Một số giải pháp xây dựng văn hóa nhà trưởng ở trường tiểu học nam ngạn, thành phố thanh hóa

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Văn hóa là cái còn lại khi con người đã đi qua. Văn hóa quyết định sự ổn
định của xã hội và có vai trò động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Người
Trung Quốc có câu “Thập niên chi kế mạc như thụ mộc/ Bách niên chi kế mạc
như thụ nhân” (Tính kế mười năm khơng gì hay hơn là trồng cây/ Mưu chuyện
trăm năm khơng gì hay hơn là trồng người), cịn Bác Hồ viết: “ Vì lợi ích mười
năm thì phải trồng cây/ Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Cái gốc của
văn hóa là giáo dục, gieo trồng và chăm sóc. Điều ấy có ý nghĩa đặc biệt quan
trọng đối với nhà trường. Bởi lẽ, hơn bất kì một tổ chức nào khác, tính văn hóa
là tính chất đặc thù của nhà trường. Điều này được xác định dựa trên những yếu
tố: Nhà trường là nơi bảo tồn và trao truyền các giá trị văn hóa nhân loại; Nhà
trường là nơi đào luyện những lớp người mới, những chủ nhân giữ gìn và sáng
tạo văn hóa cho tương lai; Nhà trường là nơi mà thầy và trò cùng tham gia vào
các hoạt động chiếm lĩnh các mục tiêu văn hóa, dựa trên những cách thức,
phương tiện văn hóa. Tất cả những hoạt động ấy vừa diễn ra trong mơi trường
văn hóa đại chúng, vừa có nét văn hóa mang bản sắc riêng phù hợp với mỗi địa
phương, vùng miền.
Có thể khẳng định rằng, động lực sư phạm được tạo nên bởi nhiều yếu tố.
Trong đó, văn hóa là một yếu tố nền tảng, động lực. Dù mang tính vơ hình, là
nội lực tinh thần nhưng nó có sức mạnh khích lệ rất lớn trong dạy và học, nâng
cao trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng, xã hội. Văn hóa nhà trường
giúp mỗi cán bộ, giáo viên thấy rõ mục tiêu, định hướng phát triển, bản chất
cơng việc mình làm. Văn hóa nhà trường phù hợp, tạo ra các mối quan hệ tốt
đẹp giữa cán bộ, giáo viên, nhân viên góp phần xây dựng tập thể sư phạm vững
mạnh. Văn hóa nhà trường giúp giáo viên và học sinh xây dựng mối quan hệ
thầy trò tốt đẹp, thân thiện. Quan trọng hơn, việc xây dựng văn hóa nhà trường
sẽ tạo ra một mơi trường làm việc thoải mái, vui vẻ, lành mạnh, mỗi cá nhân
trong mơi trường văn hóa. Vì thế đều tích cực phấn đấu vì những điều tốt đẹp.
Rõ ràng, văn hóa là nền tảng tinh thần cho sự sáng tạo, đổi mới, nâng cao chất
lượng dạy học. Đây là điều quan trọng đối với hoạt động sư phạm, mà đối tượng

là sự tương tác giữa người tri thức và con người, với mơi trường xung quanh.
Văn hóa nhà trường tích cực giúp cho người dạy, người học và những
người xung quanh có cảm giác tự hào, hãnh diện vì mình được là thành viên của
tổ chức nhà trường; được làm việc vì những mục tiêu cao cả. Muốn tạo động
1


lực, dĩ nhiên văn hóa nhà trường cần phải khơi dậy, đánh thức những chân giá trị
hữu ích cho con người và cuộc sống. Những giá trị ấy phải thực sự đáp ứng nhu
cầu chính đáng của mọi người.
Đối với học sinh Tiểu học, các em đang ở lứa tuổi hình thành và phát triển
nhân cách nên các giá trị, các hành vi ứng xử hàng ngày của thầy cô, bạn bè sẽ
có tác động rất sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm và nhận thức của các em. Xây
dựng văn hóa nhà trường sẽ tạo cho nhà trường một bản sắc riêng, một thương
hiệu riêng, một tiếng nói riêng trong việc thực hiện vai trò, sứ mệnh nhà trường.
Với vai trị là Hiệu trưởng nhà trường, bản thân tơi thấy tâm huyết với vấn
đề xây dựng văn hóa nhà trường. Bằng kinh nghiệm, học tập và triển khai thực
hiện trong những năm học qua, tôi xin đưa ra những giải pháp xây dựng hệ
thống giá trị lòng tin của học sinh, phụ huynh và mọi người. Tôi chọn đề tài
“Một số giải pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Nam
Ngạn, thành phố Thanh Hóa ”, tôi hy vọng sẽ làm tốt nhiệm vụ giáo dục ở một
vùng đất anh hùng, có truyền thống hiếu học, góp phần phát triển kinh tế - xã
hội ở địa phương.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Giúp cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh thấy rõ vai trò, ý nghĩa, tầm
quan trọng của cơng tác xây dựng văn hóa nhà trường. Trên cơ sở đó mỗi người,
mỗi bộ phận xác định rõ ý thức trách nhiệm, chủ động, tự giác, tích cực tham
gia, tạo sự nhất trí cao và phối hợp đồng bộ giữa các tổ chức, các lực lượng để
xây dựng thành cơng văn hóa nhà trường.
1.3 Đối tượng nghiên cứu.

Công tác chỉ đạo, phối hợp của Hiệu trưởng trong việc xây dựng văn hóa
nhà trường ở trường Tiểu học Nam Ngạn.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, các văn bản pháp quy về xây dựng văn
hóa nhà trường,
- Phương pháp khảo sát, thống kê,
- Phương pháp thu thập thơng tin, xử lí số liệu, tổng kết kinh nghiệm
2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm
2.1 Cơ sở lí luận.
Từ Nghị quyết trung ương Đảng lần thứ V, Đảng ta đã khẳng định quyết
tâm “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” (Nghị
quyết Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ V). Tiếp nữa, bước vào giai đoạn
2


xây dựng đất nước trong giai đoạn hội nhập toàn cầu, Đảng ta nhấn mạnh: “Tiếp
tục phát triển sâu rộng nâng cao chất lượng nền văn hóa tiến tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ và đồng bộ hơn với phát triển kinh tế - xã hội, làm
cho văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực đời sống xã hội” (Văn kiện Đại hội lần
thứ X). Trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi, với xu thế hội nhập quốc tế
ngày càng sâu rộng, Việt Nam tiếp tục cơng cuộc đổi mới tồn diện giáo dục,
mở ra nhiều triển vọng phát triển giáo dục nói chung và giáo dục tiểu học nói
riêng. Đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức với sự phát triển giáo dục đào tạo.
Những thách thức, tồn tại trong giáo dục mà chúng ta cần phải quan tâm như:
chất lượng giáo dục đạo đức ở một bộ phận học sinh còn hạn chế, việc xây dựng
giá trị, chuẩn mực, niềm tin và hành vi ứng xử của các thành viên trong nhà
trường chưa được quan tâm thích đáng và chưa thể hiện được nét riêng trong
bản sắc văn hóa nhà trường so với các trường khác. Việc đầu tư cơ sở vật chất
cũng như cảnh quan, môi trường sư phạm một số nơi đầu tư cũng chưa thật sự
đáp ứng nhu cầu. Trong bối cảnh ấy, việc xây dựng giá trị đạo đức, văn hóa, xây

dựng hệ thống các giá trị của nhà trường là rất cần thiết.
Xây dựng môi trường văn hóa trong Văn hóa nhà trường là một tập hợp
các giá trị, niềm tin, hiểu biết, chuẩn mực cơ bản được các thành viên trong nhà
trường cùng chia sẻ và tạo nên bản sắc của nhà trường. Căn cứ theo hình thức
biểu hiện thì văn hóa nhà trường gồm phần nổi có thể nhìn thấy như: khơng
gian, cảnh quan nhà trường, lơgơ, khẩu hiệu, hành vi giao tiếp...và phần chìm
khơng quan sát được như: niềm tin, cảm xúc, thái độ...
Thực hiện Quyết định số 1847/ QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng
Chính phủ về việc phê duyệt Đề án văn hóa cơng vụ; Ngày 14/06/2019, Chủ tịch
UBND thành phố Thanh Hóa đã ban hành kế hoạch số 608/KH-UBND “Tuyên
truyền, bồi dưỡng về văn hóa cơng vụ cho cán bộ cơng chức, viên chức, người
lao động trên địa bàn thành phố Thanh Hóa”;
Để góp phần thực hiện tốt việc xây dựng mơi trường văn hóa trong trường
học trên địa bàn thành phố Thanh Hóa nói chung và tại trường tiểu học Nam
Ngạn nói riêng, tơi đưa ra một số nội dung cần thực hiện:
- Thứ nhất: Nhà trường chú trọng đến việc bồi dưỡng đạo đức, nhân
cách đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Bởi lẽ, thầy cô giáo là người
trực tiếp tham gia hoạt động dạy học. Và hơn ai hết, chính nhân cách nhà giáo sẽ
ảnh hưởng trực tiếp tới nhân cách học trò. Người thầy phải có tâm, có tài. Do
3


vậy, cần phải chú trọng đến giáo dục chữ “tâm” - lấy nó là cốt cách để làm
người. Người có lương tâm trong sáng sẽ biết cảm nhận và có quan niệm đúng
về cái đẹp, và người biết rung cảm trước cái đẹp thì rất khó làm điều xấu. Văn
hóa người Việt Nam chúng ta có lối sống trọng tình, coi trọng lễ nghĩa, tôn sư
trọng đạo. Như vậy, phát huy được mơ hình nhân cách này cũng là phát huy lợi
thế về bản sắc văn hóa người Việt. Mơ hình nhân cách ấy phải được giáo dục
cho mọi thành viên trong nhà trường mà trước hết phải chính là các thầy cơ giáo.
Tình u thương, sự tận tâm dạy bảo của người thầy sẽ là những bài học về đạo

đức thiết thực nhất, là cách cảm hóa hữu hiệu nhất học trị của mình. Ngồi ra
chúng ta rất cần những nhà giáo ngồi kiến thức chun mơn, phải hiểu biết
rộng về cuộc sống, có kiến thức sâu sắc về văn hóa xã hội.
- Thứ hai: Nhà trường xây dựng “quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà
trường” dựa trên triết lý riêng của mình để khẳng định được phong cách, xác
định hệ thống giá trị, chuẩn mực đạo đức của nhà trường. Theo đó, thống nhất
và hướng dẫn hành vi ứng xử của mọi thành viên trong nhà trường theo các giá
trị và chuẩn mực đã xác định.
- Thứ ba: Tạo dựng và ni dưỡng bầu khơng khí cởi mở, dân chủ, hợp
tác, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau; Mỗi cán bộ, giáo viên đều biết rõ công việc
mình phải làm, hiểu rõ trách nhiệm, ln có ý thức chia sẻ trách nhiệm, tích cực
tham gia vào việc dạy và học; coi trọng con người, cổ vũ sự nỗ lực hồn thành
cơng việc và cơng nhận sự thành cơng của mỗi người; Nhà trường có những
chuẩn mực để luôn luôn cải tiến, vươn tới; Sáng tạo và đổi mới; Khuyến khích
giáo viên cải tiến phương pháp nâng cao chất lượng dạy và học, giáo viên được
khuyến khích tham gia đóng góp ý kiến trong các hoạt động của nhà trường;
Khuyến khích hợp tác, làm việc nhóm; Chia sẻ kinh nghiệm và trao đổi chuyên
môn; Xây dựng mối quan hệ ứng xử, tôn trọng, hiểu biết lẫn nhau, học hỏi giao
lưu giữa thầy và trò giữa trò và trò. Khuyến khích học sinh phát biểu, bày tỏ
quan điểm cá nhân; xây dựng và thực hiện nội quy nhà trường, nội quy lớp
học…Tuyệt đối không để xảy ra những biểu hiện tiêu cực, khơng lành mạnh
(phi văn hóa) trong nhà trường như: Thiếu sự tôn trọng; sự buộc tội, đổ lỗi cho
nhau; sự kiểm soát quá chặt chẽ đánh mất quyền tự chủ của cá nhân; quan liêu,
nguyên tắc một cách máy móc; trách mắng học sinh vì khơng có sự tiến bộ;
thiếu sự động viên khuyến khích; thiếu sự cởi mở, thiếu sự tin cậy; thiếu sự hợp
tác, thiếu sự chia sẻ học hỏi lẫn nhau; mâu thuẫn nội bộ…
4


- Thứ tư: Đầu tư cơ sở vật chất phù hợp với mơ hình văn hố tổ chức nhà

trường. Chính yếu tố vật chất cũng góp phần tạo nên ý thức con người, như
không gian, trang thiết bị làm việc, trang phục... sẽ giúp họ dễ cảm nhận vì tính
hữu hình của nó, khiến họ tin tưởng và gắn bó hơn với nhà trường.
- Thứ năm: Tăng cường tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể
thao, các câu lạc bộ, các hoạt động giáo dục kĩ năng sống, hoạt động trải nghiệm
cho học sinh, góp phần thu hút học sinh đồng thời giúp học sinh có nếp sống và
hành xử văn minh, lịch sự, hiểu biết, hợp tác từi đó hạn chế các vụ việc vi phạm
về bạo lực học đường và các tệ nạn xã hội trong học sinh.
- Thứ sáu: xây dựng tốt mối quan hệ giữa nhà trường- gia đình- xã hội,
đặc biệt là sự phối hợp thường xuyên với CMHS để cùng thực hiện tốt các
chuẩn mực văn hóa, hành vi ứng xử của CMHS đối với thầy cô trong nhà
trường. Để thực hiện tốt việc xây dựng mơi trường văn hóa trong trường học,
cần có sự chỉ đạo thực hiện, kiểm tra giám sát kịp thời của các cấp, các ngành.
Văn hóa nhà trường có tác động đến mọi khía cạnh sư phạm của giáo
viên, là yếu tố lan tỏa khắp nhà trường và khó xác định, có thể nói văn hóa nhà
trường như khơng khí mà chúng ta thở, khơng ai nhận ra nó cho đến khi nó bị ơ
nhiễm và hiển nhiên mọi chúng ta ai cũng muốn sống trong bầu khơng khí trong
lành.
Có thể nói văn hóa nhà trường là yếu tố rất quan trọng để rèn luyện nhân
cách và giáo dục thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước trở thành
những con người sống có hồi bão, có lý tưởng tốt đẹp, có nhân cách tốt, có đủ
tri thức để trở thành những cơng dân tốt, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng đất
nước. Vì vậy vấn đề xây dựng văn hóa nhà trường phải được coi là tính sống
cịn, tính cấp bách và thiết thực đối với từng nhà trường.
2.2. Thực trạng việc xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học
Nam Ngạn
2.2.1. Khái qt tình hình nhà trường.
Là ngơi trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1, trường Tiểu học Nam Ngạn
luôn duy trì và củng cố các tiêu chuẩn theo qui định. Trong những năm học qua,
nhà trường đã có những chuyển biến rõ nét, đặc biệt là cảnh quan khuôn viên

trường lớp ngày càng khang trang xanh - sạch - đẹp với hệ thống cơ sở vật chất
tương đối đầy đủ phục vụ cho công tác dạy và học. Mạng lưới trường lớp được
qui hoạch ổn định, cơ sở vật chất hàng năm được nâng cấp theo hướng kiên cố
hoá.
5


Chất lượng giáo dục trong những năm gần đây từng bước được nâng cao.
Nhà trường thực hiện dạy đủ, dạy đúng các môn học theo qui định. thực hiện
nghiêm túc chương trình đổi mới phương pháp dạy học. Chú trọng giáo dục các
mặt chất lượng giáo dục đại trà và chất lượng mũi nhọn, đổi mới cách học theo
phương pháp tích cực, học sinh tự phát huy tính tích cực và sáng tạo trong học
tập. Thường xuyên tổ chức tốt các hoạt động bổ trợ khác, các cuộc thi, các đợt
vận động do ngành tổ chức nhằm góp phần vào việc giáo dục học sinh phát triển
toàn diện. Đội ngũ giáo viên nhà trường đã dần được ổn định về số lượng và
chất lượng.
Để nghiên cứu thực trạng về văn hóa nhà trường, tơi thu thập, phân tích
các số liệu và các mặt có liên quan trong 3 năm gần nhất.
+ Bảng số liệu cơ sở vật chất, trường, lớp, trình độ giáo viên
Năm học

Số

Số

lớp

HS

9

9
9

261
263
269

2017- 2018
2018- 2019
2019- 2020

Phịng

Phịng

Số

GV đạt

GV

Gv dạy

SKKN được

văn

chức

CBG

chuẩn

trên

hóa
9
9
9

năng
3
3
3

V
15
14
13

15
14
13

chuẩn
13
13
13

giỏi

TP Tỉnh
2

cơng nhận
TP Tỉnh
6
7
1
7
1

2

+ Chất lượng giáo dục học sinh
- Năng lực
Năng lực
Năm học

Số
lượng

Tự PV, tự quản

Hợp tác

Tự học, TGQVĐ

Tốt (%)

Đạt (%)

Tốt (%)

Đạt (%)

Tốt (%)

Đạt (%)

2017 - 2018

261

88.5

11.5

88

12

85

15

2018 - 2019

263

87

13

85.5

14.5

87

13

2019 - 2020

269

93

7

93

7

84

16

- Phẩm chất
Phẩm chất
Năm học

Số
lượng

2017 - 2018
2018 - 2019

Chăm học

Tự tin

Trung thực

Đoàn kết

Tốt
(%)

Đạt
(%)

Tốt
(%)

Đạt
(%)

Tốt
(%)

Đạt
(%)

Tốt
(%)

Đạt
(%)

261

80

20

86

14

96

4

97

3

263

81

19

88

12

92

8

94

6

6


2019 - 2020

269

86

14

92

8

93

7

95

5

+ Thành tích đạt được qua các kỳ thi, giao lưu (cấp thành phố, tỉnh)
- Năm học 2017- 2018: 1 học sinh lớp 5 đạt giải Nhì giao lưu Olympic
môn Tiếng Anh cấp Tiểu học, 1 học sinh đạt Huy chương Đồng môn Võ cổ
truyền cấp thành phố.
- Năm học 2018- 2019: 2 học sinh đạt giải Nhì trong kỳ thi Trạng Nguyên
Nhỏ tuổi, Viết Chữ đẹp; 1 giải Nhì, 1 giải Khuyến khích mơn bơi lội thành phố.
- Năm học 2019 - 2020: 27 học sinh đạt giải trong Hội khỏe Phù Đổng
toàn Tỉnh Lần thứ X năm 2019, cụ thể: Giải Nhất võ Vovinam: 14; Giải Nhì điền
kinh: 8; Giải Ba võ Vovinam: 5, cấp thành phố; 2 giải Nhì võ Vovinam cấp tỉnh.
Bên cạnh những thành tích đã đạt được, nhà trường vẫn cịn có những
khó khăn nhất định như: Số lượng đội ngũ giáo viên thừa, thiếu cục bộ, năng
lực chuyên môn chưa đồng đều, việc đổi mới phương pháp dạy học của số ít
giáo viên thực hiện chưa hiệu quả, giáo viên đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi
cấp tỉnh còn thấp.
Một bộ phận học sinh phải tự lập khi bố mẹ đi làm ăn ở xa hoặc bố mẹ mải
làm ăn không có thời gian quan tâm đến các em. Một bộ phận học sinh điều kiện
kinh tế gia đình gặp nhiều khó khăn ảnh hưởng đến việc học tập của các em.
Về cơ sở vật chất, nhà trường vẫn còn thiếu các phòng chức năng theo
yêu cầu.
2.2.2. Thực trạng các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường
Trong những năm qua, nhà trường cũng đã tạo ra được những giá trị cốt
lõi trong văn hóa nhà trường, mà nổi bật là Đoàn kết, sáng tạo, chất lượng, tự tin

và thân thiện. Tuy nhiên, nhà trường cịn gặp nhiều khó khăn trong việc xây
dựng văn hóa nhà trường, cụ thể: Việc xác định các thành tố cấu thành trong văn
hóa nhà trường còn lúng túng; Nhận thức của một bộ phận cán bộ giáo viên,
nhân viên về việc xây dựng giá trị cốt lõi trong văn hóa nhà trường có những lúc
chưa đúng đắn; Các giá trị văn hóa có nhiều giá trị đã có, có nhiều giá trị đang
được xây dựng và phát triển nhưng chưa được mọi người thừa nhận và xem như
đó là mục tiêu cần được quan tâm, chú ý xây dựng và phát triển hàng ngày; Một
bộ phận nhỏ cán bộ giáo viên nhân viên có biểu hiện thiếu tinh thần trách nhiệm
(xuất hiện sức ì, ngại thay đổi, không muốn phấn đấu, không quan tâm đến chất
lượng hiệu quả công việc mà quan tâm đến quyền lợi cá nhân, so bì…), khó tiếp
nhận cái mới, ngơn ngữ, trang phục không phù hợp với môi trường công tác;
7


Việc bổ sung cơ sở vật chất còn gặp nhiều khó khăn do thiếu về nguồn lực tài
chính. Nhà trường còn thiếu phòng làm việc của giáo viên, phòng Khoa học thí
nghiệm, phịng tư vấn tâm lí học sinh, bãi tập thể dục thể thao và các phòng
chức năng khác.
Những khó khăn trên đây có tác động khơng nhỏ trong q trình xây dựng
văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Nam Ngạn. Vấn đề đặt ra là phải tìm ra
những giải pháp phù hợp với điều kiện nhà trường để có thể xây dựng văn hóa
nhà trường phát triển hiệu quả. Xây dựng được hệ giá trị cốt lõi để khẳng định
được vị trí và thương hiệu của nhà trường.
2.3. Các giải pháp thực hiện
Giải pháp 1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu quả quản lý của
Ban Giám hiệu trong việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng VHNT
Đây là giải pháp có tính chất quyết định tới việc nâng cao chất lượng và
hiệu quả xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Nam Ngạn trong giai
đoạn hiện nay. Xây dựng văn hóa nhà trường nhằm đáp ứng những nhu cầu văn
hoá, giáo dục học sinh, góp phần hình thành và hồn thiện nhân cách của học

sinh. Xây dựng văn hóa nhà trường tốt đẹp cần thiết có sự chỉ đạo và tham gia
của các cấp uỷ Đảng, sự quản lý của Ban giám hiệu nhà trường trong việc thực
hiện nhiệm vụ.
Trên thực tế, hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học
Nam Ngạn trong những năm qua đã cho thấy sự lãnh đạo, chỉ đạo của chi bộ
Đảng và quản lý của Ban giám hiệu nhà trường có vai trị đặc biệt quan trọng,
mang tính chất quyết định.
a. Đối với Chi bộ nhà trường:
- Phối hợp cùng với chính quyền tổ chức học tập, quán triệt các chủ trương
nghị quyết của Đảng, chế độ chính sách, pháp luật của Nhà nước, nội qui, qui
định của ngành, của nhà trường, địa phương về giáo dục. Từ đó, nhận thức đầy
đủ về vai trị của văn hố và xây dựng văn hóa nhà trường trong thời kỳ Cơng
nghiệp hóa, Hiện đại hóa đất nước. Khắc phục cái nhìn phiến diện về xây dựng
văn hóa nhà trường, coi xây dựng văn hóa nhà trường đơn thuần chỉ là các hoạt
động mang tính chất bề nổi, không quan tâm đến chiều sâu.
- Chỉ đạo cho Ban giám hiệu và Ban chấp hành Cơng đồn phối hợp triển
khai và hướng dẫn Ban chỉ đạo nhà trường vận động Cán bộ giáo viên, nhân
viên trong cơ quan đăng ký xây dựng đơn vị Văn hóa cấp Tỉnh giai đoạn 2016 –
8


2020;
- Chỉ đạo thành lập ban vận động xây dựng trường học có đời sống văn hóa
tốt.
Kinh nghiệm cho thấy, ở cơ sở nào có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của
các cấp uỷ Đảng, có sự đi sâu, đi sát trong chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ, kiểm tra,
đánh giá các phong trào, các hoạt động thì ở đó hoạt động xây dựng văn hóa nhà
trường có sự chuyển biến tốt. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi ở cơ sở nào vai trò
lãnh đạo, sự chỉ đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước được thực hiện tốt thì
từ việc hoạch định chương trình, kế hoạch hoạt động đến việc tổ chức thực hiện

và kết quả thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường đều đạt kết quả cao.
b. Đối với Ban giám hiệu nhà trường :
Thực hiện hình thức tuyên truyền, nhằm giáo dục cho cán bộ giáo viên, học
sinh trong nhà trường về xây dựng nếp sống văn minh, đời sống văn hóa trong
nhà trường, tham mưu với phụ huynh trồng mới thêm nhiều cây xanh, tạo cảnh
quan môi trường luôn xanh- sạch - đẹp.
Vận động 100% cán bộ giáo viên, nhân viên đăng ký xây dựng đơn vị có
đời sống văn hóa tốt và thực hiện có hiệu quả phong trào “Trường học thân
thiện, học sinh tích cực”, “Cổng trường em sạch đẹp - an toàn”.
Vận động các em học sinh biết chăm sóc sức khỏe, giữ gìn vệ sinh chung và
cá nhân, bảo vệ sinh môi trường - xanh - sạch - đẹp. Tổ chức 100% khám sức
khỏe ban đầu cho học sinh và tuyên truyền phòng bệnh học đường, các bệnh
truyền nhiễm khác.
c. Đối với Ban chấp hành Cơng đồn :
Phối hợp tổ chức tốt các hoạt động văn hóa văn nghệ; thể dục thể thao.
Thông qua các hoạt động này nhằm xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh
tích cực”, ngăn ngừa và phịng chống có hiệu quả các tệ nạn xã hội xâm nhập
vào trường; hoàn thành tốt các chỉ tiêu thi đua Nghị quyết Đại hội chi bộ, Đại
hội Cơng đồn và Hội nghị cán bộ cơng chức, viên chức, người lao động từng
nhiệm kỳ đề ra.
Luôn có sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm cao, tất cả vì sự nghiệp Giáo
dục & Đào tạo ở nhà trường; chung vai gánh vác, chia sẻ trách nhiệm, tạo điều
kiện thuận lợi cho mỗi cá nhân phát triển.
Vận động 100% đồn viên cơng đồn trong đơn vị đăng ký xây dựng đơn vị
có đời sống văn hóa tốt và vận động mỗi đồn viên cơng đồn là hạt nhân tích
9


cực hưởng ứng thực hiện xây dựng đời sống văn hóa ở nhà trường. Chỉ đạo tồn
thể đồn viên đăng ký thực hiện các tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa, cơ quan

văn hóa gắn liền với cuộc vận động “Dân chủ - kỷ cương - tình thương - trách
nhiệm”
Giải pháp 2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về
tầm quan trọng của công tác xây dựng văn hoá nhà trường.
- Tổ chức các cuộc tuyên truyền, phổ biến về nội dung, vai trò ý nghĩa,
tầm quan trọng của công tác xây dựng văn hóa nhà trường trong cán bộ, giáo
viên và học sinh; đến cha mẹ học sinh.
- Đưa nội dung công tác xây dựng văn hóa nhà trường vào kế hoạch hoạt
động của nhà trường, của các tổ chuyên môn, của Công đồn, của Đồn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh, của Liên đội, của các lớp và là một tiêu chí trong
xếp loại thi đua các tập thể, cá nhân của nhà trường.
- Tổ chức các lớp tập huấn về nội dung, phương pháp, kỹ năng xây dựng
văn hóa nhà trường cho giáo viên và học sinh.
- Định kỳ hàng năm ít nhất một lần hội nghị, hội thảo, nói chuyện chuyên
sâu về vấn đề xây dựng văn hóa nhà trường (thường là vào đầu năm học); Lực
lượng chủ trì tổ chức, triển khai là lãnh đạo nhà trường hoặc tổ trưởng chun
mơn, Bí thư Đồn TNCS Hồ Chí Minh.
- Hàng tháng (vào giờ chào cờ tuần đầu) đối với nhà trường, vào tiết sinh
hoạt tập thể cuối tuần của các lớp đều có nội dung nêu gương người tốt việc tốt
trong xây dựng văn hóa nhà trường, kết hợp với phong trào “Mỗi tuần một câu
chuyện về Bác”; đồng thời phê bình nhắc nhở các biểu hiện thiếu văn hóa, vi
phạm các nội quy, quy chế, quy định, các chuẩn mực mà nhà trường, từng lớp đã
xây dựng.
- Khi tổ chức Hội nghị cha mẹ học sinh, phổ biến nội dung xây dựng văn
hóa nhà trường để cha mẹ học sinh nắm được, trên cơ sở đó phối hợp cùng nhà
trường tuyên truyền giáo dục con em.
Giải pháp 3. Phát huy tính dân chủ trong hoạt động của nhà trường;
tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong công tác quản lí, chỉ đạo,điều hành
cơng việc nói chung và chỉ đạo phát triển văn hóa nhà trường nói riêng.
Nói đến dân chủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng “ Dân chủ là cái q báu

nhất của nhân dân, là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn; dân là chủ
và dân làm chủ”.Dân là chủ, dân làm chủ kết hợp lại với nhau thành văn hóa dân
10


chủ. Chính vì vậy trong trường học, dân chủ đóng một vai trò hết sức quan
trong. Thực hiện tốt dân chủ trong trường học một mặt phát huy và bảo đảm
quyền làm chủ, sức sáng tạo của cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường,
mặt khác nâng cao hơn nữa trách nhiệm của lãnh đạo, thủ trưởng cơ quan, thơng
qua đó nhằm động viên, huy động tối đa sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn
của phụ huynh học sinh, của chính quyền địa phương, của các đồn thể trong
nhà trường, nhằm tạo ra bầu khơng khí dân chủ cởi mở, đồn kết nội bộ, góp
phần giữ vững kỉ cương, duy trì nền nếp nguyên tắc và hoạt động dạy, học trong
nhà trường.Để phát huy dân chủ trong hoạt động của nhà trường tôi đã thực hiện
- Triển khai, tuyên truyền đầy đủ các văn bản chỉ đạo của cấp trên đến
cán bộ giáo viên và học sinh. Đặc biệt đẩy mạnh việc tuyên truyền và thực hiện
các cuộc vận động, các phong trào thi đua như: “ Học tập và làm theo tư tưởng,
đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; “ Hai khơng”; “Mỗi thầy cơ giáo là một
tấm gương tự học và sáng tạo”…Xây dựng và triển khai kịp thời các nội qui, qui
định,các kế hoạch công tác của nhà trường để tạo nên sự thống nhất, tính pháp
lí, tính khoa học trong cơng tác quản lí.
- Thực hiện đều đặn việc họp lãnh đạo hàng tháng, hội ý giao ban hàng
tuần và khi có cơng việc đột xuất trước khi triển khai đến toàn thể cán bộ giáo
viên, nhân viên và học sinh. Các ý kiến đều được quan tâm, phân tích một cách
nghiêm túc, hợp lí được bổ sung vào kế hoạch.
- Trong các cuộc họp cũng như trong điều hành công việc, Ban giám hiệu
ln đề cao tính tơn trọng nhau, lắng nghe ý kiến thể hiện rõ tính dân chủ, đóng
góp ý kiến thẳng thắn, trình bày quan điểm cá nhân trước những vấn đề đặt ra.
Luôn quan tâm đến việc tạo khơng khí dân chủ, thoải mái trong trường để nhận
được các ý kiến mạnh dạn, đa dạng, đa chiều từ cán bộ giáo viên. Chính vì thế

đã phát huy được sức mạnh tập thể trong việc thực hiện nhiệm vụ và mang lại
hiệu quả cao. Trong năm học tùy từng thời điểm để xác định nhiệm vụ trọng
tâm. Công tác chỉ đạo sát sao (có những thời điểm cần phải mạnh mẽ, quyết liệt)
để các kế hoạch được thực hiện đảm bảo về mặt tiến độ, công việc không bị
chồng chéo và đảm bảo tính hiệu quả.
Giải pháp 4. Xây dựng kế hoạch trong việc xây dựng và phát triển
văn hóa nhà trường
Trong mỗi nhà trường, văn hóa tồn tại một cách tự nhiên, khách quan. Do
vậy, nhà trường nào cũng có nét văn hóa riêng, thể hiện bản chất của văn hóa đó
11


là gì? Các giá trị của nó ra sao? Văn hóa đó được hình thành tự phát hay là kết
quả của cả một q trình xây dựng có chủ đích rõ ràng của quản lý nhà trường
cũng như sự thống nhất của tập thể sư phạm? Nhà trường có ý thức rõ những
điểm mạnh để phát huy và điểm chưa mạnh để khắc phục hay khơng? Phát triển
văn hóa nhà trường khơng phải ngày một ngày hai mà cần có những bước đi phù
hợp. Trường chúng tôi đã xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường dựa trên cơ
sở mơ hình xây dựng văn hóa tổ chức gồm các bước cụ thể như sau:
- Tìm hiểu mơi trường và các yếu tố ảnh hưởng tới chiến lược phát triển
của nhà trường trong tương lai đưa ra những yếu tố có ảnh hưởng nhất làm thay
đổi chiến lược phát triển của tổ chức nhà trường;
- Xác định được giá trị cốt lõi làm cơ sở cho thành công. Đây là bước cơ
bản nhất. Các giá trị cốt lõi phải là các giá trị khơng phai nhịa theo thời gian, nó
là trái tim và linh hồn của nhà trường;
- Xây dựng tầm nhìn - một bức tranh lý tưởng trong tương lai mà nhà
trường sẽ vươn tới. Đây là định hướng để xây dựng văn hóa nhà trường, thậm
chí có thể tạo lập một nền văn hóa tương lai cho nhà trường khác hẳn thực trạng
hiện tại;
- Đánh giá văn hóa hiện tại và xác định những yếu tố văn hóa cần thay

đổi. Văn hóa thường tiềm ẩn, khó thấy nên việc đánh giá là rất khó khăn, dễ gây
nhầm lẫn vì các chủ thể văn hóa vốn đã hịa mình vào nền văn hóa đương đại,
khó nhìn nhận một cách khách quan sự tồn tại của những hạn chế và những mặt
trái, mặt tiêu cực cần thay đổi;
- Tập trung nghiên cứu, đề xuất giải pháp để thu hẹp khoảng cách của
những giá trị văn hóa hiện có và văn hóa tương lai của nhà trường;
- Xác định vai trị của lãnh đạo trong việc dẫn dắt thay đổi và phát triển
văn hóa nhà trường. Lãnh đạo phải thực hiện vai trò người đề xướng, người
hướng dẫn các nỗ lực thay đổi. Lãnh đạo có vai trị hoạch định tầm nhìn, truyền
bá cho mọi thành viên nhận thức đúng tầm nhìn đó, có sự tin tưởng và cũng nỗ
lực thực hiện; cũng như chính lãnh đạo là người có vai trò xua đi những tư
tưởng thiếu trong sáng, lo âu của các thành viên trong tổ chức nhà trường;
- Soạn thảo một kế hoạch, một phương án hành động cụ thể, chi tiết tới
từng việc, từng người, phù hợp với các điều kiện thời gian và nguồn lực khác để
có thể thực thi được kế hoạch đó;

12


- Phổ biến nhu cầu thay đổi, khung cảnh tương lai để mọi người cùng chia
sẻ, từ đó, động viên tinh thần, tạo động lực cho đội ngũ cán bộ giáo viên trong
nhà trường có sự đồng thuận, hiểu rõ vai trị, vị trí, quyền lợi và trách nhiệm của
mình trong việc nỗ lực tham gia xây dựng, phát triển văn hóa mới cho nhà
trường;
- Giúp cho mọi người, mọi bộ phận nhận rõ những trở ngại của sự thay
đổi một cách cụ thể, từ đó, động viên, khích lệ các cá nhân mạnh dạn từ bỏ thói
quen cũ khơng tốt, chấp nhận vất vả để có sự thay đổi tích cực hơn;
- Thể chế hóa, mơ hình hóa và củng cố, cải thiện liên tục sự thay đổi văn
hóa; coi trọng việc xây dựng và động viên mọi người noi theo các hình mẫu lý
tưởng phù hợp với mơ hình văn hóa nhà trường đang hướng tới. Sự khích lệ kèm

theo một cơ chế khen thưởng có sức động viên thiết thực là rất cần thiết;
- Thường xuyên đánh giá văn hóa nhà trường và thiết lập các chuẩn mực
mới, những giá trị mới mang tính thời đại; đặc biệt là các giá trị học tập không
ngừng và thay đổi thường xuyên. Việc truyền bá các giá trị mới cho mọi thành
viên trong nhà trường cần được coi trọng song song với việc duy trì những giá
trị, chuẩn mực tốt đã xây dựng được là lọc bỏ những chuẩn mực, giá trị cũ lỗi
thời hoặc gây ra ảnh hưởng tiêu cực cho tiến trình phát triển của văn hóa nhà
trường.
Giải pháp 5. Xác định hệ giá trị cốt lõi của văn hóa nhà trường
Ban giám hiệu vạch ra kế hoạch xây dựng hệ thống giá trị cốt lõi của nhà
trường. Bắt đầu từ sự tìm kiếm, hệ thống những giá trị đã có, những giá trị nào
cần xây dựng, tổ chức cho đội ngũ thảo luận để vừa tăng cường vai trị trách
nhiệm của tồn thể đội ngũ, vừa thể hiện được tính chia sẻ, xây dựng và phát
triển.
Việc xây dựng hệ thống các giá trị đồng thời với việc lập kế hoạch chiến
lược trong việc xây dựng sứ mệnh, tầm nhìn và xây dựng kế hoạch trường đạt
chuẩn quốc gia mức độ 2. Sau đây là một số giá trị hiện có, giá trị cần xây dựng
và thực hiện tốt hơn:
+ Hệ thống giá trị hiện có
- Đội ngũ giáo viên trẻ, có tay nghề, ham học hỏi, đoàn kết giúp đỡ nhau,
tinh thần trách nhiệm cao, ứng dụng công nghệ thông tin tốt. Luôn đổi mới, sáng
tạo trong cơng tác quản lí và dạy, học; Có sự phối hợp công tác tốt.

13


- Bầu khơng khí đơn vị cởi mở, dân chủ, ln động viên, cổ vũ sự hồn
thành cơng việc. Có mối quan hệ thân thiện trong nhà trường và ngoài xã hội.
- Trường lớp xanh - sạch - đẹp. Trang trí, bố trí các phịng hiện có hợp lý.
- Học sinh, chăm ngoan, có nhiều học sinh vượt khó vươn lên trong học

tập, gần gũi với thầy cô, tự giác chấp hành nội quy trường lớp; Học sinh có đồng
phục riêng phù hợp.
- Phụ huynh tin tưởng, tạo được lòng tin các cấp quản lý. Đặc biệt được
sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, sự phối hợp của các đoàn thể.
+ Những giá trị cần xây dựng và thực hiện tốt hơn
- Tham mưu lãnh đạo các cấp xây dựng thêm các phòng chức năng, bãi
tập thể thao; Văn hóa trong bố trí kiến trúc của trường: sơ đồ bố trí các phịng
hợp lý, trang trí trong từng phịng phù hợp. Tạo thêm một số khung cảnh trong
nhà trường, trang trí thêm khẩu hiệu, tăng cường cây xanh, cây cảnh.
- Văn hóa trong giao tiếp: thầy với trị, trị với thầy, đồng nghiệp, lãnh
đạo, cấp dưới, phụ huynh học sinh; văn hóa trong sử dụng đồ dùng dạy học.
Nâng cao chất lượng giáo dục đại trà và mũi nhọn, tạo lòng tin vững chắc cho
học sinh và phụ huynh. Nâng cao hơn chất lượng đội ngũ.
- Xây dựng sứ mệnh, hệ thống giá trị cơ bản, tầm nhìn chiến lược và công
khai rộng rãi. Xác định các giá trị cốt lõi của nhà trường tôi tiến hành các bước:
. Cung cấp thơng tin về các giá trị đã có. Nêu một số giá trị được coi là
quan trọng nhất như: đoàn kết, thân thiện, đổi mới, chất lượng, khẩn trương
trong cơng việc, tự giác, tự tin, tích cực.
. Đọc tên từng giá trị và ghi lên bảng.
. Xác định xem giá trị nào giống hoặc nằm trong giá trị khác gạch bỏ.
. Mỗi cán bộ giáo viên, nhân viên tự chọn từ 3 đến 5 giá trị mà mình cho
là quan trọng nhất
. Tổng hợp các giá trị được chọn nhiều nhất.
. Thảo luận về ý nghĩa các giá trị đã được chọn và xác định, thống nhất
lựa chọn Hệ giá trị cốt lõi của nhà trường.
Khi xây dựng xong cần thể chế hàng năm một cách cụ thể gắn với nhiệm
vụ năm học hàng năm. Thực hiện tốt việc tổ chức sơ kết, đánh giá từng học kỳ
và năm học. Khi cần thiết thì tổ chức đóng góp ý kiến và điều chỉnh kịp thời.
Giải pháp 6. Chỉ đạo thực hiện tốt các cuộc vận động và phong trào
thi đua xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực

14


Tuyên truyền tới đội ngũ cán bộ giáo viên, học sinh, phụ huynh, các tổ
chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường về nội dung các cuộc vận động và
phong trào thi đua. Thường xuyên quan tâm đến công tác chỉ đạo các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp như tổ chức các hội thi Trang trí lớp học, Văn nghệ,
Thể dục thể thao, An tồn giao thơng; các trò chơi dân gian, các hoạt động giao
lưu các câu lạc bộ như: Câu lạc bộ Toán, câu lạc bộ Tiếng Việt, Tiếng Anh, Câu
lạc bộ Nghệ thuật,…Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh như: kĩ năng phòng
chống đuối nước, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng phòng chống xâm hại tình dục trẻ
em, kĩ năng bảo vệ mơi trường, biển đảo...
Chú trọng xây dựng các mối quan hệ thân thiện, văn hóa giữa giáo viên
với giáo viên, giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh, giáo viên với phụ
huynh học sinh; giáo viên với cán bộ quản lí; cán bộ quản lí với giáo viên. Tư
vấn cho phụ huynh cách giáo dục, ứng xử với con cái. Việc giao tiếp ứng xử
trong nhà trường phải thể hiện tính mơ phạm, thể hiện sự nhân ái, thân thiện, tôn
trọng nhau. Việc xưng hô trong giao tiếp phải đúng mực.
Về trang phục của cán bộ giáo viên phải gọn gàng, đẹp, không gây phản
cảm trong nhà trường. Đây cũng là vấn đề ngành giáo dục đang quan tâm vì trên
thực tế có một số nữ cán bộ giáo viên có xu thế ăn mặc “phản cảm” có thể nói là
không phù hợp với môi trường giáo dục và công việc hàng ngày.
Mỗi cán bộ giáo viên phải chú ý giữ gìn uy tín, phẩm chất, lối sống,
khơng để tạo ra những luồng thông tin xấu về đội ngũ cán bộ giáo viên của
trường, của ngành. Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ việc sử dụng các
trang mạng xã hội cần phải thận trọng. Cần phải biết xử lí các thơng tin, nếu
chưa biết đúng sai khơng chia sẻ các bài viết tùy tiện trên trang cá nhân nhất là
các thông tin làm ảnh hưởng tới nhà trường, tới ngành.
Giải pháp 7. Xây dựng và phát triển chất lượng, hiệu quả giáo dục để
củng cố và tạo thương hiệu cho nhà trường.

Xây dựng cơ cấu tổ chức trong nhà trường hợp lí, nhằm phát huy vai trị
trách nhiệm và thế mạnh của các thành viên trong nhà trường trong việc thực
hiện nhiệm vụ được giao. Lựa chọn được các tổ khối trưởng vững vàng về
chuyên môn nghiệp vụ, có uy tín cao trong đồng nghiệp và học sinh, có năng lực
trong cơng tác quản lí chỉ đạo. Quan tâm đến việc tạo dựng uy tín cho đội ngũ
để việc quản lí chỉ đạo của tổ khối trưởng nói riêng và nhà trường nói chung đạt
hiệu quả cao. Lựa chọn đội ngũ cốt cán có chun mơn giỏi, nhiệt tình. Chọn
15


cán bộ giáo viên có năng lực chuyên biệt trong một số lĩnh vực để bố trí cơng
việc nhằm phát huy thế mạnh của mỗi giáo viên.
Tập trung nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục. Từng bước áp dụng
dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh vào giảng dạy nhằm đổi mới
phương pháp dạy học tạo hứng thú học tập cho học sinh. Việc áp dụng dạy học
theo hướng phát triển năng lực học sinh cần phải được lựa chọn phù hợp với
điều kiện nhà trường. Ví dụ: tổ chức học nhóm cần chọn những hoạt động phù
hợp hay bài dạy phù hợp. Ở những bài cụ thể cần ứng dụng công nghệ thông tin
vào giảng dạy để cung cấp thêm tranh ảnh, tư liệu phong phú giúp bài dạy thêm
sinh động. Việc tổ chức các hoạt động dạy học đa dạng phong phú giúp học sinh
tích cực học tập, kích thích tư duy sáng tạo của các em, giờ học sơi nổi, khơng
gị ép, việc tiếp thu bài của các em thoải mái dẫn đến chất lượng giáo dục được
nâng lên.
Huy động nguồn lực bổ sung tăng cường cơ sở vật chất để tạo điều kiện
cho bộ máy quản lí nhà trường hoạt động đều và hoạt động dạy học hiệu quả.
Nhà trường đã trang bị đầy đủ máy chiếu ở các lớp học, phòng học chức năng;
máy tính, ti vi cho các phịng quản trị nhà trường phục vụ cho công tác thư viện,
các hoạt động giáo dục, giảng dạy và tự học, tự bồi dưỡng của cán bộ giáo viên
trong nhà trường.
Giải pháp 8. Xây dựng qui tắc ứng xử văn hóa nhà trường. phối hợp

tốt với các ban ngành đoàn thể trong và ngồi nhà trường trong cơng tác
giáo dục đạo đức cho học sinh
1. Xây dựng quy tắc ứng xử văn hóa nhà trường
Ứng xử văn hóa là một truyền thống q báu khơng chỉ của nhà trường
mà đó cũng chính là truyền thống của dân tộc ta. Khi gặp một tình huống khó
đến đâu nếu chúng ta giữ vững ngun tắc ứng xử có văn hóa thì dù việc thế nào
cũng có kết quả tốt đẹp.
Nhà trường đã xây dựng qui tắc ứng xử văn hóa dành cho cán bộ giáo
viên, nhân viên và học sinh. Ban giám hiệu phối hợp với Cơng đồn, Đồn thanh
niên, Liên đội thiếu niên tổ chức triển khai thực hiện và rút kinh nghiệm qua
từng năm học.
a. Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trị:
- Thầy cơ giáo phải hết lịng thương yêu giúp đỡ học sinh, tạo nhiều cơ hội
để các em có điều kiện gần gũi, giao tiếp, tâm sự; Thể hiện được sự công bằng
16


trong đánh giá, dành nhiều cảm thông cho học sinh bị hạn chế về năng lực.
- Thầy cô, lãnh đạo nhà trường phải hịa mình vào các buổi sinh hoạt tập
thể, các buổi lao động, các hoạt động Giáo dục ngồi giờ lên lớp cùng với học
sinh. Phải bình tĩnh, suy nghĩ chín chắn khi giải quyết các tình huống liên quan
đến học sinh, để sau khi giải quyết học sinh cảm thấy mến phục, mang được
tính giáo dục cao; Lãnh đạo nhà trường sắp xếp thời gian để tiếp xúc nhiều với
học sinh, kịp thời giải quyết mọi nguyện vọng chính đáng của học sinh.
b. Xây dựng mơi trường quan hệ thân thiện giữa trị và trị:
- Thầy cơ giáo mà trước hết là giáo viên chủ nhiệm phải kịp thời phát hiện
và ngăn chặn những mâu thuẫn xảy ra giữa học sinh với nhau. Tạo môi trường
để cho các em có điều kiện giao tiếp giữa các học sinh trong lớp, giữa lớp này và
lớp khác. Tạo điều kiện cho học sinh quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau khi có hồn
cảnh khó khăn, trong học tập cũng như trong rèn luyện.

- Quan tâm rèn luyện ý thức tự giác cho học sinh. Xây dựng đội ngũ cán bộ
lớp đáng tin cậy, có uy tín với lớp. Xây dựng lớp học văn hóa.
c. Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy với thầy:
- Thực hiện tốt quy chế dân chủ trường học, công khai minh bạch các hoạt
động, đặc biệt là nguồn tài chính.
- Xây dựng tốt mối quan hệ giữa các thành viên trong lãnh đạo nhà trường
và với tập thể cán bộ giáo viên, nhân viên..
- Lãnh đạo phải đối xử thật sự công bằng với mọi người. Tạo mọi cơ hội để
cho cán bộ, giáo viên có cơ hội chia sẻ. Giải quyết cơng việc cần nhẹ nhàng, hợp
tình hợp lý; phải lắng nghe dư luận để chọn lọc, tôn trọng những ý kiến của
đồng nghiệp, phải biết hy sinh.
- Kịp thời chia sẻ những hồn cảnh khó khăn giữa đồng nghiệp với nhau.
- Phát huy vai trị “tổ ấm” của tổ cơng đồn trong xây dựng mối quan hệ
giữa các thành viên trong nhà trường.
d. Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy với phụ huynh
- Tiếp xúc với phụ huynh phải niềm nở thân thiện. Thường xuyên giữ liên
lạc với phụ huynh trong việc giáo dục học sinh. Trao đổi biện pháp giáo dục học
sinh qua các kì họp phụ huynh, hoặc trao đổi riêng kịp thời với những trường
hợp đặc biệt. Lắng nghe ý kiến phụ huynh đóng góp cho cơng tác giáo dục học
sinh. Giải thích rõ những vấn đề mà phụ huynh còn thắc mắc với thái độ nhã
nhặn, mềm mỏng. Tạo mối qua hệ tốt, phát huy tối đa sự ủng hộ của phụ huynh
17


đối với lớp nói riêng và nhà trường nói chung.
2. Các nội dung qui tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường.
a. Đối với học sinh:
- Quan hệ bạn bè mật thiết, cởi mở trên tinh thần động viên tích cực học
tập, rèn luyện.
- Không phát ngôn bừa bãi, lời nói khi diễn đạt có văn hóa.

- Hàng ngày đến trường, lớp, bạn bè chào hỏi thân thiện, vui vẻ.
- Có thái độ kính trên nhường dưới, sẵn sàng chia sẻ với mọi người.
- Khi gặp thầy cô giáo, cán bộ nhân viên chào hỏi niềm nở.
- Tuyệt đối không gây gổ, xích mích, xâm phạm thân thể lẫn nhau.
- Tự giác sửa chữa lỗi lầm khi vi phạm các điều nội quy của nhà trường.
- Ln có ý thức xây dựng bảo vệ trường, lớp xanh sạch đẹp.
- Có ý thức tham gia bảo vệ các cơng trình văn hóa, di tích lịch sử của
địa phương.
- Khi có khách đến thăm trường phải chào hỏi lễ phép, lịch sự.
- Mỗi học sinh cần phải có ý thức rèn luyện kỹ năng sống và học tập.
b. Đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên
- Xây dựng lối sống lành mạnh, vui vẻ hòa đồng.
- Mỗi khi gặp nhau chào hỏi thân thiện, cấp dưới chào hỏi trước cấp
trên, người nhỏ tuổi chào hỏi trước ngưòi lớn tuổi .
- Ai cũng có ý thức xây dựng tập thể đồn kết, xây dựng nhà trường
ngày mỗi vững mạnh.
- Ln ln có ý thức tôn trọng đồng nghiệp và học sinh.
- Chào hỏi ân cần, niềm nở lịch sự mỗi khi có khách đến trường.
- Có thái độ bình tĩnh nhẹ nhàng khi bày tỏ ý kiến, không phát ngôn lời
lẽ thiếu văn hóa.
- Mỗi người đều có trách nhiệm giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, chăm lo cảnh
quan, bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường.
- Tác phong, đạo đức, lối sống mẫu mực để học sinh noi theo.
- Không xâm phạm đến danh dự, thân thể đồng nghiệp và học sinh
3. Phối hợp tốt với các ban ngành đoàn thể trong và ngoài nhà
trường.

18

Ngay từ đầu năm học, Ban giám hiệu nhà trường phối hợp với các đoàn
thể trong và ngoài nhà trường xây dựng kế hoạch liên tịch. Trong kế hoạch nêu
rõ nội dung phối hợp và kết quả phối hợp.
Đối với tổ chức Đoàn - Đội: gắn với chỉ tiêu rèn luyện đạo đức, phẩm
chất giúp học sinh học sinh học tập tiến bộ.
Ban đại diện cha mẹ học sinh: Phối hợp giáo dục đạo đức ngoài nhà
trường, tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Giúp đỡ động viên
học sinh có hồn cảnh khó khăn đến lớp đều đặn.
Cơng an: Phối hợp về an tồn giao thơng, an ninh trật tự, tệ nạn xã hội,
đặc biệt là tình trạng bán hàng gần cổng trường với các loại hàng hóa khơng
đảm bảo an tồn thực phẩm có hại đến sức khỏe học sinh.
Y tế : Khám sức khỏe định kì, uống thuốc giun, tiêm phịng cho học sinh
và các chuyên đề về y tế…
Các kế hoạch trên được triển khai thực hiện tốt và có sơ kết, đánh giá
công tác phối hợp và kết quả thực hiện định kì vào cuối kì 1 . Vào cuối năm học
nhà trường tổ chức cuộc họp đánh giá về kết quả công tác phối hợp trong năm
nhằm rút kinh nghiệm và định hướng cho năm học tiếp theo.
4 Xây dựng một mơi trường đạo đức tích cực, trong sáng, lành mạnh
trong nhà trường.
Mơi trường đạo đức là mơi trường ở đó các quy tắc xử sự cao đẹp được xã
hội chấp nhận và mọi người tuân thủ một cách thường xuyên và trở thành chuẩn
mực, niềm tin của cộng đồng. Xây dựng môi trường đạo đức trong nhà trường là
tạo lập trong giáo viên và học sinh nếp nghĩ, hành vi ứng xử và mối quan hệ tốt
đẹp giữa người với người gắn liền với việc kế thừa giá trị đạo đức tốt đẹp của
dân tộc và tiếp thu giá trị đạo đức mới cuả thời đại, chống lại cái cũ, cái xấu, cái
giả dối. Khẳng định cái đúng, cái tốt, cái đẹp, xây dựng bầu khơng khí tinh thần
lành mạnh trong xã hội.
Muốn xây dựng được môi trường đạo đức trong nhà trường với những tiêu
chí đó nhà trường đã chú trọng tới các biện pháp: Xây dựng cho mỗi cá nhân
giáo viên và học sinh những ý thức và hành vi đạo đức mới phù hợp với những

chuẩn giá trị của một xã hội văn minh và tiến bộ, xây dựng mối quan hệ đạo đức
trong sáng, xây dựng môi trường đạo đức nuôi dưỡng các giá trị nhân văn. Mặt
khác, cần không ngừng phấn đấu học hỏi vươn lên trong cuộc sống để tiếp thu,
tiếp cận những cái mới, cái tốt và cái hiện đại hơn, khoa học hơn. Việc xây dựng
19


mơi trường đạo đức phải được cụ thể hố trong các chương trình hành động và
kế hoạch hoạt động của nhà trường.
Giải pháp 9. Tăng cường xây dựng nguồn lực và cơ sở vật chất cho các
hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường
Nguồn lực vốn đầu tư cho các hoạt động xây dựng nhà trường văn hóa:
Tài chính là một trong những nhân tố quyết định tới kết quả của mọi hoạt động.
Đối với hoạt động xây dựng nhà trường văn hóa trong nhiều năm qua việc đầu
tư kinh phí là khá lớn, song để duy trì tốt hoạt động này, đã có sự đầu tư kinh phí
một cách hợp lý.
Để thực hiện được giải pháp này tôi đã huy động vốn từ hai nguồn: nguồn
do Ngân sách Nhà nước và nguồn vốn huy động từ trong nhân dân địa phương
đóng góp. Thực hiện tốt chủ trương xã hội hố các hoạt động văn hố - giáo dục,
khuyến khích nhân dân, phụ huynh tích cực tham gia đóng góp vào quỹ xã hội
hóa giáo dục tạo điều kiện phát triển cơ sở vật chất nhà trường.
Trên thực tế, nhà trường đã tập trung đầu tư kinh phí trang bị cơ sở vật
chất đảm bảo có đầy đủ các phịng học cho học sinh, bàn ghế đúng qui cách, ánh
sáng đầy đủ, quạt mát về mùa hè để học sịnh có điều kiện tốt học tập. Trang thiết
bị dạy học được bổ sung theo hướng hiện đại. đáp ứng được phần nào đổi mới
phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay. Hệ thống nhà vệ sinh của giáo
viên và học sinh được xây mới đảm bảo vệ sinh môi trường. Sân chơi bãi tập
được mở rộng, có nhiều cây xanh bóng mát tạo một khung cảnh sư phạm nhà
trường luôn xanh - sạch - đẹp.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

Sau 4 năm áp dụng sáng kiến tôi nhận thấy sự chuyển biết tích cực thể
hiện rõ nét văn hóa nhà trường trong trường học. Trước tiên nhà trường đã xác
định và xây dựng được hệ giá trị cốt lõi: “ Đồn kết, thân thiện, sáng tạo vì mục
tiêu chất lượng giáo dục ”. Đây là hệ giá trị nhà trường luôn hướng tới để xây
dựng nên “thương hiệu” của trường Tiểu học Nam Ngạn. Bên cạnh đó là sự
chuyển biến về mọi mặt trong nhà trường cụ thể:
+ Bảng số liệu cơ sở vật chất, trường, lớp, trình độ giáo viên tính đến
tháng 4/2021.
Năm học

Số

Số

lớp

HS

Phịng

Phịng

Số

GV đạt

GV

Gv dạy

SKKN được

văn

chức

CBG

chuẩn

trên

hóa

năng

V

giỏi
TP Tỉnh

cơng nhận
TP Tỉnh

chuẩn

20


2020- 2021

8

269

8

4

12

12

12

2

9

+ Chất lượng giáo dục học sinh
- Năng lực
Năng lực
Năm học
2020 - 2021

Số
lượng
269

Tự PV, tự quản

Hợp tác

Tự học, TGQVĐ

Tốt (%)

Đạt (%)

Tốt (%)

Đạt (%)

Tốt (%)

Đạt (%)

93

7

94

6

86

14

- Phẩm chất

Phẩm chất
Năm học

Số
lượng

2020 - 2021

269

Chăm học

Tự tin

Trung thực

Đoàn kết

Tốt
(%)

Đạt
(%)

Tốt
(%)

Đạt
(%)

Tốt
(%)

Đạt
(%)

Tốt
(%)

Đạt
(%)

86

14

92

8

97

3

95

5

- Tháng 3/2021: Nhà trường có 1 học sinh lớp 5 đạt giải Khuyến khích giao
lưu Olympic môn Tiếng Anh Tiểu học cấp thành phố.

- Về cơ sở vật chất, khuôn viên nhà trường được bổ sung nâng cấp xanhsạch- đẹp hơn. Phòng học được trang trí theo mơ hình “ Lớp học thân thiện,
đồn kết, hợp tác và phát triển”. Cơng trình vệ sinh của giáo viên và học sinh
được xây dựng mới (bằng nguồn vốn xã hội hóa giáo dục) đạt tiêu chuẩn. Năm
học 2019- 2020, kết quả xếp loại cơng trình năm học “ Xây dựng trường học
thân thiện ” của nhà trường đạt loại Tốt.
- Về chất lượng đội ngũ, năm học 2020 - 2021 đội ngũ giáo viên nhà
trường đạt 100% trên chuẩn. Các đồng chí giáo viên ln tâm huyết với nghề,
hết lịng vì học sinh thân u. Số giáo viên xếp loại chun mơn Tốt tăng. Các
đồng chí cán bộ giáo viên nhà trường ln có ý thức tự bồi dưỡng, rèn luyện
chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên theo chương trình giáo dục phổ thơng
2018. Kết quả xếp loại bồi dưỡng thường xuyên 100% giáo viên xếp loại Đạt.
Có 2 giáo viên đạt giáo viên dạy giỏi cấp thành phố.
- Về học sinh, đa số các em chăm ngoan có ý thức tự giác trong học tập và
rèn luyện. Chất lượng đại trà được nâng lên. Tỉ lệ học sinh hồn thành chương
trình lớp học đạt trên 99%.Các em tích cực tham gia các hoạt động ngồi giờ lên
lớp giúp các em có thêm kĩ năng sống. Ngồi ra các em cịn tham gia tích cực
trong các cuộc phát động như: Ủng hộ bạn nghèo ăn tết, Ủng hộ các bạn vùng bị
bão lụt, ủng hộ xây dựng Công viên tưởng niệm các giáo viên và học sinh đã hy
21


sinh tại Đê Sông Mã Hàm Rồng. Mua tăm ủng hộ Người mù...Các em còn tham
gia sinh hoạt các câu lạc bộ: Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh, Võ thuật Vovinam,
Bơi lội. Năm học 2018 - 2019 đội tuyển giao lưu Câu lạc bộ Tiếng Anh đã có 1
em đạt giải Nhì, 2 em đạt giải Nhì trong cuộc thi Trạng Nguyên Nhỏ tuổi - Viết
chữ đẹp thành phố. Năm học 2019 - 2020 đạt 27 giải Nhất, Nhì, Ba trong Hội
khỏe Phù Đổng tồn tỉnh lần thứ X, trong đó: 14 giải Nhất Võ Vovinam, 8 giải
Nhì, 5 giải Ba; 2 giải Nhất bơi lội. Năm học 2020 - 2021 đội tuyển giao lưu Câu
lạc bộ Tiếng Anh đã có 1 em đạt giải Khuyến khích thành phố, 2 GV dạy giỏi
thành phố. Đội giao lưu Câu lạc bộ Toán tuổi thơ có 5 em tham gia đang chuẩn

bị tốt cho kỳ giao lưu cấp thành phố vào cuối tháng 4/2021.
Nhà trường đã tổ chức Kỷ niệm chào mừng ngày 26/3 tìm hiểu về Ngày
thành lập đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, về tấm gương các anh hùng
nhỏ tuổi đã hy sinh vì Tổ quốc và đã chọn ra 2 giải nhất, 2 giải nhì, 2 giải ba và
tặng thưởng cho các em học sinh có câu trả lời xuất sắc. Ngồi ra các em cịn
tham gia các trò chơi dân gian như: Kéo co, Mèo đuổi chuột, Bịt mắt bắt dê,
truyền bóng, bóng đá, nhay dây…Tạo được khơng khí sơi nổi vui tươi trong nhà
trường góp phần thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục.
- Về nhà trường, nhiều năm liền liên tục đạt Tập thể lao động Tiên Tiến
thành phố. Năm học 2019 - 2020 nhà trường được Giám đốc Sở GD&ĐT Thanh
Hóa cơng nhận Thư viện đạt chuẩn, đạt Kiểm định chất lượng cấp độ 2. Tháng
11 năm 2019 nhà trường được Chủ tịch UBND Tỉnh công nhận trường đạt chuẩn
Quốc gia mức độ 1. Tháng 12 năm 2020 được công nhận danh hiệu “Đơn vị đạt
Chuẩn văn hóa giai đoạn 2016 - 2020”. Đây chính là phần thưởng xứng đáng
cho sự nỗ lực xây dựng nhà trường văn hóa của cán bộ giáo viên và học sinh
trường Tiểu học Nam Ngạn.
3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Kết luận
Xây dựng văn hóa nhà trường là vô cùng cần thiết trong bối cảnh hiện
nay. Để xây dựng văn hóa nhà trường phải bắt đầu từ các cấp quản lý ngành,
lãnh đạo. Các cấp quản lý cần phải có chủ trương, kế hoạch triển khai, có kiểm
tra, nhắc nhở, đánh giá... Về phía đội ngũ nhà giáo cần coi giáo dục văn hóa là
nhân tố quan trọng, từ đó chú trọng hình thành và phát triển nhân cách văn hóa
cho học sinh. Ngồi ra, một mơi trường văn hóa học đường phải được tạo dựng
từ sự kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Qua đó, loại trừ được những
22


biểu hiện văn hóa khơng lành mạnh nảy sinh từ bên trong, góp phần xây dựng
mơi trường văn hóa học đường ngày càng hồn thiện, trong sáng.

Xây dựng văn hóa nhà trường tùy thuộc vào điều kiện thực tế của từng
trường, vào sự am hiểu, quyết tâm của tập thể sư phạm. Xây dựng, giữ gìn và
phát triển văn hóa nhà trường sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất
lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu mới của giáo dục trong giai đoạn hiện nay, đặc
biệt là vẫn giữ được nét truyền thống văn hóa Chân - Thiện - Mĩ tốt đẹp của dân
tộc Việt Nam. Xây dựng văn hóa nhà trường thành cơng sẽ tạo nên chất lượng
và thương hiệu của nhà trường
Quá trình xây dựng văn hóa nhà trường ở trường Tiểu học Nam Ngạn
trong thời gian vừa qua đã thu hút được sự quan tâm đông đảo của cán bộ, giáo
viên, nhân viên và học sinh, tạo nên sự đồng thuận trong bảo vệ các giá trị văn
hoá truyền thống của dân tộc, xây dựng các giá trị văn hố mới, góp phần bồi
dưỡng và hồn thiện nhân cách cho học sinh. Có thể nói, sự nhiệt tình tham gia
của cán bộ, giáo viên và học sinh đã tạo nên chuyển biến bước đầu quan trọng
và làm tiền đề cho chiến lược phát triển đúng hướng và vững chắc các giá trị
Đức -Trí, Văn - Thể - Mĩ và lối sống văn minh. Xây dựng văn hóa nhà trường đã
trở thành nội dung quan trọng trong hoạt động giáo dục và đào tạo trong những
năm học tiếp theo.
Với các giải pháp đã nêu trên, tôi đã thực hiện thành công bước đầu ở đơn
vị, tạo đà khích lệ giáo viên và học sinh trong mơi trường giáo dục thân thiện.
Trong quá trình chỉ đạo, thực hiện, tôi đã rút ra bài học kinh nghiệm:
Thứ nhất, lãnh đạo nhà trường phải nắm rõ vai trò trách nhiệm của mình
trên mọi mặt, trách nhiệm trong việc tập trung xây dựng văn hóa nhà trường.
Am hiểu về xây dựng văn hóa nhà trường, tầm quan trọng, ý nghĩa của việc phát
triển văn hóa nhà trường, ảnh hưởng trực tiếp của văn hóa nhà trường đến giáo
viên và học sinh.
Thứ hai, mỗi thành viên trong nhà trường phải tham gia hướng thiện, tạo
ra văn hóa ứng xử của mình trong quá trình tổ chức dạy học, quản lý. Do đó,
lãnh đạo nhà trường phải giúp cho cán bộ, giáo viên và học sinh nhà trường ý
thức nâng cao về tầm quan trọng của cơng tác xây dựng văn hố nhà trường.
Thứ ba, thực hiện tốt việc xây dựng kế hoạch chiến lược, xây dựng hệ

thống giá trị cốt lõi của nhà trường. Đây là một trong những nhiệm vụ quan

23


trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường, khẳng định niềm
tin đối với xã hội.
Thứ tư, xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa nhà trường, thực hiện tốt hơn
công tác tư vấn học sinh trong việc rèn luyện kỹ năng sống, giá trị sống. Phối
hợp tốt với các ban ngành đoàn thể trong và ngoài nhà trường, tăng cường rèn
luyện đạo đức, rèn kĩ năng sống cho học sinh. Đây là nhiệm vụ rất cần thiết
trong việc thực hiện xây dựng văn hóa nhà trường.
Thứ năm, xây dựng văn hóa nhà trường ln cần sự kết nối giữa nhà
trường và phụ huynh, các tổ chức chính trị - xã hội tạo sự lan tỏa như xây dựng
gia đình văn hóa, phố phường văn hóa. Bởi lẽ, muốn xây dựng nhà trường văn
hóa, phải xây dựng chính tập thể lớp văn hóa, tổ văn hóa.
3.2. Kiến nghị
- Đối với sở GD&ĐT Thanh Hóa, Phịng GD&ĐT thành phố:
Tổ chức các hội thảo chuyên đề về xây dựng mơi trường văn hóa trong
nhà trường để các đơn vị chia sẻ kinh nghiệm, mơ hình hay, hiệu quả trong các
nhà trường tại địa phương.
Đào tạo giáo viên hoặc bồi dưỡng giáo viên làm công tác tư vấn tâm lý
học sinh bài bản.
Bổ sung giáo viên giảng dạy ngoài giờ mơn văn hóa, hoặc bồi dưỡng giáo
dục văn hóa cho cán bộ, giáo viên, đưa nội dung văn hóa truyền thống vào giảng
dạy trong chương trình chính khóa hoặc bổ trợ.
- Đối với UBND thành phố:
Kịp thời đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, tạo điều kiện cho trường học
thêm khang trang, xây dựng không gian sinh hoạt văn hóa, nhà đa năng, góc
văn hóa phục vụ tốt cho cơng tác giáo dục chính khóa và ngồi giờ lên lớp.

Trên đây là một số giải pháp xây dựng văn hóa nhà trường mà tơi đã trực
tiếp thực hiện trong những năm học vừa qua tại trường Tiểu học Nam Ngạn.
Những giải pháp đó đã mang lại những hiệu quả bước đầu trong xây dựng và
phát triển văn hóa của nhà trường. Tuy nhiên nội dung SKKN chưa thể đề cập
được hết các giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Vì vậy, thơng qua SKKN này tơi rất
mong có được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp, lãnh đạo chuyên môn các
cấp trong ngành để kinh nghiệm của tơi được hồn thiện hơn và được áp dụng
rộng rãi trong thực tế chỉ đạo, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng thành
cơng văn hóa nhà trường.
24


Thanh Hóa, ngày 7 tháng 4 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác
Xác nhận của Hiệu trưởng
Người viết

Nguyễn Thị Hương

Nguyễn Thị Hương

XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD&ĐT THÀNH PHỐ

25