wbso do quan he 4 loai hcvc

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

GV: Vũ Văn Bảng - Trường THCS Tuấn Hưng

Kim Thành – Hải Dương

<b>SƠ ĐỒ TỔNG KẾT MỐI LIÊN QUAN GIỮA CÁC CHẤT VÔ CƠ</b>

3c

 

3b

 

3a

 

2c

 

2b

 

2a

 

1c

 

1b

 

1a

 

16
15

14 13

12
10

9
8
7
6
5

4
3
2

11
1

H₂O

M _M

A
B

OB OA

PK
KL

<b>*Lưu ý</b> : -Mũi tên (_{) chỉ mối quan hệ tạo thành (điều chế)}

-Đường nối (-) chỉ cặp chất có thể tác dụng với nhau.

<b>*Một số pư minh họa các mối quan hệ tạo thành (điều chế)</b>

a. KL 1a _OB 2a _B 3a _M

Thí dụ: Ba

(1)

 

BaO

 

(2)

Ba(OH)

2

 

(3)

BaCO

3

(1): 2Ba + O2 2BaO (2): BaO + H2O Ba(OH)2 (3): Ba(OH)2 + CO2BaCO3 + H2O

b. M 1b B 2b OB 3b KL

Thí dụ : CuCl

2

 

(1)

Cu(OH)

2

 

(2)

CuO

 

(3)

Cu

(1): CuCl2 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl

(2): Cu(OH)2

0

<i>t</i>

 

CuO + H2O

(3): CuO + H2

0

<i>t</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

c. PK 1c OA 2c A 3c M

Thí dụ : S

(1)

 

SO

2

 

(2)

SO

3

 

(3)

H

2

SO

4

 

(4)

BaSO

4

(1): S + O2

0

<i>t</i>

 

SO2 (2): 2SO2+ O2

_{  }

<i>t p xt</i>0, , 2SO3 (3): SO3+ H2O H2SO4

(4): H2SO4 + Ba(OH)2  BaSO4 + 2H2O

<b>*Một số pư minh họa cỏc mối quan hệ tỏc dụng với nhau:</b>

KL td PK: Thí dụ : 2Na + Cl2 2NaCl

KL td A: Điều kiện: K.loại tham gia PƯ phải đứng trước hiđro trong dãy hoạt động hóa học của k.loại
Thí dụ : Zn + 2HCl  ZnCl2 + H2

KL td M: Điều kiện: K.loại tham gia PƯ phải đứng trước k.loại trong M theo dãy hoạt động hóa học của
k.loại và đều không tác dụng với nước ở t0_{thường. M tham gia PƯ và tạo thành sau PƯ đều tan.}

Thí dụ : Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu

OB td OA: Điều kiện: OBphải tương ứng với B tan (kiềm) như Li2O, Na2O, K2O, CaO, BaO

Thí dụ : SiO2(r) + CaO(r)

0

<i>t</i>

 

CaSiO3(r)

OB td A: Thí dụ :Fe2O3(r) + 6HCl(dd)  2FeCl3(dd)+ 3H2O(l)

B td PK: Thí dụ : Cl2(k) + 2NaOH(dd)  NaCl(dd)+ NaClO(dd) + H2O(l)

B td OA: Thí dụ : CO2(k) + Ca(OH)2(dd)  CaCO3(r)+ H2O(l)

B td A: Được gọi là PƯ trung hũa và thuộc loại PƯ trao đổi. PƯ này luôn xảy ra.

Thí dụ : H2SO4(dd)+ Cu(OH)2(r) CuSO4(dd)+ 2H2O(l)

B td M: Điều kiện: B và M đều phải tan trong nước, sản phẩm tạo thành sau pư phải có ít nhất một chất dễ
bay hơi hoặc chất không tan.

M td PK: Thí dụ : Cl2+ 2NaBr  2NaCl+ Br2

M td A: Điều kiện: sau PƯ phải có ít nhất một chất kết tủa hay dễ bay hơi.
Thí dụ: AgNO3(dd)+ HCl(dd)  AgCl(r) + HNO3(dd)

M td M: Điều kiện: hai M tham gia PƯ phải đều tan trong nước, sản phẩm tạo thành sau PƯ phải có ít nhất
một chất kết tủa hay dễ bay hơi. Thí dụ: BaCl2(dd) + Na2SO4(dd)  BaSO4(r) + 2NaCl(dd)

OB td H2O: Điều kiện: OBphải tương ứng với B tan (kiềm) như Li2O, Na2O, K2O, CaO, BaO

Thí dụ : CaO(r) + H2O(l)  Ca(OH)2(dd)

KL td H2O:Điều kiện: K.loại phải tương ứng với B tan (kiềm) như các k.loại Li, Na, K, Ca, Ba

Thí dụ : Ba + 2H2O Ba(OH)2 + H2

OA td H2O: Thí dụ: SO3(k)+ H2O(l) H2SO4(dd)

PK td H2O: Thí dụ : Cl2(k) + H2O(l) HCl(dd)+ HClO(dd)

<b>*Pư trao đổi:</b> Là PƯHH, trong đó hai hợp chất tham gia PƯ trao đổi với nhau những thành phần cấu tạo của

chúng để tạo ra những hợp chất mới. Như các PƯ , , , .

Điều kiện: PƯ trao đổi giữa dd cỏc chất chỉ xảy ra nếu sản phẩm tạo thành có một chất dễ bay hơi hoặc một

chất không tan

10

11

12

13

14

1
2

3

16

6

4

5

7

8
9

15

11

9

12

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

*OB+ OA: ở điều kiện thường, một trong hai oxit phải có B hoặc A tương ứng mạnh
Ví dụ:

CaO + CO2 -> CaCO3

Al2O3 + SO3 -> Al2(SO4)3

*OB+ A: tạo thành M và nước

*OB+ phi kim: các OBcủa các kim loại hoạt động vừa và yếu bị H2, C khử thành kim loại

Ví dụ:

Fe2O3 + H2 -> Fe+ H2O

CuO + C -> Cu + CO2

*OB+ nước: OBcủa kim loại kiềm, kiềm thổ tác dụng với nước thành B tương ứng
Ví dụ:

CaO + H2O -> Ca(OH)2

*OA + nước: tạo thành A tương ứng (trừ SiO2)

*OA + B (kiềm): tạo thành M A hoặc M trung hòa và nước, tùy thuộc vào số mol oxit và B
Ví dụ:

n

CO2

: n

NaOH=1:1, ta có CO2 + NaOH -> NaHCO3

n

CO2

: n

NaOH

=

1:2. ta có CO2 + 2NaOH -> Na2CO3 + H2O

1<

n

CO2

: n

NaOH

<

2, ta có hỗn hợp hai M

Chi

n

CO2

: n

ana< 1, tạo ra NaHCO3 và CO2 dư bay lên

Khi

n

CO2

: n

NaOH > 2, tạo ta Na2CO3 và NaOH dư

Chú ý: Khi cho OA là các chất khí sục vào dung dịch kiềm thì trước hết phải tạo thành M trung hịa (do kiềm dư)
sau đó khi OA dư mới chuyển M trung hòa thành M A

Ví dụ: khi sục khí CO2 vào nước vôi trong, đầu tiên thấy đục sau đó kết tủa tan dần và dung dịch trở thành trong

suốt vì: CO2 + Ca(OH)2 -> CaCO3 + H2O

Sau đó: CaCO3 + CO2 + H2O -> Ca(HCO3)2 (tan)

*B + A tạo thành M A hoặc M trung hòa và nước tùy tỉ lệ số mol A và B

Ví dụ: khi cho H3PO4 tác dụng với dung dịch NaOH, tùy tỉ lệ số mol NaOH và H3PO4 ta có 7 trường hợp:

Gọ tỉ lệ số mol NaOH : số mol H3PO4 = T

Khi T < 1 sản phẩm là NaH2PO4 và H3PO4 dư

T = 1 sản phẩm là NaH2PO4

1 < T < 2 sản phẩm là NaH2PO4 và Na2HPO4

T = 2 sản phẩm là Na2HPO4

2 < T < 3 sản phẩm là Na2HPO4 và Na3PO4

T = 3 sản phẩm là Na3PO4

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

*B + M: tạo thành M mới và B mới với điều kiện B cũ và M cũ phải tan, M mới phải kết tủa hoặc B mới kết tủa,
hoặc B mới bay hơi.

Ví dụ: AlCl3 + 3NH3 + 3H2O -> Al(OH)3  + 3NH4Cl

Na2SO4 + Ba(OH)2 -> 2NaOH + BaSO4

2NH4Cl + Ca(OH)2 -> CaCl2 + 2H2O + 2NH3

CuCl2 + 2NaOH -> Cu(OH)2 + 2NaCl

*B + M A: tạo thành hiđroxit khơng tan hoặc M trung hồ và nước
Ví dụ: Mg(HCO3)2 + Ca(OH)2 -> Mg(OH)2 + Ca(HCO3)2

Ca(OH)2 + Ca(HCO3)2 -> 2CaCO3 + 2H2O

NaHCO3 + NaOH -> Na2CO3 + H2O

NaHCO3 + KOH -> Na2CO3 + K2CO3 + H2O

*B + phi kim: dung dịch kiềm tác dụng với PK(F2,Cl2, Br2, I2, S) tạo ra hai M và nước

Ví dụ: Cl2 + 2NaOH -> NaCl + NaClO + H2O

Nước javen

3Cl2 + 6KOH ->(to) 5KCl + KClO3 + 3H2O

3S + 6NaOH ->(to_{) 2Na}

2S + Na2SO3 + 3H2O

*A + M: tạo thành M mới và A mới với điều kiện A cũ mạnh hơn A mới; nếu hai A mạnh ngang nhau thì M cũ
phải tan, M mới phải kết tủa hoặc A mới bay hơi.

Ví dụ: CaCO3 + 2HNO3 -> Ca(NO3)2 + CO2 + H2O

2NaCl(r) + H2SO4 đặc ->(to) Na2SO4 + 2HCl

Chú ý: Quy tắc trên không áp dụng đối với các M sunfua rất ít tan trong nước như: PbS, CuS, HgS, Ag2S, chúng

vẫn được tạo thành khi cho H2S tác dụng với các dung dịch M tương ứng

Ví dụ: CuCl2 + H2S -> CuS + 2HCl

Các M trung hồ của A có gốc hố trị II trở lên, nếu cho rất từ từ A mạnh vào dung dịch M đó thì pư xảy ra qua
nhiều giai đoạn:

Ví dụ: Na2CO3 + HCl -> NaHCO3 + NaCl (1)

NaHCO3 + HCl -> NaCl + CO2 + H2O (2)

Ta có thể dừng pư ở giai đoạn 1 (nhờ chất chỉ thị màu để nhận biết như là phênolphtalein)
*M + M: tạo thành 2 M mới với điều kiện 2 M cũ phải tan, một trong 2 M mới kết tủa
Ví dụ: CaCl2 + Na2CO3 -> CaCO3 + NaCl

Ag2SO4 + BaCl2 -> BaSO4 + AgCl

Đặc biệt khi một trong hai M là M A mạnh như NaHSO4 ta có các sản phẩm khác:

Ví dụ: 2NaHSO4 + Na2CO3 -> 2Na2SO4 + H2O + CO2

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Do M cacbonat, sunfua của các kim loại hoá trị III như Al, Fe không bền, bị thuỷ phân, nên khi cho M tan của Al,
Fe tác dụng với dung dịch M cacbonat, sunfua ta thu được Al(OH)3 theo các pư:

2AlCl3 + 3Na2CO3 + 3H2O -> 2Al(OH)3 + 6NaCl + 3CO2

2AlCl3 + 3Na2S + 6 H2O -> 2Al(OH)3 + 6NaCl + 3H2S

*M + kim loại: Tuỳ theo bản chất của kim loại và của M, pư giữa chúng có thể xảy ra theo nhiều cách khác nhau:
+ ở điều kiện nhiệt độ nóng chảy: kim loại hoạt động hơn đẩy được kim loại kém hoạt động hơn khỏi M của nó.
Ví dụ: 3Na + AlCl3  <i>nc</i> Al + 3NaCl

+ Đối với trường hợp dung dịch:

- kim loại không tác dụng với nước: kim loại hoạt động hơn đẩy kim loại kém hoạt động hơn ra khỏi M

của nó.

Ví dụ: 2Al + 3CuCl2  2AlCl3 + 3Cu

- kim loại tác dụng với nước (kim loại kiềm, kiềm thổ Ca, Ba): Trước hết kim loại tác dụng với nước

tạo thành B tương ứng và H2, sau đó tác dụng với M.

ví dụ: Khi cho Na vào dung dịch MgCl2 xảy ra các pư:

2Na + 2H2O  2NaOH + H2

2NaOH + MgCl2  Mg(OH)2 + 2NaCl

- Còn khi cho Na vào dung dịch NH4Cl ta thu được hỗn hợp khí H2, NH3:

2Na + 2H2O  2NaOH + H2

NaOH + NH4Cl  NH3 + NaCl + H2O

- Có kết tủa nếu cho Ba vào dung dịch M cacbonat hoặc dung dịch M sunfat

Ba + 2H2O  Ba(OH)2 + H2

Ba(OH)2 + Na2CO3  BaCO3 + 2NaOH

Ba(OH)2 + (NH4)2CO3  BaCO3 + 2NH3 + 2H2O

- Những trường hợp đặc biệt như:

2FeCl3 + Cu  CuCl2 + 2FeCl2

Fe + 2AgNO3  Fe(NO3)2 + 2Ag

Fe(NO3)2 + AgNO3 dư  Fe(NO3)3 + Ag

*M + phi kim: Tạo ra M mới và PKmới(trong đó PKlà Cl2, Br2, I2 ) và PKcũ mạnh hơn(độ âm điện lớn hơn)

PKmới.

</div>

<!--links-->