Giáo dục kĩ năng phòng chống đuối nước cho học sinh trong giảng dạy bài “cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết thương” (GDQP an ninh lớp 10)

MỤC LỤC
NỘI DUNG

Trang

MỞ ĐẦU

1

Lí do chọn đề tài.

1

Mục đích nghiên cứu

1

Đối tượng nghiên cứu

1

Phương pháp nghiên cứu

2

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2

Cơ sở lí luận của vấn đề

2

Thực trạng của vấn đề

2

Các giải pháp thực hiện

5

Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

6

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

7

Kết luận

7

Kiến nghị

7

0


I. MỞ ĐẦU

1.1 Lí do chọn đề tài
Trong xã hội hiện đại, sự phát triển của khoa học kĩ thuật giúp đời sống vật
chất tinh thần của nhân loại ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, do tác động tiêu
cực của nó, ngày nay con người đang phải đương đầu với những vấn nạn như:
Hiện tượng trái đất nóng lên, ô nhiễm môi trường, nước biển dâng, tình trạng bão,
lũ lụt ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường, mức độ tàn phá ngày càng khốc
liệt...v.v. Cũng chính vì thế, càng ngày con người càng nhận ra tầm quan trọng của
việc học các kĩ năng sống để ứng phó với sự tác động của tự nhiên và xã hội. Nhận
thức được tầm quan trọng đó, từ năm học 2009- 2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã
đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống vào nhiệm vụ năm học.
Là giáo viên dạy môn GDQP- An ninh công tác ở miền núi, trong q trình
dạy học, bản thân tơi ln tìm tịi, nghiên cứu để tích hợp giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh thông qua các bài giảng cụ thể. Đặc biệt tôi chú trọng vào các vấn đề
liên quan đến cuộc sống hàng ngày, những nguy cơ đe dọa trực tiếp đến bản thân
và gia đình, vùng miền mà các em sinh sống, học tập.
Xuất phát từ nhận thức trên, tơi chọn đề tài: Giáo dục kĩ năng phịng chống
đuối nước cho học sinh trong giảng dạy bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn
thơng thường và băng bó vết thương” (GDQP- An ninh lớp 10) để nghiên cứu .
1.2. Mục đích nghiên cứu
Chọn đề tài: Giáo dục kĩ năng phòng chống đuối nước cho học sinh trong
giảng dạy bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó vết
thương” (GDQP- An ninh lớp 10) để nghiên cứu, tơi muốn tìm tịi những giải pháp
tối ưu giúp cho học sinh có những kĩ năng cơ bản để ứng phó một cách chủ động,
tích cực, có hiệu quả tình trạng đuối nước đảm bảo an tồn về tính mạng, tài sản,
bảo vệ sức khỏe cho bản thân gia đình và cộng đồng trong cuộc sống hàng ngày.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Trong phạm vi đề tài, bản thân tôi sẽ nghiên cứu các biện pháp cụ thể nhằm
giúp học sinh có những kiến thức cơ bản nhất để ứng phó một cách chủ động, tích
cực, có hiệu quả với tai nạn đuối nước đảm bảo an toàn về tính mạng, tài sản, bảo
vệ sức khỏe cho bản thân gia đình và cộng đồng.

1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, bản thân tôi thực hiện các phương pháp nghiên cứu như:
phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết, phương pháp điều tra khảo sát
thực tế, thu thập thơng tin, thống kê, so sánh xử lí số liệu…

1


II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2.1. Cơ sở lí luận của vấn đề
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý xã
hội và giao tiếp mà mỗi cá nhân có thể có để tương tác với những người khác, một
cách hiệu quả với giải pháp tích cực hoặc ứng phó với những vấn đề hay những
thách thức của cuộc sống hàng ngày [1].
Theo tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO),
kĩ năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục, đó là: Học để biết, Học để làm, Học
để tự khẳng định; Học để cùng chung sống [2].
Những quan niệm trên cho thấy, kĩ năng sống bao gồm một loạt các kĩ năng
cụ thể, cần thiết cho cuộc sống hằng ngày của con người. Kĩ năng sống là kĩ năng
làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử với người khác và với xã hội,
khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Nói một cách
chung nhất, việc học tập các kĩ năng sống giúp cho con người trở nên chủ động
hơn trong cuộc sống học tập, lao động, trong các hoạt động xã hội. Đối với học
sinh, học tập kĩ năng sống giúp các em có cuộc sống lành mạnh, tránh xa các tệ
nạn xã hội. trở thành những công dân có ích cho xã hội. Học tập kĩ năng sống cịn
giúp cho học sinh có những cách thức ứng phó tích cực trước những tác động xấu
từ tự nhiên, trong đó tai nạn đuối nước là hiện tượng xảy ra thường xuyên ảnh
hưởng trực tiếp đe dọa tính mạng con người, nhất là học sinh ở các tỉnh miền
Trung nước ta trong đó có học sinh trường Trung học phổ thông Cẩm Thủy 1
2.2. Thực trạng của vấn đề.

Tỷ lệ tử vong do tai nạn đuối nước ở trẻ em chiếm hơn 50% các trường hợp
tử vong do tai nạn thương tích. Tử vong do tai nạn đuối nước ở Việt Nam cao nhất
trong khu vực, cao gấp 8 lần các nước phát triển. Rõ ràng, tình trạng tai nạn đuối
nước của trẻ em tại nhiều địa phương trong cả nước đang ở mức đáng báo động.

Đuối nước- nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ em
2


Chỉ tính từ đầu năm 2020 đến nay, cả nước đã liên tiếp xảy ra hàng loạt
những vụ tai nạn đuối nước thương tâm với nạn nhân chủ yếu là các em học sinh
thuộc nhiều lứa tuổi.
Vì vậy để giảm đi số vụ tai nạn do đuối nước gây ra, cơng tác phịng chống
đuối nước cần phải được triển khai từ cấp trung ương cho đến địa phương. Trong
đó, việc tun truyền, giáo dục cách phịng tránh, giảm nhẹ tình trạng đuối nước
thương tâm phải thực hiện một cách tích cực, chủ động là việc làm thường xuyên
không chỉ của các cơ quan chức năng mà còn là nhiệm vụ của ngành giáo dục. Đặc
biệt là các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy các mơn như Địa lí, Giáo dục thể chất,
Giáo dục quốc phịng- An ninh...v.v.
Trong q trình thực hiện nhiệm vụ giáo dục, bản thân tôi nhận thấy, đa số
học sinh của trường Trung học phổ thông Cẩm Thủy 1 sinh sống trên địa bàn hằng
năm phải hứng chịu nhiều trận lũ lụt. Hàng ngày đến trường, học sinh các xã Cẩm
Giang, Cẩm Tú phải qua sông qua đò. Các học sinh ở xã Cẩm sơn, Cẩm n, Cẩm
Phong có địa hình thấp chũng dễ xảy ra ngập lụt tiềm ẩn những nguy cơ đe dọa
trực tiếp đến tính mạng của bản thân các em là rất lớn.

Học sinh đến trường trong mùa mưa lũ tiềm ẩn nhiếu nguy co tai nạn
3

Học trị Cẩm Giang (Cẩm Thủy- Thanh Hóa) đến trường phải qua cầu phao
tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ.
Bên cạnh đó, các cơng trình xây dựng khi mùa mưa đến vơ tình trở thành
các hố nước tử thần sẵn sàng đe dọa tính mạng cho bất kỳ ai khơng biết bơi nếu
xẩy chân rớt xuống đó.
Qua điều tra của cá nhân tơi đối với học sinh trong trường, có khoảng hơn
70 % học sinh không biết bơi, đa phần học sinh thiếu kiến thức phòng tránh đuối
nước. một trong những nguyên nhân chính dẫn đến những vụ tai nạn đuối nước ở
trẻ em là do nhận thức của xã hội và người dân về phòng, chống tai nạn đuối nước
cho trẻ em vẫn còn hạn chế, thể hiện qua thái độ chủ quan, coi thường sự nguy
hiểm của nhiều bậc phụ huynh.
Bên cạnh đó, việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức và kỹ năng phòng, chống
tai nạn đuối nước chưa được chú trọng đúng mức; việc chấp hành các quy định về
an tồn giao thơng đường thủy chưa nghiêm. Tâm lý chủ quan, khơng mặc áo phao
khi đi trên đị, thuyền còn phổ biến ở nhiều người dân. Một số nơi, cả người lớn và
trẻ em cịn có thói quen tắm ở sông, suối nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra tai nạn
đuối nước.
Trong khi đó, các mơn học trong nhà trường cũng khơng có, hoặc có rất ít
kiến thức giúp các em có những kĩ năng cơ bản này, các hoạt động giáo dục tuyên
truyền ở địa phương về tai nạn đuối nước khi các em vè nghỉ hè là rất ít. Xuất phát
từ đó, khi giảng dạy bài “Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng bó
vết thương” tơi đã tìm hiểu và giáo dục cho các em học sinh những kĩ năng phòng
chống tai nạn đuối nước tích cực.
4


2.3. Các giải pháp thực hiện.
Để tiến hành giáo dục kĩ năng phịng tránh đuối nước tích cho học
sinhTHPT, bản thân tôi đã thực hiện một số giải pháp sau:
2.3.1. Lồng ghép vào những tiết học cụ thể.

Trong điều kiện ngày nay, khi giáo dục kĩ năng sống trở thành vấn đề cấp
thiết, được nhiều người quan tâm nhất là ở khu vực miền núi như địa phương
chúng tôi khi các điều kiện để tiến hành giáo dục kỹ năng cịn lạc hậu, thì vấn đề
đặt ra là: ai giáo dục? giáo dục bằng phương pháp nào để đạt được hiệu quả cao
nhất? Câu trả lời thật sự không đơn giản. Bởi thực tế có nhiều cách thức tiến hành,
nhưng để phù hợp với nhiều đối tượng người học thì rất khó khăn. Riêng ở vùng
nơng thơn, điều kiện kinh tế- xã hội khó khăn, việc tham gia một lớp hoặc một
khóa giáo dục kĩ năng sống có thể nói là hồn tồn khơng thể. Vì vậy, bản thân tơi
cho rằng, chính thầy cơ giáo ở các nhà trường thực hiện việc giáo dục kĩ năng sống
là thuận lợi hơn cả. Tuy nhiên, do quỹ thời gian có hạn việc giáo dục kĩ năng sống,
nhất là kĩ năng ứng phó tích cực với nạn đuối nước nên tích hợp vào những tiết học
cụ thể. Vì khi làm như thế vừa đảm bảo mục tiêu của bài học nhưng đồng thời
cũng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh và làm cho tiết học trở nên hấp dẫn sinh
động hơn, có ý nghĩa giáo dục rất tốt với học sinh.
2.3.2. Tìm tịi nghiên cứu tài liệu, xử lí các thơng tin, số liệu, đảm bảo tính
chính xác, khoa học khi chuyển tải đến học sinh.
Muốn việc giáo dục kĩ năng ứng phó tích cực với sơng nước, giáo viên phải
có hiểu biết sâu sắc về các vấn đề cần giáo dục.
Ví dụ: Phải có hiểu biết sâu sắc về “kỹ thuật bơi tự cứu”, kĩ thuật cấp cứu
người bị nạn do đuối nước, kỹ thuật sơ cứu ban đầu cho người bị nạn...
2.3.3.Ứng dụng công nghệ thông tin tạo hứng thú cho học sinh trong tiết học.
Để đạt được hiệu quả cao trong giáo dục nói chung, giáo dục kĩ năng trong
một tiết học cụ thể nói riêng, cần phải có những hình ảnh (hoặc video) minh họa
cho vấn đề cần giáo dục. Điều này còn giúp cho giờ học thoải mái, khơng bị khơ
khan và có tác dụng gây hứng thú cao cho học sinh.
Ví dụ: Khi nói về cách cứu đuối nước cho nạn nhân, cần có hình ảnh cụ thể
sẽ có tác dụng rất tốt đối với học sinh. Vì thế, trong tiết dạy học có lồng ghép giáo
dục kĩ năng cho học sinh tốt nhất là ứng dụng cơng nghệ thơng tin để trình chiếu
hình ảnh hoặc những video clip có liên quan.
2.3.4.Tuân thủ nguyên tắc của giờ học, lồng ghép khoa học trong việc giáo dục

kĩ năng sống trong một tiết học cụ thể, có sự lựa chọn chắt lọc.
Giáo viên cần có sự cân nhắc khi lựa chọn các tri thức cơ bản để tiến hành
giáo dục kĩ năng cho học sinh, đảm bảo tính khoa học, thiết thực, có tính giáo dục
cao. Tránh tình trạng gượng ép hoặc sa đà vào vấn đề tích hợp mà quên đi nhiệm
vụ chính là chuyển tải kiến thức của tiết học.
2.3.5. Đưa ra những tình huống giả định.
5


Trong q trình giáo dục kĩ năng sống nói chung, kĩ năng ứng phó tích cực
với tình trạng đuối nước, việc đưa ra những tình huống giả định giúp học sinh
đứng trước những tình huống có vấn đề và có thể xử lý vấn đề đó một cách tối ưu
nhất. Việc tự liên hệ với chính bản thân mình cịn giúp cho học sinh được rèn luyện
thêm những kĩ năng khác như kĩ năng ra quyết định...
2.4. Hiệu quả của SKKN.
Khi áp dụng những biện pháp trên bản thân tôi nhận được kết quả rất khả
quan trong hoạt động giáo dục học sinh thể hiện qua các mặt sau:
2.4.1. Tỉ lệ học sinh có khả năng ứng phó tích cực trước tai nạn đuối nước tăng
đáng kể.
Lớp/Tổng số học sinh

Trước tác động

Sau tác động

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

7

16.3 %

36

83,7%

10A2 (43)

2.4.2. Học sinh ở lớp thực nghiệm ( Giáo dục kĩ năng ứng phó tích cực với tai
nạn đuối nước) hứng thú học tập hơn ở lớp đối chứng (không giáo dục kĩ năng
ứng phó tích cực với tai nạn đuối nước):
Lớp

Sĩ số

Hứng thú

Không hứng thú

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

10A2
(TN)

43

43

100%

0

0%

107

43

7

16,3%

36

83,7%

(ĐC)
2.4.3 Kết quả so sánh khả năng liên hệ trách nhiệm bản thân trong việc phòng
tránh tai nạn đuối nước.

Lớp

Sĩ số

Liên hệ trách nhiệm tốt

Liên hệ trách nhiệm chưa tốt

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

10A2
(TN)

43

41

95,5%

2

4,5%

10A7

43

33

76.7%

10

23,3%

(ĐC)
6


III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Từ những nghiên cứu trên cho thấy:
Trong xã hội ngày nay, cần phải giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, bao
gồm nhiều kĩ năng khác nhau là vấn đế đặc biệt quan trọng. Xuất phát từ đặc điểm
vị trí địa lý Huyện Cẩm Thủy có hệ thống sơng Mã chảy qua huyện, có nhiều hồ
đập tự nhiên và nhân tạo. Cho nên, việc giáo dục kĩ năng phòng tránh đuối nước
cho học sinh là thực tế và càn thiết.
Để giáo dục kĩ năng ứng phó tích cực với các tai nạn đuối nước cho học sinh
trong nhà trường, địi hỏi các thầy cơ giáo phải kiên trì, khơng ngừng học hỏi, tìm
tịi nghiên cứu để tìm ra những giải pháp tối ưu nhất. Tốt nhất là giáo viên nên đưa
ra các tình huống giả định để học sinh đặt mình vào tình huống có vấn đề đó. Từ
đó, việc giáo dục kĩ năng sống sẽ đạt hiệu quả cao hơn.
Việc giáo dục kĩ năng ứng phó tích cực với các tai nạn đuối nước cho học
sinh trong nhà trường hiện nay chưa có trong chương trình giáo dục. Qũy thời gian

chủ yếu là giảng dạy các môn khoa học cơ bản theo chương trình giáo dục phổ
thơng của Bộ giáo dục và đào tạo nên giáo viên cần chủ động tích hợp thơng qua
các bài giảng có liên quan như các mơn: Địa lí, Giáo dục quốc phịng- An ninh,
GDCD…
Khi học sinh được giáo dục những kĩ năng ứng phó với tại nạn đuối nước sẽ
tránh được những tai nạn thương tâm cho chính bản thân học sinh, cho cộng đồng
nơi các em sinh sống.
Việc giáo dục những kĩ năng ứng phó tích cực với tai nạn đuối nước tạo
điều kiện để các em có thể phát huy tốt những kiến thức trong nhà trường phổ
thơng phục vụ cho chính các em và cộng đồng cư dân nơi các em sinh sống. Hơn
thế nữa, có thể tạo ra một đội ngũ tuyên truyền viên tích cực cho nhân dân hiểu
biết và chấp hành nghiêm chỉnh các văn bản pháp luật về công tác phịng, chống
các tai nạn đuối nước. Tích cực vận động mọi người tham gia các chương trình có
liên quan đến phịng chống đuối nước: Chương trình sống chung với lũ, chương
trình hỗ trợ học bơi, học các kỹ năng an tồn…v.v.
Vì phạm vi, nội dung nghiên cứu chỉ trong một vài hoạt động của một tiết dạy
cụ thể, nội dung cách thức thực hiện còn tương đối mới mẻ nên chắc chắn không
tránh khỏi những hạn chế. Tuy vậy, đây là sự cố gắng rất lớn của bản thân và gắn
liền với thực tế của học sinh địa phương với mong muốn được chia sẻ với bạn bè
đồng nghiệp. Rất mong được sự đồng tình ủng hộ và góp ý của quý thầy cô.
3.2. Kiến nghị
3.2.1. Đối với Sở GD&ĐT
Thanh Hóa là địa phương có nhiều sơng, suối, các vùng nước tự nhiên. Hằng
năm, Thanh Hóa nói chung, Cẩm Thủy nói riêng nhất là khi học sinh nghỉ hè
thường xuyên phải đón nhận các tin buồn về tai nạn đuối nước, gây thiệt hại về
7


người,về vật chất, ảnh hưởng đến tâm lý nhân dân. Vì vậy, việc giáo dục kĩ năng phịng
tránh tai nạn đuối nước cần phải đưa vào nội dung học tập ở trường phổ thông.

Sở giáo dục và đào tạo cần chỉ đạo sát sao hơn nữa việc thực hiện giáo dục
kĩ năng phòng tránh tai nạn đuối nước, tiến hành các buổi tuyên truyền về tai nạn
đuối nước cho học sinh khi hè về, Mở các lớp tập huấn chuyên đề cho giáo viên,
biên soạn tài liệu phục vụ công tác giảng dạy...
3.2.2 Đối với nhà trường THPT
Tổ chức các buổi ngoại khóa, sinh hoạt tập thể theo chuyên đề tạo sân chơi
lành mạnh cho học sinh, giúp các em có những kĩ năng cơ bản trong cuộc sống để các
em phát huy hết năng lực, sở trường của bản thân mình, tránh xa các tệ nạn xã hội.
Tổ chức những hoạt động thiết thực, gắn liền với với thực tiễn đời sống, học
tập vui chơi và lao động của bản thân, gia đình và nơi các em cư trú.
Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục học sinh tham gia giao thông
đường thủy khi đến trường phải tuân thủ các quy định khị tham gia giao thơng
đường thủy.
Đồn Thanh niên, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm cần tích cực học
tập, tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu để có thêm nhiều phương pháp hay giúp đỡ các
em có những kĩ năng thiết yếu để có thể sống lành mạnh, vui chơi bổ ích.
3.2.3 Đối vời gia đình
Quan tâm tới các hoạt động vui chơi, giải trí của con em mình trong các kỳ
nghỉ hè tại địa phương, tạo điều kiện cho con em mình tham gia các khóa học bơi,
tham gia các lớp học các kỹ năng thích ứng với thiên nhiên tự bảo vệ bản thân...
Tập từ bỏ thói quen tắm ở các ao hồ sơng suối để đảm bảo vệ sinh và phòng
tránh các nguy cơ đuối nước tiềm ẩn có thể xảy ra.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 10 tháng 5 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.
Người viết

Trần Ngọc Sự

8


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1

[1] [2]Giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh phổ thơng

Tiến sĩ Nguyễn Văn Huấn

2

Một số hình ảnh lũ lụt ở miền Báo: Tuổi trẻ Online, Khoa
Trung.
học.tv...
Nguồn: Internet

3

Giáo trình: Giáo dục quốc
phịng an ninh lớp 10
NXB Giáo dục

4

Sách GV Giáo dục quốc

phòng an ninh lớp 10
NXB Giáo dục

9

2015
2015,
2016


DANH MỤC ĐỀ TÀI SKKN ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG CẤP SỞ GD&ĐT
ĐÁNH GIÁ TỪ LOẠI C TRỞ LÊN
TT

1
2

Tên đề tài
Một số biện pháp nâng cao
kết quả trong giảng dạy bộ
môn Giáo dục quốc phòng –
An ninh bậc THPT
Giáo dục kỹ năng phòng tránh
đuối nước cho học sinh THPT
qua bài giảng; “Cấp cứu ban
đầu các tai nạn thơng thường
và băng bó vết thương”

Xếp
loại

Cấp xếp loại

Năm
xếp loại

B

Sở GD & ĐT

2013

C

Sở GD&ĐT

2018

10

Ghi
chú


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT CẨM THỦY 1

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI
GIÁO DỤC KỸ NĂNG PHÒNG TRÁNH ĐUỐI NƯỚC CHO
HỌC SINH THPT QUA BÀI GIẢNG; “CẤP CỨU CÁC TAI NẠN
THƠNG THƯỜNG VÀ BĂNG BĨ CỨU THƯƠNG”

Người thực hiện: Trần Ngọc Sự
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực (mơn): GDQP - AN

THANH HỐ NĂM 2021
11