Nghiên cứu chiết tách, xác định thành phần hóa học và phân lập chất từ cây đại tướng quân hoa trắng (crinum asiaticum l ) trồng tại đà nẵng

Đ I HỌC ĐÀ N NG
TRƯỜNG Đ I HỌC SƯ PH M

LÊ LÊ

NGHIểN C U CHI T TỄCH, XỄC Đ NH
THÀNH PH N HịA HỌC VÀ PHÂN L P CH T
T

CÂY Đ I TƯ NG QUÂN HOA TR NG

(Crinum asiaticum L.) TR NG T I ĐÀ N NG

LU N VĂN TH C SĨ
HịA HỌC

ĐƠ N ng, nĕm 2019


Đ I HỌC ĐÀ N NG
TRƯỜNG Đ I HỌC SƯ PH M

LÊ LÊ

NGHIểN C U CHI T TỄCH, XỄC Đ NH
THÀNH PH N HịA HỌC VÀ PHÂN L P CH T
T

CÂY Đ I TƯ NG QUÂN HOA TR NG

(Crinum asiaticum L.) TR NG T I ĐÀ N NG

Chuyên ngành: HịA H U C
Mã số: 8440114

LU N VĂN TH C SĨ
HịA HỌC

Ng

ih

ng d n khoa h c

TS. TR N M NH L C

ĐƠ N ng, nĕm 2019




TRANG THỌNG TIN LU N VĂN TH C SĨ
Tên đề tài: “Nghiên cứu chiết tách, xác đ nh thành phần hóa h c và phân lập chất từ cây
Đ i tướng quân hoa trắng (Crinum asiaticum L.) trồng t i Đà N ng”
Ngành: Hóa hữu cơ
H và tên h c viên: Lê Lê
Người hướng dẫn khoa h c: TS. Trần M nh Lục
Cơ s đào t o: Trường Đ i h c Sư Ph m - Đ i h c Đà N ng
1. Tóm t t k t qu nghiên c u
Qua nghiên cứu th c nghiệm, đề tài đã thu đư c các kết quả sau đây:
+ L a ch n nguyên liệu:

Ch n phần thân và r cây Đ i tướng quân hoa trắng làm nguyên liệu nghiên cứu trong luận
văn vì khối lư ng và hàm lư ng cao chiết ethanol cao.
+ Xác đ nh đư c lư ng cao chiết ethanol thu đư c từ các bộ phận của cây Đ i tướng quân
hoa trắng: phần r 36,12%; phần lá 28,36%; phần thân 24,88% và phần hoa 14,65%.
+ Điều chế đư c cao phân đo n tách từ t ng cao ethanol:

 Cao hexane: 5,92% với phần thân và 3,88% với phần r .

 Cao dichloromethane: 1,45% với phần thân và 1,32% với phần r .

 Cao ethyl acetate: 1,74% với phần thân và 1,54% với phần r .

 Cao nước: 86,11 % với phần thân và 87,70% với phần r .

+ Đ nh tính các lo i nhóm chức có trong các cao phân đo n tách từ cao t ng ethanol của
thân, r Đ i tướng quân hoa trắng.
+ B ng phương pháp sắc ký khí kết h p khối ph (GC-MS) đã đ nh danh đư c 25 cấu tử
trong phần thân và 26 cấu tử trong phần r của các cao phân đo n tách từ t ng cao ethanol.
+ Đã sử dụng sắc ký bản m ng, sắc ký cột để phân lập phân đo n cao hexane tách từ t ng
cao ethanol của thân Đ i tướng quân hoa trắng. Kết quả thu đư c 03 phân đo n với một số chất
đư c làm giàu rất lớn so với ban đầu, đồng thời cũng phát hiện thêm một số chất mới, trong đó có
một số chất có hàm lư ng cao. Cụ thể như sau:

 Làm giàu đáng kể một số cấu tử có trong cao hexane như: cấu tử Ethyl palmitate là

9,02% (trong phân đo n hexane) đã đư c làm giàu thành 51,93% (trong phân đo n TNH.2.1a); cấu
tử Palmitic acid là 44,90% (trong phân đo n hexane) đã đư c làm giàu thành 66,06% (trong phân
đo n TNH.2.6a).

INFORMATION PAGE OF MASTER THESIS
Name of thesis: “Extraction, determination of chemical constituents and isolation of
Crinum asiaticum L. in Da Nang city”
Major: organic chemistry
Full name of Master student: Le Le
Supervisors: Dr. Tran Manh Luc
Training institution: University of Education- The University of Danang
1. Summary of research results
Through experimental research, the following results were obtained:
+ Selection of materials:
Selection the stem and roots of Crinum asiaticum L. as a research material in the
dissertation because the volume and content of ethanol extraction.
+ Determine the amount of ethanol extract obtained from Crinum asiaticum L. army: root
part 36.12%; leaf part 28.36%; stem part 24.88% and the flower part 14.65%.
+ Prepare fraction separated from ethanol extract:
• Hexane extract: 5.92% with stem and 3.88% with root.
• Dichloromethane extract: 1.45% with the body and 1.32% with root.
• Ethyl acetate extract: 1.74% with stem and 1.54% with root.
• Water extract: 86.11% with stem and 87.70% with root.
+ Qualitative analysis of the fraction separated from ethanol extract the stem and root of
Crinum asiaticum L.
+ High hexane fractionation and mass spectrometry (GC-MS) identified 25 components of
the stem and 26 components of the root.
+ Used thin-plate chromatography, chromatography columns to isolate the segment hexane
extract from the ethanol extract of Crinum asiaticum L. The results obtained 03 segments with a
number of substances enriched very large compared to the original, and also discovered some new
substances, including some high-quality substances. As follows:
• Significantly enriched a number of high hexane constituents such as Ethyl palmitate,
9.02% (in hexane fraction), enriched into 51.93% (in TNH.2.1a); Palmitic acid is 44.90% (in

hexane fraction) has been enriched to 66.06% (in TNH.2.6a segment).
• A number of new constituents were discovered, of which new constituents with a content
of more than 5% were: Pinostrobin chalcone (39.47%); 1,1,3-Triphenylpropane (26.64%);
Promethazine (8.67%); 16-Hentriacontanone (7.78%); Clionasterol (6.53%); Delta - Tocopherol
(5.18%).



M CL C
M

Đ Uầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.

1

1. TệNH C P THI T C A Đ TÀIầầầầầầầầầầầầầầầầ

1

2. M C TIểU NGHIểN C Uầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

2

3. Đ I T

2

4. PH

NG VÀ PH M VI NGHIểN C Uầầầầầầầầầầầ

NG PHỄP NGHIểN C Uầầầầầầầầầầầầầầầ.

2

5. ụ NGHƾA KHOA H C VÀ TH C TI N C A Đ TÀIầầầầầầầ

3

6. B C C C A LU N VĔNầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.

3

CHƯ NG 1. T NG QUANầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

4

1.1. T NG QUAN V H TH Y TIểN VÀ CHI CRINUMầầầầầ.

4

1.1.1. H Thủy tiênầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

4

1.1.2. Th c vật chi Crinumầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.

4

1.2. T NG QUAN V Đ I T NG QUÂN HOA TR NG (Crinum
asiaticum L.)ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

4

1.2.1. Tên g i, phân lo i th c vậtầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

4

1.2.2. Đ c điểm hình thái th c vật h cầầầầầầầầầầầầầầầ..

5

1.2.3. Phân bốầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

9

1.2.4. Điều kiện sinh trư ng và phát triểnầầầầầầầầầầầầầầ..

10

1.2.5. Thuộc tính dư c lýầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 10
1.2.6. Một số bài thuốc dân gian từ cây Đ i tướng quân hoa trắngầầầầầ 15
1.3. T NG QUAN V K THU T CHI T TỄCH H P CH T RA KH I
M U CÂYầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ. 17
1.3.1. L a ch n và xử lý mẫuầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.

17

1.3.2. Phương pháp chiết rắn - l ngầầầầầầầầầầầầầầầầ..

17

1.3.3. Phương pháp chiết l ng - l ngầầầầầầầầầầầầầầầầ

22

1.3.4. Phương pháp xác đ nh thành phần nhóm chức trong cao chiết b ng
thuốc thử đ c trưngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 24
1.3.5. Phương pháp sắc kýầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.

25

a. Sắc ký bản mỏngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.

25

b. Sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS) ầầầầầầầầầầầầầầầ..

27

CHƯ NG 2. NGUYểN LIỆU VÀ PHƯ NG PHỄP NGHIểN C Uầầ

28

2.1. NGUYÊN LI U, HÓA CH T VÀ D NG C ầầầầầầầầầầ.

28

2.1.1. Nguyên liệuầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

28

2.1.2. Hóa chấtầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 28
2.1.3. Dụng cụ và thiết b ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

29

2.2. PH

NG PHỄP CHI T TÁCH THU NH N CÁC M U CAO CHI T

30

2.2.1. Phương pháp ngâm dầm (chiết rắn - l ng) điều chế t ng cao ethanolầ

30

2.2.2. Phương pháp chiết l ng - l ng tách các phân đo n cao từ t ng cao
ethanolầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 30
2.3. Đ NH TệNH NHịM CH T B NG CỄC THU C TH

Đ C TR NG

31

2.3.1. Đ nh tính alkaloidầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

31

2.3.2. Đ nh tính flavonoidầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

31

2.3.3. Đ nh tính sesquiterpen lactonầầầầầầầầầầầầầầầầ..

32

2.3.4. Đ nh tính terpenoid - steroidầầầầầầầầầầầầầầầầầ

32

2.3.5. Đ nh tính chất béoầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

32

2.3.6. Đ nh tính glycosideầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

32

2.3.7. Đ nh tính h p chất phenolầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

33

2.4. CỄC PH

33

NG PHỄP S C KÝầầầầầầầầầầầầầầầầ

2.4.1. Sắc ký bản m ngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

33

2.4.2. Phương pháp sắc ký cộtầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 36
2.4.3. Sắc ký khí ghép khối ph (GC-MS) đ nh danh các chấtầầầầầầ..

41

CH

43

NG 3. K T QU VÀ TH O LU Nầầầầầầầầầầầầầ.

3.1. K T QU Đ NH L NG CAO ETHANOL CỄC B PH N C A
CÂY Đ I T NG QUÂN HOA TR NGầầầầầầầầầầầầầầ 43
3.1.1. Nguyên liệu của các bộ phận cây Đ i tướng quân hoa trắngầầầầầ 43
3.1.2. Kết quả xác đ nh hàm lư ng cao chiết ethanol của các bộ phận câyầầ 43
3.2. K T QU ĐI U CH T NG CAO ETHANOL VÀ CỄC CAO PHÂN
ĐO N T T NG CAO ETHANOLầầầầầầầầầầầầầầầầ. 44
3.2.1. Kết quả điều chế t ng cao ethanol b ng phương pháp ngâm chiếtầầ..

44

3.2.2. Kết quả điều chế các cao phân đo n từ t ng ethanol b ng phương pháp
phân bốầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

45

a. Chiết phân bố lỏng - lỏng bằng dung môi hexaneầầầầầầầầầầ.. 45
b. Chiết phân bố lỏng - lỏng bằng dung môi dichloromethaneầầầầầầ.. 46
c. Chiết phân bố lỏng - lỏng bằng dung mơi ethylacetateầầầầầầầầ.. 48
d. Dịch nước cịn lạiầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

49

3.3. K T QU XỄC Đ NH THÀNH PH N NHịM CH T CỄC PHÂN
ĐO N CAO TỄCH T T NG CAO ETHANOLầầầầầầầầầầ... 50
3.3.1. Kết quả xác đ nh thành phần nhóm chất của phần thânầầầầầầ...

50

3.3.2. Kết quả xác đ nh thành phần nhóm chất của phần r ầầầầầầầ...

53

3.4. K T QU Đ NH DANH CỄC CH T CỄC PHÂN ĐO N CAO TỄCH
T T NG CAO ETHANOL C A THÂN, R CÂY Đ I T NG QUÂN
HOA TR NGầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
56
3.4.1. T ng h p các thành phần hóa h c trong các d ch chiết từ thân cây Đ i
tướng quân hoa trắngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
56
a. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết hexane tách từ tổng cao


ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắngầầầầầầầầầ

56

b. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết dichlomethane tách từ tổng
cao ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắngầầầầầầầầ 57
c. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết ethylacetate tách từ tổng cao
ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắngầầầầầầầầầ
58
d. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết nước của phần thân cây Đại
tướng quân hoa trắngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..
60
3.4.2. T ng h p các thành phần hóa h c trong các d ch chiết từ r cây Đ i
tướng quân hoa trắngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
63
a. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết hexane tách từ tổng cao
ethanol của phần rễ cây Đại tướng quân hoa trắng……………………………… 63
b. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết dichlomethane tách từ tổng
cao ethanol của phần rễ cây Đại tướng quân hoa trắng………………………… 65
c. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết ethylacetate tách từ tổng cao
ethanol của phần rễ cây Đại tướng quân hoa trắng……………………………… 66
d. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết nước tách từ tổng cao ethanol
của phần rễ cây Đại tướng quân hoa trắng………………………………………
67
3.5. K T QU PHÂN L P VÀ Đ NH DANH CỄC CH T TRONG PHÂN
ĐO N CAO HEXANE TỄCH T T NG CAO ETHANOLầầầầầầ.. 70
3.5.1. Kết quả phân tích sắc ký bản m ng thành phần nhóm chức có trong
phân đo n cao tách từ t ng cao ethanolầầầầầầầầầầầầầầầ 70
3.5.2. Kết quả ch y sắc ký cột phân đo n cao hexane tách từ t ng cao ethanol

72

a. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn TNHầầầầầầầầầầầầầ...

72

b. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn TNH2ầầầầầầầầầầầầ..

73

c. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn TNH.2.4ầầầầầầầầầầầầ.. 75
3.5.3. Kết quả đ nh danh các chất trong phân đo n cao hexane tách từ t ng
cao ethanol của phần thân cây Đ i tướng quân hoa trắngầầầầầầầầ
76
a. Kết quả định danh các chất trong mẫu TNH.2.1a ầầầầầầầầ..ầ..

77


b. Kết quả định danh các chất trong mẫu TNH.2.4.4ầầầầầầầầầầ

79

c. Kết quả định danh các chất trong mẫu TNH.2.6a ầầ.................................

81

K T LU N VÀ KI N NGH ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

88

TÀI LI U THAM KH Oầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..

90

QUY T Đ NH GIAO Đ TÀI LU N VĔN (bản sao)
PH L C


DANH M C CỄC CH
GC-MS:

VI T T T

Gas Chromatography Mass Spectrometry
(Sắc ký khí kết h p với Khối ph )

GC:

Gas Chromatography (Sắc ký khí)

MS:

Mass Spectrometry (Khối ph )

SKBM:

Sắc ký bản m ng

SKC:

Sắc ký bản cột

STT:

Số thứ t

HPLC:

High-performance liquid chromatography
(Sắc ký l ng hiệu năng cao)

UV:

Ultraviolet

CTPT:

Công thức phân tử


DANH M C CÁC B NG
S hi u
1.1

1.2
2.1
3.1

3.2

3.3

3.4

3.5

3.6

3.7

3.8

3.9

Tên b ng
Ho t tính kháng ưng thư của 10 h p chất hóa h c chiết
tách từ Crinum asiaticum L.
Các dung mơi có độ phân c c tăng dần tùy theo h ng số
điện mơi và độ nhớt
Các hóa chất sử dụng trong luận văn
Kết quả khảo sát khối lư ng cao chiết mỗi lo i nguyên
liệu
Thể tích d ch chiết và khối lư ng cao hexane thu đư c từ
phần thân
Thể tích d ch chiết và khối lư ng cao hexane từ t ng cao
ethanol của r
Thể tích d ch chiết và khối lư ng cao dichloromethane
thu đư c từ thân
Thể tích d ch chiết và khối lư ng cao dichloromethane
thu đư c từ r
Thể tích d ch chiết và khối lư ng cao ethylacetate thu
đư c từ phần thân

Thể tích d ch chiết và khối lư ng cao ethyl acetate thu
đư c từ phần r
Khối lư ng các cao chiết thu đư c b ng phương pháp
chiết l ng - l ng
Thành phần nhóm chất có trong phân đo n cao tách từ
t ng cao ethanol của phần thân Đ i tướng quân hoa trắng

Trang
13

19
28
43

46

46

47

47

48

49

49

51

3.10

Thành phần nhóm chất có trong phân đo n cao tách từ
t ng cao ethanol của phần r Đ i tướng quân hoa trắng

53

Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết hexane tách
3.11

từ t ng cao ethanol của phần thân cây Đ i tướng quân

56

hoa trắng
Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết
3.12

dichlomethane tách từ t ng cao ethanol của phần thân

57

cây Đ i tướng quân hoa trắng
Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết ethyl acetate
3.13

tách từ t ng cao ethanol của phần thân cây Đ i tướng

58

quân hoa trắng
3.14

Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết nước của
phần thân cây Đ i tướng quân hoa trắng

60

T ng h p thành phần hóa h c các chất trong các phân
3.15

đo n cao chiết từ t ng cao ethanol của phần thân cây Đ i

61

tướng quân hoa trắng
Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết hexane tách
3.16

từ t ng cao ethanol của phần r cây Đ i tướng quân hoa

63

trắng
Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết
3.17

dichlomethane tách từ t ng cao ethanol của phần r cây

65

Đ i tướng quân hoa trắng
Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết ethyl acetate
3.18

tách từ t ng cao ethanol của phần r cây Đ i tướng quân

66

hoa trắng
3.19

Kết quả đ nh danh các chất trong d ch chiết nước tách từ

67


t ng cao ethanol của phần thân cây Đ i tướng quân hoa
trắng
T ng h p thành phần hóa h c các chất trong các phân
3.20

đo n cao chiết từ t ng cao ethanol của phần r cây Đ i

68

tướng quân hoa trắng
3.21

3.22

3.23

Thành phần hóa h c đ nh danh đư c trong mẫu
TNH.2.1a
Thành phần hóa h c đ nh danh đư c trong mẫu
TNH.2.4.4
Thành phần hóa h c đ nh danh đư c trong mẫu
TNH.2.6a

77

79

82

T ng h p thành phần hóa h c các chất trong một số phân
3.24

đo n sau sắc kí cột của phân đo n cao hexane của thân
cây Đ i tướng quân hoa trắng

84


DANH M C CÁC HÌNH
S hi u

Tên hình

Trang

1.1

Tiêu bản và cây Đ i tướng quân hoa trắng

5

1.2

Hoa và quả cây Đ i tướng quân hoa trắng

7

Lycorin (C16H17NO4) có tác dụng chống s phát triển
1.3

của tế bào khối uxơ, kháng khu n,ầ giúp phòng ngừa và

11

hỗ tr tr liệu nang buồng trứng
1.4
1.5

Cấu trúc 10 h p chất hóa h c chiết tách từ Crinum
asiaticum L.
Th c ph m chức năng Vương Bảo

12
16

Minh h a khái qt việc dung mơi có độ phân c c khác
1.6

nhau s hòa tan ( nhiệt độ phịng) các h p chất (đơn

18

chức) có độ phân c c tương ứng.
Sơ đồ t ng quát điều chế các lo i cao có độ phân c c
1.7

khác nhau từ ngun liệu cây ban đầu với mục đích cơ

20

tập các h p chất có tính ái dầu
1.8
1.9
1.10
2.1
2.2
2.3

Mơ hình phương pháp chiết l ng - l ng
Sơ đồ đ nh tính nhóm chất trong cao chiết b ng thuốc
thử hóa h c
Sơ đồ thiết b sắc ký khí ghép khối ph

Đ i tướng quân hoa trắng dùng trong nghiên cứu (tháng
8/2017)
Bản m ng slica gel Kieselgel 60F254
Các bình triển khai cho sắc ký lớp m ng: (a) dùng cho
bản m ng 1x6,7cm; (b) dùng cho bản m ng 1x10cm

23
24
27
28
33
34


2.4

Đèn tử ngo i dùng phát hiện vết chất trên SKBM

35

2.5

Các cột sắc ký dùng cho sắc ký cột

37

2.6

Các bình hứng dung d ch giải ly

37

2.7

Cột sắc ký sau khi đã n p silica gel lên cột

38

2.8

Cột sắc ký sau khi đưa mẫu lên cột

39

2.9

Cột sắc ký trong quá trình giải ly

40

2.10

Máy đo sắc ký khí ghép khối ph GC-MS 7890A/5975C
của hãng Agilent và chương trình nhiệt độ lị cột

41

2.11

Sơ đồ nghiên cứu th c nghiệm

42

3.1

Bột nguyên liệu của các bộ phận cây Náng hoa trắng

43

3.2

3.3

3.4

3.5

3.6

3.7

3.8

Ngâm chiết và mẫu thử các d ch chiết (6 lần) của phần
thân Đ i tướng quân hoa trắng
Ngâm chiết và mẫu thử các d ch chiết (6 lần) của phần r
Đ i tướng quân hoa trắng
Chiết b ng dung môi hexane từ t ng cao ethanol từ phần
thân
Kết quả chiết phân bố l ng - l ng b ng hexane từ cao

t ng ethanol của r
Chiết b ng dung môi dichloromethane từ t ng cao
ethanol từ phần thân
Chiết b ng dung môi dichloromethane từ t ng cao
ethanol từ phần r
Chiết b ng dung môi ethyl acetate từ t ng cao ethanol từ
phần thân

44

44

45

46

47

47

48


3.9
3.10

Chiết b ng dung môi ethyl acetate từ t ng cao ethanol từ
phần r
Biểu đồ % khối lư ng cao

48
50

Sắc ký bản m ng các phân đo n cao tách từ t ng cao
ethanol của thân cây Đ i tướng qn hoa trắng giải ly
trên các dung mơi có độ phân c c khác nhau lần lư t là:
3.11

A-hexane; B - dichlorometane; C - ethyl acetat; D -

71

hexane: ethyl acetate (2:8); E - hexane: ethyl acetate
(4:6) ; F - hexane: ethyl acetate (6:4); H - hexane: ethyl
acetate (8:2)
3.12

3.13

3.14
3.15
3.16

Sắc ký cột phân đo n cao hexane của cây Đ i tướng
quân hoa trắng
Các phân đo n thu đư c khi sắc ký cột phân đo n cao
hexane của cây Đ i tướng quân hoa trắng
Sắc ký bản m ng của các bình hứng gộp thành phân
đo n TNH2
Sắc ký phân đo n TNH2

Sắc ký bản m ng các bình hứng giải ly b ng
dichloromethane

72

73

73
73
74

3.17

Sắc ký bản m ng các bình hứng giải ly b ng ethyl acetate

74

3.18

Các phân đo n thu đư c khi sắc ký cột phân đo n TNH2

74

3.19

Cao phân đo n TNH.2.4 và SKBM của nó giải ly b ng
ethyl acetate, hexane và chloroform

75

Quá trình sắc ký phân đo n TNH.2.4 (a) - trước khi giải
3.20

ly; (b) - đang giải ly và (c) - sau khi giải ly

75


3.21

Kết quả thu đư c khi sắc ký phân đo n TNH.2.4

76

Mẫu và sắc ký bản m ng của mẫu: (a) - TNH.2.1a; (b) 3.22
3.23

TNH.2.4.4 và (c) - TNH.2.6a
Kết quả phân lập phân đo n cao hexane

76
77


1

M

Đ U

1. Lệ DO CHỌN Đ TÀI
Hóa h c các h p chất thiên nhiên nói chung và các h p chất có ho t tính
sinh h c nói riêng là một trong những lĩnh v c luôn đư c các nhà khoa h c quan
tâm. Ngay từ xa xưa con người đã biết sử dụng nhiều lo i cây c s n có trong t
nhiên để phịng và điều tr bệnh. Ngày nay dù y h c và ngành cơng nghệ t ng h p
hóa dư c phát triển vư t bậc đã t o ra rất nhiều các biệt dư c trong điều tr bệnh
nhưng khơng vì thế mà những đóng góp của thảo dư c mất đi chỗ đứng trong y h c
hiện đ i.
nước ta, nền y h c c truyền đã sử dụng rất nhiều các bài thuốc dân gian,
nghiên cứu và sản xuất ra nhiều chế ph m dư c vô cùng quý giá để phòng và điều
tr bệnh. Ngày nay với s tiến bộ của khoa h c kĩ thuật cùng thảm th c vật phong
phú, các nhà khoa h c đã chiết xuất đư c rất nhiều các h p chất từ các cây thuốc
q khơng những ch có giá tr chữa bệnh mà cịn mang đậm bản sắc văn hóa dân
tộc.
Nước ta có một nguồn dư c liệu rất phong phú. Theo các số liệu thống kê
mới nhất thảm th c vật Việt Nam có trên 12000 lồi, trong số đó có trên 3200 lồi
đư c sử dụng làm thuốc trong Y h c [7].

Việt Nam, Đ i tướng quân hoa trắng

(Crinum asiaticum L.) đư c trồng rất nhiều song tác dụng dư c lý của cây vẫn
chưa đư c nhiều người biết đến. Vì vậy nguồn dư c liệu quý giá này vẫn chưa
đư c tận dụng.
Trên thế giới đã có rất nhiều các cơng trình khoa h c nghiên cứu về ho t tính
sinh h c của các chất có trong cây Đ i tướng quân hoa trắng. T i Việt Nam cơng
trình nghiên cứu về lồi cây này chưa nhiều, nếu có chủ yếu tập trung vào ho t tính
và cơng dụng của lá, mà chưa có nhiều cơng trình nghiên cứu về thân và r của cây.
Do đó, tơi ch n đề tài “Nghiên c u chi t tách, xác đ nh thƠnh ph n hóa h c vƠ
phơn l p ch t t cơy Đ i t

ng quơn hoa tr ng (Crinum asiaticum L.) tr ng t i

ĐƠ N ng” cho luận văn của mình để góp phần vào việc tìm hiểu nguồn tài ngun


2

dư c liệu quý giá của đất nước.
2. M C TIểU NGHIểN C U
- Tìm hiểu về lồi Đ i tướng quân hoa trắng (Crinum asiaticum L.), thuộc
h Thu tiên - Amaryllidaceae t i thành phố Đà N ng.
- Nghiên cứu chiết tách, phân lập và xác đ nh thành phần hóa h c chất thu
đư c từ Đ i tướng quân hoa trắng (Crinum asiaticum L.).
3. Đ I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIểN C U
3.1. Đ i t

ng nghiên c u

Đ i tướng quân hoa trắng (Crinum asiaticum L.) thu hái t i thành phố Đà
N ng vào tháng 8 năm 2017.
3.2. Ph m vi nghiên c u
- Tiến hành chiết t ng cao ethanol các cao phân đo n từ t ng cao ethanol.
- Phân lập chất từ b ng sắc ký cột, sắc ký bản m ng và xác đ nh thành phần
các chất từ dữ liệu ph .
4. PHƯ NG PHỄP NGHIểN C U
4.1. Ph

ng pháp nghiên c u lỦ thuy t

- Thu thập, t ng h p, phân tích các tư liệu trong và ngồi nước về đ c điểm,

hình thái th c vật, thành phần hóa h c, tác dụng dư c lý của Đ i tướng quân hoa
trắng (Crinum asiaticum L.).
- T ng h p tài liệu về phương pháp chiết tách và phân lập các h p chất thiên
nhiên.
4.2. Ph

ng pháp nghiên c u thực nghi m

- Phương pháp thu hái và xử lý mẫu dư c liệu.
- Phương pháp chiết rắn - l ng, l ng - l ng b ng các dung mơi có độ phân
c c khác nhau.
- Phương pháp sắc ký cột (SKC), sắc ký bản m ng (SKBM) để phân lập một
số h p chất trong cao chiết.
- Phương pháp GC-MS xác đ nh thành phần hóa h c trong cao chiết.


3

5. ụ NGHĨA KHOA HỌC VÀ TH C TI N CỦA Đ TÀI
5.1. ụ nghƿa khoa h c
Cung cấp thông tin khoa h c về quy trình chiết tách, thành phần và cấu t o
một số h p chất hóa h c, ho t tính sinh h c trong d ch chiết ethanol của Đ i tướng
quân hoa trắng (Crinum asiaticum L.).
5.2. ụ nghƿa thực ti n
Góp phần m rộng ni trồng, khai thác và sử dụng lồi cây dư c liệu này
một cách hiệu quả và bền vững.
6. B

C C CỦA LU N VĂN
Luận văn gồm 92 trang, 27 bảng, 44 hình, 25 tài liệu tham khảo. Ngồi phần

m đầu (4 trang) và kết luận, kiến ngh (2 trang), nội dung chính gồm các phần sau:
Chương 1. T ng quan (24 trang)
Chương 2. Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu (14 trang)
Chương 3. Kết quả và thảo luận (48 trang)


4

CHƯ NG 1
T NG QUAN
1.1. T NG QUAN V HỌ THỦY TIểN VÀ CHI CRINUM
1.1.1. H Th y tiên
H Thủy tiên (hay Náng, tên khoa h c là Amaryllidaceae) là một h th c vật
thuộc bộ Thủy tiên (Amaryllidales) n m trong lớp Hành (Liilopsida) của ngành
Ng c lan (Magnoliophyta) [1], [3]. Các cây h Thủy tiên phân bố rộng khắp thế
giới nhất là

các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới [2]. Theo Võ Th B ch Huệ h

Thủy tiên có 70 chi vào 950 lồi [8].
Việt Nam, h Thủy tiên có 12 chi và 22 lồi. Các chi đó là: Amaryllis,
Brusvigia, Clivia, Crinum, Euchris, Heamnthus, Hippeastrium, Hymenocalliss,
Narcissus, Pancratium, Lycoris, Zephyranthes [1].
1.1.2. Thực v t chi Crinum
Các cây thuộc chi Crinum có thân r ho c thân hành. Lá đơn, so le, m c từ
gốc hình dải. Trục phát hoa d ng ống, tận cùng b ng một tán có lá bắc bao l i. Hoa
to d ng ống có ho c khơng có cuốn. Bao hoa chưa phân hóa thành đài tràng, gồm
hai vịng cùng màu cùng kích thước, hình ph u hay hình chén. Các ph u dính nhau
thành ống thẳng hay cong. Bộ nh có 6 nh đính trên bao hoa, thẳng đứng hay chúc

xuống, ch nh dài, bao phấn dính lưng. Bầu h ba ơ, ba lá nỗn. Vịi nhụy d ng ch ,
đầu nhụy hẹp. Quả hình cầu, có màng bao ngồi, m bất thường. H t ít, to, trịn, có
bao dày. Phơi nhũ nhiều [5], [10].
Việt Nam, các cây thuộc chi Crinum phân bố rải rác khắp nước nhưng
thường hay g p nhất là các t nh phía nam ho c vùng ven biển như Đà N ng, Nha
Trang, Biên Hòa,ầ.
1.2. T NG QUAN V

CÂY Đ I TƯ NG QUÂN HOA TR NG (Crinum

asiaticum L.).
1.2.1. Tên g i, phân lo i thực v t [17]
Tên thông th

ng: Náng hoa trắng, T i voi, Văn thù lan, Thập bát h c sĩ