Tổng quan về di tích ở Hải Dương

TỔNG QUAN VỀ DI TÍCH Ở HẢI DƯƠNG

Hải Dương là mảnh đất giàu truyền thống lịch sử và văn hiến, nơi sinh ra biết
bao anh hùng hào kiệt, bao danh nhân lỗi lạc. Nhiều thế kỷ trôi qua, các giá trị tiêu biểu
đó được gìn giữ, bảo lưu qua hệ thống văn hoá vật thể, phi vật thể đặc sắc như di tích
lịch sử, văn hóa, lễ hội, phong tục tập quán v.v.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 1098 di tích (theo điều tra năm 1996) được
phân bố ở hầu khắp các làng xã. Trong số đó, có 02 di tích là Cơn Sơn và Kiếp
Bạc được xếp hạng đặc biệt quan trọng của quốc gia, 140 di tích xếp hạng quốc
gia và 62 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Cùng với sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã
hội, sự nghiệp bảo tồn di tích của tỉnh Hải Dương cũng đạt được nhiều thành tựu
to lớn. Trước đây, có nhiều di tích bị xuống cấp, đổ nát, hoang tàn. Đến nay, hệ
thống di tích trên địa bàn tỉnh đã được tu bổ, khôi phục và tôn tạo xứng đáng với
tầm vóc của các danh nhân đất nước và các giá trị lịch sử, văn hóa, du lịch vốn có.
Điển hình là khu di tích danh thắng Cơn Sơn - Kiếp Bạc, chùa Thanh Mai, đền
Cao An Lạc, đền thờ thầy giáo Chu Văn An … ở Chí Linh; khu di tích danh thắng
An Phụ ở Kinh Mơn; cụm di tích thờ danh y Tuệ Tĩnh và Văn miếu Mao Điền ở
Cẩm Giàng, đền thờ Khúc Thừa Dụ ở Ninh Giang... Hàng năm, các di tích trên
địa bàn tỉnh đã đón hàng chục vạn du khách thập phương về tham quan, chiêm
bái. Trong những năm gần đây, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các
cấp chính quyền, sự nhiệt tình cơng đức của nhân dân, hệ thống di tích lịch sử
văn hố của tỉnh Hải Dương (tiêu biểu nhất là khu di tích Cơn Sơn - Kiếp Bạc)
đang được bảo tồn và phát huy tác dụng nhiều mặt, đặc biệt là giá trị giáo dục
sâu sắc, lâu dài.
Côn Sơn - Kiếp Bạc là quần thể di tích lịch sử, văn hố và danh thắng nổi tiếng
từ lâu đời, gắn bó với cuộc đời, sự nghiệp của nhiều danh nhân nổi tiếng: Trần Hưng
Đạo, ba vị Phật tổ của Thiền phái Trúc Lâm (Đệ nhất tổ, Điều Ngự Giác Hồng, Trần
Nhân Tơng Hồng đế, Đệ nhị tổ Pháp Loa, Đệ tam tổ Huyền Quang), Trần Nguyên
Đán, Nguyễn Trãi... Uy đức và tài năng kiệt xuất của họ đã góp phần hun đúc nên
hồn thiêng sơng núi, để lại tiếng vang muôn thuở. Côn Sơn và Kiếp Bạc còn là hai

trung tâm tơn giáo, tín ngưỡng lớn của đất nước, có sự liên quan gắn bó về lịch sử,
văn hóa và tâm linh với nhiều di tích ở trong và ngoài tỉnh Hải Dương. Trải qua hơn
700 năm tồn tại, phát triển, mối liên quan ấy ngày càng có ý nghĩa sâu sắc; những tri
thức về các di tích liên quan sẽ góp phần quan trọng trong việc tìm hiểu giá trị nhiều
mặt của khu di tích Cơn Sơn - Kiếp Bạc nói riêng, của hệ thống di tích lịch sử văn hố
trên đất Hải Dương nói chung.
Nhằm giới thiệu cho du khách những thông tin cần thiết, phục vụ nhu cầu tham
quan, học tập, Ban Quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc giới thiệu một số di tích tiêu
biểu có liên quan trong địa phận tỉnh Hải Dương.
A. Các di tích có liên quan tới Đức Thánh Trần:
1. Đền Quát, xã Yết Kiêu, huyện Gia Lộc.
2. Khu di tích đền Sinh, đền Hố, xã Lê Lợi, huyện Chí Linh.
3. Đền chùa Trung Quê, xã Lê Lợi, huyện Chí Linh.
4. Đền Cao An Phụ, xã An Sinh, huyện Kinh Mơn.
5. Đền Gốm, xã Cổ Thành, huyện Chí Linh.
B. Những di tích liên quan đến các vị tổ của Thiền phái Trúc Lâm:
1. Chùa Thanh Mai, xã Hoàng Hoa Thám, huyện Chí Linh.
2. Chùa Minh Khánh, thị trấn Thanh Hà, huyện Thanh Hà.
C. Tám di tích cổ nổi tiếng của huyện Chí Linh xưa (Chí Linh bát cổ)
1.Thượng Tể cổ trạch (Đền thờ Quốc Phụ Thượng tể Trần Quốc Chẩn)
2. Tinh Phi cổ tháp (Tháp mộ của bà Tinh Phi Nguyễn Thị Duệ, tức bà
chúa Sao Sa, theo tư liệu hiện còn, là nữ tiến sỹ đầu tiên của nước ta).
3. Tiều Ẩn cổ bích (nhà cũ của Tiều Ẩn - biệt hiệu của Chu Văn An khi từ
quan về núi Phượng Hoàng)


4. Huyền Thiên cổ tự ( Chùa cổ Huyền Thiên)
5. Nhạn Loan cổ độ (bến đò cổ Nhạn Loan)
6. Dược Lĩnh cổ viên (Vườn thuốc Dược Sơn từ thời Trần Hưng Đạo

truyền lại)
7. Phao Sơn cổ thành (Thành cổ Phao Sơn, tức thành Phả Lại xưa)
8. Trạng Nguyên cổ đường (nhà cũ của Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi)
D. Các sinh hoạt văn hoá phi vật thể tiêu biểu diễn ra tại các di tích,
danh thắng của tỉnh Hải Dương
1. Lên đồng tại đền Tranh, xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang.
2. Các nghi thức tế lễ, các sinh hoạt hầu bóng, hát văn;
3. Các trò chơi dân gian đặc sắc như: đánh vật, chơi đu, pháo đất, cờ
tướng, cờ người, bắt vịt, đi cầu thùm, thổi cơm thi… diễn ra trong những ngày
Xuân và những ngày lễ hội tại hầu hết các di tích danh thắng của tỉnh