Tiểu luận môn tư tưởng Hồ Chí Minh: "Vấn đề con đường cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc."

Tiểu luận mơn tư tưởng Hồ Chí Minh
Đề tài:
Vấn đề con đường cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc.
Lời nói đầu
Lịch sử cách mạng của nước ta hơn 80 năm qua gắn liền với tên tuổi sự nghiệp, tư tưởng và
đạo đức Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, người anh hùng dân tộc vĩ đại, nhà tư tưởng lỗi lạc
của cách mạng Việt Nam. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã sản sinh ra biết
bao tên tuổi vĩ đại nhưng khơng ai có sự nghiệp lừng lẫy như Chủ tịch Hồ Chí Minh, khơng ai có
được tầm vóc thời đại, được thế giới ca ngợi và thừa nhận như Hồ Chí Minh.
Địa vị có một khơng hai trong lịch sử dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được xác lập và
củng cố vững chắc nhờ công lao to lớn và sự nghiệp vĩ đại mà Người đã cống hiến cho cách
mạng Việt Nam.
Công lao to lớn, sự nghiệp vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa Người lên địa vị người anh
hùng giải phóng dân tộc vĩ đại, nhà tư tưởng, nhà lí luận sáng tạo của chủ nghĩa Mác-LêNin
được các dân tộc đang đấu tranh giải phóng và nhân loại tiến bộ hết lòng ca ngợi và khâm phục.
Thực tế lịch sử gần 80 năm qua đã chứng tỏ: thắng lợi của cách mạng Việt Nam là thắng lợi
của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Một thực tế khác cũng cho thấy: khi nào
chúng ta xa rời hoặc qn triệt khơng đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh thì sẽ khơng tránh khỏi vấp
váp và sai lầm. Cùng với chủ nghĩa Mác-LêNin, tư tưởng Hồ Chí Minh quyết định sự thành bại
của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng của Người khơng chỉ có ý nghĩa dân tộc mà cịn có ý nghĩa
với tồn nhân loại.
Nhiều nhà nghiên cứu và chính khách trên thế giới đã đánh giá tầm vĩ đại của tư tưởng Hồ Chí
Minh, nhãn quan sáng suốt nhìn xa thấy rộng của Người bắt nguồn từ nhận thức sâu sắc về
những lực lượng thúc đẩy sự biến đổi có tính chất bùng nổ nhất của lịch sử ở những bước
ngoặt có tính chất cách mạng nhất. Ðồng chí Gớt Hơn - Tổng Bí thư Ðảng Cộng sản Mỹ viết:
"Hồ Chí Minh là con người cần thiết xuất hiện đúng lúc, đúng yêu cầu của lịch sử, với những tư
tưởng và ý kiến đúng. Chính vậy mà đồng chí đã làm ra lịch sử".
Phần 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh và tư tưởng của Người
Chủ tịch Hồ Chí Minh (tên lúc nhỏ là Nguyễn Sinh Cung, tên khi đi học là Nguyễn Tất Thành,
trong nhiều năm hoạt động cách mạng trước đây lấy tên là Nguyễn ái Quốc), sinh ngày 19-51890 ở làng Kim Liên, xã Nam Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An và mất ngày 2-9-1969 tại Hà
Nội.

Người sinh ra trong một gia đình: Bố là một nhà nho yêu nước, nguồn gốc nông dân; mẹ là nông
dân; chị và anh đều tham gia chống Pháp và bị tù đày.
Ngày 3-6-1911, Người ra nước ngoài, làm nhiều nghề,
tham gia cuộc vận động cách mạng của nhân dân nhiều
nước, đồng thời không ngừng đấu tranh cho độc lập, tự do
của dân tộc mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người Việt
Nam đầu tiên ủng hộ Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại
và tìm thấy ở chủ nghĩa Mác-Lênin con đường giải phóng
của giai cấp cơng nhân và nhân dân các nước thuộc địa.
Năm 1920, Người tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp
tại Đại hội Tua. Năm 1921, người tham gia thành lập Hội
Liên hiệp các dân tộc thuộc địa Pháp; xuất bản tờ báo
Người cùng khổ ở Pháp (1922). Năm 1923, Người được
bầu vào Ban Chấp hành Quốc tế Nông dân. Năm 1924, Người tham dự Đại hội lần thứ V của
Quốc tế Cộng sản và được chỉ định là Uỷ viên thường trực Bộ Phương Đông, trực tiếp phụ


trách Cục Phương Nam. Năm 1925, Người tham gia thành lập Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp
bức châu Á, Xuất bản hai cuốn sách nổi tiếng: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925) và Đường
kách mệnh (1927).
Năm 1925, Người thành lập Việt Nam thanh niên Cách mạng đồng chí Hội ở Quảng Châu
(Trung Quốc) và tổ chức “Cộng sản đồn” làm nịng cốt cho Hội đó, đào tạo cán bộ Cộng sản
để lãnh đạo Hội và truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam.
Ngày 3-2-1930, Người chủ tọa Hội nghị thành lập Đảng họp tại Cửu Long (gần Hương Cảng).
Hội nghị đã thơng qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ Đảng do chính Người
soạn thảo. Người ra lời kêu gọi nhân dịp thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (sau đổi là Đảng
Cộng sản Đông Dương, rồi Đảng Lao động Việt Nam và nay là Đảng Cộng sản Việt Nam ).
Những năm tuổi trẻ bơn ba nước ngồi Người đã tìm ra đường lối cứu nước, giải phóng dân tộc
theo con đường cách mạng vơ sản. Muốn giành được độc lập khơng cịn con đường nào khác
ngồi cách mạng vơ sản, đó là con đường kết hợp chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa

quốc tế trong sáng, độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức
mạnh thời đại. Từ đó chấm dứt cuộc khủng hoảng về đường lối mở ra một thời đại mới vô
cùng oanh liệt trong lịch sử dân tộc và thời đại Hồ Chí Minh.
Người đã có cơng trong việc truyền bá và vận dụng sáng toạ chủ nghĩa Mác – LêNin vào Việt
Nam, vận dụng thế giới quan và phương pháp luận Mác-LêNin để đánh thức tiềm năng, tinh
thần truyền thống Việt Nam, bồi dưỡng nhân tố đảm bảo cho thắng lợi của cách mạng Viêt
Nam.
Người đã xây dựng nhiều tiền đề tư tưởng chính trị và tổ chức cho sự ra đời của chính đảng của
giai cấp cơng nhân ở Việt Nam và đã thống nhất các tổ chức cộng sản đầu tiên ở trong nước để
sáng lập nên Đảng cộng sản Việt Nam.
Chủ nghĩa Mác- Lê nin được Người vận dụng thành công cho cáh mạng Việt Nam. Người
khẳng định: Chủ nghĩa Mác - Lê-nin là chủ nghĩa chân chính nhất, khoa học nhất, cách mạng
nhất, "muốn cách mạng thành công, phải đi theo chủ nghĩa Mã Khắc Tư và chủ nghĩa Lê-nin".
Đối với Người, chủ nghĩa Mác - Lê-nin là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học để
giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra. Người không bao giờ xa rời chủ nghĩa Mác - Lênin, đồng thời kiên quyết chống chủ nghĩa giáo điều và chủ nghĩa xét lại.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là "kết quả sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin
vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân
tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại" (2)
Tư tưởng Hồ Chí Minh bắt nguồn từ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin làm
nền tảng, nhưng tư tưởng Hồ Chí Minh cũng là sự kế thừa, phát triển các giá trị truyền thống tốt
đẹp của dân tộc, nổi bật là chủ nghĩa yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc, và tiếp thu tinh hoa
văn hóa nhân loại, cả phương Đơng và phương Tây. Đó là lý luận về cách mạng giải phóng dân
tộc, và tiến lên chủ nghĩa xã hội ở các nước thuộc địa; là tư tưởng giải phóng dân tộc, giải
phóng xã hội, giải phóng con người, mà hạt nhân trung tâm là độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội. Hồ Chí Minh đã từng tỏ rõ thái độ của mình đối với việc học tập, tiếp thu những
học thuyết của các lãnh tụ chính trị, xã hội, tơn giáo trong lịch sử. Người nói: "Học thuyết
Khổng Tử có ưu điểm là sự tu dưỡng đạo đức cá nhân. Tôn giáo Giê-su có ưu điểm là lịng nhân
ái cao cả.Chủ nghĩa Mác có ưu điểm là phương pháp làm việc biện chứng. Chủ nghĩa Tơn Dật
Tiên có ưu điểm là chính sách của nó phù hợp với điều kiện nước ta. Khổng Tử, Giê-su, C. Mác,
Tôn Dật Tiên chẳng phải đã có những điểm chung đó sao? Họ đều muốn

"mưu hạnh phúc cho loài người, mưu hạnh phúc cho xã hội...". Tơi cố gắng
làm người học trị nhỏ của các vị ấy"(3). Như vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh
nằm trong hệ tư tưởng Mác - Lê-nin, bắt nguồn chủ yếu từ chủ nghĩa Mác Lê-nin, nhưng khơng hồn tồn đồng nhất với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, mà là
sự tổng hòa, sự kết hợp giữa tinh hoa văn hóa truyền thống Việt Nam, tinh
hoa văn hóa nhân loại với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, trên nền tảng chủ nghĩa
Mác - Lê-nin.
Phần 2: Tư tưởng Hồ Chí Minh và vấn đề giải phóng dân tộc


Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng dân tộc có thể tóm tắt thành một hệ thống luận điểm sau
đây:
Một là, cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải đi theo con đường của cách mạng
vô sản. Từ đầu những năm 20 thế kỷ XX, Nguyễn Ái Quốc đã chỉ rõ: Chủ nghĩa đế quốc là một
con đỉa hai vịi, một vịi bám vào chính quốc, một vòi bám vào thuộc địa. Muốn đánh bại chủ
nghĩa đế quốc, phải đồng thời cắt cả hai cái vòi của nó đi, tức là phải kết hợp cách mạng vơ sản
ở chính quốc với cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa; phải xem cách mạng ở thuộc địa
như là "một trong những cái cánh của cách mạng vô sản"; mặt khác, cách mạng giải phóng dân
tộc muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng vô sản.
Hai là, cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải do Đảng của giai cấp công nhân lãnh
đạo.
Nguyễn Ái Quốc đã sớm khẳng định: muốn giải phóng dân tộc thành cơng "trước hết phải có
đảng cách mệnh", "Đảng có vững cách mệnh mới thành cơng", "Đảng muốn vững thì phải có
chủ nghĩa làm cốt" - đó là chủ nghĩa Lênin. Tháng 2/1930, Nguyễn Ái Quốc đã sáng lập Đảng
Cộng sản Việt Nam, chính đảng của phong trào cách mạng nước ta.
Ba là, cách mạng giải phóng dân tộc là sự nghiệp đoàn kết của toàn dân trên cơ sở liên minh
cơng-nơng. Hồ Chí Minh cho rằng, cách mạng giải phóng dân tộc "là việc chung cả dân chúng
chứ khơng phải việc một, hai người", vì vậy phải đồn kết tồn dân, "sĩ, nơng, cơng, thương đều
nhất trí chống lại cường quyền". Trong lực lượng đó “cơng–nơng là gốc của cách mạng”, “cịn
học trị, nhà bn nhỏ, điền chủ nhỏ…chỉ là bầu bạn cách mệnh của công nông thôi”. “Trong khi
liên lạc giai cấp, phải cẩn thận, không khi nào nhượng một chút lợi ích gì của cơng-nơng mà đi

vào thoả hiệp”.
Bốn là, cách mạng giải phóng dân tộc cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng
giành thắng lợi trước cách mạng vơ sản ở chính quốc. Đây là một luận điểm mới và sáng tạo
của Hồ Chí Minh. Trong phong trào cộng sản quốc tế lúc bấy giờ đã từng tồn tại quan điểm
xem thắng lợi của cách mạng thuộc địa phụ thuộc trực tiếp vào thắng lợi của cách mạng vơ sản
chính quốc. Cương lĩnh Đại hội VI Quốc tế cộng sản (1928) nêu: “chỉ có thể thực hiện hồn
tồn cơng cuộc giải phóng các nước thuộc địa khi giai cấp vô sản giành được thắng lợi ở các
nước tư bản tiên tiến”.
Do nhận thức được thuộc địa là một khâu yếu trong hệ thống của chủ nghĩa đế quốc, do đánh
giá đúng đắn sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc, ngay từ năm 1924, Người
đã sớm cho rằng cách mạng thuộc địa không những không phụ thuộc vào cách mạng vơ sản ở
chính quốc mà có thể giành thắng lợi trước. Theo Hồ Chí Minh, cách mạng thuộc địa và cách
mạng vơ sản chính quốc có mối liên hệ mật thiết với nhau trong cuộc đấu tranh chống chủ
nghĩa đế quốc.
“Chủ nghĩa tư bản là con đỉa hai vòi…” phải thực hiện liên minh chiến đấu giữa cách mạng vơ
sản chính quốc với cách mạng thuộc địa.
Hồ Chí Minh đã nêu: “cách mạng thuộc địa không những không phụ thuộc vào cách mạng vơ sản
ở chính quốc mà có thể giành thắng lợi trước…”.
Đây là một cống hiến rất quan trọng vào kho tàng lý luận Mác - Lênin, đã được thắng lợi của
cách mạng Việt Nam chứng minh là hoàn toàn đúng đắn.
Năm là, cách mạng giải phóng dân tộc phải được thực hiện bằng con đường bạo lực, kết hợp
lực lượng chính trị của quần chúng với lực lượng vũ trang của nhân dân. Bạo lực cách mạng:
Bạo lực cách mạng chống lại bạo lực phản cách mạng, giành lấy chính quyền và bảo vệ chính
quyền. Hình thức của bạo lực cách mạng bao gồm cả đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang.
Giải quyết xung đột bằng biện pháp hồ bình, thương lượng, nhượng bộ có nguyên tắc. Tư
tưởng bạo lực cách mạng thống nhất với tư tưởng nhân đạo hồ bình.
Phương châm chiến lược đánh lâu dài trong cách mạng giải phóng dân tộc:
“…trường kỳ kháng chiến, địch nhất định thua, ta nhất định thắng… Thắng lợi với trường kỳ
phải đi đôi với nhau”.
Tự lực cánh sinh là phương châm chiến lược quan trọng của bạo lực cách mạng.

Ngay từ năm 1924, trong Báo cáo về Bắc kỳ, Trung kỳ và Nam kỳ, Nguyễn Ái Quốc đã nói đến
khả năng khởi nghĩa vũ trang ở Đông Dương. Theo Người, "Để có cơ thắng lợi, một cuộc khởi
nghĩa vũ trang ở Đơng Dương... phải có tính chất một cuộc khởi nghĩa quần chúng...".
Đến tháng 5-1941, Hội nghị Trung ương 8 do Người chủ trì đã đưa ra nhận định: "Cuộc cách
mạng Đông Dương phải kết liễu bằng một cuộc khởi nghĩa võ trang".
Tóm lại, Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo và phát triển học thuyết của Lênin về cách mạng
thuộc địa thành một hệ thống luận điểm mới mẻ, sáng tạo, bao gồm cả đường lối chiến lược,
sách lược và phương pháp tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa.

Phần 3: Con đường cách mạng Việt Nam dưới sự soi sáng của chủ nghĩa Mac-Lenin và tư
tưởng Hồ Chí Minh.
a) Trong giai đoạn tiền khởi nghĩa và Cách mạng tháng Tám: Hội nghị thành lập Đảng Cộng
sản Việt Nam (2- 1930) đã thông qua Chánh cương vắn tắt của Đảng do lãnh tụ Nguyễn Ái
Quốc soạn thảo nhấn mạnh chủ trương chiến lược là làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ
địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản. Về phương diện chính trị phải ''Đánh đổ đế quốc chủ
nghĩa Pháp và bọn phong kiến. Làm cho nước Nam được hoàn tồn độc lập''. Đó là đường lối
chính trị hồn tồn đúng đắn phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam, hướng vào giải quyết
những mâu thuẫn cơ bản và chủ yếu của một xã hội thuộc địa, nửa phong kiến và định hướng
phát trtển theo nội dung và xu thế của thời đại. Phong trào cách mạng nước ta từ Xô viết Nghệ Tĩnh những năm 1930-1931 đến cuộc vận động dân chủ 1936-1939 là quá trình vừa thực hiện,
vừa khảo nghiệm, tổng kết thực tiễn, khẳng định tính đúng đắn và bổ sung, phát triển hồn
chỉnh đường lối đó - đường lối cách mạng giải phóng dân tộc (GPDT). Từ thực tiễn của cách
mạng Việt Nam, Hội nghị Trung ương (HNTƯ) họp tháng 11-1939 ở Bà Điểm (Gia Định) đã
nêu cao mục tiêu GPDT. Bước đường sinh tồn của các dân tộc Đơng Dương khơng cịn có con
đường nào khác hơn là con đường đánh đổ đế quốc Pháp, chống tất cả ách ngoại xâm vô luận
da trắng hay da vàng để giành lấy giải phóng độc lập ''phải thực hiện được nhiệm vụ chính cốt
của cách mệnh là đánh đổ đế quốc'' và công nông phải đưa cao cây cờ dân tộc lên, sau khi chiến
tranh thế giới thứ II bùng nổ (1-9-1939), tại Đông Dương, thực dân Pháp thủ tiêu mọi quyền dân
sinh, dân chủ ít ỏi mà họ buộc phải thực hiện trong những năm 1936-1939, thẳng tay đàn áp

phong trào cách mạng, làm cho mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc thực dân Pháp
càng
phát
triển
gay
gắt.
Tháng 9-1940 phát xít Nhật chiếm Đơng Dương, Nhật và Pháp cùng thống trị Đông Dương, ách
áp bức dân tộc càng trở nên nặng nề. Trong bối cảnh đó, HNTƯ tháng 11-1940 cho rằng cách
mạng phản đế - cách mạng GPDT cao hơn hết và nêu rõ: Một cao trào cách mạng nhất định sẽ
nổi dậy. Đảng phải chuẩn bị để gánh lấy sứ mệnh thiêng liêng: lãnh đạo cho các dân tộc bị áp
bức Đông Dương võ trang bạo động giành lấy quyền tự do độc lập. Trong lúc này kẻ thù chính
của nhân dân Đơng Dương là đế quốc chủ nghĩa Pháp, Nhật. Kẻ thù phụ là phong kiến bản xứ
sau gần 30 năm hoạt động và lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng trong nước từ nước ngoài,
ngày 28-1- 1941 lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về nước, cùng với Trung ương Đảng trực tiếp lãnh
đạo cao trào GPDT. Tháng 5-1941 HNTƯ họp tại Cao Bằng do Nguyễn Ái Quốc chủ trì, Hội
nghị đã phân tích, đánh giá phong trào cách mạng đã và đang diễn ra sôi nổi trên cả nước, đặc
biệt là các cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn (9-1940), Nam Kỳ (11-1940) và cuộc khởi nghĩa của binh
lính ở Đơ Lương (Nghệ An) (13-1-1941). Trung ương Đảng cho rằng: Mặc dù sự đàn áp của
giặc Pháp rất dữ dội mà dân ta vẫn không lùi. Những cuộc khởi nghĩa lại gây một ảnh hưởng
rộng lớn tồn quốc. Đó là những tiếng súng báo hiệu cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc, là bước
đầu tranh đấu bằng võ lực của các dân tộc ở một nước Đông Dương.
Các nghị quyết HNTƯ (11-1939), (11-1940) và (5-1941) đã phát triển hoàn chỉnh đường lối cách
mạng GPDT. Đó là một hệ thống các quan điểm, chủ trương của Đảng trên mấy vấn đề chủ
yếu sau đây: Nêu cao nhiệm vụ GPDT, giành độc lập hoàn toàn cho đất nước. Chống đế quốc là


nhiệm vụ hàng đầu vì đế quốc Pháp, Nhật là kẻ thù chủ yếu. Nhiệm vụ chống phong kiến đặt
ra thực hiện từng bước và phải đặt dưới nhiệm vụ GPDT. Điều đó phù hợp với nguyện vọng
chung của tồn thể dân tộc. Tạm thời chưa giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân, song
nông dân vẫn không giảm bớt sự hăng hái tranh đấu mà vẫn nỗ lực tranh đấu mạnh hơn vì trong

cuộc tranh đấu GPDT họ cũng được hưởng nhiều quyền lợi to tát.
Để đoàn kết và huy động được sức mạnh của toàn dân thực hiện mục tiêu GPDT, Đảng chủ
trương xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi và vững chắc. Đó là Mặt trận thống nhất
dân tộc phản đế Đông Dương (11- 1939) thay cho Mặt trận dân chủ trước đó. Tháng 5-1941,
HNTƯ quyết định thành lập Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh). Đó là tổ chức mặt trận
có chương trình rõ ràng và hệ thống tổ chức chặt chẽ với các đoàn thể cứu quốc là thành viên và
lấy làng, đường phố, nhà máy làm tổ chức cơ sở. Sự liên hiệp các đoàn thể cứu quốc trong Việt
Minh là sự thống nhất lực lượng để tranh đấu thực hiện vấn đề độc lập cho đất nước. Việt
Minh lấy ngọn cờ đỏ có ngơi sao vàng năm cánh làm huy hiệu. Đó cũng là tổ chức Mặt trận giải
quyết vấn đề dân tộc trong nội bộ dân tộc Việt Nam giành quyền độc lập cho xứ sở. Song Việt
Nam độc lập đồng minh lại còn hết sức giúp đỡ Ai Lao độc lập đồng minh và Cao Miên độc lập
đồng minh. Đảng và Mặt trận Việt Minh đã kết hợp chặt chẽ nhiệm vụ dân tộc và nhiệm vụ
đoàn kết quốc tế.
Đảng chủ trương xây dựng và phát triển căn cứ địa cách mạng, cùng với lực lượng chính trị phải
coi trọng xây dựng và phát triển lực lượng vũ trang để chuẩn bị cho khởi nghĩa vũ trang giành
chính quyền, giành độc lập. Sau khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kỳ, Trung ương Đảng đã ra lời hiệu
triệu hưởng ứng các cuộc khởi nghĩa đó và đặt vấn đề phải đi tới vũ trang khởi nghĩa. HNTƯ 8,
từ kinh nghiệm của các cuộc khởi nghĩa, của hoạt động của Cứu quốc quân, chiến tranh du kích
ở Bắc Sơn - Vũ Nhai, đã khẳng định vấn đề khởi nghĩa vũ trang: Cuộc cách mạng Đông Dương
phải kết liễu bằng một cuộc khởi nghĩa võ trang. Điều kiện để khởi nghĩa bằng vũ trang là: Mặt
trận cứu quốc đã thống nhất được tồn quốc; Nhân dân khơng thể sống được nữa dưới ách
thống trị của Pháp - Nhật, mà đã sẵn sàng hy sinh bước vào con đường khởi nghĩa; Những điều
kiện khách quan thuận lợi xuất hiện như quân Đồng minh thắng Nhật hay cách mạng nổ ra ở
Pháp, ở Nhật. HNTƯ 8 đã dự liệu những điều kiện để chuẩn bị cho những điều kiện đó phát
triển và khẳng định: Ta có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương
cũng có thể giành sự thắng lợi mà mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn.
Đảng hết sức chú trọng phân tích tình thế cách mạng cả trong nước và quốc tế để chủ động
chuẩn bị về mọi mặt thúc đẩy thời cơ cách mạng. HNTƯ tháng 11-1939 và tháng 11- 1940 đã đề
cập tới tình thế và thời cơ để cách mạng tiến lên giành thắng lợi. Đặc biệt HNTƯ tháng 5-1941
đã đự báo Liên Xô thắng trận, quân Trung Quốc phản công, quân Nhật đang mắc sự phản công

của Anh-Mỹ và đặt ra yêu cầu cần thiết và cấp bách cho sự chuẩn bị điều kiện chuyển biến
cuộc cách mạng phải chuẩn bị ngay từ bây giờ. Tình hình thế giới sẽ biến chuyển ghê gớm làm
cho tình hình Đơng Dương thay đổi có lợi cho cách mạng. Ta phải luôn luôn chuẩn bị một lực
lượng sẵn sàng, nhằm vào cơ hội thuận tiện hơn cả mà đánh lại quân thù, sau HNTƯ 8, Đảng
và Hồ Chí Minh tiếp tục theo sát sự phát triển của tình hình thế giới và trong nước để dự liệu
thời cơ cách mạng. Trong tài liệu Lịch sử nước ta do Hồ Chí Minh viết và được Việt Minh tuyên
truyền bộ xuất bản tháng 2-1942 ở mục những năm quan trọng, câu kết thúc Người đã dự báo
năm
1945
Việt
Nam
độc
lập.
Khi xác định cuộc cách mạng là cách mạng GPDT nghĩa là phải giành lấy độc lập, tự do cho dân
tộc thì một vấn đề rất cơ bản và chủ yếu đặt ra là vấn đề hình thức tổ chức nhà nước phải xây
dựng khi giành được độc lập. HNTƯ tháng 11-1939 chủ trương chưa đưa khẩu hiệu lập Chính
phủ Xơ Viết cơng nơng binh'' là hình thức chính phủ riêng của dân chúng lao động mà lựa chọn
hình thức chính phủ Cộng hồ dân chủ, là hình thức chính phủ chung cho tất cả các tầng lớp dân
chúng trong xứ và trong phong trào GPDT. Đó là sự lựa chọn đúng đắn phù hợp với điều kiện cụ
thể của xã hội Việt Nam. Trong Chương trình Việt Minh đã xác định: Sau khi đánh đuổi được
đế quốc Pháp, Nhật, sẽ thành lập một chính phủ nhân dân của Việt Nam dân chủ cộng hoà lấy
lá cờ đỏ ngơi sao vàng năm cánh làm lá cờ tồn quốc, cộng hồ dân chủ là hình thức nhà nước
nhân dân rộng rãi mà Đảng ta dự kiến đã trở thành hiện thực khi Cách mạng tháng Tám thắng


lợi. Đó là Nhà nước cách mạng của dân, do dân, vì dân và do ĐCS lãnh đạo.
Khi bước vào cao trào GPDT những năm 1939 - 1945, Đảng và Hồ Chí Minh xác định cách mạng
nước ta chưa phải là cách mạng tư sản dân quyền với nhiệm vụ giành độc lập dân tộc và ruộng
đất cho dân cày, cũng chưa phải là cách mạng XHCN mà là Cách mạng giải phóng dân tộc giành
cho được độc lập hồn toàn rồi từng bước thực hiện mục tiêu ruộng đất, mở đường tiến dần lên

CNXH. Đó là quy luật vận động, phát triển của cách mạng nước ta và khẳng đính sự đúng đắn,
tính triệt để của cách mạng GPDT do ĐCS lãnh đạo.
Những nội dung đường lối cách mạng GPDT mà các NQTƯ (11-1939), (11-1940) và NQTƯ (51941) xác định là một hệ thống toàn diện, đồng bộ những vấn đề chiến lược, sách lược và
phương pháp cách mạng, chủ động về nắm bắt tình thế và thời cơ cách mạng. Điều cần đặc
biệt nhấn mạnh là Đảng và Hồ Chí Minh đã làm rõ sự thống nhất trong mục tiêu giành độc lập
cho dân tộc và giành chính quyền về tay nhân dân để đi đến sự lựa chọn hình thức chính quyền
nhà nước thích hợp. Lênin từng chỉ ra rằng, chính quyền nhà nước là vấn đề cơ bản và chủ yếu
nhất của mọi cuộc cách mạng. Cách mạng xã hội phải giải quyết vấn đề cơ bản là vấn đề
chính quyền nhà nước nghĩa là giai cấp nào nắm chính quyền: Cách mạng tư sản chuyển chính
quyền nhà nước từ tay giai cấp phong kiến sang tay giai cấp tư sản Cách mạng vơ sản chuyển
chính quyền từ tay giai cấp tư sản sang tay giai cấp vô sản và đông đảo những người lao động.
Cách mạng GPDT ở một nước thuộc địa như Việt Nam phải thực hiện mục tiêu cốt yếu là độc
lập dân tộc, xây dựng một chính quyền nhà nước độc lập - chính quyền của nhân dân do ĐCS
lãnh đạo. Đó là sự phát triển sáng tạo của Đảng và Hồ Chí Minh trong học thuyết về cách mạng
và nhà nước.
Thực tiễn cách mạng Việt Nam từ đầu những năm 40 của thế kỷ XX đã diễn ra theo đường lối
cách mạng GPDT mà Đảng và Hồ Chí Minh đã đề ra. Đường lối đó có vai trị chỉ đạo phong trào
cách mạng trên khắp cả nước. Trong quá trình lãnh đạo, Đảng tiếp tục cụ thể hoá những quan
điểm, đường lối đó và giải quyết thành cơng nhiều vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn vấn
đề phân tích, đánh giá tình thế và thời cơ cách mạng được Đảng và Hồ Chí Minh đặc biệt coi
trọng. Đó vừa là khoa học vừa là nghệ thuật trong lãnh đạo cách mạng nói chung và trong khởi
nghĩa giành chính quyền nói riêng. Cuối năm 1943, sau khi ra khỏi nhà tù của Quốc dân Đảng
Trung Hoa, trở về nước Hồ Chí Minh đã dự báo chiến tranh thế giới thứ ll chỉ trong khoảng một
năm hay một năm rưỡi nữa là kết thúc, Đó sẽ là cơ hội thuận lợi cho cách mạng nước ta giành
thắng lợi, phải gấp rút chuẩn bị lực lượng về mọi mặt. Chỉ thị Nhật - Pháp bắn nhau và hành
động của chúng ta của Thường vụ Trung ương Đảng (12-3-1945) đã làm rõ hơn về tình thế và
thời cơ cách mạng. Đảng đã kịp thời phát động cao trào kháng Nhật cứu nước rộng khắp trên cả
nước phân tích những điều kiện cụ thể để khởi nghĩa có thể nổ ra và giành thắng lợi; đặt ra cho
các Đảng bộ địa phương tinh thần chủ động sáng tạo trong lãnh đạo khởi nghĩa ở địa phương
mình khi ở đó những điều kiện khởi nghĩa đã chín muồi. Hội nghị cán bộ Đảng tồn quốc ở Tân

Trào giữa tháng 8 - 1945 đã kịp thời quyết định Tổng khởi nghĩa trên cả nước sau khi quân Nhật
tuyên bố đầu hàng Đồng minh và trước khi quân đội Đồng minh vào Đông Dương giải giáp quân
Nhật. Thời cơ khởi nghĩa thuận lợi nhất là nửa cuối tháng 8 - 1945. Khởi nghĩa đã nổ ra và giành
thắng lợi đúng như thế. C.Mác nói khởi nghĩa là một nghệ thuật. Điểm tuyệt diệu nhất của
nghệ thuật đó là chớp đúng thời cơ. Khi phát động khởi nghĩa Đảng và Hồ Chí Minh cũng đã
sớm nhận thấy khó khăn phức tạp và nguy cơ mới xuất hiện đó là quân đội Đồng minh kéo vào.
Phải giành thắng lợi trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương để với tư cách người chủ đất
nước tiếp quân Đồng minh. Đó là quyết định đúng đắn và tránh những khó khăn không lường
hết được. Như vậy, Cách mạng tháng Tám không chỉ tranh thủ điều kiện thuận lợi khi quân
Nhật đầu hàng Đồng minh mà cịn tránh được khó khăn mới nảy sinh do tình hình quốc tế đưa
lại.
Một thành cơng nổi bật của Đảng và Hồ Chí Minh trong lãnh đạo Cách mạng tháng Tám đó là
huy động được sức mạnh của lực lượng toàn dân tộc, nêu cao tinh thân yêu nước, khát vọng độc
lập tự do ý chí tự lực, tự cường, quyết tâm đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Đảng và Hồ Chí
Minh đã sớm nhen nhóm tổ chức yêu nước và phát triển lực lượng cách mạng rộng khắp trên tất
cả địa bàn: rừng núi, nông thôn đồng bằng và đô thị; trong tất cả mọi giai cấp, tầng lớp xã hội


kể cả các giai cấp bóc lột, tầng lớp trên có tinh thần yêu nước, các dân tộc trong cộng đồng dân
tộc Việt Nam, các tôn giáo, các cá nhân u nước, tiến bộ. Khơng có lực lượng của khối đại
đồn kết tồn dân tộc như thế, khơng thể có thắng lợi của Cách mạng tháng Tám.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh sự nghiệp làm nên bởi chữ “đồng'', đồng chí, đồng lịng,
đồng sức nghĩa là tồn dân kết thành một khối xung quanh Đảng, Mặt trận Việt Minh và lãnh tụ
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Với sức mạnh của toàn dân được tổ chức lại trên khắp các địa
phương, địa bàn khi thời cơ đến mới có thể chủ động giành thắng lợi. Trên thế giới có những
cuộc khởi nghĩa và chiến tranh cách mạng hoặc là diễn ra chủ yếu ở thủ đô, thành phố rồi mới
lan ra, kết thúc ở nông thôn hoặc là diễn ra chủ yếu ở nông thôn, lấy nông thôn bao vây thành thị.
Việt Nam, khởi nghĩa nổ ra đều khắp trên tất cả các địa bàn, địa phương, có sự phối hợp, hưởng
ứng giữa các địa phương và địa bàn đó ở đây thể hiện năng lực tổ chức, chỉ đạo thực tiễn rất
cao của hệ thống tổ chức Đảng, Việt Minh và của đội ngũ cán bộ, đảng viên đồng thời thể hiện

tính năng động, sáng tạo và trách nhiệm trước dân tộc, trước lịch sử.
Khi chuẩn bị thành lập Đảng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã phân tích sâu sắc mối quan hệ giữa
cách mạng vơ sản ở chính quốc với cách mạng giải phóng ở các thuộc địa thơng qua hình tượng
coi CNTB thực dân như con đỉa có 2 vịi: một vịi bám vào giai cấp vơ sản chính quốc và một vịi
bám vào các dân tộc thuộc địa. Nguyễn Ái Quốc nêu rõ sự phối hợp của cách mạng vơ sản ở
chính quốc và cách mạng thuộc địa như hai cánh chim. Người cũng sớm đề cập tới ý chí tự lực
tinh thần chủ động giành thắng lợi của cách mạng ở các thuộc địa. Trong lãnh đạo, chỉ đạo cao
trào cách mạng GPDT 1939 - 1945 Đảng và Hồ Chí Minh đã phát huy cao độ tinh thần chủ động
giành thắng lợi. Đặt ra và tranh thủ tối đa điều kiện thuận lợi của quốc tế. nhưng không ỷ lại
trông chờ lực lượng bên ngồi đến giải phóng cho mình, mà quyết tâm đứng lên tự giải phóng,
chủ động giành thắng lợi. Đảng đã kết hợp thành công sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của
thời đại nhưng cái gốc vẫn là sức mạnh dân tộc, là nội lực, là ý chí và quyết tâm tự cứu lấy
mình.
Có đường lối đúng, được hoạch định trên cơ sở tư duy chính trị, lý luận cách mạng khoa học và
thực tiễn sinh động của xã hội, đất nước là một bảo đảm cho thắng lợi của cách mạng. Đường
lối có được tổ chức thực hiện, cụ thể hoá và phát triển một cách sáng tạo là thêm sự bảo đảm
chắc chắn cho thắng lợi. Đó cũng là một trong những bài học lịch sử quan trọng và chủ yếu của
Cách mạng tháng Tám năm 1945, rất có ý nghĩa đối với cơng cuộc đổi mới của Đảng và nhân
dân ta hiện nay.
b) Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ
Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1946-1975 là một giai đoạn đầy máu lửa và đau thương nhưng cũng
là một giai đoạn hào hùng bậc nhất trong lịch sử dân tộc. Chúng ta đã chiến thắng hai kẻ đế
quốc lớn và dành được độc lập thống nhất, mở ra giai đoạn hòa bình đi lên chủ nghĩa xã hội.
Trong giai đoạn này tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường giải phóng dân tộc chủ yếu thể hiện
trên hai lĩnh vực là kiến thiết đất nước và đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Bác nói “Cuộc
kháng chiến của ta là cuộc kháng chiến toàn dân, vũ trang toàn dân" , từ tư tưởng này Đại tướng
Võ Nguyên Giáp đã phát triển thành cuộc chiến tranh nhân dân thần thánh vang dội địa cầu. Tư
tưởng quân sự Hồ Chí Minh là quan điểm và lý thuyết của Hồ Chí Minh về việc xây dựng nền
quốc phòng, lực lượng vũ trang, về những vấn đề có tính quy luật của khởi nghĩa vũ trang và
chiến tranh cách mạng, về chính trị và quân sự. Đó là sự áp dụng lý thuyết quân sự của chủ

nghĩa Marx Lenin vào thực tiễn Việt Nam, kết hợp truyền thống quân sự, nghệ thuật binh pháp
cổ truyền của dân tộc Việt Nam, tiếp thu khoa học quân sự cổ kim của nhân loại.
Một trong các cơ sở quân sự của tư tưởng Hồ Chí Minh là lấy dân làm gốc theo phương châm
"quân với dân như cá với nước", tất cả sức mạnh đều từ dân mà ra. Cơ sở tiếp theo của quân sự
là chính trị. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, quân sự phục vụ cho chính trị là một quan điểm cơ
bản, đấu tranh chính trị và chiến tranh qn sự ln gắn bó với nhau. Do đó, trong Qn đội
Nhân dân Việt Nam ln có những chính trị viênvà chính ủy, họ có nhiệm vụ giáo dục chính trị
trong quân đội.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, chiến tranh ở Việt Nam là cuộc chiến của toàn dân chống ngoại
xâm, bao gồm cả ba thứ quân: quân chủ lực, quân địa phương và dân quân tự vệ. Nguyên tắc "ba


thứ quân" này là kế thừa từ truyền thống tổ chức quân sự cổ truyền trong lịch sử Việt Nam, khi
đó các thành phần hương binh, quân các lộ và quân triều đình đều tham gia chiến sự. Chiến tranh
du kích là nền tảng, kết hợp với chiến tranh chính quy, lấy nhỏ quấy phá lớn, lấy thế thắng lực,
áp dụng cơ sở tinh thần chính trị khi cần, ứng dụng quân sự tiên tiến.
Chiến lược cơ bản chống đối phương xâm lược là bước đầu tiến hành quấy rối, làm hao mịn
lực lượng, đánh vào tâm lý, sau đó gây sức ép chính trị để đối phương tự rút quân. Chủ tịch Hồ
Chí Minh phát biểu về Chiến tranh Đơng Dương như sau: Nó sẽ là một cuộc chiến giữa voi và
hổ. Nếu hổ đứng yên thì sẽ bị voi dẫm chết. Nhưng hổ không đứng yên. Ban ngày nó ẩn nấp
trong rừng và ra ngồi vào ban đêm. Nó sẽ nhảy lên lưng voi, xé những mảnh da lớn, và rồi nó
sẽ chạy trở lại vào rừng tối. Và dần dần, con voi sẽ chảy máu đến chết. Cuộc chiến tranh ở
Đông Dương sẽ như vậy.
Phương pháp chiến tranh của tư tưởng này nhấn mạnh vào việc vận dụng hợp lý việc xây dựng
lực lượng và đánh tiêu hao đối phương, trong đó việc xây dựng lực lượng, tích trữ lương thảo,
vũ khí, và trường kỳ mai phục vào mùa khô, ẩn nấp vào ban ngày, đánh tiêu hao địch vào mùa
mưa và ban đêm.
c) Trong công cuộc đổi mới hiện nay:
Hồ Chí Minh đã khẳng định con đường cách mạng Việt Nam là tiến hành giải phóng dân tộc,
hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, tiến dần lên chủ nghĩa xã hội.

Con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam phải đi lên bằng con đường gián tiếp.
Phải thực hiện cách mạng giải phóng dân tộc trước, sau đó mới từng bước xây dựng chủ nghĩa
xã hội.
Về thời gian của thời kỳ quá độ: xây dựng CNXH là một cuộc đấu tranh cách mạng phức tạp,
gian khổ và lâu dài.
Nhiệm vụ của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội:
Xây dựng nền tảng vật chất và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, xây dựng tiền đề về kinh tế,
chính trị, văn hóa, tư tưởng cho chủ nghĩa xã hội.
Cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới, trong đó xây dựng là trọng tâm, là nội dung cốt lõi, lâu
dài.
Nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong thời kỳ quá độ:
Chính trị: giữ vững và phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng. Củng cố và mở rộng Mặt trận dân
tộc thống nhất, nòng cốt là liên minh công nhân, nông dân và tri thức, do Đảng cộng sản lãnh
đạo.
Kinh tế: nhấn mạnh việc tăng năng suất lao động trên cơ sở tiến hành cơng nghiệp hóa xã hội
chủ nghĩa. Lấy nơng nghiệp làm mặt trận hàng đầu, củng cố hệ thống thương nghiệp làm cầu
nối tốt nhất giữa các ngành sản xuất xã hội. Hồ Chí Minh là người đầu tiên chủ trương phát
triển kinh tế nhiều thành phần trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Văn hóa - xã hội: nhấn mạnh vấn đề xây dựng con người mới.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, những đặc trưng bản chất của chủ nghĩa xã hội (CNXH) bao gồm:
Một là, CNXH là một chế độ do nhân dân làm chủ, Nhà nước phải phát huy quyền làm chủ của
nhân dân để huy động được tính tích cực và sáng tạo của nhân dân vào sự nghiệp xây dựng
CNXH.
Hai là, CNXH có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ
công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh
thần cho nhân dân, trước hết là nhân dân lao động.
Ba là, CNXH là một xã hội phát triển cao về văn hóa, đạo đức, trong đó người với người là bè
bạn, là đồng chí, là anh em, con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, có cuộc sống vật
chất và tinh thần phong phú, được tạo điều kiện để phát triển hết mọi khả năng sẵn có của
mình.

Bốn là, CNXH là một xã hội công bằng và hợp lý, làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít,
khơng làm khơng hưởng, các dân tộc bình đẳng, miền núi tiến kịp miền xi.
Năm là, CNXH là một cơng trình tập thể của nhân dân, do nhân dân tự xây dựng lấy dưới sự
lãnh đạo của Đảng. Quan niệm của Hồ Chí Minh về thời kỳ quá độ xuất phát từ quan điểm của


chủ nghĩa Mác – Lênin và từ tình hình thực tiễn của Việt Nam: Trước hết, Hồ Chí Minh đã lưu ý
chúng ta cần nhận thức rõ tính quy luật chung và đặc điểm lịch sử cụ thể của mỗi nước để
nhận rõ đặc trưng tính chất của thời kỳ quá độ của Việt Nam đi lên CNXH bỏ qua giai đoạn
phát triển tư bản chủ nghĩa.Hồ Chí Minh đã chỉ ra những đặc điểm và mâu thuẫn của thời kỳ
quá độ lên CNXH ở Việt Nam, trong đó đặc điểm bao trùm to nhất là từ một nước nông nghiệp
lạc hậu tiến thẳng lên CNXH không kinh qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa. Đặc điểm
này thâu tóm đầy đủ những mâu thuẫn, khó khăn, phức tạp, chi phối tồn bộ tiến trình q độ
lên CNXH ở nước ta, từ đó phải tìm ra con đường với những hình thức, bước đi và cách làm phù
hợp với đặc điểm Việt Nam.Về nhiệm vụ lịch sử của thời kỳ quá độ, Người nói "Chúng ta phải
xây dựng nền tảng vật chất và kỹ thuật của CNXH, đưa miền Bắc tiến dần lên CNXH, có cơng
nghiệp và nơng nghiệp hiện đại, có văn hóa và khoa học tiên tiến. Trong quá trình cách mạng xã
hội chủ nghĩa, chúng ta phải cải tạo nền kinh tế cũ và xây dựng nền kinh tế mới, mà xây dựng
là nhiệm vụ chủ chốt và lâu dài".Về những nhân tố bảo đảm thực hiện thắng lợi CNXH ở Việt
Nam, Hồ Chí Minh chỉ rõ phải: Giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; nâng cao vai
trò quản lý của Nhà nước; Phát huy tính tích cực, chủ động của các tổ chức chính trị- xã hội; xây
dựng đội ngũ cán bộ đủ đức và tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa.