Tiết 17. Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

CHÀO MỪNG QUÝ

THẦY CÔ VỀ DỰ

CHUYÊN ĐỀ

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Môn:Tiếng Việt. Tiết 17

Bài:

<b>TỪ NGỮ ĐỊA </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17

Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>

Quan sát những từ in đậm trong các ví dụ sau đây:

Sáng ra bờ suối ,tối vào hang

Cháo

<i><b>bẹ</b></i>

măng tre vẫn sẵn sàng

(Hồ Chí Minh,Tức cảnh Pác Pó)

Khi con tu hú gọi bầy

Trái chiêm đang chín,trái cây ngọt dần

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i><b>Bắp</b></i> và <i><b>bẹ</b></i> ở đây đều có nghĩa là “ngô”,Trong 3 từ

<i><b>bắp,bẹ</b></i> và <i><b>ngô</b></i>,từ nào là từ địa phương,từ nào được sử
dụng phổ biến trong toàn dân?

Từ địa phương Từ tồn dân

bẹ
bắp

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i><b>?</b></i>

<i>Tìm những từ địa phương trong đoạn thơ,cho biết những </i>
<i>từ đó được sử dụng ở địa phương nào?Tìm những từ tồn </i>
<i>dân tương ứng với những từ đó?</i>

<b>Ghé tai mẹ,hỏi tị mị</b>

<b>Cớ răng ơng cũng ưng cho mẹ chèo?</b>
<b>Mẹ cười:Nói cứng,phải xiêu</b>

<b>Ra khơi ơng cịn dám,tui chẳng liều bằng ơng!</b>
<b>Nghe ra ông cũng vui lòng</b>

<b>Tui đi,còn chạy ra sông dặn dò:</b>
<b>“Coi chừng sóng lớn,gió to</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

TỪ ĐỊA PHƯƠNG TỪ TOÀN DÂN
cớ răng

Ưng
mụ

tại sao
chịu

vợ

-Các từ địa phương trên được dùng chủ yếu ở
miền Trung

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17

Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17

Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>
<b> II/BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

Đọc ví dụ sau:

a)Nhưng đời nào tình thương u và lịng kính mến <i><b>mẹ</b></i> tơi lại bị
những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến…Mặc dầu non một năm
rịng mẹ tơi khơng gửi cho tôi lấy một lá thư,nhắn người thăm tôi
lấy một vài lời và gửi cho tôilấy một đồng quà.

Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:

-Không !Cháu không muốn vào.Cuối năm thế nào <i><b>mợ</b></i> cháu
cũng về

<i><b>?</b></i>

<i>Tại sao trong đoạn văn này,có chỗ tác giả dùng từ mẹ,có </i>
<i>chỗ tác giả dùng từ mợ?Trước cách mạng tháng Tám </i>

<i>1945,tầng lớp nào trong xã hội nước ta,<b>mẹ</b> được gọi là </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

-Mẹ và mợ là hai từ đồng nghĩa.Tác giả dùng từ

<i><b>mẹ</b></i> để miêu tả những suy nghĩ của nhân vật,dùng
từ <i><b>mợ</b></i> để nhân vật xưng hô đúng với đối tượng và
hoàn cảnh giao tiếp

-Tầng lớp trung lưu thường dùng các từ <i><b>mợ</b></i> để gọi
mẹ,<i><b>cậu</b></i> để gọi cha

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

b)

-Chán q,hơm nay mình phải nhận con

<i><b>ngỗng</b></i>

cho bài tập làm văn.

-

<i><b>Trúng tủ</b></i>

,hắn nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất

lớp

<i><b>?</b></i>

<i>Các từ </i>

<i><b>ngỗng,trúng tủ</b></i>

<i> có nghĩa là gì?Tầng </i>

<i>lớp xã hội nào thường dùng những từ ngữ này?</i>

-Ngỗng : điểm 2

-Trúng tủ :Đề bài ra đúng câu đã học, đã chuẩn

bị

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<i><b>?</b></i>

<i>Ngoài các biệt ngữ ở ví dụ (b),cịn có những </i>

<i>biệt ngữ nào em biết và thường được dùng đối </i>

<i>với học sinh?</i>

-Quay phim,coppy,cây gậy,trứng ngỗng,cúp

tiết,cắn bút…

<b>?</b>

<b>Qua phân tích các ví dụ,hãy cho biết biệt </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17

Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>

<i><b>Khác với từ ngữ toàn dân,từ ngữ địa </b></i>

<i><b>phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một(hoặc một </b></i>

<i><b>số) địa phương nhất định</b></i>

<b> II/BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17
Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>
<b> II/BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> III/SỬ DỤNG TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

Đọc đoạn văn sau và cho biết có nên nói như vậy
với mọi người hay khơng?Vì sao?

-Con ơi!Con ra trước cươi lấy cho mệ cấy chủi. Đi
cho khéo không cứ bổ cảy trục cúi đó nghe.

-Mệ ơi!con có chộ cấy chủi mô mồ

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

?Tại sao trong các đoạn văn,thơ sau đây,tác giả vẫn dùng một
số từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội?

- Đồng chí <i><b>mơ</b></i> nhớ nữa
Kể chuyện Bình Trị Thiên
Cho <i><b>bầy tui</b></i> nghe <i><b>ví</b></i>

Bếp lửa rung rung đơi vai đồng chí

-Thưa trong <i><b>nớ hiện chừ</b></i> vô cùng gian khổ,
Đồng bào ta phải kháng chiến <i><b>ra ri</b></i>

(Theo Hồng Nguyên,Nhớ)

-<i><b>Cá</b></i> nó để <i><b>dằm thượng</b></i> áo ba đờ suy,khó <i><b>mõi</b></i> lắm

(Nguyên Hồng,Bỉ vỏ)

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

<b>?</b>

<b>Khi sử dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội cần </b>
<b>chú ý điều gì?</b>

<b>?</b>

<b>Muốn tránh lạm dụng từ địa phương và biệt ngữ </b>
<b>xã hội cần tìm hiểu từ toàn dân tương ứng hay </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17

Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>

<i><b> </b><b>Khác với từ ngữ toàn dân,từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ </b></i>
<i><b>sử dụng ở một(hoặc một số) địa phương nhất định</b></i>

<b> II/BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<i><b> </b><b>Khác với từ ngữ toàn dân,biệt ngữ xã hội chỉ được dùng </b></i>
<i><b>trong một tầng lớp xã hội nhất định</b></i>

<b> III/SỬ DỤNG TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<i><b>-</b><b>Việc sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội </b></i>

<i><b>xã hội phải phù hợp với tình huống giao tiếp.Trong thơ </b></i>
<i><b>văn tác giả có thể sử dụng một số từ ngữ thuộc hai lớp </b></i>
<i><b>từ này để tô đậm màu sắc địa phương,màu sắc tầng lớp </b></i>
<i><b>xã hội của ngơn ngữ,tính cách nhân vật</b></i>

<i><b>-</b><b>Muốn tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

Môn:Tiếng Việt Tiết 17

Bài:<b>TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> I/TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG</b>
<b> II/BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>

<b> III/SỬ DỤNG TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI</b>
<b> IV/LUYỆN TẬP.</b>

Bài tập 1:Tìm một số từ ngữ địa phương nơi em ở
hoặc ở vùng khác mà em biết.Nêu từ ngữ toàn dân
tương ứng?(Theo mẫu trong Sgk)

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

Bài tập 3:Trong những trường hợp giao tiếp sau

đây,trường hợp nào nên dùng từ ngữ địa phương,trường
hợp nào khơng nên dùng từ ngữ địa phương

a)Người nói chuyện với mình là người cùng địa
phương(Nên)

b)Người nói chuyện với mình là người địa phương
khác(khơng nên)

c)Khi phát biểu ý kiến ở lớp(khơng nên)
d)Khi làm bài tập làm văn(có thể)

e)Khi viết đơn từ,báo cáo gửi thầy cô giáo.(không nên)
g)Khi nói chuyện với người nước ngồi bằng tiếng

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

Bài tập củng cố:Chọn câu trả lời Đúng hoặc Sai cho

các nhận định sau:

Từ ngữ địa phương là từ ngữ được sử dụng rộng rãi
trong cả nước

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

Bài tập củng cố:Chọn câu trả lời Đúng hoặc Sai cho
các nhận định sau:

Ở địa phương nào cũng cần sử dụng từ ngữ toàn dân

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

Bài tập củng cố:Chọn câu trả lời Đúng hoặc Sai cho
các nhận định sau:

Biệt ngữ xã hội chỉ được dùng trong một tầng lớp xã
hội nhất định

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

Bài tập củng cố:Chọn câu trả lời Đúng hoặc Sai cho
các nhận định sau:

Trong thơ văn không được sử dụng từ địa phương và
biệt ngữ xã hội

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

Bài tập củng cố:Chọn câu trả lời Đúng hoặc Sai cho
các nhận định sau:

Để tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã
hội,cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân tương ứng để sử
dụng khi cần thiết

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

Về Nhà:

-Học bài,hoàn thành các bài tập còn lại.
-Chuẩn bị bài:Trợ từ,thán từ

</div>

<!--links-->