Nghiên cứu sử dụng phụ phẩm eetanol trong sản xuất thức ăn cho gà thịt giống ross 308 từ không đến sáu tuần

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-----------------------

NGUY N TH MAI

NGHIÊN C U S

D NG PH PH M ETHANOL

(DDGS) TRONG TH C ĂN H N H P CHO GÀ TH T
GI NG ROSS 308 T

0 - 6 TU N TU I

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P
Chuyên ngành: CHĂN NUÔI
Mã s : 60.62.40

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS TÔN TH T SƠN

HÀ N I – 2009


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn
này là trung th c và chưa t ng đư c ai cơng b trong b t kỳ cơng trình
nào khác.
Tơi xin cam đoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn ñã
ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn này ñã ñư c ch rõ

ngu n g c.

Tác gi

Nguy n Th Mai

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

i


L I C M ƠN
Ơ

Sau m t th i gian h c t p, nghiên c u và th c hi n đ tài t t nghi p,
ngồi s n l c c a b n thân tơi cịn nh n ñư c r t nhi u s quan tâm giúp ñ
quý báu c a nhà trư ng, các th y giáo, cơ giáo và các b n đ ng nghi p.
Tơi xin bày t lịng bi t ơn t i PGS.TS. Tôn Th t Sơn và TS. Nguy n
Th Mai ñã ñ ng viên, hư ng d n và ch b o t n tình cho tơi trong su t th i
gian làm lu n văn t t nghi p.
Tôi xin c m ơn chân thành t i các th y giáo, cô giáo trong B môn Dinh
dư ng - Th c ăn, Khoa Chăn nuôi - Nuôi tr ng Thu s n, Trư ng ð i h c Nơng
nghi p - Hà N i đã góp ý và ch b o đ lu n văn c a tơi đư c hồn thành.
Tơi xin g i l i c m ơn chân thành t i: Ban giám ñ c, Các Anh, các Ch
cùng tồn th Các b cơng nhân viên Nhà máy th c ăn chăn nuôi cao c p
TOPFEEDS, Công ty TNHH ð u tư và Phát tri n chăn nuôi gà gia công
DABACO - L c V - Tiên Du - B c Ninh ñã t o m i đi u ki n giúp đ tơi
th c hi n đ tài và hồn thành lu n văn t t nghi p.
ð hoàn thành lu n văn này, tơi cịn nh n đư c s đ ng viên khích l
c a nh ng ngư i thân trong gia đình và b n bè. Tơi xin chân thành c m ơn

nh ng tình c m cao q đó.

Tác gi

Nguy n Th Mai

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

vi

Danh m c các b ng

vii

Danh m c bi u ñ

viii

1. M

ð U ....................................................................................................i

1.1

ð T V N ð .....................................................................................1

1.2

M C ðÍCH C A ð TÀI ..................................................................2

2. CƠ S
2.1

LÝ LU N.....................................................................................3

PH PH M ETHANOL T

NGƠ .....................................................3

2.1.1 Ngu n Ethanol khơ (DDGS) ...............................................................3
2.1.2 Công ngh s n xu t Ethanol t ngô .....................................................4
2.1.3 Thành ph n dinh dư ng trong DDGS ..................................................8

2.2

TH C ĂN H N H P....................................................................... 15

2.2.1 Th c ăn h n h p ñ m ñ c ................................................................. 16
2.2.2 Th c ăn b sung ................................................................................ 16
2.3

ð C ðI M M T S NGUYÊN LI U TH C ĂN CHO GIA C M ..... 17

2.3.1 Nhóm th c ăn giàu năng lư ng.......................................................... 17
2.3.2 Nhóm th c ăn giàu protein ................................................................ 19
2.4

CƠ S KHOA H C V KH NĂNG SINH TRƯ NG .................. 23

2.4.1 Khái ni m v sinh trư ng .................................................................. 23
2.4.2 Các ch tiêu ñánh giá s sinh trư ng.................................................. 24
2.4.3 M t s y u t

nh hư ng ñ n kh năng sinh trư ng .......................... 26

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

iii


2.5

KH NĂNG CHO TH T .................................................................. 29

2.5.1 ð c ñi m kh năng cho th t c a gà .................................................... 29
2.5.2 M t s y u t

nh hư ng ñ n năng su t th t....................................... 30

2.5.3 Hi u qu s d ng th c ăn .................................................................. 31
2.6

NGHIÊN C U S

D NG DDGS LÀM TH C ĂN CHO GÀ ........ 34

3. ð I TƯ NG, ð A ðI M, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U................................................................................ 37
3.1

ð I TƯ NG, ð A ðI M VÀ TH I GIAN NGHIÊN C U............ 37

3.2

N I DUNG NGHIÊN C U.............................................................. 37

3.3

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ..................................................... 37

3.4

PHƯƠNG PHÁP XÁC ð NH CÁC CH TIÊU NGHIÊN C U ....... 38

3.4.1 Phương pháp phân tích thành ph n hóa h c c a th c ăn.................... 38
3.4.2 Các ch tiêu theo dõi trên ñàn gà thí nghi m...................................... 39
3.4.3 Phương pháp tính tốn các ch tiêu nghiên c u.................................. 41
3.4.4 Phương pháp x lý s li u ................................................................. 42
4. K T QU VÀ TH O LU N ................................................................ 46
4.1

THÀNH PH N HOÁ H C C A NGUYÊN LI U TRONG TH C
ĂN THÍ NGHI M............................................................................ 46

4.2

THÀNH PH N HÓA H C C A TH C ĂN THÍ NGHI M ............ 52

4.3

KH I LƯ NG CƠ TH GÀ ............................................................. 56

4.4

T C ð SINH TRƯ NG TUY T ð I ............................................ 61

4.5

T C ð SINH TRƯ NG TƯƠNG ð I ........................................... 63

4.6

LƯ NG TH C ĂN THU NH N ..................................................... 66

4.7

HI U QU S

4.8

T L NUÔI S NG .......................................................................... 75

D NG VÀ CHI PHÍ TH C ĂN ............................. 70

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

iv


4.9

M T S CH TIÊU V NĂNG SU T VÀ CH T LƯ NG TH T .. 78

4.9.1 Màu s c da gà .................................................................................... 78
4.9.2 K t qu m kh o sát .......................................................................... 79
4.9.3 Thành ph n hóa h c c a th t gà thí nghi m........................................ 83
4.10 HI U QU S

D NG C A PH PH M ETHANOL.................... 86

5 K T LU N VÀ ð NGH ..................................................................... 90
5.1

K T LU N ....................................................................................... 90

5.2

ð NGH .......................................................................................... 91

TÀI LI U THAM KH O

93

PH L C

99

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

v


DANH M C CÁC CH

VI T T T

1. KL: Kh i lư ng
2. TL: T l
3. TA: Th c ăn
4. HQSDTA: Hi u qu s d ng th c ăn
5. LTATN: Lư ng th c ăn thu nh n
6. ðC: ð i ch ng
7. DDGS: Distillers Dried Grains with Solubles

8. TCVN: Tiêu chu n Vi t Nam
9. DXKN: D n xu t không nitơ
10. ME: Metabolizable Energy (Năng lư ng trao ñ i)
11. TME: True Metabolizable Energy (Năng lư ng trao ñ i th c)
12. CV: ð l ch chu n
13. VCK: V t ch t khô
14. PN: Ch s s n xu t
15. Cs: C ng s

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

vi


DANH M C B NG BI U
B ng 2.1

Thành ph n dinh dư ng c a m t s nguyên li u th c ăn .......... 13

B ng 2.2

Thành ph n hoá h c c a DDGS ................................................ 14

B ng 2.3

Nhi t đ thích h p trong chu ng ni gà th t............................. 28

B ng 3.1

Công th c th c ăn thí nghi m giai đo n 1 – 14 ngày tu i (D1).. 43

B ng 3.2

Công th c th c ăn thí nghi m giai đo n 15 – 28 ngày tu i (D2) 44

B ng 3.3

Công th c th c ăn thí nghi m giai đo n 29 – 42 ngày tu i (D3) 45

B ng 4.1

Thành ph n hoá h c c a nguyên li u trong th c ăn thí nghi m.. 52

B ng 4.2

Thành ph n hóa h c c a th c ăn thí nghi m. ............................. 55

B ng 4.3

Kh i lư ng gà thí nghi m qua các tu n tu i .............................. 58

B ng 4.4

T c ñ sinh trư ng tuy t ñ i c a gà thí nghi m (g/con/ngày) .... 61

B ng 4.5

T c ñ sinh trư ng tương ñ i c a gà thí nghi m (%)................. 64

B ng 4.6

Lư ng th c ăn thu nh n c a ñàn gà thí nghi m ......................... 68

B ng 4.7

Hi u qu s d ng và chi phí th c ăn.......................................... 72

B ng 4.8

T l ni s ng c a đàn gà thí nghi m qua các tu n tu i ........... 76

B ng 4.9

Màu s c da gà

các lơ thí nghi m............................................. 78

B ng 4.10 K t qu m kh o sát gà thí nghi m

6 tu n tu i (n = 6)............ 81

B ng 4.11 Thành ph n hoá h c c a th t ng c và th t đùi gà thí nghi m. ..... 85
B ng 4.12 Hi u qu s d ng DDGS ........................................................... 89

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

vii


DANH M C CÁC BI U ð

ð th 4.1

Kh i lư ng cơ th gà thí nghi m qua các tu n tu i.................. 60

Bi u ñ 4.2 T c ñ sinh trư ng tuy t ñ i c a ñàn gà thí nghi m ............... 63
ð th 4.3

T c ñ sinh trư ng tương ñ i c a gà thí nghi m ..................... 66

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

viii


1. M

ð U

1.1 ð T V N ð
Xu hư ng phát tri n chăn ni theo con đư ng thâm canh cơng nghi p
hố đang di n ra m nh m trên th gi i. ð c bi t ngành chăn ni gia c m
đư c quan tâm hàng đ u vì nó có kh năng đáp ng nhanh nhu c u b c thi t v
th c ph m cho ngư i dân c v th t và tr ng. Giá tr dinh dư ng c a th t và
tr ng gia c m là r t cao, chu kỳ chăn nuôi l i ng n, s m mang l i s n ph m cho
con ngư i và ñư c ngư i tiêu dùng ưa chu ng. Hơn n a v i phong t c c a
ngư i Vi t Nam thì th t gia c m cũng là m t th đ l khơng th thi u ñư c
trong các d p l h i truy n th ng… Có th nói r ng th t gia c m mà ñ c bi t là
th t gà là lo i th c ph m ñư c dùng ph bi n trên th trư ng trong nư c.
Tuy nhiên, hi n nay ngành chăn nuôi gia c m trong nư c đang g p ph i
nhi u khó khăn và tr ng i, ñ c bi t khi giá th c ăn luôn tăng cao. Theo

Shimada (1984) [64] th c ăn chi m t i 70 - 75% t ng chi phí trong chăn ni
gia c m. Có th nói ch t lư ng th c ăn và giá thành c a nó là m t y u t có
nh hư ng quy t đ nh đ n thành b i trong chăn ni nói chung và chăn ni
gia c m nói riêng. Dinh dư ng phù h p s giúp cho gia c m luôn kho m nh,
sinh trư ng phát d c t t, ñ ng th i nâng cao năng su t và ch t lư ng s n
ph m. ð ñ m b o cung c p ñ y ñ nhu c u v các ch t dinh dư ng cho gia
c m c n ph i s d ng các kh u ph n ăn phù h p v i t ng giai ño n nuôi khác
nhau. Các kh u ph n này là h n h p c a nhi u lo i nguyên li u th c ăn ñ
ñ m b o ñ y ñ và cân b ng v dinh dư ng. ði u này s

giúp nâng cao hi u

qu s d ng th c ăn và h giá thành s n ph m trong chăn nuôi gia c m.
Ngu n ngun li u th c ăn chăn ni có ch t lư ng t t v i giá c phù h p là
đi u mà ngư i chăn ni cũng như các nhà s n xu t th c ăn chăn nuôi luôn
quan tâm.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

1


Trong nh ng năm g n ñây, khi giá d u m trên th gi i liên t c tăng
cao, các lo i nhiên li u hóa th ch ngày càng h n ch , vi c s d ng xăng d u
tăng đ t bi n làm khơng khí ô nhi m ngày càng gia tăng thì vi c nghiên c u,
ng d ng nhiên li u sinh h c Ethanol t

ngơ, lúa mì, lúa m ch, mía

đư ng…đ thay th cho xăng d u tr nên c p bách ñ i v i t t c các nư c

trên th gi i. Trong quá trình s n xu t Ethanol có m t lư ng l n ph ph m có
tên DDGS ( Distiller’s Dried Grain with Solubleds) hay cịn g i là hèm ngơ
mà trong đó ch a nhi u protein, lipit, xơ và khống có th s d ng làm th c
ăn chăn nuôi. Theo Budi Tangendjaja (2008) [47] s n lư ng DDGS c a M
năm 2007 là 15 tri u t n và ñã xu t kh u 1,5 tri u t n sang Canada, Trung
M , Châu Phi, Châu Âu và Châu Á làm th c ăn chăn nuôi. Lư ng DDGS
Vi t Nam nh p kh u năm 2007 là 18.700 t n đã tăng lên 166.400 t n (C c
chăn ni, 2009) [3]. Vi c s d ng ph ph m này s góp ph n làm phong phú
thêm ngu n nguyên li u th c ăn cho ngành s n xu t th c ăn chăn nuôi trong
nư c. Tuy nhiên vi c s d ng ph ph m này

m c nào là h p lý v n là câu

h i chưa có l i gi i đáp.
Xu t phát t th c t trên chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài:
“Nghiên c u s d ng ph ph m Ethanol (DDGS) trong th c ăn h n
h p cho gà th t gi ng ROSS 308 t 0 – 6 tu n tu i.”
1.2 M C ðÍCH C A ð TÀI
- Nghiên c u t l s d ng ph ph m Ethanol (DDGS) trong th c ăn h n
h p cho gà th t thương ph m Ross 308 nuôi theo phương th c công nghi p.
- ðánh giá hi u qu c a vi c s d ng DDGS trong kh u ph n ăn cho gà
th t thương ph m Ross 308.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

2


2. CƠ S
2.1 PH PH M ETHANOL T

LÝ LU N

NGÔ

2.1.1 Ngu n Ethanol khô (DDGS)
Trong vài năm tr l i ñây, khi giá d u m trên th gi i liên t c tăng
cao, khơng khí thì ngày m t ô nhi m, ngu n cung c p nguyên li u hóa th ch
ngày càng h n ch thì vi c nghiên c u, ng d ng các ngu n nguyên li u sinh
h c tr nên c p bách ñ i v i r t nhi u nư c trên th gi i. Nhiên li u sinh h c
s n xu t t h t ngũ c c và m t s th c v t khác là lo i nhiên li u có th tái
sinh đư c, tương ñ i s ch v i môi trư ng và th i ra ít khí CO2 so v i các
ngu n nhiên li u hóa th ch hi n nay. T i Liên minh châu Âu, các ngu n năng
lư ng tái sinh r t ñư c ưa chu ng và chính đi u này đã thúc đ y s phát tri n
c a ngành công nghi p s n xu t các nhiên li u sinh h c. M c đích nh m đa
d ng hóa các ngu n năng lư ng, gi m thi u các khí gây hi u ng nhà kính và
s ph thu c vào d u m , ñ ng th i t o thêm vi c làm cho khu v c nông
thôn. S phát tri n đó đã làm xu t hi n m t ngu n cung c p DDGS cho th
trư ng nguyên li u th c ăn chăn nuôi. Do có hàm lư ng ch t dinh dư ng cao,
d dàng s y khô và sơ ch , DDGS thu ñư c t quá trình s n xu t Ethanol hi n
đ i có th s d ng làm ngu n th c ăn cho gia súc, gia c m.
Bã Ethanol khô (Distillers Dried Grains with Solubles – DDGS) là s n
ph m ph c a quá trình s n xu t Ethanol công nghi p t i các nhà máy s n
xu t Ethanol. Nó là s n ph m thu ñư c sau khi chưng c t rư u etylic ra kh i
tinh b t ñã lên men. Nói m t cách khác là h n h p thu đư c sau khi cơ đ ng
và s y khơ ít nh t 75% lư ng bã cịn l i b ng phương pháp c a ngành công
nghi p chưng c t ngũ c c (AAFCO, 2002) [28]. Ngô là ngu n tinh b t có th
lên men r t t t, nó là lo i ngũ c c chính đư c s d ng trong ngành cơng
nghi p s n xu t nhiên li u Ethanol. Tuy nhiên do đi u ki n khí h u và đ t đai,

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

3


t i m t s vùng châu Âu và B c M ngư i ta cũng s d ng các ngu n khác
như lúa mỳ, lúa m ch, lúa m ch ñen, cây lúa mi n ho c h n h p các lo i ngũ
c c trên ñ s n xu t nhiên li u Ethanol. Ngoài các ngu n nguyên li u tái sinh
t ph ph m nông nghi p thì ngư i ta cũng s d ng c nh ng ph ph m lâm
nghi p (v n g , m t cưa, v n thân cây ho c cành cây); các ph ph m h u cơ
trong rác (rác trong các lo i gi y v n); ph ph m t nhà máy th c ph m gia
công (ph ph m c a nhà máy rư u và nhà máy gi y) ñ s n xu t Ethanol.
Phương pháp ñư c s d ng hi n nay là s n xu t Ethanol t ngơ ho c
đư ng mía làm ngun li u qua q trình lên men vi sinh v t. S phát tri n
c a ngành s n xu t Ethanol ñã t o ra m t s lư ng l n DDGS cung c p cho
các nhà máy s n xu t th c ăn chăn ni. DDGS thu đư c t ngành s n xu t
ñ u ng ñã ñư c s d ng làm th c ăn chăn nuôi

các trang tr i trong nhi u

năm trư c ñây, tuy nhiên ch y u là làm th c ăn cho các lồi đ ng v t nhai
l i. Lo i DDGS này có s bi n ñ i khá l n v ch t dinh dư ng và s h n ch
m t s ch t dinh dư ng nên ch ñư c s d ng làm th c ăn cho gia c m v i t
l th p (kho ng 5%). Hi n nay, DDGS thu đư c t

q trình chưng c t

Ethanol có ưu đi m là giá tr dinh dư ng cao, d dàng s y khô và sơ ch nên
có th đư c s d ng trong kh u ph n ăn cho ñ ng v t d dày ñơn v i t l cao
hơn. Vi c này có th làm gia tăng lư ng tiêu th DDGS trên th trư ng th c

ăn chăn nuôi, tuy nhiên nh ng bi n ñ i trong thành ph n ch t dinh dư ng v n
s là m t h n ch cho vi c s d ng nguyên li u th c ăn này.
2.1.2 Công ngh s n xu t Ethanol t ngơ
Ngơ có kho ng 2/3 tinh b t, mà tinh b t ñư c chuy n thành Ethanol và
CO2 trong quá trình chưng c t và lên men. Ch t dinh dư ng còn l i trong ngơ
như protein, m , khống và các vitamin đư c cơ đ c l i theo các cách khác
nhau và ñư c xem như là h t ngũ c c ñã chưng c t ho c như là nh ng ch t có
th hồ tan sau chưng c t đã ñư c cô ñ c. Các ph ph m thu ñư c t các nhà

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

4


máy s n xu t Ethanol khác nhau thì có thành ph n hóa h c khác nhau tùy
thu c vào ngu n nguyên li u và phương pháp ch bi n. Trên th c t hi n nay
thì ngu n nguyên li u ñ s n xu t Ethanol ch y u là t ngơ, lúa m ch, mía
đư ng, s n… Còn v phương pháp ch bi n thì trên th gi i thư ng s d ng
hai phương pháp c a Anh và c a M . Sau ñây là hai phương pháp s n xu t
quan tr ng:
* Phương pháp c a Anh
H t ñư c nghi n nh r i dung m ch nha ñ bi n ñ i tinh b t c a h t
thành ñư ng. Ph n ñư ng ñư c chi t xu t riêng, ph n h t còn l i ñư c s
d ng

d ng ư t ho c s y khơ đ làm th c ăn cho gia súc. Sau đó, dùng n m

men cho vào ph n nư c ñư ng ñã tách

trên ñ th c hi n q trình lên men.

T dung d ch đã lên men ngư i ta ti p t c chưng c t thu l y Ethanol. Ph n
nư c sau quá trình chưng c t Ethanol thì v n ch a n m men l i ti p t c ñư c
s y khơ đ l y các ch t hịa tan ho c ti n hành ly tâm tách nư c thu đư c
ph n đ c, sau đó s y khô và s d ng làm th c ăn chăn nuôi.
* Phương pháp c a M
S d ng m ch nha ñ bi n ñ i tinh b t trong h t ñã nghi n nh thành
ñư ng, sau ñó h n h p này ñư c tr n v i men trong thùng lên men. Sau khi
ñã lên men, tồn b h n h p trên đư c cho vào thi t b chưng c t thu l y
Ethanol. Ph n cịn l i thì ti n hành sàng tách riêng ph n h t và ph n d ch
l ng. Ph n d ch l ng này ñư c g i là d ch chưng c t lỗng trong v n ch a
n m men. Sau đó ñem cô ñ c và làm khô thành s n ph m hịa tan khơ.

m t

s nhà máy d ch chưng c t l ng này ñư c ly tâm trư c khi cơ đ c, sau đó đem
ph n ñ c này tr n vào ph n h t r i ti n hành s y khơ thu đư c s n ph m g i
là DDGS.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

5


Tồn b q trình s n xu t Ethanol và ph ph m ñư c Batal (2006)
[45] và Regina Meeks (2007) [62] sơ đ hóa như sau:

α Amylase
Nghi n nh
N u chín

Ngơ

Hóa l ng

CO2

Lên men

Gluco-amylaza

H t chưng c t
(DDGS)

Tồn b ph ph m
sau chưng c t

DDG + DDS

D ch chưng c t
cơ đ c (DDS)

Chưng c t

Ethanol

DDGS
Sơ đ quy trình s n xu t Ethanol và ph ph m
(Batal, 2006) [45]
* Gi m kích thư c h t

Q trình đư c b t đ u b ng xay ngơ thành b t thơ. Ngơ đư c xay b i
h th ng búa xay có t c đ cao, sàng l c có kích thư c nh 1/8 - 3/16 inch.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

6


* Hóa l ng
B t thơ sau khi đã xay nh ngơ đư c tr n v i nư c ho c có b sung
enzyme đ b t đ u quá trình l c tách các ch t tan ch y u là protein, ñư ng,
lipit. H tr n sau ñó ñư c n u ñ hydrat hóa tinh b t thành glucose thành
Ethanol v i enzym phân gi i tinh b t là amylolytic đ chuy n hóa glucose
thành Ethanol. Nhi t đ s d ng trong q trình này kho ng 40 – 600C. S
gelatin hóa tinh b t b t ñ u x y ra khi nhi t ñ t i 50 – 700C. M t khâu r t
quan tr ng trong q trình chuy n hóa tinh b t thành glucose địi h i s hồn
t t c a q trình gelatin hóa tinh b t. Trong quá trình này g n như t t c
lư ng amylose trong các h t tinh b t nh ñư c l c ra, ñư c làm tăng tính d o
ñ thành các h t căng ph ng và gel bao g m amylose đư c hịa tan.
Hồn thành q trình hydrat hóa tinh b t địi h i m t s ph i h p các
emzym. Amylase là ñư c s d ng r ng rãi nh t, emzym này có kh năng ch u
nhi t trong ngành công nghi p tinh b t. Các enzym này bao g m α-amylase
hay gluco - amylase. Các enzym ph i ch u đư c nhi t m c đích cho s th y
phân c a tinh b t x y ra ngay l p t c sau quá trình gelatin hóa.
* Lên men
Lên men là q trình mà

đó đư ng ñư c chuy n hóa thành rư u dư i

tác d ng c a các men sinh h c. Men đư c dùng nhi u nh t là sacharomyces vì

nó có kh năng s n xu t Ethanol t p trung cao, ngồi ra có th s d ng glucoamylase. Trong mơ hình lên men có kho ng 95% lư ng đư ng đư c chuy n
hóa thành Ethanol và CO2, 1% thành tinh b t c a n m men, 4% thành các s n
ph m khác như glyxerol. Q trình này x y ra

nhi t đ kho ng 330C, pH =

4. CO2 s n sinh ra trong quá trình này có th khơng đư c thu l i mà gi i
phóng tr c ti p ra ngồi khơng khí.
* Chưng c t Ethanol
Sau q trình lên men Ethanol ñư c thu l i b ng cách s d ng phương

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

7


pháp chưng c t. H n h p thu ñư c l i ñư c chuy n qua h th ng sàng l c
phân t ñ lo i b nư c và thu Ethanol tinh khi t.
* Các ñ ng s n ph m c a h th ng s y khơ
Nư c và các ch t r n cịn l i sau khi chưng c t Ethanol g m các thành
ph n chính là nư c, xơ, protein, và các ch t béo. H n h p này ñư c ly tâm
tách các ch t r n thô ra kh i ch t l ng. Ch t r n thô này ch a kho ng 30% v t
ch t khơ (VCK), có th bán làm th c ăn cho gia súc ho c s y khơ đ s n xu t
DDG (dried distiller’s grain).
Ch t l ng thu ñư c ti p t c cho ñi qua m t thi t b bay hơi ñ lo i b
hơi nư c và k t qu ñ ng s n ph m thu đư c là “distiller’s solubles” cơ đ c
mà có ch a kho ng 30% v t ch t khơ. Distiller’s solubles cơ đ c có th đư c
bán làm th c ăn cho bị th t.
Ngồi ra thì ch t r n thơ thu đư c

trên có th ñư c tr n v i distiller’s

solubles cô ñ c ñ s n xu t distiller’s dried grain with solubes (DDGS). S n
ph m này ch a 88% v t ch t khô. Theo Budi Tangendjaja (2008) [47] s n ph m
thu ñư c khi s d ng 1 t n ngơ đ s n xu t Ethanol là: 400 lít Ethanol, 322kg
CO2 và 322kg DDGS. Năm 2007, M đã xu t kh u 1,5 tri u t n DDGS sang
Canada, Trung M , Châu Âu và Châu Á (chi m 10% lư ng DDGS c a M ).
2.1.3 Thành ph n dinh dư ng trong DDGS
Trong quá trình lên men, tinh b t ngũ c c ñư c chuy n hóa thành rư u
etylic và CO2, do đó n ng ñ c a các ch t dinh dư ng còn l i trong ph n bã
tăng lên kho ng 2 - 3 l n. DDGS ch a m t lư ng l n protein thô, amino axit,
photpho và các dư ng ch t c n thi t khác cho gia c m. V n đ chính

đây là

ch t lư ng và hàm lư ng dư ng ch t trong DDGS là khác nhau ñ i v i các
ngu n DDGS khác nhau. Trong nh ng năm g n ñây nhi u nghiên c u ñã
ñư c th c hi n nh m ñánh giá thành ph n ch t dinh dư ng và s bi n ñ i t
l các ch t dinh dư ng đó trong các ngu n DDGS khác nhau. Theo m t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

8


nghiên c u th c hi n năm 1993, Cromwell và c ng s [28] ñã xác ñ nh các
ñ c tính lý hóa và thành ph n dinh dư ng c a DDGS t 9 ngu n khác nhau
(t các nhà máy s n xu t ñ u ng cho ñ n các nhà máy s n xu t nhiên li u
c n). Nhóm nghiên c u đã th y có s khác bi t đáng k v hàm lư ng các
ch t dinh dư ng gi a các m u DDGS. Hàm lư ng protein thơ thay đ i t 23,4

ñ n 28,7%, ch t béo thay ñ i t 2,9 ñ n 12,8%, ch t xơ trung tính (neutral
detergent fibre - NDF) t 28,8 đ n 40,3%, ch t xơ axit (ADF) t 10,3 ñ n
18,1%, hàm lư ng khống t ng s t 3,4 đ n 7,3%, lysine (lys) t 0,43 ñ n
0,89%, methionine (met) t

0,44 ñ n 0,55%, threonine (thr) t

0,89 ñ n

1,16% và tryptophan (trp) t 0,16 ñ n 0,23%. Màu s c (color scores) các m u
DDGS trên thay ñ i t r t sáng cho ñ n r t t i, mùi thay đ i t bình thư ng
đ n mùi khói. Màu t i và mùi khói có th là do s y khô
Hàm lư ng lysine th p nh t

nhi t đ q cao.

các m u có màu t i nh t và cao nh t

m u có

màu sáng nh t. Các tác gi trên cũng ñ xu t r ng hàm lư ng ADF có m i
tương quan âm v i giá tr dinh dư ng và kh năng chuy n hóa c a DDGS.
G n đây, Spiehs và c ng s (2002) [28] ñã nghiên c u hàm lư ng ch t
dinh dư ng trong DDGS c a các nhà máy s n xu t Ethanol m i ñư c ñưa vào
ho t ñ ng (t ng c ng 118 m u l y t 10 nhà máy). Hàm lư ng trung bình c a
protein thơ là 30,2%, ch t béo thô là 10,9%, xơ thô là 8,8%, hàm lư ng
khoáng t ng s là 5,8%, t l các d n xu t không nitơ (DXKN) là 45,5%,
NDF là 42,1%, ADF là 16,2%, canxi là 0,06%, photpho là 0,89%, lys là
0,85% và met là 0,55%. T l lys, met và các khống ch t thay đ i nhi u
nh t. Nhóm nghiên c u cũng cho bi t hàm lư ng protein thô, ch t béo thô,

lys, met, thr và photpho cao hơn, ñ ng th i lư ng v t ch t khô và canxi th p
hơn so v i tiêu chu n (NRC, 1994) [59]. Các k t qu cũng ch ra r ng hàm
lư ng các ch t dinh dư ng trong DDGS không ch thay đ i theo t ng nhà
máy mà cịn theo t ng năm s n xu t. Các giá tr dinh dư ng thư ng sai khác

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

9


so v i giá tr tiêu chu n vì v y vi c phân tích thành ph n hóa h c c a DDGS
t các ngu n khác nhau nên ñư c th c hi n ít nh t m t năm m t l n. S bi n
ñ i t l dư ng ch t gi a các m u DDGS khác nhau có th là do s khác nhau
v lo i ngũ c c s d ng, hi u su t quá trình lên men và t l lên men, lư ng
dung môi cho thêm và k thu t s y (nhi t ñ và th i gian s y).
Belyea và c ng s (2004) [28] cũng tìm ra r ng s bi n ñ i v t l các
ch t dinh dư ng trong các m u DDGS khác nhau có liên quan đ n thành ph n
ngơ s d ng đ lên men và k thu t s n xu t. Hàm lư ng ch t béo cao trong
DDGS s n xu t t ngô cho năng lư ng t ng s cao, tuy nhiên năng lư ng tiêu
hóa l i thay đ i và có th b nh hư ng b i hàm lư ng polysaccarit không b t
(NSP). Pedersen và c ng s (2007) [28] cho bi t lư ng năng lư ng thô trong
10 m u DDGS là 5430 kcal/kg v t ch t khô, cao hơn so v i ngô. Fastinger và
c ng s (2006) [28] l i tìm th y m c năng lư ng t ng s th p hơn (4848 –
4969 kcal/kg) trong DDGS t 5 ngu n

phía Tây mi n Trung nư c M .

D a trên các k t qu phân tích 17 m u DDGS thu ñư c t các nhà máy
ñ t t i phía Tây nư c M khi s d ng trên gà tr ng thư ng, Batal và Dale
(2006) [46] ñã ñ xu t r ng TMEn (true metabolizable energy) trong DDGS

thay ñ i t 2490 ñ n 3190 kcal/kg, trung bình là 2820 kcal/kg. TMEn trong
DDGS xác ñ nh b i Lumpkins và c ng s (2004) [28] cũng trên gà tr ng là
2905 kcal/kg. Trong khi đó, giá tr TMEn c a DDGS theo NRC (1994) [59]
là 3097 kcal/kg. Theo Budi Tangendjaja (2008) [47] giá tr ME c a DDGS
trên gà là 2850kcal/kg.
Do r t nh y c m v i các tác d ng c a nhi t, hàm lư ng lysine và kh
năng chuy n hóa là m t trong nh ng v n ñ ñư c quan tâm khi s d ng
DDGS trong th c ăn cho gia súc, gia c m. Fastinger và c ng s (2006) [28]
thông báo r ng hàm lư ng lysine trong 5 ngu n DDGS khác nhau thay ñ i t
0,48 ñ n 0,76%, hàm lư ng lysine là th p nh t trong m u DDGS có màu s m

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

10


nh t. T l tiêu hóa lysine tuy t đ i và th c
DDGS th p hơn m t cách ñáng k

gà tr ng trư ng thành ñư c ăn

nh ng m u có màu s m hơn các m u còn

l i. S khác bi t v t l tiêu hóa các amino axit thi t y u khác gi a các m u
nh hơn so v i lysine nhưng cũng khá ñáng k .
Tương t như v y, Batal và Dale (2006) [46] cũng phát hi n th y nh ng
s khác bi t ñáng k v t l tiêu hóa th c các amino axit gi a các m u khác
nhau. Nói chung các m u vàng hơn và sáng hơn có hàm lư ng và t l tiêu hóa
các amino axit l n hơn, đ c bi t là lysine. Nguyên nhân c a hi n tư ng này
theo nhóm nghiên c u là do lysine trong các m u có màu s m hơn có th b phá

h y do x lý nhi t quá m c (trong ph n ng Maillard gi a cacbonhydrat trong
glucozo và nhóm ε – amino c a lysine). H cũng đ xu t r ng phân tích màu
s c có th là m t phương pháp nhanh chóng và ñáng tin c y ñ ñánh giá hàm
lư ng các amino axit, ñ c bi t là lysine và t l tiêu hóa DDGS c a gia c m.
Nghiên c u c a Ergul và Cs (2003) [28] cũng ñã ki m ch ng các k t qu trên,
nó cho th y m t m i tương quan dương gi a lysine, cystine, t l tiêu hóa và
các giá tr ñ sáng (L*), ñ vàng (b*) c a DDGS.
D a trên các thí nghi m trên gà tr ng, Lumpkins và Batal (2005) [28]
cho bi t t l tiêu hóa th c c a lysine trong DDGS thu ñư c

các nhà máy

s n xu t nhiên li u Ethanol là 75%. ð i v i gà con, t l này cao hơn m t
chút, vào kho ng 80% (Lumpkins và Batal, 2005) [28]. Do các giá tr này
không khác bi t đáng k so v i t l tiêu hóa lysine trong ngô (81%) nên các
tác gi nghiên c u cho r ng t l tiêu hóa lysine c a DDGS dư ng như không
b nh hư ng l n t quá trình s y. Trong các nghiên c u trư c đó, t l lysine
c a DDGS trong các thí nghi m trên gà con là t

66 – 93% (Combs và

Bossard, 1969; Parsons và Cs, 1983) [28].
DDGS cịn có th đóng góp m t lư ng photpho l n trong kh u ph n ăn
c a gia c m. Martinez Amezcua và Cs (2004) [28] cho bi t hàm lư ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

11

photpho trung bình trong 20 m u DDGS t các nhà máy s n xu t Ethanol
Minnesota là kho ng 73%, r t g n v i giá tr tiêu chu n (NRC, 1994) [59]. H
cũng ch ra r ng t l photpho (tương ng là KH2PO4), ư c tính trên tro
xương chày b ng phương pháp t l d c thay ñ i t 69 ñ n 102% và nói
chung cao hơn so v i giá tr tiêu chu n (NRC, 1994) [59]. Ngồi ra, nhóm
nghiên c u cũng ñ xu t r ng vi c tăng nhi t đ trong q trình s n xu t
Ethanol có nh hư ng tích c c đ n t l photpho trong DDGS. Tuy nhiên các
m u DDGS khác nhau có t l photpho khác nhau r t nhi u. Các k t qu t
m t nghiên c u sau đó c a Martinez Amezcua và Cs (2006) [28] cho th y có
th tăng t l photpho b ng cách s d ng các phytase vi khu n và axit citric.
Lumpkins và Batal (2005) [28] đã ti n hành 2 thí nghi m v t l d c trên tro
xương chày ñã phát hi n ra t l photpho c a DDGS thay ñ i t 54 ñ n 68%.
Các giá tr này cao hơn r t nhi u so v i t l photpho trong ngơ, các tác gi t
đó ñã nh n ñ nh r ng s lên men tinh b t có th đã nâng cao t l photpho
trong DDGS thơng qua q trình t ng h p các phytase vi khu n. H qu là t l
photpho trong kh u ph n ăn c a gia c m có ch a DDGS s cao hơn, gi m ñư c
nhu c u b sung ngu n photpho vô cơ cho v t nuôi, gi m s bài ti t photpho
trong ch t th i, ñem l i nhi u l i ích v kinh t và mơi trư ng.
Trong s các khoáng ch t trong DDGS, natri (Na) là kim lo i có đ
bi n đ i l n nh t. Dale và Batal (2003) [51] cho bi t hàm lư ng natri thay ñ i
t 0,09 ñ n 0,44% trong 12 m u DDGS l y t phía B c khu v c trung tâm
nư c M . Hàm lư ng Na trung bình là 0,23%, th p hơn so v i m c 0,48%
theo tiêu chu n (NRC, 1994) [59]. Nguyên nhân cho s dao ñ ng l n này cho
ñ n nay v n chưa rõ ràng vì Na khơng đư c thêm vào trong b t kỳ giai đo n
nào trong q trình s n xu t Ethanol.
Các ph n t lên men trong DDGS không cung c p nhi u vitamin và các
nguyên t vi lư ng (thiamine, riboflavin và các vitamin khác). Trái l i, trong

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

12


DDGS l i ch a nhi u ch t ho t ñ ng sinh h c như các nucleotit, beta -1,3/1,6glucan, inositol, glutamin và các axit nucleic, các h p ch t này đ u có tác
d ng tăng cư ng kh năng mi n d ch và s c kh e cho ñ ng v t.
B ng 2.1 Thành ph n dinh dư ng c a m t s nguyên li u th c ăn
(Batal, 2006) [45]
Thành ph n dinh dư ng

Ngơ

DDGS

Khơ đ tương

TME (kcal/kg)

3390

2800

2458

Protein thơ (%)

7,5

23 – 29

44 – 48

Xơ thô (%)

1,9

8,5

3,0

Lipit thô (%)

3,5

3 – 12

1,0

P t ng s (%)

0,25

0,89

0,65

P h u d ng (%)

0,09

0,55

0,21

Lysine

0,24

0,8

3,02

Methionine

0,18

0,51

0,7

DDGS cũng ch a r t nhi u xanthophyll, tuy nhiên Roberson và Cs
(2005) [28] ñã ti n hành nhi u nghiên c u và cho bi t hàm lư ng xanthophyll
trong 2 m u DDGS phân tích đư c khác nhau nhi u, dao đ ng t 3,48 –
29,75mg/kg. DDGS có th ch a hơn 40 ppm xanthophyll. Xanthophyll ch a
trong DDGS ñư c dùng tr ng lĩnh v c thương m i và các nghiên c u th
nghi m trong các trư ng ñ i h c ñ làm tăng ñáng k màu c a lịng đ tr ng
khi cho gà mái ñ ăn (Shurson và cs, 2003 và Roberrson và cs, 2005) [28] và
làm ñ m màu da c a gà th t khi kh u ph n có ch a 10% DDGS.
Năm 2007, Mark và Cs [58] đã cơng b b ng thành ph n hoá h c c a
DDGS (B ng 2.2).

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

13


B ng 2.2 Thành ph n hoá h c c a DDGS
(Mark và Cs, 2007) [58]
Ch t dinh dư ng
V t ch t khơ
Protein thơ
Lipit thơ
Xơ thơ
Tro thơ
Axit amin
Lysine
Methionine
Tryptophan
Threonine
Phenylalanine
Histidine
Leucine
Isoleucine
Valine
Arginine
Khống
Ca
P
Na
K
Mg

Cu
Fe
Mn
Zn
Ch t dinh dư ng khác
ADF
NDF
Choline
Xanthophyll

% V t ch t khô
90,7
29,3
10,7
6,7
4,6
0,98
0,58
0,31
1,12
1,44
0,84
3,22
1,00
1,42
1,42
0,04
0,87
0,21
1,08

0,36
7 ppm
87 ppm
19 ppm
98 ppm
9,3
26
2637 ppm
20 – 40 ppm

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

14


2.2 TH C ĂN H N H P
Th c ăn h n h p là lo i th c ăn ñã ñư c ch bi n s n, do m t s lo i
th c ăn ph i h p v i nhau mà t o thành. Th c ăn h n h p ho c có đ y đ t t
c các ch t dinh dư ng tho mãn ñư c nhu c u c a con v t ho c ch có m t s
ch t dinh dư ng nh t ñ nh ñ b sung cho con v t. Th c ăn h n h p g m hai
lo i chính đó là: Th c ăn h n h p hoàn ch nh và th c ăn h n h p đ m đ c.
Ngồi ra cịn có th c ăn h n h p b sung.
Theo tác gi Vũ Duy Gi ng và Cs (1997) [6], khi gia súc, gia c m s
d ng th c ăn h n h p d ng viên s có nhi u ưu th hơn khi s d ng th c ăn
h n h p d ng b t. Th nh t, khi ăn th c ăn d ng viên s gi m ñư c lư ng
th c ăn rơi vãi t i 10 – 15% so v i th c ăn h n h p d ng b t. Th hai là gi m
ñư c th i gian ăn. Th ba, gia c m r t m n c m v i b nh đư ng hơ h p do
b i c a th c ăn cho nên khi s d ng th c ăn h n h p d ng viên s giúp chúng
tránh ñư c b i khi ăn và gi m nh ng căn b nh ñư ng hô h p. Hơn n a, ch t
lư ng th c ăn h n h p d ng viên cũng đư c nâng cao hơn trong q trình ch

bi n. Dư i tác d ng cơ gi i, nhi t ñ và áp su t trong khi ép viên, k t c u
ligin và cellulose có trong th c ăn s b phá v , t đó làm tăng kh năng tiêu
hoá tinh b t và ch t xơ

v t ni. Ép viên cịn làm ch m kh năng oxy hoá

c a các vitamin tan trong d u m và tiêu di t ph n l n các vi sinh v t, n m
m c và m t s m m b nh.
Theo Denixov (1971) và nhi u tác gi khác [4] thì th c ăn h n h p d ng
viên có l i c v quy trình ch bi n và hi u qu kinh t . Th c ăn h n h p
d ng viên d b o qu n hơn, dùng ñ v béo cho gia súc gia c m thì kh năng
kh i lư ng cơ th cũng cao hơn.
Chính nh nh ng ưu ñi m n i b t như v y mà hi n nay trên th gi i th c
ăn h n h p d ng viên chi m 60 - 70% t ng lư ng th c ăn h n h p (Vũ Duy
Gi ng và c ng s , 1997) [6].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

15


M c dù có r t nhi u ưu đi m, song th c ăn h n h p d ng viên cũng có
nh ng như c đi m mà chúng ta c n lưu ý khi s d ng. ði u ñ u tiên là giá
thành c a th c ăn d ng viên cao hơn th c ăn d ng b t do ph i t n chi phí
thêm cho q trình ép viên. ði u th hai c n ph i kh c ph c đó là trong q
trình ép viên, nhi t đ cao đã làm phân hu m t s vitamin t nguyên li u.
gà nuôi theo phương th c công nghi p, khi cho ăn b ng th c ăn viên thì nh n
th y t l gà m c n nhau cao hơn bình thư ng, do đó ph i c t m và s d ng
m t s bi n pháp h tr khác. M t như c ñi m n a mà ngư i chăn nuôi c n
ph i lưu ý khi cho gà ăn th c ăn h n h p d ng viên thì c n cung c p ñ y ñ

nư c u ng vì lư ng nư c tiêu th khi cho ăn th c ăn d ng viên cao hơn khi ăn
th c ăn d ng b t (Vũ Duy Gi ng và c ng s , 1997) [6].
2.2.1 Th c ăn h n h p ñ m ñ c
Th c ăn h n h p ñ m ñ c là h n h p th c ăn giàu dinh dư ng, ñ c bi t
là protein, ch t khống và các lo i vitamin. Ngồi ra th c ăn cịn đư c b
sung thêm kháng sinh, thu c phịng b nh. N ng đ các ch t dinh dư ng trong
th c ăn h n h p ñ m ñ c thư ng cao hơn so v i nhu c u c a v t nuôi.
Khi s d ng th c ăn h n h p ñ m ñ c ph i tuân theo hư ng d n ghi
trên nhãn hàng hoá. Ngư i chăn nuôi khi mua th c ăn h n h p ñ m ñ c v
ñem tr n v i các ngu n th c ăn tinh b t như ngô, cám g o, b t ñ u tương,
t m… ñ t o thành th c ăn h n h p hoàn ch nh. Th c ăn h n h p ñ m ñ c r t
ti n l i cho vi c ch bi n th công, chăn nuôi gia đình v i quy mơ nh .
2.2.2 Th c ăn b sung
Th c ăn b sung là m t lo i th c ăn ho c h n h p th c ăn ch dùng v i
s lư ng nh nhưng có tác d ng làm cho kh u ph n cân đ i và hồn ch nh các
ch t dinh dư ng làm cho con v t tăng tr ng nhanh, gi m chi phí th c ăn, h
giá thành s n ph m. Th c ăn b sung g m các d ng: B sung ñ m (urê, axit
amin cơng nghi p), khống (Ca, P, Na…), vitamin (A, D, E) và kháng sinh.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p…………….

16