Bài giảng Cơ sở văn hóa Việt Nam: Chương 4.2 - ĐH Thương Mại

VÙNGăV NăHÓAăVI TăNAM

U
M
_T
TM
H
D

VÙNGăV NăHÓAăTÂYăB C

VÙNGăV NăHÓAăVI TăB C

- 6 Vùng

V năhóa

VÙNGăV NăHĨAăCHÂUăTH ăB CăB

VÙNGăV NăHĨAăTRUNGăB

VÙNGăV NăHĨAăTÂYăNGUN
VÙNGăV NăHĨAăNAMăB


U
M
_T
TM
H
D

CăTR NGăV NăHOÁăVÙNGăTÂYăB C


U
M
_T
TM
H
D

Cùng v i q trình hi n đ i hố kinh t c a đ t n c, nh ng
nét v n hoá truy n th ng c a Vi t nam c ng đang d n b nh
h ng và mai m t b i y u t ngo i lai.
- Làn sóng v n hố Ph ng Tây đang du nh p làm thay đ i ít
nhi u nh ng giá tr v n hoá truy n th ng b n đ a. ây là v n đ
mà h u nh các qu c gia đang phát tri n nào c ng g p ph i đ c
bi t trong vi c b o t n và phát huy các giá tr v n hoá truy n
th ng trong th i đ i m i.
- ó là l h i truy n th ng,là nh ng đi u múa xịa hoa…thu hút
bao b n bè trong và ngồi n c,làm nên nét đ c trung v n hóa c a
m t vùng mi n nói riêng và c a đ t nc Vi t Nam trong s đa d ng
phong phú nói chung.


U
M
_T
TM
H

D

PH N I:ă Că I MăT ăNHIÊNăVÀăXÃăH IăTÂYăB C
PH N II:ă CăTR NGăV NăHOÁăTÂYăB C
 II.1: V
 II.2: V
 II.3: V
 II.4: V
 II.5: V

n hoá
n hoá s n xu t
n hố ng x
n hố tín ng ng
n hố ngh thu t


U
M
_T
TM
H
D


PH N I:

Că I MăT ăNHIÊN:
aăhìnhăvùngăTâyăB c:

U
M
_T
TM
H
D

I.
1.

Că I MăT ăNHIÊNăVÀăXÃăH I

c gi i h n:+ Phía đơng là dãy núi Hồng Liên S n.
+ Phía tây là dãy núi Sơng Mã.
- G m 6 t nh: Lai Châu, Lào Cai, S n La, n Bái, i n Biên
Hồ Bình. V i di n tích 5,64 tri u ha, 9,8 tri u dân v i 30
dân t c anh em chung s ng
- Các dãy núi ch y theo h ng Tây B c – ơng Nam:
+ Dãy Hồng Liên S n
+ nh cao nh t: Phanxipang, Yam Phình, Pu
Lng.
-


U
M
_T
TM
H
D

- Là m nh đ t “ba con sông”, t o nên ba d i n
màu: tr ng, xanh, đ :

c

+ Sơng Mã: nhi u sóng b c đ u v i truy n
thuy t n th n canh m b c.
+ Sông à: sâu th m xanh đen m t màu.
+ Sông N m Tao: đ n ng phù sa, hay cịn g i là
sơng H ng.


U
M
_T
TM
H
D

Sông à

Sông Mã

Sông N m Tao (Sông H ng)


2. Khíăh uăvùngăTâyăB c: N m trong vành đai nhi t đ i

U

M
_T
TM
H
D

gió mùa:
- Do có đ cao t 800 – 3000m => khí h u ng sang á nhi t đ i.
- M t s n i cao nh Sìn H có c khí h u ơn đ i.
- Là n i có nhi u ti u vùng khí h u do có nh ng thung l ng,
lịng ch o nh vùng Ngh a L , i n Biên.
Thiên nhiên đa d ng, th nh ng nhi u lo i hình.
- Khí h u mang tính l c đi rõ h n ông B c, xu t hi n nh ng
hi n t ng thiên nhiên c c đoan.
- Giàu có ngu n tài ngun d i lịng đ t, có nhi u tài nguyên
ch a đ c phát hi n.


3. C nhăquanăvùngăTâyăB c: 3 vùng c nh quan rõ r t:

U
M
_T
TM
H
D

- Vùng thung l ng lòng ch o th p: các t c ng i thu c
nhóm ngơn ng Vi t – M ng, Thái – Kađai.
- Vùng gi a: các t c ng

– Khmer.

i thu c nhóm ngơn ng Môn

- Vùng cao: các t c ng
– Dao, T ng Mi n

i thu c nhóm ngơn ng Mơng


* Thu năl i:

U
M
_T
TM
H
D

- M r ng các đ ng c và phát tri n ch n nuôi
quy mô l n, tr ng cây n qu và cây công
nghi p.
- i u ki n đ a hình, sơng ngịi và m a khá l n
th ng ngu n thu n ng phong phú.
- Khai thác ngu n n ng l ng b c x m t tr i
phong phú này ph c v các nhu c u dân sinh.


• Khóăkh n:

U
M
_T
TM
H
D

- N n xói mịn di n ra khá tr m tr ng do vi c khai
hoang s d ng đ t, khai thác r ng,...thi u quy
ho ch;
- N n l quét, s t l đ t h u nh n m nào c ng gây
ra thi t h i n ng n v ng i và c a.


U
M
_T
TM
H
D

II.
Că I MăXÃăH I:
- Quá trình hình thành t c ng i Tây B c khá
ph c t p và đa d ng.
- Phân thành 3 l p dân c :
+ L p th nh t: c dân Môn – Kh me, t b c
Vi t Nam và Lào.
+ L p th hai: các t c ng i thu c ng h Thái –
Kađai.

+ L p th ba: c dân Dao – T ng Mi n, nh ng
th k g n đây là ng i Mông, ng i Vi t.


U
M
_T
TM
H
D

- Dân s th p, n m 1978 m i có 59 ng i/km2.
- C dân đ u làm nơng nghi p v i 2 lo i hình chính: ru ng n c
thung l ng và n ng r y s n núi.
- N m 1955, đ i thành Khu T Tr Tây B c, v i các dân t c:
* Thái: các ngành en, Tr ng,
* H’mông: các ngành Tr ng, Xanh, en, Hoa.
* Dao: các ngành Qu n Ch t, Nga Hoàng, Dao đ
* M ng; Kh mú; Laha; Xinhmun; Tày…
* B ph n ng i Kinh là con cháu ngh a binh Hồng Cơng Ch t.
* B ph n ng i Hoa là dòng dõi quân L u V nh Phúc.


U
M
_T
TM
H
D

- Ngày x a, c dân Tây B c là m t b ph n c a n n v n minh
đ ng thau ông S n v i tr ng đ ng và công c b ng đ ng.
- Ng i Kháng có t c u ng n c b ng m i và r t gi i làm
thuy n đ c m c

B u đ ng xôi và b u đ ng n c cay hít qua m i c a
ng i Kháng - S n La.


-

U
M
_T
TM
H
D

- Ng i Laha thì mãi đ n ngày
nay v n đ c ng i Thái tơn
sùng vì đ c coi là ch nhân
c a tr ng đ ng. C dân Laha
n i ti ng v h i l “m ng
mùa m ng m c”.

n nh ng n m 60 c a th k
này ng i M ng v n còn b o
l u x m nh ng ch m, nh ng
vịng trịn có ch m gi a,
quanh mi ng và c m. Vì th

ng i Thái g i là “Xá c m
hoa” t c Xá c m
x m hoa.


U
M
_T
TM
H
D

III.
Că I MăV NăHỐ:
1. V năhốă :

- Nhà sàn Thái có mái đ u h i khum khum hình mai rùa,
trên đ nh đ u h i y có 2 v t trang trí, g i là “S ng
cu n” (Khau cút), đ u trên là m t vòng tròn xốy trơn
c, gi ng nh ng n rau đ n (Ph c cút).
- B n Thái th ng n m ven đ i, chân núi, nhìn ra cánh
đ ng.
- B n nào chân núi đá thì dùng m ch n c ng m làm
n c n, g i là “M n c” (Bó n m).


U
M
_T
TM

H
D
Ngôi nhà sàn c a ng

i Thái


U
M
_T
TM
H
D

2. V năhoáăs năxu t:
a, iăv iăc ădânăvùngăthungăl ng:
- N i ti ng vì h th ng t i tiêu: Phai M ng 
Lái  L n.
- Nuôi cá ngay trong m c n c c a lúa, cá v a n sâu
b c d i, v a s c bùn cho t t lúa  món dâng cúng
l c m m i bao gi c ng có xơi và cá n ng
- Dịng su i cịn đóng vai trị quan tr ng trong tâm linh
con ng i, đ c coi là v t n tính: con su i (Me
n m), th ng có nh ng đo n n c cu n thành v c
(V ng n m).


U
M
_T

TM
H
D

- N ng r y là m t b ph n b sung khơng th
thi u. Nh có n ng đ ng bào có lúa, rau qu nh
b u bí, rau c i, đ u, đu đ ,…
- R ng là n i con ng i hái rau r ng, l y thu c
ch a b nh, thu c nhu m, s n b t thú r ng và khi
th t bát mùa màng thì chính r ng, v i c mài, b t
báng đã c u h kh i ch t đói.
- Ng i Thái b o v r ng ban khơng ch vì nó
là bi u t ng v n hoá c a quê h ng h , mà cịn
vì ch có ban m i m c đ c.


U
M
_T
TM
H
D
Hoa ban Tây B c


b,

iăv iăc ădânăvùngăr oăgi a: ch y u là c dân

c,

iăv iăc ădânăvùngăr oăcao:ăc dân Mông, Dao,

U
M
_T
TM
H
D

Môn – Khmer.
- Ho t đ ng kinh t ch y u là n ng r y th p.
- Do các đ c đi m l ch s bu c h ph i chuy n sang ho t
đ ng n ng r y là chính.
- N ng su t n ng r y th p  đ i s ng th p kém, hi n t ng
du canh du c ph bi n.

T ng, Mi n.
- Sáng t o nh ng k thu t canh tác r t đa d ng, k t h p canh
tác khơ và c n. Chính vì v y đã t o nên h th ng ru ng b c
thang khá k v .
- Ng i H’mông trên núi cao, ng i Kháng, Kh mú, Dao,
Laha đ u t nguy n tuân theo lu t Thái.


U
M
_T
TM
H

D
S cn

c l p lánh, ánh lên c m t vùng tr i


U
M
_T
TM
H
D

S c xanh làm nên nét r c r cho vùng tr i Tây B c


U
M
_T
TM
H
D

• K TăLU N:
Vi c phát huy các lu t t c và các l h i
nông nghi p c a ng i Thái trong phát tri n
du l ch Qua đó góp ph n xóa đói gi m nghèo
phát tri n kinh t b n v ng cho đ ng bào dân
t c Thái en là h ng đi tích c c v a b o t n
các di s n v n hóa c ng đ ng dân t c Thái c a

Vi t Nam nói chung và ng i Thái en
vùng Tây B c nói riêng, đ ng th i góp ph n
thúc đ y s phát tri n kinh t khu v c và vùng
mi n.