
bài, nắm vững kiến thức,biết vận dụng vào thực tế cuộc sống , các em biết ứng
xử trở thành công dân tốt ….giúp cho hiệu quả chất lượng bộ môn ngày một
nâng cao.
Qua giảng dạy bản thân tôi tự nhân thấy những vấn đề nêu trên rất cần
thiết khi thực hiện tiết dạy GDCD , nên tôi mạnh dạn nêu lên để quý đồng


20
nghiệp tham khảo. Rất mong được sự đóng góp ý kiến chân thành của quý đồng
nghiệp để bản thân tôi ngày một giảng dạy tốt hơn
Tuy nhiên theo bản thân, để một tiết học có thành cơng hay khơng cịn
phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Song một trong những yếu tố có tính chất quyết
định là kết hợp các phương pháp, cách thức tổ chức tiết dạy hợp lý, nhịp độ của
giờ dạy phải nhịp nhàng có sự tương tác hài hồ giữa thầy và trị. Cách hướng
dẫn và sử dụng đồ dùng dạy học của giáo viên phải phù hợp với từng bài học.
Không nên lạm dụng quá nhiều tranh ảnh, hình ảnh thiếu tính giáo dục

cao. Hay sử dụng quá nhiều các phương pháp thảo luận nhóm hoặc phương pháp
sắm vai….vv
Có những giáo viên dạy mơn Giáo dục cơng dân chéo ban có lần tâm sự
với Tơi rằng: Dạy mơn này nhìn bề ngoại có vẻ rất đơn giản, dễ ăn và rất dễ dạy,
song đi sâu vào thực tế lại rất khó và cực.
Chính vì vậy đều Tơi muốn nói rằng trong đề tài này là q trình giảng
dạy người giáo viên cần tạo niềm tin cho các em trước, phải sử dụng các phương
pháp giảng dạy và kết hợp thông tin công nghệ một cách linh hoạt. Vì theo tơi
nghĩ khơng có một phương pháp nào là vạn năng. Mà muốn có được tiết học
thành cơng, đặc biệt là với môn Giáo dục công dân theo Tôi người giáo viên
phải tạo được hứng thú, sự chú ý cho học sinh trong quá trình tiếp thu bài học.
Để làm tốt việc này thì yêu cầu người giáo viên phải luôn luôn biết cách sử dụng
linh hoạt các phương pháp dạy học trong giảng dạy, phù hợp với từng nội dụng
bài học, đặc biệt đối với môn Giáo dục công dân, phương pháp liên hệ thực tế
được xem như một phương pháp đặc thù, nếu không vận dụng kết hợp phương
pháp này chắc chắn giờ học sẽ trở nên khơ khan, thiếu tính giáo dục. Có như thế
giờ dạy môn Giáo dục công dân mới thật sự mang lại hiệu quả cao. Và sẽ xoá
tan trong ký ức của học sinh, để các em không xem là môn học phụ. Có thể nói
những cơng dân tương lai của đất nước khi bước sang thế kỷ XXI trong sự hồ
đồng sánh vai với các dân tộc khác có cịn giữ được bản sắc Việt Nam hay
khơng, có khỏi đánh mất mình hay khơng, có cịn tiếp tục thấm nhuần tư tưởng
Hồ Chí Minh trên hành trình xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ


21
nghĩa hay không, phần quan trọng không nhỏ là ở những giờ Giáo dục công dân
mà chúng ta vinh dự đang được dạy các em nơi mái trường trung học cơ sở hôm
nay. Niềm tự hào của chúng ta thật lớn, trách nhiệm của chúng ta thật lớn, thật
nặng. Và bản thân tin rằng nếu trong quá trình giảng dạy mỗi giáo viên ln dạy
bằng chính cái tâm của mình và làm hết khả năng thì chắc chắn tiết dạy sẽ đem

lại hiệu quả cao trong quá trình dạy và học.
Hãy tạo cho các em sống - học tập trong một môi trường thật tốt. Hãy quan
tâm giáo dục đạo đức các em thật nhiều, mọi nơi, mọi lúc, mọi lĩnh vực. Để các
em khôn lớn trưởng thành. Để đất nước có một thế hệ tương lai tốt đẹp “ Tài Đức vẹn tồn” ./.
Tơi nghĩ rằng việc giáo dục học sinh tích cực hơn trong học tập mơn GDCD là
điều vơ cùng cần thiết.Bởi nó sẽ góp phần làm nên thế hệ tương lai cho đất nước
có đủ phẩm chất đạo đức, nhân cách tốt đẹp.Trẻ em hôm nay- thế giới ngày mai.
Mỗi trường cần phải có kế hoạch, biện pháp cụ thể để giáo dục các em một cách
có hiệu quả nhất.
Mỗi giáo viên giảng dạy mơn GDCD đều phải có trách nhiệm trong cơng tác
giáo dục học sinh, giúp học sinh u thích mơn học và tự hình thành nhân cách
cho bản thân theo hướng tích cực.
-Cuối cùng cần phải tạo nhiều sân chơi bổ ích trong trường học và tại địa
phương như bóng đá, bóng chuyền, cầu lơng, bóng bàn... và tổ chức các nội
dung sinh hoạt phong phú để lôi cuốn các em vào các hoạt động xã hội, cộng
đồng.
3. Khả năng áp dụng và nhân rộng.
Sáng kiến kinh nghiệm “ Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong
học tập môn GDCD” của tôi đã được bản thân tôi áp dụng trong giảng dạy bộ
môn GDCD 9 tại trường THCS Hiển Khánh- Vụ Bản – Nam Định. Sau khi áp
dụng, tôi thấy có hiệu quả tốt. Học sinh có thái độ yêu thích mơn học hơn rất
nhiều. Các em đã chủ động tích cực, tự học hỏi để tiếp thu kiến thức, hình thành
nhân cách cho bản thân.
Tơi thấy rằng có thể áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “ Phát huy tính tích cực
chủ động của học sinh trong học tập mơn GDCD” của tơi trong giảng dạy mơn
GDCD nói chung để nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên cũng như
việc học tập của học sinh.
IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền.

22
Tôi xin cam đoan sáng kiến kinh nghiệm này do tôi tự làm, không sao chép
hay vi phạm bản quyền.
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

Trần Thị Ngân

CƠ QUAN ĐƠN VỊ
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………..
................................................................................................................................
................................................................................................................................

XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD &ĐT
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
............................................................................................................................
.............................................................................................................................
............................................................................................................................


23