Uon kim loai bang tay

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Bài 5</b> <b>Uốn - Nắn kim loại bằng</b>
<b>dụng cụ cầm tay</b>

<i>MÃ bài: 15 - 5</i>
<i>Tổng thời gian 32h</i>
<i>Lý thuyết: 8h</i>
<i>Thực hành:24h</i>
<i><b>Mục tiêu của bài: </b></i>

<i>Học xong bài học này ngời học có khả năng:</i>

<i>- Trỡnh by mục đích, thực chất của nắn kim loại bằng dụng cụ cầm tay</i>
<i>- Trình bày phơng pháp nắn kim loại dạng thanh, dạng tấm trên đế</i>
<i>phẳng (đe), khối V</i>

<i>- Nắn thẳng các thanh kim loại hình trụ có đờng kính ngồi < 20 mm;</i>
<i>nắn phẳng tấm kim loại có chiều dày < 5 mm các chi tiết sau khi nắn</i>
<i>không bị méo, rạn nứt</i>

<b>1. Mục đích và thực chất của việc nắn kim loại.</b>

Trong gia công nguội, khi ca hoặc cắt các kim loại ra thành những
thanh, những tấm, hoặc trong q trình gia cơng những thanh, những
tấm này thờng xảy ra hiện tợng bị cong vênh, lồi, lõm, không đạt yêu
cầu về hình dạng định làm ra. Quá trình vận chuyển những thanh kim
loại dễ bị biến dạng. Để sửa chữa những sai lệch này, ngời ta thờng
dùng phơng pháp nắn.

<b>1.1. Mục đích của việc nắn kim loại.</b>

- Mục đích của nắn kim loại là sửa chữa những sai lệch về hình

dạng trong q trình gia cơng trớc hoặc trong vận chuyển gây nên.

<b>1.2. Thùc chÊt cña việc nắn kim loại.</b>

- Thc cht ca quỏ trỡnh nn kim loại là lợi dụng tính dẻo của nó
để sửa chữa những sai lệch về hình dạng do biến dạng gây ra, những
cong vênh, lồi lỏm, nhằm chuẩn bị phôi cho q trình gia cơng tiếp
theo. Vì vậy chỉ áp dụng với những loại dẻo nh thép, đồng, nhôm và
một số kim loại khác có độ dẻo cao.

<b>2. C¸c phơng pháp nắn kim loại.</b>
<i><b> 2.1. Nắn kim loại tròn và vuông</b></i>:

Nhng thanh kim loi có tiết diện trịn và vng thờng đợc cán
thành những cây dài. Trong quá trình vận chuyển dễ bị cong vênh, nhất
là những cây có tiết diện mỏng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- <i>Với những thanh kim loại dài tiết diện nhỏ:</i> Dùng những tấm kê
phẳng, đặt thanh kim loại lên tấm kê, xoay tròn và dùng búa đánh vào
những chỗ bị cong không tiếp xúc với tâm kê, di chuyển đều cho hết
chiều dài của thanh. Nếu bề mặt của thanh đã qua gia cơng chính xác
thì chỉ đánh búa gián tiếp thông qua tấm đệm để tránh làm xớc và biến
dạng bề mặt của thanh.

- <i>Nếu thanh kim loại có kích thớc lớn hoặc dạng trục đã qua gia</i>
<i>cơng chính xác</i>, khi nắm phải dùng khối V kê hai đầu và dùng búa nắn
thông qua các tấm m (hỡnh 1).

<i>Hình 1.</i> Nắn thanh kim loại tròn

Khi trục đã nắn xong để đảm bảo độ đồng tâm, cần chống lên hai
đầu nhọn và dùng đồng hồ so để kiểm tra ( hình 2 ).

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Có thể nắn kim loại hoặc những trục lớn đã qua gia cơng chính
xác bằng đồ gá nắn đơn giản ( hình 3 ).

<i>Hình 3.</i> Nắn trục trên đồ gá nắn đơn giản

Đặt vật 3 lên hai miếng kê 1 để chiều cong của thanh vồng lên.
Quay vít 2 cho miếng đệm ở đầu vít 2 ấn vào chỗ cong của vật (cần ấn
quá một chút để đề phòng kim loại đàn hồi trở lại). Gá vật trên hai mũi
nhọn 4 và tiến hành kiểm tra bằng đồng hồ so 6.

Cũng có thể nắn nh trong sơ đồ:

<i>Hình 4.</i> Nắn trục trên sơ đồ nắn

Vật đợc chống lên hai mũi nhọn. Khi xác định đợc đoạn cong, khi
đó dùng hai móc 1 ở hai phía của đoạn cong, hai móc này đợc lắp vào
địn 3, giữa địn có vít 5, phía đầu vít là miếng đệm 2. Xoay vật để chỗ
cong tiếp xúc với đầu nắm 2 và vặn vít 5 nn thng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Hình 5.</i> Các dạng cong vênh của thanh kim loại dẹt

<i>- Nắn những thanh dày:</i>

<i>Hình 6.</i> Nắn thanh kim loại dày

Dựng tm phng kê, dập búa trực tiếp vào chỗ cong nhiều, khi
độ cong giảm thì đánh búa nhẹ dàn và kiểm tra theo chiều cạnh.

Nếu cạnh cịn cong, thì đặt nghiêng cạnh cong lên phía trên và
đánh búa tiếp sau đó lật chiều đánh sang phía bên kia (h. 7). Sau khi
nắn song, dùng thớc thẳng hay bàn vạch để kiểm tra.

<i>Hình 7.</i> Nắn thanh kim loại dày theo chiều cạnh

Nu thanh kim loại bị xoắn vỏ đậu thì nắn nh sau: Kẹp một đầu
lên êtô, đầu kia kia kẹp vào êtô tay rồi quay ngợc chiều với chiều xoắn
vỏ dậu để nắn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Nếu thanh bị cong theo chiều cạnh ta nắn nh sau: Đặt thanh bi
cong nằm trên tấm kê, dùng đầu nhỏ của búa đánh ở mép có độ cong
lõm, đánh đều một lợt theo cạnh mép, lợt sau đánh búa vào phía trong.
Cứ nh vậy, đánh búa thành từng lớp nhẹ dần về phía cạnh cong lồi. Sau
khi đánh đều môt lợt, lật mặt và lại đánh nh trên. Mục đích là để kim
loại phía mép cong lõm giãn ra đồng đều nh phía mt cong li.

<i><b>2.3. Nắn tấm tôn mỏng</b></i>:

Vi nhng tấm tơn mỏng thờng hay bị lỗi lõm, gơn sóng. Vì vậy
cần dùng phơng pháp biến dạng dần dần để nắn phẳng.

Nếu tấm tơn có một chỗ lồi giữa ( h. 8a) trớc hết dùng búa đập
mạnh ở cạnh mép, rồi đập nhẹ dần vào giữa đến gần mép chỗ lồi, không
đánh búa trực tiếp vào chỗ lồi. Đánh búa thành nhiều đờng trên bề mặt
tấm tơn để tồn bộ phần kim loại xung quanh chỗ lồi cũng giãn ra nh
chớnh ch li thỡ tm tụn s phng.

<i>Hình 8.</i> Nắn tÊm t«n máng

Nếu tấm tơn lồi ở các cạnh thì làm ngợc lại (h. 8b) tức là đánh búa
mạnh ở giữa, giảm nhẹ giần ra xung quanh.

Nếu tấm tôn mỏng thì dùng đồ bằng gỗ hoặc miếng kim loại có
mặt phẳng nhẵn để vừa đập vừa miết cho phẳng (h. 8c,d).

<i><b>2.4. Nắm vật đã tôi cứng:</b></i>

Khi tôi kim loại, do tốc độ làm nguội lớn nên sinh ra ứng suất
nhiệt làm vật dễ bị cong vênh, biến dạng. Vì vậy địi hỏi ngời thợ nguội
cần biết sửa chữa, nn li.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Trong trờng hợp này, tấm kê thờng làm cong lồi giữa, búa không
dùng loại có mặt phẳng lớn mà nên dùng loại búa có mặt cong, mặt
vuông nhỏ hoặc mặt chữ nhật hẹp (h. 114).

<i>Hình 114</i>. Nắn vật qua tôi

Khi nn bao gi cng để mặt cong lõm ngửa lên trên tạo điều
kiện cho mặt dới dễ tiếp xúc với miếng kê. Khi đánh búa đánh từ giữa
đánh ra hai đầu.

VÝ dô : Nắn ke 900_{sau khi tôi.}

Sau khi tôi, do biến dạng, góc ke có thể lớn hơn hoặc nhỏ h¬n 900_.

- Nếu góc nhỏ hơn 900 _{; Khi nắn đánh búa vào vùng cạnh trong}

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Nếu góc lớn hơn 900 _{; Khi nắn đánh búa vào vùng cạnh ngoài}

</div>

<!--links-->