Đánh giá quản lý rừng, chuỗi hành trình sản phẩm và lập kế hoạch quản lý rừng tiến tới chứng chỉ rừng tại công ty lâm nghiệp tam thanh, tỉnh phú thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
------------------------------

TRẦN THỊ THANH HOÀ

ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ RỪNG, CHUỖI HÀNH TRÌNH SẢN
PHẨM VÀ LẬP KẾ HOẠCH QUẢN LÝ RỪNG TIẾN TỚI
CHỨNG CHỈ RỪNG TẠI CÔNG TY LÂM NGHIỆP
TAM THANH, TỈNH PHÚ THỌ

Chuyên ngành: LÂM HỌC
Mã số: 60.62.60

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN THỊ BẢO LÂM

Hà Nội, 2011


1

LỜI CẢM ƠN
Trong q trình nghiên cứu, hồn thành luận văn tốt nghiệp cùng với sự nỗ
lực của bản thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ quý báu từ gia đình và nhà
trường. Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:

Ban giám hiệu Trường Đại học Lâm nghiệp.
Các Thầy giáo, Cô giáo giảng dạy sau Đại học, Cán bộ Khoa Sau đại học.
Cô giáo hướng dẫn TS. Nguyễn Thị Bảo Lâm, người đã tận tình hướng dẫn
tơi thực hiện nghiên cứu và hồn thành luận văn tốt nghiệp.
Các cán bộ công nhân viên Công ty Lâm nghiệp Tam Thanh nơi tơi tiến hành
nghiên cứu.
Vì điều kiện thời gian, khả năng của bản thân cịn có những hạn chế nên luận
văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tơi rất mong nhận được ý
kiến góp ý q báu của các Thầy cơ giáo, cán bộ địa phương cũng như các bạn
đồng nghiệp để bài luận văn tốt nghiệp của tơi được hồn thiện hơn.
Tôi xin cam đoan số liệu thu thập, kết quả xử lý tính tốn là trung thực và
những nội dung tham khảo, trích dẫn trong luận văn đều được chỉ dẫn nguồn gốc.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng 09 năm 2011
Học viên

Trần Thị Thanh Hoà


2

MỤC LỤC
Trang phụ bìa

Trang

Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt ............................................................................................................ i

Danh mục các bảng ................................................................................................................... ii
Danh mục các hình ................................................................................................................... iii
ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .......................................................... 3
1.1. Trên thế giới ......................................................................................................3
1.1.1. Quản lý rừng bề n vững ...............................................................................3
1.1.2. Hội đồng quản trị rừng thế giới (FSC) ......................................................4
1.1.3. Chứng chỉ rừng...........................................................................................7
1.1.4. Các hoạt động liên quan đến quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng.. 9
1.1.5. Chuỗi hành trình sản phẩm (Chain of Custody – CoC) ...........................10
1.1.6. Lập kế hoạch quản lý rừng bền vững .......................................................13
1.2. Ở Việt Nam .....................................................................................................14
1.2.1. Tổ công tác quốc gia về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ........14
1.2.2. Các chính sách liên quan đến quản lý rừng bền vững .............................16
1.2.3. Thực tế hoạt động QLRBV và CCR đang diễn ra ở Việt Nam .................18
1.2.4. Cơ hội và thách thức trong QLRBV tiến tới CCR ở Việt Nam .................19
1.2.5. Lập kế hoạch quản lý rừng bền vững .......................................................20
Chương 2: MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................ 21
2.1. Mục tiêu ..........................................................................................................21
2.1.1. Mục tiêu tổng quát ....................................................................................21
2.1.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................21
2.2. Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................21
2.3. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................21
2.4. Nội dung nghiên cứu.......................................................................................21


3

2.4.1. Đánh giá các điều kiện cơ bản của Công ty.............................................21
2.4.2. Đánh giá tình hình quản lý rừng theo nguyên tắ c QLRBV của FSC .......21

2.4.3. Đánh giá quản lý chuỗi hành trình sản phẩm ................................................22
2.4.4. Lập kế hoạch quản lý rừng cho Công ty lâm nghiệp Tam Thanh ............22
2.5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................22
2.5.1. Quan điể m, phương pháp luận nghiên cứu ..............................................22
2.5.2. Đánh giá các điều kiện cơ bản của Công ty.............................................23
2.5.3. Đánh giá quản lý rừng theo nguyên tắc của FSC ....................................24
2.5.4. Đánh giá chuỗi hành trình sản phẩm CoC theo bộ tiêu chuẩn của FSC .30
2.5.5. Lập kế hoạch quản lý rừng .......................................................................31
2.5.6. Xử lý, tính tốn số liệu..............................................................................31
Chương 3: ĐIỀU KIỆN CƠ BẢN CỦA CƠNG TY LÂM NGHIỆP TAM THANH…32
3.1. Điề u kiê ̣n tự nhiên..........................................................................................32
3.1.1. Ranh giới và vi ̣ trí đi ̣a lý ...........................................................................32
3.1.2. Địa hình ....................................................................................................33
3.1.3. Khí hậu .....................................................................................................33
3.1.4. Thuỷ văn ...................................................................................................33
3.1.5. Đặc điểm về đất đai ..................................................................................33
3.1.6. Rừng và các tài nguyên thiên nhiên khác ................................................34
3.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ..................................................................................35
3.2.1. Đặc điểm kinh tế .......................................................................................35
3.2.2. Đặc điểm xã hội, dân trí ...........................................................................36
3.2.3. Kết cấu hạ tầng, mạng lưới đường sá, bến bãi, cơ sở cơng nghiệp .........37
3.3. Tình hình quản lý, sản xuất kinh doanh lâm nghiệp .......................................38
3.3.1. Sự hình thành Cơng ty lâm nghiệp Tam Thanh ........................................38
3.3.2. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội ..............................39
3.4. Đánh giá công tác quản lý rừng và tổ chức quản lý trong 5 năm qua ............40
3.4.1. Về quản lý rừng và tổ chức quản lý..........................................................40
3.4.2. Về kỹ thuật áp dụng ..................................................................................41


4

3.4.3. Về sử dụng đất, hạ tầng vốn .....................................................................41
3.4.4. Thiết bị khai thác vận chuyển ...................................................................41
3.4.5. Về tác động xã hội ....................................................................................41
3.4.6. Về tác động môi trường ............................................................................42
3.4.7. Về sản xuất kinh doanh ............................................................................43
Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................................... 45
4.1. Đánh giá quản lý rừng theo nguyên tắc QLRBV của FSC .............................45
4.1.1. Đánh giá theo tài liệu quản lý ..................................................................45
4.1.2. Khảo sát hiện trường ................................................................................45
4.1.3. Ý kiến tham vấn ........................................................................................45
4.1.4. Kết quả đánh giá thực hiện quản lý rừng của CTLN Tam Thanh ............46
4.1.5. Xác định lỗi không tuân thủ và khuyến nghị khắc phục ...........................50
4.2. Đánh giá chuỗi hành trình sản phẩm theo bộ tiêu chuẩn CoC của FSC .........56
4.3. Lập kế hoạch quản lý rừng .............................................................................59
4.3.1. Những căn cứ lập KHQLR .......................................................................59
4.3.2. Mục tiêu ....................................................................................................60
4.3.3. Bố trí sử dụng đất đai ...............................................................................61
4.3.4. Kế hoạch quản lý rừng .............................................................................64
4.3.5. Ước tính vốn đầu tư và hiệu quả đầu tư ...................................................85
KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................................... 89
1. Kết luận ..............................................................................................................89
2. Tồn tại ................................................................................................................90
3. Khuyến nghị .......................................................................................................91
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


i

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu viết tắt

Tên gọi

BHXH

Bảo hiểm xã hội

CCR

Chứng chỉ rừng

CoC

Chuỗi hành trình sản phẩm

CTLN

Cơng ty lâm nghiệp

ĐDSH

Đa dạng sinh học

FSC

Hội đồng quản trị rừng thế giới

HST

Hệ sinh thái

KHQLR

Kế hoạch quản lý rừng

MTCC

Hội đồng chứng chỉ gỗ Malayxia

NN&PTNT

Nơng nghiệp và phát triển nơng thơn

PCCCR

Phịng cháy chữa cháy rừng

PEFC

Chương trình phê duyệt các quy trình chứng chỉ rừng

QLRBV

Quản lý rừng bền vững

TFT

Quỹ rừng nhiệt đới

RTN

Rừng tự nhiên

UBND

Uỷ ban nhân dân

VINAPACO

Tổng Công ty Giấy Việt Nam

WWF

Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên


ii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Tên bảng

TT

Trang

3.1

Diện tích rừng trồng phân theo đơn vị hành chính

33

3.2

Diện tích phân chia theo lồi cây, năm trồng

34

3.3

Thống kê hiện trạng đường sá

37

3.4

Thiết bị khai thác vận chuyển

41

3.5

Kết quả sản xuất kinh doanh 5 năm của Công ty

43

4.1

Tổng hợp các lỗi không tuân thủ trong quản lý rừng và khuyến

nghị khắc phục

50

4.2

Hiện trạng sử dụng đất năm 2011

61

4.3

Phân chia chức năng rừng năm 2011

63

4.4

Kết cấu diện tích rừng theo tuổi

65

4.5

Điều chỉnh diện tích khai thác rừng trồng giai đoạn 2012- 2019

65

4.6

Kế hoạch khai thác một chu kỳ kinh doanh rừng trồng

67

4.7

Kế hoạch khai thác rừng trồng năm 2011

68

4.8

Tổng hợp chi phí khai thác giai đoạn 2012 - 2019

69

4.9

Kế hoạch trồng rừng giai đoạn 2012 -2019

72

4.10

Kế hoạch trồng rừng năm 2011

73

4.11

Kế hoạch chăm sóc rừng cho một chu kỳ kinh doanh

73

4.12

Vốn đầu tư trồng và chăm sóc rừng trồng giai đoạn 2012 - 2019

74

4.13

Kế hoạch sản xuất cây giống và vốn đầu tư giai đoạn 2012-2019

75

4.14

Kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng, dự kiến kinh phí

80

4.15

Phương án sử dụng lao động từ năm 2012 - 2019

80

4.16

Tổng hợp vốn đầu tư giai đoạn 2012 - 2019

86

4.17

Tổng hợp doanh thu giai đoạn 2012 - 2019

86

4.18

Tổng hợp chỉ tiêu kinh tế của 1ha rừng cho 1 chu kỳ kinh doanh

87


iii

DANH MỤC CÁC HÌNH
TT

Tên hình

Trang

1.1

Số lượng chứng chỉ FM/CoC trên thế giới

12

3.1

Sơ đồ cơ cấu tổ chức của CTLN Tam Thanh

38

4.1

Hiện trạng rừng trồng năm 2011

65

4.2

Điều chỉnh diện tích khai thác rừng trồng giai đoạn 2012 - 2019

67


1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Trước thế kỷ XX, rừng tự nhiên che phủ phần lớn diện tích mặt đất của Trái
đất nhưng do những tác động của con người như khai thác lâm sản, khai phá lấy đất
để sản xuất nông nghiệp, xây dựng, đơ thị hố… nên diện tích rừng tự nhiên đã bị
suy giảm nghiêm trọng. Chỉ tính riêng trong giai đoạn 1990 - 1995, ở các nước đang
phát triển đã có hơn 65 triệu ha rừng bị mất. Tính đến năm 2000 diện tích rừng của
tồn thế giới kể cả rừng tự nhiên và rừng trồng chỉ còn 3.869,455 triệu ha (FAO,

2003), tỷ lệ che phủ chỉ chiếm 29,6% lãnh thổ.
Ở Việt Nam, năm 1943 diện tích rừng cịn khoảng 14,3 triệu ha, tỷ lệ che phủ
đạt 43%. Đến hết năm 2005 tổng diện tích rừng của cả nước chỉ cịn 12,62 triệu ha
trong đó có 10,28 triệu ha rừng tự nhiên và 2,34 triệu ha rừng trồng. Rừng tự nhiên
tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên và khu vực miền Trung. Đối tượng rừng sản xuất
là rừng tự nhiên chỉ có 9% là rừng giàu (trữ lượng trên 150 m3/ha), 33% là rừng
trung bình (80-150 m3/ha), cịn lại là rừng nghèo kiệt và rừng non (dưới 80m3/ha).
Tình trạng mất rừng ở nhiều địa phương khơng hoặc rất khó kiểm sốt và ngăn chặn
dẫn đến mơi trường sống của nhiều loài động thực vật rừng biến mất hoặc bị thối
hố nghiêm trọng, đây chính là ngun nhân chủ yếu làm cho nhiều loài sinh vật
rừng đã tuyệt chủng hoặc đang có nguy cơ bị tuyệt chủng, đa dạng sinh học bị suy
giảm nhanh chóng ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và kinh tế của người dân.
Để khắc phục và cải thiện tình hình trên Chính phủ Việt Nam đã thực hiện
các chương trình phủ xanh đất trống đồi núi trọc, chương trình trồng mới 5 triệu ha
rừng. Kết quả đến cuối năm 2010 đã có khoảng 38% diện tích đất có rừng che phủ.
Song mặc dù đã được sự quan tâm đầu tư của chính phủ cũng như các tổ chức quốc
tế nhưng chất lượng rừng vẫn còn hạn chế, tài nguyên rừng vẫn chịu áp lực của
nhiều yếu tố kinh tế xã hội.
Trong bối cảnh đó, quản lý rừng bền vững là định hướng chiến lược quan
trọng và là một trong 5 chương trình trọng điểm quốc gia về lâm nghiệp ở Việt
Nam. Nhằm phát huy tối đa tiềm năng của ngành lâm nghiệp góp phần đóng góp
vào nền kinh tế quốc dân: cải thiện đời sống người dân vùng rừng núi, bảo tồn đa


2

dạng sinh học và hệ sinh thái rừng. Quản lý rừng bền vững đòi hỏi phải đáp ứng
được các yêu cầu trên cả 3 mặt: kinh tế, xã hội và mơi trường, trong đó yếu tố xã
hội được đặc biệt quan tâm vì nó gắn liền với chủ trương xóa đói giảm nghèo của
Chính phủ, với đời sống hàng chục triệu người dân miền núi.

Đối với doanh nghiệp lâm nghiệp, quản lý rừng bền vững là một công cụ hữu
hiệu để bảo đảm tính cạnh tranh của sản phẩm. Lập kế hoạch quản lý rừng vừa để
đáp ứng nhu cầu xin cấp chứng chỉ rừng theo các nguyên tắc của Hội đồng quản trị
rừng thế giới, đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, cải thiện và nâng
cao năng lực quản lý của doanh nghiệp.
Nắm bắt được xu hướng chung của thế giới và khu vực nên quản lý rừng bền
vững và chứng chỉ rừng sẽ là hướng đi quan trọng của Công ty lâm nghiệp Tam
Thanh trong thời gian tới. Tuy nhiên, vấn đề quản lý rừng bền vững của Cơng ty cịn
gặp nhiều trở ngại. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm cùng với Công ty tiếp cận
và dần đáp ứng các nguyên tắc về quản lý rừng bền vững của FSC. Công ty mong
muốn được đánh giá quản lý rừng và chuỗi hành trình sản phẩm tiến tới chứng chỉ
rừng và cũng cần được hỗ trợ phương pháp đánh giá để xác định được những nguyên
tắc chưa đạt từ đó điều chỉnh hoạt động lâm nghiệp đáp ứng các nguyên tắc của FSC.
Để góp phần giải quyết những tồn tại trên cả về mặt lý luận và thực tiễn tôi tiến hành
thực hiện đề tài: “Đánh giá quản lý rừng, chuỗi hành trình sản phẩm và lập kế
hoạch quản lý tiến tới chứng chỉ rừng tại Công ty lâm nghiệp Tam Thanh, tỉnh
Phú Thọ”.


3

Chương 1
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Trên thế giới
1.1.1. Quản lý rừng bền vững
Rừng đóng vai trị hết sức quan trọng đối với sự sống của toàn nhân loại:
điều hịa khí hậu, bảo tồn ĐDSH, hấp thụ carbon và chống sa mạc hóa... Rừng được
bảo vệ bền vững có thể tăng cường nguồn cung cấp các sản phẩm gỗ và lâm sản
ngoài gỗ cho khoảng 1,6 tỷ người sống phụ thuộc vào rừng. Các HST rừng đóng vai
trị quan trọng trong việc giúp con người tại các nước đang phát triển thích ứng với

các tác động của biến đổi khí hậu. Nhưng mặc cho những lợi ích và vai trị khơng
thể phủ nhận thì rừng hàng ngày vẫn bị tàn phá không thương tiếc. Theo số liệu của
Viện nghiên cứu kinh tế Ifo ở Munich - Đức công bố ngày 19/1 cho biết từ năm
1990 đến 2005, diện tích rừng trên Trái đất đã giảm 3%, tức trung bình mỗi ngày
mất 20.000 hécta rừng. Đặc biệt là ở Brazil và Sudan, rừng đã bị tàn phá vô tội vạ,
47% diện tích rừng thế giới hàng năm bị thu hẹp trước hết ở hai nước này.
Trước tình trạng đáng báo động như vậy thì Chính phủ các nước, các tổ chức
quốc tế, các nhà môi trường, xã hội... đã vào cuộc nhưng thực tế cho thấy nếu chỉ có
các biện pháp truyền thống như luật pháp, ký kết công ước... thì khơng thể bảo vệ
được diện tích rừng tự nhiên còn lại của nhân loại, nhất là rừng nhiệt đới tập trung
chủ yếu ở các nước đang phát triển. Do vậy, một trong những biện pháp quan trọng
hiện nay được cả cộng đồng quốc tế cũng như từng quốc gia đặc biệt quan tâm, đó
là cùng với những giải pháp truyền thống trên cần thiết lập phương pháp QLRBV
và cấp CCR. Nhưng QLRBV và CCR là gì, khi có được chứng chỉ QLRBV thì
doanh nghiệp cho những lợi ích gì? Câu trả lời như sau:
Theo tổ chức Gỗ nhiệt đới Quốc tế (International Tropical Timber
Organisation): “QLRBV là quá trình quản lý các khu rừng cố định nhằm đạt một
hoặc nhiều hơn các mục tiêu quản lý đã được đề ra một cách rõ ràng như đảm bảo
sản xuất liên tục những sản phẩm và dịch vụ của rừng mà không làm giảm đáng kể


4

những giá trị di truyền và năng suất tương lai của rừng và không gây ra những tác
động không mong muốn đối với môi trường và xã hội” [2].
Theo tiến trình Helsinki: “QLRBV là sự quản lý rừng và đất rừng theo cách
thức và mức độ phù hợp để duy trì tính ĐDSH, năng suất, khả năng tái sinh, sức
sống của rừng và duy trì tiềm năng của rừng trong hiện tại và tương lai, các chức
năng sinh thái, kinh tế, xã hội của chúng ở cấp địa phương, quốc gia và tồn cầu và
khơng gây ra những tác hại đối với các hệ sinh thái khác” [2].

Các định nghĩa trên đều tập trung vào các vấn đề chính là: quản lý rừng ổn
định bằng các biện pháp phù hợp nhằm đạt các mục tiêu đề ra. Các yếu tố của
QLRBV là: (i) Có khn khổ chính sách và pháp lý; (ii) Sản xuất lâm sản bền vững;
(iii) Bảo vệ được mơi trường; (iv) Đảm bảo lợi ích con người; (v) Đối với rừng
trồng, có các cân nhắc áp dụng cụ thể phù hợp.
QLRBV phải đảm bảo 2 nguyên lý:
Thứ nhấ t, quản lý rừng ổ n đinh
̣ bằ ng các biê ̣n pháp phù hơ ̣p nhằ m đa ̣t các
mu ̣c tiêu đề ra như sản xuấ t gỗ nguyên liê ̣u, gỗ gia du ̣ng, lâm sản ngoài gỗ,…;
phòng hô ̣ môi trường, bảo vê ̣ đầ u nguồ n, phòng chố ng cát bay, phòng chố ng sa ̣t lở
đấ t…; bảo tồ n ĐDSH, bảo tồ n loài, bảo tồ n các HST…[15]
Thứ hai, đảm bảo bề n vững về kinh tế , xã hô ̣i và môi trường, cu ̣ thể : bề n
vững về kinh tế là đảm bảo kinh doanh rừng lâu dài liên tu ̣c với năng suấ t, hiê ̣u quả
ngày càng cao, bề n vững về mă ̣t xã hô ̣i là đảm bảo kinh doanh rừng phải tuân thủ
luâ ̣t pháp, thực hiê ̣n tố t các nghiã vu ̣ đóng góp với xã hô ̣i, đảm bảo quyề n ha ̣n và
quyề n lơ ̣i cũng như mố i quan hê ̣ tố t với nhân dân và cô ̣ng đồ ng điạ phương; bề n
vững về môi trường là kinh doanh rừng duy trì đươ ̣c khả năng phòng hô ̣ môi trường
và duy trì đươ ̣c ĐDSH của rừng, đồ ng thời không gây tác ha ̣i đố i với HST khác [15]
1.1.2. Hội đồng quản trị rừng thế giới (FSC)
Hưởng ứng mạnh mẽ các vấn đề QLRBV một loạt các hiệp hội, tổ chức về
rừng đã ra đời: Hội tiêu chuẩn Canada (CSA) năm 1993; Hội đồng quản trị rừng thế
giới (FSC) năm 1994; Sáng kiến lâm nghiệp bền vững (SFI) năm 1994; Tổ chức
nhãn sinh thái Indonesia (LEI) năm 1998; Hội đồng chứng chỉ gỗ Malaysia


5

(MTCC) năm 1998; Chứng chỉ rừng Chile (CertforChile) năm 1999; Chương trình
phê duyệt các quy trình chứng chỉ rừng (PEFC) năm 1999. Các tổ chức QLRBV có
phạm vi hoạt động khác nhau trên thế giới và đề xuất những nguyên tắc QLRBV

với các tiêu chí như sau:
Montreal cho RTN ơn đới: 7 tiêu chí; ITTO cho RTN: 7 tiêu chí; PanEuropane cho RTN tồn châu Âu (Helsinki): 6 tiêu chí; Africa Timber Organization
Initative cho rừng khô châu Phi; CIFOR cho RTN nói chung: 8 tiêu chí; FSC cho
mọi kiểu rừng toàn thế giới: 10 nguyên tắc; v,v...
Trong số này, Hội đồng quản trị rừng thế giới (FSC) là tổ chức uy tín nhất và
có phạm vi rộng nhất tồn thế giới. FSC ra đời năm 1993 tại Toronto - Canada bởi 1
nhóm gồm 130 thành viên đến từ 26 quốc gia.
FSC đặc biệt hơn các tổ chức khác là có những nguyên tắc áp dụng cả cho
RTN và rừng trồng, cả cho rừng ôn đới, nhiệt đới và nhiều đối tượng khác. Chứng chỉ
QLRBV của FSC được các thị trường khắt khe trên thế giới như Bắc Mỹ, Tây Âu
chấp nhận, nên mặc dù các tiêu chí QLRBV của FSC cao, tỉ mỉ nhưng vẫn được
nhiều nước, từ nước đang phát triển đến nước công nghiệp tiên tiến hưởng ứng mạnh
mẽ, tự nguyện tham gia và QLRBV trở thành mục tiêu trong hội nhập quốc tế.
FSC có đại diện tại hơn 50 quốc gia. Thành viên FSC được chia thành nhóm
xã hội, nhóm mơi trường và nhóm kinh tế, mỗi nhóm lại được chia ra thành nhóm
Bắc (các nước cơng nghiệp) và nhóm Nam (các nước đang phát triển). Bất kỳ ai hỗ
trợ cải thiện quản lý rừng trên thế giới đều có thể trở thành thành viên của FSC.
FSC ủy quyền cho 10 cơ quan trên thế giới cấp chứng chỉ có trụ sở tại Anh,
Mỹ, Hà Lan, Đức, Canada, Nam Phi, Thụy Sĩ. Tại Châu Á – Thái Bình Dương.
FSC xây dựng 10 nguyên tắc và 56 tiêu chí cho QLRBV, từ các ngun tắc
đó các quốc gia, khu vực tham gia vào tiến trình QLRBV và CCR sẽ xây dựng các
bộ nguyên tắc quốc gia riêng để đánh giá và phù hợp với các điều kiện cụ thể của
mình. Các nguyên tắc này cần phải được sự phê chuẩn của FSC trước khi được sử
dụng để đánh giá cấp chứng chỉ tại quốc gia hoặc khu vực đó.
Các nguyên tắc của FSC:


6

Nguyên tắc 1: Tuân thủ luật và nguyên tắc của FSC.

Nguyên tắc 2: Quyền và trách nhiệm sử dụng đất.
Nguyên tắc 3: Quyền người dân sở tại.
Nguyên tắc 4: Quan hệ cộng đồng và quyền của công nhân.
Nguyên tắc 5: Những lợi ích từ rừng.
Ngun tắc 6: Tác động mơi trường.
Nguyên tắc 7: Kế hoạch quản lý.
Nguyên tắc 8: Giám sát và đánh giá.
Nguyên tắc 9: Duy trì những rừng có giá trị bảo tồn cao.
Nguyên tắc 10: Rừng trồng.
Nhiệm vụ chính của FSC là thúc đẩy việc quản lý rừng trên thế giới một cách
hợp lý về mặt môi trường, có lợi ích về mặt xã hội và kinh tế.
a. Lợi ích về mơi trường
Đảm bảo cho tất cả mọi người tham gia vào thương mại lâm sản rằng các
đóng góp của họ sẽ giúp đỡ việc bảo tồn hơn là hủy diệt rừng, con người và cuộc
sống thông qua các hoạt động.
Bảo tồn ĐDSH và các giá trị khác như nước, đất…
Duy trì các chức năng sinh thái và thể thống nhất của rừng.
Bảo vệ các loại động, thực vật quý hiếm và môi trường sống của chúng.
b. Lợi ích về xã hội
Đảm bảo quyền con người được tơn trọng. Nhiệm vụ chính là u cầu có sự
tham gia của nhiều thành phần có liên quan khi xây dựng bộ nguyên tắc quốc gia
hay khu vực. Điều này có nghĩa rằng tất cả các hoạt động lâm nghiệp phải được sự
đồng thuận của các nhóm dân tộc thiểu số hoặc cộng đồng địa phương. Ví dụ: các
phương thức sử dụng rừng truyền thống như thu lượm hoa, quả, củi, vật liệu xây
dựng hoặc cây thuốc phải được cân nhắc để đảm bảo cuộc sống của họ.
c. Lợi ích về kinh tế
Đó là chủ rừng cần phải cố gắng đạt được cách sử dụng tối ưu và chế biến tại
chỗ các sản phẩm đa dạng của rừng, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi
trường nơi khai thác và chế biến.

7

1.1.3. Chứng chỉ rừng
FSC cung cấp một hệ thống cho việc công nhận tự nguyện và chứng nhận
cho phép người sở hữu chứng chỉ cho thị trường các sản phẩm và dịch vụ của họ
như là kết quả của việc quản lý có trách nhiệm. Để cho hệ thống này hoạt động,
FSC có bộ nguyên tắc cho sự phát triển và phê duyệt các nguyên tắc quản lý quốc
tế, phù hợp với từng loại rừng. Dựa trên các nguyên tắc, FSC cung cấp một hệ
thống chứng nhận cho các tổ chức tìm kiếm để tiếp thị sản phẩm của họ đó là CCR.
Với các sản phẩm được FSC cơng nhận sẽ được thị trường thế giới chấp nhận với
giá cả cao hơn và có thị trường rộng hơn, thậm chí một số thị trường nếu khơng có
chứng nhận của FSC sẽ khơng trao đổi được. Có thể hiểu về CCR như sau:
CCR chính là sự xác nhận bằng văn bản - giấy chứng chỉ rằng một đơn vị
quản lý rừng được cấp chứng chỉ đã được sản xuất trên cơ sở rừng được tái tạo lâu
dài, không ảnh hưởng đến các chức năng sinh thái của rừng và môi trường xung
quanh và khơng làm suy giảm tính ĐDSH [3].
CCR thực chất là chứng chỉ ISO 9000 và 14000 về công nghệ và mơi trường
cho chủ doanh nghiệp lâm nghiệp, vì lợi ích của chính mình và vì lợi ích và uy tín
của quốc gia mình, các chủ rừng tự nguyện tham gia quá trình QLRBV và được
nhận CCR, đây là cách áp dụng đặc thù cho doanh nghiệp lâm nghiệp
Tại Châu Á - Thái Bình Dương, cơng ty SmartWood/Rainforest Allliance và
SGS Forestry đã thực hiện phần lớn việc đánh giá và cấp chứng chỉ rừng (FSC).
Đây cũng chính là các tổ chức đảm nhiệm việc cấp CCR tại Việt Nam.
Hiện nay có 02 loại chứng nhận FSC đang được các Tổ Chức Chứng Nhận
cung cấp đó là:
- FSC/FM (FSC-Forest Management Certificate) - Chứng nhận Quản lý rừng
FSC: yêu cầu cho một khu rừng xác định phải tuân thủ các yêu cầu liên quan đến
các nguyên tắc về môi trường, xã hội và kinh tế theo yêu cầu của FSC.
- FSC-CoC/CW (FSC-Chain of Custody/Control Wood Certificate) - Chứng

nhận chuỗi hành trình sản phẩm FSC; Đánh giá nguồn gốc gỗ có kiểm soát FSC:
yêu cầu các tổ chức chứng minh các sản phẩm gỗ được giao dịch từ các nguồn gốc


8

được chứng nhận FSC và các nguồn gốc gỗ có kiểm sốt FSC, các sản phẩm này có
thể được sử dụng nhãn FSC và dấu chứng nhận của tổ chức chứng nhận.
CCR được áp dụng cho tất cả các đơn vị quản lý rừng với các quy mô lớn
nhỏ bất kể là sở hữu nhà nước hay tư nhân. Đây là một q trình hồn tồn tự
nguyện của các chủ rừng. Tuy nhiên, đánh giá cấp CCR chỉ được áp dụng cho các
đơn vị đang quản lý rừng sản xuất và đang hoạt động quản lý kinh doanh. Để được
cấp CCR của FSC, chủ rừng phải chứng minh họ đã đáp ứng tất cả các nguyên tắc,
tiêu chí, chỉ số của FSC. CCR là hiệu quả cuối cùng của QLRBV, được FSC đề cập
như là một “công cụ hữu hiệu, giúp cải thiện quản lý rừng của thế giới” và “là cơng
cụ chính sách mạnh mẽ nhất” trong quản lý rừng [16].
Các lợi ích khi một đơn vị lâm nghiệp được cấp chứng chỉ rừng bao gồm:
1. Gỗ được cấp nhãn FSC sẽ bán được giá cao hơn so với cùng loại không
được cấp nhãn (thông thường giá cao hơn khoảng 30%).
2. Có điều kiện tiếp cận với thị trường mới.
3. Các đánh giá định kỳ của cơ quan cấp chứng chỉ sẽ giúp tìm ra các điểm
mạnh, yếu trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
CCR không chỉ làm thay đổi giá trị của sản phẩm gỗ mà trong nhiều trường
hợp nó cịn làm thay đổi thái độ của doanh nghiệp lâm nghiệp với rừng nói riêng và
mơi trường nói chung.
Hiện có hơn 8.000 sản phẩm trên khắp thế giới có mang biểu trưng chứng chỉ
rừng của FSC từ cửa gỗ đến lược chải đầu, từ văn phòng phẩm đến giấy vệ sinh.
Mạng lưới lâm sản toàn cầu, một nhóm các tổ chức và cơng ty cam kết sản xuất và
buôn bán gỗ và lâm sản đã được chứng chỉ, đã có mạng lưới ở 18 quốc gia khác
nhau trên khắp thế giới với hơn 600 thành viên. Theo kết quả thống kê, chỉ riêng

nhu cầu sử dụng hàng có chứng chỉ rừng FSC đã gia tăng với tỉ lệ 2 - 3% mỗi năm ở
Anh. Ngoài ra, Hà Lan (nước có 500 cơng ty cùng với nhà nhập khẩu gỗ nhiệt đới
lớn nhất ở châu Âu và lớn thứ 2 trên toàn thế giới) và một số nước châu Âu khác, đã
cam kết chỉ mua sản phẩm đã có chứng chỉ rừng FSC.
Theo FSC Newsletter số 4 xuất bản ngày 04/06/2007, đã có 818 chứng chỉ
QLRBV cấp cho diện tích 90.784.779 ha, và 5.646 chứng chỉ chuỗi hành trình (CoC)


9

cấp cho các doanh nghiệp chế biến gỗ tại 78 nước và cho đến năm 2010 đã có hơn
118,33 triệu ha rừng tại 82 nước được cấp chứng chỉ và có hơn 12.000 cơ sở, vận
chuyển, chế biến sản phẩm gỗ tại 83 quốc gia được cấp chứng chỉ của FSC quốc tế.
1.1.4. Các hoạt động liên quan đến quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng
Tại Đức: Chính phủ Đức thông báo họ chỉ mua gỗ và các sản phẩm gỗ có
nguồn gốc hợp pháp trên cơ sở QLRBV. Hệ thống cấp chứng chỉ PEFC sẽ được sử
dụng như một cơng cụ chứng minh tính hợp pháp của các sản phẩm gỗ. Chính phủ
khẳng định để ngăn chặn sự suy thối của rừng, thì áp dụng phương pháp QLRBV
là việc làm bắt buộc.
Tại Bắc Âu: Các nước vùng Bắc Âu, rừng già trước đây đã được thay thế
bằng những khu rừng được quản lý tốt và được tái khai thác ở lần hai hoặc lần thứ
ba. Kết quả của q trình đó, sản lượng lâm sản đã tăng lên khoảng 36% trong vòng
40 năm qua, mức khai thác lâm sản bền vững cũng đã tăng lên đáng kể. Bắt đầu từ
những năm đầu 1990, vấn đề cấp CCR đã trở thành đề tài nóng bỏng. Ở Thụy Điển,
Hội đồng quản trị rừng (FSC) thành lập một nhóm xây dựng bộ chứng chỉ rừng vào
năm 1996.
Tại Trung Âu: Cơ cấu sở hữu rừng ở Trung Âu cũng tương tự như ở Phần
Lan, chủ yếu là các chủ rừng nhỏ việc cấp chứng chỉ ở đây có thể thực hiện theo
nhóm chủ rừng của từng vùng.
Tại Bắc Mỹ - Canada: Cam kết của Canada về QLRBV được chính thức hóa

vào năm 1992 bằng việc xây dựng và xuất bản Chiến lược lâm nghiệp quốc gia và
quản lý bền vững có tên là “Cam kết Canada”. Canada đã trở thành quốc gia đầu tiên
cam kết phấn đấu tiến tới QLRBV ở cấp quốc gia.
Tại châu Á: Từ đầu những năm 1990, khi thảo luận các vấn đề về rừng,
QLRBV luôn là đề tài được thảo luận sôi nổi và cân nhắc thận trọng trong việc đưa
ra các nguyên tắc và chỉ tiêu thực hiện. Tuy nhiên, ở châu Á có rất nhiều kiểu rừng
khác nhau, nên không thể đưa ra một bộ ngun tắc, tiêu chí chung cho tồn vùng.
Hiện nay ở châu Á, lượng gỗ đã được cấp chứng chỉ so với lượng gỗ lưu
thơng ngồi thị trường cịn khá khiêm tốn. Tại Indonesia, mặc dù việc cấp CCR


10

được kỳ vọng rất lớn, nhưng từ năm 1998 đến khoảng 2005, mới chỉ có 14 trên tổng
số 300 đơn vị quản lý rừng tham gia quá trình cấp CCR, trong số đó 4 đơn vị đã bị
thất bại hồn tồn và chỉ có một đơn vị duy nhất là phù hợp với các tiêu chuẩn cấp
chứng chỉ (Muhtaman và Prasetyo, 2004). Hiện tại, cấp CCR còn khá xa lạ với
những nước đang phát triển, từ miền ôn đới tới nhiệt đới, từ trồng rừng công nghiệp
quy mô lớn đến quy mơ nhỏ cấp hộ gia đình và cộng đồng.
Nhìn chung nhiều nước trên thế giới đã khá thành công trong việc cấp CCR
nên đã góp phần đáng kể trong việc QLRBV. Đến 11/2007, Hội đồng quản trị rừng
đã cấp 913 chứng chỉ rừng cho 78 nước với tổng diện tích 93.898.717 ha. Trong
khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, FSC đã cấp 81 chứng chỉ với diện tích
3.144.345 ha trong đó Trung Quốc, Newzelands, Indonesia, Úc là các nước dẫn đầu
về diện tích rừng được cấp chứng chỉ (Báo cáo phân tích số liệu cơ sở, 2005 - Bộ
NN&PTNT).
1.1.5. Chuỗi hành trình sản phẩm (Chain of Custody – CoC)
CoC là tiêu chuẩn về chuỗi hành trình sản phẩm do Hội đồng quản trị rừng
thế giới ban hành lần đầu vào năm 1993 và được soát xét, sửa đổi lần thứ nhất vào
năm 1999, đến tháng 10 năm 2004, Hội đồng quản trị rừng thế giới tại Đức đã công

bố tiêu chuẩn mới về chứng nhận nguồn gốc gỗ cho các nhà khai thác, bao gồm: hệ
thống kiểm soát và dán nhãn lên các sản phẩm được làm từ nguyên liệu đã được
chứng nhận FSC; cải tiến hệ thống quản lý gỗ từ các rừng chưa được chứng nhận và
hệ thống chứng nhận toàn cầu đầu tiên để xác định và kiểm tra nguyên liệu tái chế.
Dán nhãn FSC sẽ là yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp sản xuất, chế biến
gỗ xuất khẩu kể từ ngày 1/7/2005.
Phần lớn các nước nhiệt đới dùng hệ thống theo dõi hành trình dựa trên giấy
tờ thơng thường với các nhãn vật lý trên sản phẩm gỗ, nhưng gần đây các hệ thống
thuận lợi hơn đã được phát triển chứng tỏ tính hiệu quả và đáng tin cậy của dây
chuyền cung cấp. Hầu hết các hệ thống thương mại sử dụng các dữ liệu máy tính,
mã số, internet và vệ tinh để quản lý và chuyển giao dữ liệu về hành trình gỗ từ
rừng tới người tiêu thụ cuối cùng.


11

Theo quy định của đánh giá CoC thì việc kiểm sốt nguồn gốc gỗ phải thơng
suốt liên kết nhau thành một chuỗi các công đoạn cơ bản: từ rừng, đến vận chuyển gỗ
về nhà máy, cưa xẻ, sấy, lắp ráp, lưu kho và phân phối. Hệ thống CoC sẽ hỗ trợ đơn
vị kinh doanh lâm nghiệp:
- Bảo đảm về các sản phẩm gỗ bán ra và nguồn gốc của gỗ.
- Cải thiện các hệ thống tài liệu nội bộ của đơn vị và giúp đơn vị chuẩn bị để
đạt được chứng chỉ ISO hoặc chứng nhận khác.
- Nếu là Công ty chế biến gỗ, hệ thống CoC có thể giúp cải thiện hiệu quả
sản xuất của nhà máy và giúp cho việc sử dụng số vốn đầu tư vào gỗ nguyên liệu
hiệu quả hơn.
- Đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng về hệ thống CoC.
- Hệ thống CoC đã hoặc sẽ là yêu cầu bắt buộc đối với các sản phẩm gỗ xuất
khẩu sang châu Âu, Anh và các quốc gia khác.
- Hệ thống CoC là yêu cầu cần thiết đối với việc dán nhãn và bán sản phẩm

làm từ gỗ được chứng chỉ.
Các tiêu chuẩn về chứng nhận của các hệ thống CoC
1. Các yêu cầu của FSC
Tóm tắt các tiêu chuẩn về CoC của FSC, theo loại hình cơng ty.
FSC-STD-40-004 tiêu chuẩn chuỗi hành trình sản phẩm của FSC áp dụng
cho nhà sản xuất
FSC-STD-40-005 tiêu chuẩn gỗ có kiểm sốt áp dụng cho các cơng ty CoC.
FSC-STD-30-010 tiêu chuẩn gỗ có kiểm sốt áp dụng cho nhà quản lý rừng.
FSC-STD-40-020 các yêu cầu về dán nhãn trên sản phẩm của FSC
Yêu cầu về chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm của MTCC
2. Chuỗi hành trình sản phẩm của PEFC đối với các sản phẩm có nguồn gốc
từ rừng - các yêu cầu
Một hệ thống CoC được cấp chứng chỉ của FSC phải đáp ứng 5 yêu cầu:
1) Yêu cầu về quản lý chất lượng
2) Yêu cầu về sự tách riêng và buôn bán nguyên liệu được chứng chỉ


12

3) Yêu cầu về lưu trữ hồ sơ bán có chứng chỉ
4) Yêu cầu về thuê ngoài
5) Yêu cầu về những tiêu chí sử dụng thương hiệu của FSC/Rainforest
(TMK).
Về kết quả nhanh chóng và đáng tin cậy của việc QLRBV trên toàn thế giới
chỉ mới bắt đầu gần 20 năm trước đến nay đã thấy rõ hiệu quả của việc quản lý
rừng. Theo FSC Weekly News Updete thì FSC đã cấp đến ngày 28-01-2011 là:
19.617 chứng chỉ CoC cho ngành chế biến lâm sản; 1.010 chứng chỉ FM/CoC về
QLRBV cho 82 quốc gia, với diện tích đạt 134,180 nghìn ha, tương đương 7% tổng
diện tích rừng sản xuất thế giới.
Số lượng chứng chỉ FM/CoC được cấp từ năm 2009 đến 2011 trên thế giới

được thể hiện ở biểu đồ dưới đây:

Hình 1.1: Số lượng chứng chỉ FM/CoC trên thế giới
Nguồn:Global FSC certificates: type and distribution, 2011
Giá trị gỗ được dán nhãn chứng chỉ FSC ước giá trị tới 20 tỷ USD. Trong số
này Canada đứng đầu thế giới với trên 23 triệu ha rừng đã được chứng chỉ FM, Nga
thứ 2 thế giới với 21 triệu ha.


13

1.1.6. Lập kế hoạch quản lý rừng bền vững
Lập KHQLR là một hoạt động không thể thiếu trong QLRBV, là công việc
đầu tiên cần tiến hành trước khi thực hiện quản lý một khu rừng.
Khi xây dựng KHQLR cần có cái nhìn lâu dài, cân bằng được giữa các mục
tiêu lấy gỗ, bảo vệ môi trường và xã hội. Cụ thể là, các nhà lập kế hoạch và quản lý
rừng phải nhận ra giá trị của rừng đối với nhiều thành phần xã hội và làm thế nào đó
để lập và thực hiện các kế hoạch, các chương trình trong mối cân bằng và phải đảm
bảo tính bền vững của một tổng thể.
Mục tiêu của bản kế hoạch quản lý là cụ thể hóa các chính sách quốc gia
nhằm điều phối và thực hiện các hoạt động tác nghiệp để đạt được mục tiêu cho một
địa phương cụ thể và trong một giai đoạn cụ thể. Đối với rừng sản xuất, một bản kế
hoạch cần phải tính được sản lượng gỗ có thể khai thác là bao nhiêu, khai thác ở
đâu, khi nào, với điều kiện nào.
Đối với các khu rừng bảo vệ, một bản kế hoạch phải thể hiện được các biện
pháp quản lý RTN cho mục tiêu điều tiết nguồn nước, bảo vệ ĐDSH hoặc cho mục
tiêu nghỉ dưỡng, du lịch. Quá trình lập kế hoạch cần chỉ ra các yêu cầu kỹ thuật, xác
định cụ thể các hoạt động ưu tiên và trả lời câu hỏi làm cái gì, ở đâu, khi nào, làm
như thế nào và ai làm là tốt nhất.
Bản kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, hoạt động nhưng phải có tính linh

hoạt, mềm dẻo nhằm thích ứng với các hồn cảnh đổi thay cịn chưa lường trước
được. Kế hoạch có thể được lập bằng nhiều phương pháp khác nhau, nhưng thường
có những tiêu chuẩn:
(1) Kế hoạch phải tránh được những vấn đề trước đó gặp phải, bằng cách đưa
ra những giải pháp có thể thực hiện được.
(2) Bản kế hoạch khơng nên lập cho một giai đoạn quá dài nhằm tránh những
gì đưa ra không phù hợp với thực tiễn.
(3) Trong bản kế hoạch, mục tiêu cần được nêu thật rõ ràng, ngắn gọn, dễ
hiểu. Không nên đưa ra quá nhiều mục tiêu để rồi cuối cùng không thực hiện được.


14

(4) Tránh đưa ra quá nhiều ưu tiên cần hành động. Kế hoạch cần xác định
những hoạt động phù hợp với thực tiễn nhưng cũng cần cân nhắc trên cơ sở kinh phí
có thể sử dụng.
1.2. Ở Việt Nam
Trong quá trình phát triể n lâm nghiê ̣p, quan niê ̣m QLRBV ở Viê ̣t Nam mới
đươ ̣c hiǹ h thành từ những năm cuố i thâ ̣p niên 80 của thế kỷ XX. Từ đó đế n nay,
vấ n đề QLRBV luôn là mô ̣t yế u tố chủ chố t trong các chính sách, chiế n lược và kế
hoa ̣ch hành đô ̣ng của Viê ̣t Nam. Mă ̣t khác, viê ̣c chuyể n đổ i từ quản lý rừng truyề n
thố ng sang QLRBV hiê ̣n nay đang đươ ̣c thúc đẩ y bởi mô ̣t công cu ̣ thi ̣ trường là
“chứng chỉ rừng”. Theo công bố hiện trạng rừng toàn quốc năm 2008 của Bộ
NN&PTNT tại quyết định số 1267/QĐ-BNN-KL ngày 04/5/2009; tổng diện tích rừng
có đến ngày 31/12/2008 trên toàn quốc là 13.118.773 ha, trong đó có 10.118.591 ha
là rừng tự nhiên và 2.770.182 ha là rừng trồng đạt độ che phủ là 38,7%. Để giữ được
diện tích rừng hiện có và phát triển thêm vốn rừng thì QLRBV là một yêu cầu rất cần
thiết ở nước ta [6].
Trong Chiến lược Phát triển Lâm nghiệp giai đoạn 2006 - 2020 đã xác định:
Thiết lập, quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững 3 loại rừng; đẩy mạnh xây dựng

thương hiệu và cấp chứng chỉ rừng cho các mặt hàng xuất khẩu; Nâng cấp năng
lực quản lý cho chủ rừng, xây dựng các tiêu chuẩn và cấp chứng chỉ rừng, mục tiêu
đến năm 2020 ít nhất 30% diện tích rừng sản xuất được cấp chứng chỉ rừng [4].
Chương trình Quản lý và phát triển bền vững – là một trong 5 chương trình
trọng điểm quốc gia về lâm nghiệp, có vai trị đặc biệt quan trọng trong việc lần đầu
tiên xác định cho đất nước một lâm phận ổn định 15,6 triệu ha, với 7,8 triệu ha rừng
sản xuất, có 30% được cấp chứng chỉ QLRBV, cung cấp 22,2 triệu m3 gỗ/năm đạt
kim ngạch xuất khẩu 7,8 tỷ USD vào năm 2020 [4].
1.2.1. Tổ công tác quốc gia về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng
Các chương trình trồng rừng chỉ có ý nghĩa nếu như diện tích rừng hiện có
được quản lý bảo vệ tốt, vì vậy ngay từ tháng 2/1998 một hội thảo quốc gia để xây
dựng chương trình QLRBV đã được Bộ NN&PTNT, FSC quốc tế, tổ chức WWF


15

Đông Dương và đại sứ quán Hà Lan đồng tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh. Tại
hội thảo này đã thành lập Tổ công tác quốc gia về QLRB và CCR (viết tắt là NWG)
để thực hiện quá trình này [3].
Ở Việt Nam giai đoạn 1998 - 2003 hoạt động thúc đẩy QLRBV chủ yếu là do
NWG cùng với sự phối hợp của các tổ chức khác như TFT, WWF Đơng Dương…
đã góp phần đẩy mạnh q trình cải thiện quản lý rừng thông qua các dự án hỗ trợ
kỹ thuật cho một số chủ rừng xây dựng mô hình CCR.
NWG đã tuyên truyền phổ cập các khái niệm về QLRBV cùng ý nghĩa lợi
ích của nó cho cán bộ quản lý cấp ngành, cấp tỉnh bằng phương tiện báo chí, truyền
hình, truyền thanh và trên 10 hội thảo cấp quốc gia, vùng, tỉnh. Đặc biệt các loại chủ
rừng như lâm trường, ban quản lý rừng, CTLN cũng đã được khảo sát, đánh giá và
phổ cập trong mạng lưới mỏng nhưng rộng khắp cả nước.
Từ tháng 6/2006, Tổ công tác quốc gia về QLRBV và CCR đã được nâng
cấp, để trở thành Viện QLRBV và CCR (viết tắt là SFMI) nhằm tăng cường năng

lực thực hiện quá trình QLRBV ở Việt Nam. Và thu hút mọi sự hỗ trợ quốc tế,
trước hết là cầu nối giữa các chủ thể QLRBV Việt Nam với FSC quốc tế.
Hướng tới mục tiêu thực hiện QLRBV, Viện QLRBV và CCR cùng với các
chuyên gia hàng đầu trong và ngồi nước đã nhóm họp nhiều lần nhằm xây dựng Bộ
tiêu chuẩn QLRBV cho Việt Nam, đến nay đã hoàn thành phiên bản 9C gồm 10 tiêu
chuẩn trên cả 3 khía cạnh: kinh tế, xã hội và mơi trường đã được trình lên FSC.
Những ngun tắc, tiêu chí này dựa trên cơ sở điều chỉnh, bổ sung những
nguyên tắc, tiêu chí của FSC quốc tế, có sử dụng nhiều ý kiến đóng góp của các nhà
quản lý và các nhà khoa học lâm nghiệp trong nước và quốc tế để đảm bảo những
nguyên tắc quốc tế vừa phù hợp với điều kiện Việt Nam và được ban giám đốc FSC
quốc tế phê duyệt. Do những ngun tắc và tiêu chí áp dụng chung trong tồn quốc,
đồng thời phải phù hợp với nguyên tắc, tiêu chí quốc tế nên việc áp dụng không thể
phù hợp với mọi trường hợp và mọi điều kiện của từng địa phương. Vì vậy, khi áp
dụng cần có sự mềm dẻo trong một phạm vi nhất định nào đó, vừa được các tổ chức
CCR quốc tế FSC và FSC quốc gia chấp nhận.


16

Tuy nhiên, khái niệm CCR ở Việt Nam hiện nay vẫn còn khá mới mẻ với cán
bộ, người dân hoạt động trong lĩnh vực lâm nghiệp. Tại cuộc điều tra đánh giá nhu
cầu đào tạo về QLRBV do ORGUT thực hiện vào tháng 9/2007 tại các cơ quan lâm
nghiệp ở trung ương và địa phương cho thấy: 45% số người được phỏng vấn có biết
về khái niệm CCR. Nhưng trong số này chỉ có 34% có hiểu biết rất mơ hồ về điều
kiện được cấp CCR [14].
Như trên đã nêu, cán bộ lâm nghiệp hiện đang thiếu hiểu biết và nhận thức
chưa đầy đủ về CCR. Do vậy, để thúc đẩy q trình cấp chứng chỉ và để CCR có tác
dụng thiết thực thì Nhà nước cần phát triển một chiến lược đào tạo cán bộ; trong đó
chú trọng đến bổ sung mơn học về QLRBV và CCR.
1.2.2. Các chính sách liên quan đến quản lý rừng bền vững

Các chính sách liên quan đến QLRBV được hiểu là những chính sách điều tiết,
chi phối trực tiếp và có tác động đến việc quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên rừng
và đất rừng một cách bền vững. Đó là các văn bản quy phạm pháp luật: hiến pháp,
sắc lệnh, luật, pháp lệnh do Quốc hội ban hành; nghị định do Chính phủ ban hành;
quyết định, thơng tư do Thủ tướng Chính phủ ban hành và các quyết định, thơng tư
thuộc cấp Bộ ban hành.
Cho đến nay đã có 25 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến QLRBV.
Trong đó, số văn bản thuộc các cấp ban hành là: Quốc hội: 3, Chính phủ: 7, Thủ
tướng Chính phủ 5, Bộ NN-PTNT: 10.
- Luật bảo vệ và phát triển rừng, năm 2004 là đạo luật quan trọng nhất về
lâm nghiệp; trong đó tại Điều 9 đã quy định các hoạt động để đảm bảo QLRBV:
Các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng phải đảm bảo phát triển bền vững về kinh
tế, xã hội, mơi trường, quốc phịng, an ninh; phù hợp với chiến lược phát triển kinh
tế - xã hội, chiến lược phát triển lâm nghiệp; đúng quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và
phát triển rừng của cả nước và địa phương; tuân theo quy chế quản lý rừng do Thủ
tướng Chính phủ quy định.
- Luật Bảo vệ mơi trường, năm 2005 trong chương IV: Bảo tồn và sử dụng
hợp lý tài nguyên thiên nhiên, có 7 điều (từ điều 28 đến điều 34) đã đưa ra những


17

quy định liên quan tới QLRBV thuộc các lĩnh vực như: điều tra, đánh giá, lập quy
hoạch sử dụng tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ thiên nhiên; bảo vệ ĐDSH; bảo vệ và
phát triển cảnh quan thiên nhiên; bảo vệ mơi trường trong khảo sát, thăm dị, khai
thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên; phát triển năng lượng sạch.
- Luật Đất đai, năm 2003 đã quy định: Việc sử dụng đất phải tôn trọng các
nguyên tắc sau đây: Tiết kiệm, có hiệu quả, bảo vệ mơi trường và khơng làm tổn hại
đến lợi ích chính đáng của người sử dụng đất xung quanh (điều 11).
- Chiến lược phát triển lâm nghiệp giai đoạn 2006-2020: Có thể nói cam kết

của Việt Nam về QLRBV được chính thức hóa vào năm 2006 khi mà Thủ tướng
Chính phủ phê duyệt Chiến lược lâm nghiệp. Trong bản Chiến lược, Việt Nam đã
khẳng định quan điểm phát triển lâm nghiệp là: Quản lý, sử dụng và phát triển rừng
bền vững là nền tảng cho phát triển lâm nghiệp. Các hoạt động sản xuất lâm nghiệp
phải dựa trên nền tảng quản lý bền vững thông qua quy hoạch, kế hoạch bảo vệ phát
triển rừng nhằm không ngừng nâng cao chất lượng rừng. Phải kết hợp bảo vệ, bảo
tồn và phát triển với khai thác rừng hợp lý... Đồng thời, trong Chiến lược cũng đã
đề ra 5 chương trình hành động, trong đó Chương trình quản lý và phát triển rừng
bền vững là Chương trình trọng tâm và ưu tiên số 1.
Trong chiến lược này, nhiệm vụ được đặt ra là: Quản lý bền vững và có hiệu
quả 8,4 triệu ha rừng sản xuất, trong đó 4,15 triệu ha rừng trồng và 3,63 triệu ha
rừng tự nhiên. Phấn đấu ít nhất có được 30% diện tích rừng sản xuất có CCR.
Tại cuộc điều tra đánh giá nhu cầu đào tạo về QLRBV do ORGUT thực hiện
vào tháng 9/2007 tại các cơ quan lâm nghiệp ở trung ương và địa phương cho thấy:
Phần lớn (68%) số người được phỏng vấn cho rằng khung chính sách hiện nay chưa
phù hợp với u cầu của QLRBV; chỉ có rất ít (32%) số người được phỏng vấn nói
là khá phù hợp [16].
Vì vậy, việc xây dựng khn khổ chính sách và các quy định về kỹ thuật liên
quan đến QLRBV đang là yêu cầu cấp bách hiện nay. Chỉ có như thế thì chủ trương
QLRBV trong sản xuất kinh doanh lâm nghiệp mới hiệu quả.