Xây dựng xã hội lành mạnh xã hội chủ nghĩa

Xã h i h c, s 3 - 2009

83

XÂY D NG XÃ H I LÀNH M NH XÃ H I CH NGH A
TÔ DUY H P - NGUY N TH MINH PH

NG

L i Tòa so n: Tr c yêu c u th c ti n hi n nay c a công cu c
i M i,
vi c nghiên c u nh m xây d ng m t mơ hình Xã h i lành m nh xã h i ch
ngh a đang thu hút s quan tâm c a các nhà nghiên c u, các nhà ho ch
đ nh chính sách. T p chí Xã h i h c xin trân tr ng gi i thi u đ b n đ c
tham kh o nghiên c u c a GS.TS. Tô Duy H p và ThS. Nguy n Th Minh
Ph ng. C ng xin l u ý là các quan đi m nêu trong bài vi t này ch là c a
các tác gi và không nh t thi t ph n ánh quan đi m chính th c c a T p chí
Xã h i h c.
U

U

1. Khái ni m “Xã h i lành m nh” - M t t ng/tích h p h t nhân h p lý c a các
đ nh ngh a
“Lành m nh” là m t c m t đ c s d ng r t r
truy n thơng, t p chí và trong giao ti p th ng nh
m nh” l i ch a đ c s d ng r ng rãi. Các bài vi t
lu n trong n c v Xã h i lành m nh và h th ng gi
ch a th y có.

ng rãi trong các v n ki n, tài li u

t. Tuy v y, c m t “Xã h i lành
chuyên kh o, các báo cáo chuyên
i pháp lành m nh hoá xã h i c ng

M t vài tác gi n c ngoài g n đây c ng đã bàn lu n v vi c xây d ng m t Xã h i lành
m nh qua các cơng trình nghiên c u tr c ti p v ch đ này. Thu t ng “Xã h i lành m nh”
đ c s d ng trong ti ng Anh v i nhi u t khác nhau nh “Healthy Society”, “Sane
Society”, hay “Good Society”. Trong ti ng Nga, thu t ng này đ c s d ng là “X P ÅÅ
ÁÙÅ Â ”, đ c d ch sang ti ng Anh có ngh a là “Good Society”.
Xã h i lành m nh đ c xem xét nhi u chi u c nh khác nhau. Dan Parrott (2000)
nh n m nh đ n s phát tri n b n v ng, và cho r ng đó là bi u hi n c a Xã h i lành
m nh (Healthy Society). Enrich Fromm (1955) t p trung vào vi c xem xét c p đ i l p
lành m nh - không lành m nh (Sane - Insane). C p này đ c thao tác theo 5 tuy n
ngh a:
h nh
phúc/b t
h nh
(Happy/Unhappy),
sáng
t o/phá
ho i
(Creation/Destruction), h p lý/phi lý (Rational/Irrational), nhân v n hóa/phi nhân v n
hóa (Humannization/ Dehumannization), và khơng b tha hố/ b tha hóa
(Unalienation/Alienation). Enrich Fromm ch tr ng lành m nh hoá Xã h i t b n ch
ngh a b ng cách thay th Ch ngh a t b n thi u ho c không lành m nh b ng Ch
ngh a xã h i lành m nh h n, và lành m nh h n c là Ch ngh a xã h i c ng đ ng
(Communitarian Socialism).
J.K.Galbraith (1996) quan ni m v m t Xã h i t t lành (Good Society) là Xã h i
không dung n p nh ng mơ hình xã h i khơng t ng ki u nh Ch ngh a xã h i tồn
di n (Comprehensive Socialism) ho c nh t nhân hố ph bi n (Generalized

Privatization). Xã h i t t lành (t t đ p, ơn hồ) là Xã h i t n t i đâu đó gi a hai thái
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


84

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

c c không t ng nêu trên. Ông đã phê phán các khuynh h ng c c đoan M , ho c là
quá đ cao Nhà n c phúc l i (Welfare State) ho c là q tơn sùng chính sách đ m c
t nhân t do kinh doanh (Laissez - faire); và ch tr ng m t Xã h i t t đ p ph i là
m t Xã h i cân đ i, hài hồ gi a “bàn tay vơ hình” c a Th tr ng và “bàn tay pháp
lý” c a Nhà n c.
Các nhà nghiên c u v chính sách xã h i, Brian I. Cook và Noad M.J.Pickus
(2002), cho r ng m t Xã h i t t đ p (Good Society) mà các nhà làm chính sách mong
mu n h ng t i là Xã h i có n n dân ch gi n d mà sâu s c. đó, nó khuy n khích
s tham gia đơng đ o và sâu r ng c a dân chúng vào các ho t đ ng công c ng, vào s
đi u hành c a h th ng chính quy n. ó là m t n n dân ch g n li n v i s tham gia t
d i lên (bottom - up), m t h th ng kinh t - xã h i qu n lý d a trên c ng đ ng, h n
là s qu n lý xã h i d a trên m t h th ng t b n ch ngh a t do, quan liêu và t p
trung nh đ c bi t đ n các qu c gia công nghi p phát tri n ngày nay.
V.G. Phedotova (2005) đ a ra cách ti p c n 3 m t bao g m kinh nghi m, chu n m c
và lý thuy t đ đ nh ngh a khái ni m “Xã h i t t đ p” (X P ÅÅ ÁÙÅ Â ). V m t
kinh nghi m, Xã h i t t đ p đ c ghi nh n b i các đ c tr ng nh , đó là: 1/ T do và
quy n con ng i; 2/ Phúc l i v t ch t và tinh th n t i thi u; 3/ Ch m sóc s c kho ; 4/
Tr t t xã h i; 5/ Công b ng xã h i; 6/ Dân ch ; 7/ M c s ng khá gi . Theo nh n đ nh
c a V.G. Phedotova, Xã h i Nga hi n th i ch a th g i là m t Xã h i t t đ p theo
đúng ngh a c a t này, b i vì h u h t các ch báo kinh nghi m đ u ch a đáp ng yêu
c u. Xã h i Nga hi n th i đ c V.G. Phedotova nhìn nh n là thi u an ninh, m c s ng
ch a khá gi , tu i th bình quân ch a đ c nâng cao, ch t l ng giáo d c và y t còn

th p kém, nhu c u nhà ch a đ c đáp ng đ y đ v s l ng c ng nh v ch t
l ng,… (tr. 458 - 460). V m t chu n m c, V.G. Phedotova nh n m nh các yêu c u
đ o đ c, đ o lý đ i v i các thành viên và các nhóm xã h i h p thành. Cái t t (cái thi n)
là chu n m c đ o đ c đ i l p v i cái x u (cái ác), cái phi đ o đ c. Do đó, ph i làm
vi c t t, ph i h ng thi n, đ ng th i ph i phê phán cái x u, ch ng cái ác thì nh th Xã
h i m i đ t chu n m c lành m nh. V m t lý thuy t, Xã h i t t đ p đ c bàn lu n theo
h ng th u hi u và hoá gi i các song đ lý thuy t v Xã h i t t đ p, trong đó đ c bi t
chú tr ng 2 song đ : m t là, t ng quan và t ng ph n gi a Thuy t ph bi n
(Universalism) và Thuy t b i c nh (Contextualism) và hai là, t ng quan gi a Ch
ngh a t do (Liberalism) và Ch ngh a phúc l i (Welfarism).
Th c ch t c a s đ i l p gi a Thuy t ph bi n và Thuy t b i c nh là ch Ch
ngh a hi n đ i (Modernism) ch tr ng Xã h i t t đ p ph i d a trên kh
c xã h i
(Social Contract). Kh
c xã h i d a trên nh ng nguyên t c ph bi n, l i ích và giá tr
cá nhân, s t do l a ch n h p lý c a cá nhân. i u này khác v i Ch ngh a h u hi n
đ i (Post-modernism) ch tr ng ng c l i là Xã h i t t đ p ph i d a trên nh ng
nguyên t c đ c thù, tu thu c l i ích và giá tr c a các nhóm xã h i và các c ng đ ng
xã h i. Quy n và phúc l i c ng đ ng là nhân t quy t đ nh đ i v i quy n và l i ích cá
nhân, ch không ph i ng c l i.
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Tô Duy H p – Nguy n Th Minh Ph

ng

85

Trong các cách nhìn nh n nêu trên v Xã h i t t đ p, t c là v Xã h i lành m nh,

ta th y rõ r ng đó khơng ph i là m t mơ hình xã h i không t ng, m t ki u lo i xã h i
tồn di n, tồn m , khơng khi m khuy t, và càng không ph i là thiên đ ng. i m
chung c a trong các quan ni m c a h v Xã h i t t đ p là ch h đ u coi Nó n m
đâu đó gi a hai c c đoan t c là, gi a tình tr ng hồn tồn lành m nh và tình tr ng hồn
tồn khơng lành m nh - nh ng ki u xã h i đ c cho là không t ng. Xã h i lành m nh
có l là Xã h i có nhi u u vi t, có nhi u cái t t h n là nh ng cái x u, nh ng cái y u
kém. T c là, nó khơng ph i là m t Xã h i hoàn toàn hoàn h o theo ngh a tuy t đ i.
C Enrich Fromm, J.K.Galbraith và V.G. Phedotova đ u đã th o lu n ti p t c v
ki u lo i Xã h i đ c xem là lành m nh và con đ ng lành m nh hóa xã h i. V.G.
Phedotova đã g i ra m t tình tr ng l ng nan trong l a ch n lý thuy t v Xã h i t t
đ p c ng nh l a ch n hành đ ng th nào đ c coi là đ o đ c, và th nào s b coi là
phi đ o đ c. đây đ t ra 2 tình tr ng l ng nan. L ng nan trong vi c l a ch n hành
đ ng, đ cao l i ích t p th hay đ cao l i ích cá nhân, và đâu s đ c coi là đ o đ c và
đâu là phi đ o đ c. L ng nan trong l a ch n lý thuy t, ki u Xã h i nào là t t đ p,
theo Ch ngh a t do hay theo Ch ngh a phúc l i,…
Trong các V n ki n i h i đ i bi u toàn qu c c a ng C ng s n Vi t Nam, ta có
th th y c m t “lành m nh”, “không lành m nh” và “lành m nh hoá” đã đ c s
d ng khá nhi u l n. Có th th y trong các V n ki n này đã b c l hi n ngôn và c hàm
ý v Xã h i lành m nh và các gi i pháp xây d ng m t Xã h i ngày càng lành m nh
h n. M c dù, trong các V n ki n này đã có các c m t nh “c nh tranh lành m nh”,
“l i s ng lành m nh”, “mơi tr ng lành m nh”, “lành m nh hố xã h i”, “lành m nh
hố tài chính” v.v…, nh ng c m t “Xã h i lành m nh” thì ch a th y đ c s d ng.
Bên c nh đó, có nhi u cách di n đ t tuy không dùng t “lành m nh” ho c “không
lành m nh” nh ng th c ch t là nói v lành m nh ho c khơng lành m nh. Ch ng h n
trong V n ki n nêu r ng ph i nâng cao n ng l c lãnh đ o và s c chi n đ u c a t ch c
c s
ng, làm cho t ch c này th c s trong s ch, v ng m nh; m r ng và phát huy
dân ch , th c hi n công khai, minh b ch trong công tác cán b ; bi u d ng và nhân
r ng nh ng t m g ng c n ki m, liêm chính, chí cơng, vơ t ( CSVN, 2006: 274294). Ta th y m t lo t các c m t bi u đ t s c thái c a s lành m nh nh : c n ki m,
liêm chính, chí cơng, vơ t đ u là nh ng đ c tr ng lành m nh c a nhân cách đ o đ c

hay nh : dân ch , công khai, minh b ch đ u bi u đ t m t th ch chính tr - xã h i lành
m nh.
Nh n đ nh v th c tr ng đ i ng cán b và đ ng viên, các V n ki n c a ng đã
ch ra s suy thoái nghiêm tr ng v t t ng chính tr , đ o đ c và l i s ng c a m t b
ph n không nh cán b , đ ng viên. Bên c nh đó là tình tr ng quan liêu, tham nh ng,
lãng phí, ch y ch c, ch y quy n, ch y t i và ch y b ng c p ( CSVN, 2006: 263 274). Nh v y, hàm ngh a c a s suy thoái đ o đ c, quan liêu, tham nh ng, lãng phí,
các ki u “ch y” đ u là bi u hi n c a tình tr ng khơng lành m nh trong đ i s ng xã h i.
i u này kéo theo tình tr ng khơng lành m nh trong các quan h và ho t đ ng xã h i
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


86

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

nh tham nh ng, c a quy n và m t dân ch .
V y th nào là Xã h i lành m nh? B ng ph ng th c t ng - tích h p h t nhân h p
lý c a các đ nh ngh a khác nhau v khái ni m "Xã h i lành m nh" ta có th đ a ra m t
đ nh ngh a nh sau: "Xã h i lành m nh là Xã h i th m nhu n các giá tr và chu n m c
chân (cái đúng), thi n (cái t t), m (cái đ p), l i (l i ích, phúc l i) đ s c m nh
phòng, ch ng các l ch l c v n hoá đ đ m b o sinh k an toàn và đ nh h ng phát
tri n b n v ng". T đó ta có th quan ni m v lành m nh hóa xã h i đ nh m kh c
ph c nh ng bi u hi n không lành m nh nh nh ng nh n th c ho c/và hành đ ng
không đúng, không t t, không đ p, làm t n h i l i ích c a Xã h i. Theo đó thì "Lành
m nh hoá xã h i là s hoá gi i các v n đ xã h i n y sinh, b c xúc c ng nh phòng
ng a các l ch l c v n hoá đ làm cho Xã h i th m nhu n các giá tr và chu n m c
chân (cái đúng), thi n (cái t t), m (cái đ p), l i (l i ích, phúc l i) đ m b o sinh k
an toàn và đ nh h ng phát tri n b n v ng".
2. Quan đi m xây d ng Xã h i lành m nh xã h i ch ngh a
2.1. Quan đi m c a ng C ng s n Vi t Nam th i k đ i m i

Trong báo cáo t ng k t m t s v n đ lý lu n – th c ti n qua 20 n m đ i m i, Ban
ch đ o t ng k t lý lu n ( CSVN, 2005) đã đ a ra h th ng quan đi m v Ch ngh a
xã h i và con đ ng đi lên Ch ngh a xã h i Vi t Nam.
ng C ng s n Vi t Nam
kh ng đ nh r ng Xã h i xã h i ch ngh a mà ng đang lãnh đ o toàn dân h ng t i
xây d ng là m t Xã h i dân giàu, n c m nh, cơng b ng, dân ch , v n minh. ó là Xã
h i do nhân dân làm ch , có n n kinh t phát tri n cao, b n v ng v i m t h th ng
quan h s n xu t phù h p. Ch ngh a Mác-Lênin và T t ng H Chí Minh đ c
kh ng đ nh là n n tàng t t ng c a ng và làm kim ch nam cho m i hành đ ng cách
m ng. ng cho r ng v n đ tr ng tâm là xây d ng, hoàn thi n Nhà n c pháp quy n
xã h i ch ngh a th c s c a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Pháp quy n d i
Ch ngh a xã h i là công c th hi n và th c hi n quy n dân ch c a nhân dân. ng
C ng S n Vi t Nam kh ng đ nh vai trò lãnh đ o c a
ng, đó đ c xem là nhân t
quy t đ nh th ng l i c a s nghi p xây d ng Ch ngh a xã h i và b o v t qu c xã h i
ch ngh a. Vì v y, ng xác đ nh xây d ng ng là nhi m v then ch t trong quá trình
đ i m i ( CSVN, 2005: 143-145). V n ki n
i h i đ i bi u toàn qu c l n th X
(2006) c a ng C ng s n Vi t Nam đã th a nh n r ng nh n th c v Ch ngh a xã h i
và con đ ng đi lên Ch ngh a xã h i ngày càng sáng t h n.
đi lên Ch ngh a xã
h i c n phát tri n n n kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch ngh a; đ y m nh cơng
nghi p hóa, hi n đ i hóa; xây d ng n n v n hoá tiên ti n, đ m đà b n s c dân t c làm
n n t ng tinh th n c a Xã h i; xây d ng n n dân ch xã h i ch ngh a, th c hi n đ i
đoàn k t dân t c; xây d ng Nhà n c pháp quy n xã h i ch ngh a c a nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân; xây d ng
ng trong s ch, v ng m nh; b o đ m v ng ch c
qu c phòng và an ninh qu c gia; ch đ ng và tích c c h i nh p kinh t qu c t ”
( CSVN, 2006:16 - 18).
ng l i xây d ng Ch ngh a xã h i c a

ng và Nhà n

c Vi t Nam có tính hai

B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Tô Duy H p – Nguy n Th Minh Ph

ng

87

m t r t rõ ràng. M t m t, đó là ch tr ng “kiên đ nh m c tiêu đ c l p dân t c và Ch
ngh a xã h i trên n n t ng Ch ngh a Mác – Lênin và T t ng H Chí Minh”
( CSVN, 2006:19); song m t khác, đã có s thay đ i rõ nét n i hàm c a khái ni m
“Xã h i xã h i ch ngh a” và “Con đ ng đi lên Ch ngh a xã h i” v i t m nhìn chi n
l c 2020 và xa h n n a.
S kiên trì đ nh h ng xã h i ch ngh a th hi n rõ nét quan đi m c a
ng
C ng s n Vi t Nam ti p t c n m quy n lãnh đ o công cu c xây d ng Ch ngh a xã h i
và các đ c tr ng xã h i ch ngh a nh Nhà n c đóng vai trị ch đ o trong ch đ
kinh t đa thành ph n, h th ng chính tr đa t ch c, c c u xã h i đa giai t ng, h
th ng v n hố đa d ng hình th c bi u hi n. S thay đ i đáng k trong quan ni m v Xã
h i xã h i ch ngh a và con đ ng đi lên Ch ngh a xã h i th i k
i m i, đó là ch p
nh n tính t ng đ i c a giá tr và chu n m c lành m nh và b sung nhi u giá tr và
chu n m c m i; trong đó có c nh ng giá tr và chu n m c tr c đây b x p vào lo i
phi xã h i ch ngh a, ch ng h n nh giá tr và chu n m c th tr ng t do, giá tr và

chu n m c v n hoá truy n th ng ph ng ông, v.v…
2.2. S đ ng nh t và khác bi t gi a các quan đi m trong xây d ng Xã h i lành
m nh xã h i ch ngh a Vi t Nam và Trung Qu c
Vi t Nam và Trung Qu c gi ng nhau quá trình chuy n đ i kép: v a chuy n đ i t
mơ hình ch ngh a xã h i ki u c sang mơ hình ch ngh a xã h i ki u m i v a đ ng th i
chuy n đ i t hình thái xã h i nông nghi p – nông thôn sang hình thái xã h i cơng nghi p
- đơ th theo xu h ng chung c a toàn th gi i, thơng qua các q trình đ y m nh cơng
nghi p hóa, đơ th hóa và hi n đ i hóa. (Ngân hàng Th gi i, 2001).
Cho đ n nay, Vi t Nam đã tr i qua h n 20 n m đ i m i, còn Trung Qu c b c vào
t ng k t 30 n m c i cách, m c a. H quan đi m xây d ng Ch ngh a xã h i đ c s c
Trung Qu c c a CSTQ và h quan đi m xây d ng Ch ngh a xã h i đ c thù Vi t
Nam c a CSVN gi ng nhau nhi u lu n đi m c b n, m c dù trong quan ni m và c
trong cách di n đ t có nhi u ch khác nhau. ó là:
Tr c h t, kiên trì quan đi m
ng C ng s n là
ng c m quy n. Vi t Nam,
ng C ng s n là ng duy nh t c m quy n, khơng có ch đ đa đ ng; ng C ng s n
ch tr ng đ i m i ch nh đ n ng, nâng cao n ng l c lãnh đ o và s c chi n đ u c a
ng ( CSVN, 2006). Trung Qu c, ng i ta th c hi n ch đ hi p th ng chính tr
h p tác đa ng do ng C ng S n lãnh đ o. Theo thuy t Ba đ i bi u: 1/ CSTQ c n
luôn đ i bi u cho nhu c u phát tri n s c s n xu t c a Trung Qu c, 2/ CSTQ ph i
luôn đ i bi u cho ph ng h ng ti n lên c a n n v n hoá tiên ti n Trung Qu c, 3/
CSTQ ph i luôn đ i bi u cho l i ích c n b n c a đông đ o nh t nhân dân Trung
Qu c ( CSTQ, 2002).
Th hai, kiên trì quan đi m l y ch ngh a Mác – Lênin làm n n t ng t t ng c a
ng c m quy n, c a Nhà n c XHCN do ng C ng s n lãnh đ o và c a toàn th Xã
h i xã h i ch ngh a. Vi t Nam, n n t ng t t ng đ c ng c m quy n xác đ nh là
Ch ngh a Mác – Lênin và T t ng H Chí Minh ( CSVN, 2006). Trung Qu c,
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn

88

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

n n t ng t t ng đ c ng lãnh đ o xác đ nh là Ch ngh a Mác và T t ng Mao
Tr ch ông ( CSTQ, 2002). c hai n c,
ng c m quy n đ u ch tr ng ch ng
ch ngh a Mác giáo đi u, ch ng xét l i ch ngh a Mác đ ng th i khuy n khích đ i m i
và phát tri n ti p t c ch ngh a Mác. Cách di n đ t c a CSTQ (2006) là: Quan đi m
Phát tri n khoa h c, Thuy t xây d ng xã h i hài hoà xã h i ch ngh a (H C m ào)
v i Thuy t Ba đ i bi u (Giang Tr ch Dân), Lý lu n
ng Ti u Bình, T t ng Mao
Tr ch ơng, Ch ngh a Mác là cùng m t h th ng lý lu n khoa h c n i li n m ch.
Th ba, kiên trì quan đi m xây d ng h th ng chính tr dân ch xã h i ch ngh a
do
ng C ng s n lãnh đ o. Vi t Nam, đó là ch tr ng hồn thi n h th ng chính
tr 3 kh i ( ng, Nhà n c, các đồn th chính tr – xã h i) và 4 c p (Trung ng,
t nh/thành ph , huy n/qu n, xã/ph ng và th tr n). Xây d ng Nhà n c pháp quy n
dân ch xã h i ch ngh a c a Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân d i s lãnh đ o
c a ng C ng s n; t ng c ng s tham gia tích c c c a cơng dân thơng qua các đồn
th chính tr – xã h i vào các ho t đ ng l p pháp, hành pháp, t pháp c a các c quan
h u quan. Kiên trì ph ng châm: ng lãnh đ o, Nhà n c qu n lý, Nhân dân làm ch
( CSVN, 2006). Trung Qu c, trong h th ng chính tr có s hi p th ng chính tr
do
ng C ng s n lãnh đ o; xây d ng Nhà n c pháp tr xã h i ch ngh a do
ng
C ng s n lãnh đ o, nâng cao n ng l c đ ng b l p pháp, hành pháp, t pháp c a Nhà
n c pháp tr xã h i ch ngh a. Kiên trì ph ng châm: ng lãnh đ o, Nhân dân làm
ch và tr qu c theo pháp lu t ( CSTQ, 2002).

Th t , kiên trì quan đi m xây d ng h th ng kinh t h n h p do Nhà n c xã h i
ch ngh a qu n lý. Vi t Nam,
ng c m quy n ch tr ng ti p t c hoàn thi n th
ch kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch ngh a, đ y m nh công nghi p hóa, hi n
đ i hóa, đơ th hóa, qu c t hóa g n v i vi c t ng b c xây d ng n n kinh t tri th c.
Phát tri n n n kinh t nhi u hình th c s h u, nhi u thành ph n kinh t , trong đó, kinh
t nhà n c gi vai trò ch đ o ( CSVN, 2006). Trung Qu c, ng C ng s n đ y
m nh công cu c phát tri n th ch th tr ng xã h i ch ngh a g n li n v i ch đ c
b n c a ch ngh a xã h i; kiên trì ph ng châm l y ch đ công h u làm ch th , nhi u
thành ph n kinh t cùng phát tri n,… xây d ng h th ng th tr ng phát tri n th ng
nh t trong toàn qu c, th c hi n k t h p ch t ch th tr ng thành th và nông thôn, g n
k t l n nhau gi a th tr ng n i đ a v i th tr ng qu c t , thúc đ y b trí t i u các
ngu n l c; chuy n đ i ch c n ng qu n lý kinh t c a chính ph , xây d ng h th ng
đi u ti t v mơ hồn thi n l y bi n pháp gián ti p làm chính, b o đ m s v n hành lành
m nh c a n n kinh t qu c dân; xây d ng ch đ phân ph i thu nh p coi phân ph i
theo lao đ ng là chính, k t h p hi u qu và công b ng, khuy n khích m t s ng i,
m t s khu v c giàu có tr c và đi con đ ng cùng giàu có; xây d ng ch đ b o hi m
xã h i nhi u t ng n c, cung c p b o hi m xã h i cho c dân thành th và nông thôn phù
h p v i tình hình Trung Qu c, thúc đ y kinh t phát tri n, xã h i n đ nh ( CSTQ,
2002).
Th n m, kiên trì quan đi m xây d ng n n v n hoá tiên ti n d

i s lãnh đ o c a

B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Tô Duy H p – Nguy n Th Minh Ph

ng

89

ng và do Nhà n c xã h i ch ngh a qu n lý. Vi t Nam,
ng C ng s n ch
tr ng xây d ng n n v n hoá tiên ti n đ m đà b n s c dân t c làm n n t ng tinh th n
c a Xã h i ( CSVN, 2006). Trung Qu c, ng c m quy n ch tr ng xây d ng n n
v n hoá tiên ti n xã h i ch ngh a, nâng cao trình đ v n hoá lãnh đ o, qu n lý, kinh
doanh, dân ch , đ o đ c, th m m và c v n hố mơi tr ng phù h p quan đi m phát
tri n b n v ng ( CSTQ, 2002).
Th sáu, kiên trì các m c tiêu t ng quát c a chi n l c phát tri n kinh t – xã h i,
đó là: giàu m nh, dân ch , v n minh, t ng tr ng n đ nh và phát tri n b n v ng.
Vi t Nam, m c tiêu t ng quát c a công cu c đ i m i là “dân giàu, n c m nh, xã h i
công b ng, dân ch , v n minh”. Ra s c quán tri t quan đi m “phát tri n nhanh, hi u
qu và b n v ng, t ng tr ng kinh t đi đôi v i th c hi n ti n b , công b ng xã h i và
b o v môi tr ng” ( CSVN, 2006). Trung Qu c, ng C ng s n c ng đ t m c tiêu
t ng quát c a công cu c c i cách, m c a là xây d ng toàn di n xã h i ti u khang (=
khá gi ), dân ch pháp tr , v n minh (ba v n minh = v n minh v t ch t, v n minh tinh
th n và v n minh chính tr ). Ra s c quán tri t quan đi m phát tri n khoa h c (= phát
tri n quan khoa h c) v i 4 n i dung c b n: 1/ Phát tri n ph i toàn di n kinh t – xã
h i, l y xây d ng kinh t làm trung tâm; 2/ Phát tri n ph i hài hoà, ngh a là ph i tính
tốn tồn di n (thành th – nông thôn, mi n ông – mi n Trung – mi n Tây, t ng
tr ng kinh t – ti n b xã h i, con ng i – t nhiên, phát tri n trong n c và m c a
h i nh p qu c t ); 3/ Phát tri n ph i b n v ng, ngh a là ph i b o đ m hài hoà gi a t ng
tr ng kinh t , ti n b xã h i và b o v môi tr ng; 4/ Phát tri n ph i kiên trì quan
đi m l y con ng i làm g c (Nhân vi b n, Dân vi b n) ( CSTQ, 2002). Quan đi m
m i nh t c a T ng bí th
ng kiêm Ch t ch n c c ng hòa nhân dân Trung Hoa H
C m ào là “xây d ng Xã h i hài hoà xã h i ch ngh a… là m t Xã h i dân ch , pháp
tr , cơng b ng, chính ngh a, thành th c, th ng yêu, tràn đ y s c s ng, n bình, có

tr t t , và con ng i chung s ng hài hoà v i thiên nhiên” (H C m ào, 2005: 4-5).
Th b y, ti n hành đ ng b các gi i pháp lành m nh hoá xã h i. Vi t Nam,
ng và Nhà n c huy đ ng toàn ng, tồn Qn, tồn Dân phịng ch ng t i ph m,
t n n xã h i; ra s c gi i quy t các v n đ xã h i n y sinh, b c xúc; kiên quy t phòng,
ch ng tham nh ng, lãng phí, suy đ i đ o đ c. Tích c c xây d ng t ch c ng trong
s ch, v ng m nh làm g ng cho toàn b Xã h i. T n m 2007,
ng ch tr ng h c
t p, làm theo g ng đ o đ c H Chí Minh. Trung Qu c, vi c gi i quy t các v n đ
xã h i n y sinh, b c xúc đ c coi là yêu c u s m t hi n nay, là do vi c gi i quy t
ch m tr ho c không tri t đ các v n đ xã h i b c xúc, đ c bi t là các v n đ nh s
gia t ng kho ng cách giàu – nghèo gi a các giai t ng xã h i, gi a đô th và nông thôn,
gi a mi n ông và mi n Tây, s gia t ng t i ph m và t n n xã h i, đ c bi t là t tham
nh ng, suy đ i đ o đ c trong m t b ph n cán b , đ ng viên
ng C ng s n đã nh
h ng r t tiêu c c t i công cu c xây d ng Xã h i lành m nh xã h i ch ngh a. Các th
h lãnh đ o c a ng C ng s n Trung Qu c đã r t quan tâm t i vi c giáo d c cán b ,
đ ng viên làm g ng m u c n ki m liêm chính, chí cơng vơ t cho tồn dân.
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


90

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

Tuy nhiên, gi a 2 h quan đi m: xây d ng Xã h i lành m nh xã h i ch ngh a đ c
s c Trung Qu c và xây d ng Xã h i lành m nh xã h i ch ngh a đ c thù Vi t Nam cho
đ n nay có m t s khác bi t đáng k , đó là:
M t là, Vi t Nam,
ng C ng s n duy nh t c m quy n, khơng có ch đ đa
đ ng. Trung Qu c, ng C ng s n Trung Qu c c m quy n trong ch đ hi p th ng

chính tr h p tác, khơng có đ i l p gi a đ ng c m quy n và các đ ng không c m
quy n.
Hai là, Vi t Nam, T ng bí th BCHTW ng không kiêm nhi m Ch t ch n c.
Trung Qu c, m t ng i gi 2 ch c v t i cao trong
ng c m quy n và trong Nhà
n c, v a là T ng bí th BCHTW v a là Ch t ch n c.
Ba là, các m c tiêu, ch tiêu ph n đ u trong chi n l c phát tri n kinh t – xã h i
trung h n (10 n m) và trong k ho ch phát tri n kinh t – xã h i (5 n m, hàng n m)
đ u khác nhau. Theo th ng kê qu c t và c qu c gia, hi n nay Trung Qu c đã ra kh i
nhóm n c đang phát tri n v i m c s ng th p c a th gi i; trong khi đó, Vi t Nam v n
đang ph n đ u tích c c đ đ n n m 2010 theo m c tiêu chi n l c phát tri n kinh t –
xã h i 10 n m (2001 - 2010) và m c tiêu k ho ch phát tri n kinh t xã h i 5 n m
(2006 - 2010) s ra kh i tình tr ng n c nghèo và kém phát tri n c a th gi i. Thách
th c c b n c a Vi t Nam v n là sinh k b n v ng, trong khi đó, thách th c c b n c a
Trung Qu c hi n nay khơng cịn là sinh k b n v ng mà là s phát tri n b n v ng c a
mơ hình Ch ngh a xã h i giàu sang đ c s c Trung Qu c.
B n là, h th ng gi i pháp lành m nh hoá xã h i, m t cách t ng ng c ng có
nh ng khác bi t đáng k gi a Vi t Nam và Trung Qu c.
i v i Vi t Nam, v n đ c
b n v n là v n đ xố đói, gi m nghèo c a c n c và đ c bi t là c a giai t ng nghèo
trong phân t ng xã h i; trong khi đó, đ i v i Trung Qu c, v n đ s 1 là v n đ ch ng
làm giàu phi pháp, phi đ o đ c, phi nhân tính.
Nh v y, v th c ch t,
ng C ng s n Vi t Nam và
ng C ng s n Trung Qu c
có nh ng quan đi m t ng đ ng v đ i m i mô hình Ch ngh a xã h i ki u c , xây
d ng mơ hình Ch ngh a xã h i ki u m i. Tuy nhiên, trong quan ni m v Xã h i lành
m nh xã h i ch ngh a và các gi i pháp lành m nh hố xã h i c a CSVN và CSTQ
có nhi u đi m khác bi t đáng k ; đi u đó ph n ánh đ c thù c a 2 Nhà n c và c a 2 Xã
h i Vi t Nam và Trung Qu c. M c đ phù h p c a s ph n ánh đó s đ c ti p t c

ki m nghi m qua th c ti n đ i m i toàn di n Vi t Nam và c i cách tồn di n Trung
Qu c.
3. T ng – tích h p h t nhân h p lý c a các quan đi m xây d ng Xã h i lành
m nh và lành m nh hoá xã h i
Ngày nay, tuy xu th chung trên tồn c u khơng cịn s đ i l p, lo i tr l n nhau
gi a 2 h quan đi m Ch ngh a t b n ki u c (CNTB c đi n) và Ch ngh a xã h i
ki u c (CNXH c đi n), nh ng đã xu t hi n s đ i tr ng, đ i tho i gi a 2 h quan
đi m Ch ngh a xã h i ki u m i (CNXH phi c đi n) và Ch ngh a t b n ki u m i
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Tô Duy H p – Nguy n Th Minh Ph

ng

91

(CNTB phi c đi n).
ã có m t s mơ hình lành m nh hoá xã h i t b n ch ngh a và xây d ng Xã h i
lành m nh t b n ch ngh a ki u m i không thông qua con đ ng cách m ng xã h i
ch ngh a nh m thay th Ch ngh a t b n b ng Ch ngh a xã h i nh K.Marx đã d
báo mà ch b ng ph ng th c c i l ng, c i cách, c i t Ch ngh a t b n ki u c đ
chuy n đ i thành Ch ngh a t b n ki u m i. Gi đ nh c b n c a l p tr ng này là
ch , khác v i quan đi m c a ch ngh a Mác cho r ng Ch ngh a t b n v i t cách là
m t hình thái kinh t – xã h i đã h t vai trò l ch s , đã l i th i và hình thái kinh t – xã
h i m i s thay th nó theo quy lu t t t y u l ch s – t nhiên s là Ch ngh a c ng s n
mà giai đo n th p c a nó là Ch ngh a xã h i khoa h c, các quan đi m phi mácxít đ u
cho r ng Ch ngh a t b n v n còn ti m n ng l ch s , cịn có tri n v ng phát tri n v i
đi u ki n ph i đ i m i, ph i kh c ph c nh ng khuy t t t c u trúc c a nó b ng các gi i
pháp lành m nh hố xã h i, ch khơng ph i b ng cách m ng xã h i ch ngh a nh

K.Marx đã đ x ng. Các ti p c n Lý thuy t kinh t th tr ng xã h i (do J.M.Keynes
kh i x ng), Lý thuy t nhà n c phúc l i do các
ng xã h i dân ch
Tây Âu và
B c Âu ch tr ng, Lý thuy t kinh t th tr ng tân t do ph bi n M và các n c
đ ng minh th c ch t là đi theo khuynh h ng t t ng này.
Ch ngh a t b n hình thành và phát tri n Nh t B n là m t Ch ngh a t b n có
đ c tr ng khác h n so v i Ch ngh a t b n hình thành và phát tri n Hoa K . Trong
Lý thuy t Z c a William Ouchi (1981) ta th y rõ s khác bi t gi a 3 mơ hình v n hố
t ch c kinh doanh t b n ch ngh a: 1/ V n hoá t ch c ki u A (American = Hoa K ),
2/ V n hoá t ch c ki u J (Japan= Nh t B n) và 3/ V n hoá t ch c ki u Z (ki u Nh t
B n t i Hoa K ).
Mơ hình v n hoá doanh nghi p ki u A d a trên Ch ngh a cá nhân và Ch ngh a
t do. Trái l i, mơ hình v n hố doanh nghi p ki u J d a trên Ch ngh a t p th và Ch
ngh a c ng đ ng. Khi đó, th c ch t c a mơ hình v n hố doanh nghi p ki u Z chính là
k t qu h n h p 2 mơ hình v n hố doanh nghi p ki u J và ki u A, nh ng coi tr ng J
h n A. Nói khác đi, ki u Z là k t qu t ng – tích h p h t nhân h p lý c a 2 h quan
đi m: 1/ Ch ngh a t p th , Ch ngh a c ng đ ng và 2/ Ch ngh a cá nhân, Ch ngh a
t do, song coi tr ng Ch ngh a t p th và Ch ngh a c ng đ ng h n là Ch ngh a cá
nhân và Ch ngh a t do trong kinh doanh t b n ch ngh a.
Các n c thành viên ASEAN ban đ u, bao g m Thái Lan, Malaixia, Inđônêxia,
Philippin và Xingapo “đã l a ch n và đi theo “mơ hình phát tri n ki u ơng Á”. ây là
m t “mơ hình” phát tri n đ c tr ng vịng cung Châu Á - Thái Bình D ng v i đ c
đi m là các n c đi theo mơ hình này ti p nh n s chuy n giao v v n, công ngh t
các trung tâm t b n qu c t , tr c h t là Nh t B n. C t lõi c a “mơ hình phát tri n
ơng Á” là h ng n n kinh t qu c dân vào xu t kh u, bi n n n s n xu t và th tr ng
dân t c tr thành m t b ph n không tách r i v i n n s n xu t và th tr ng th gi i.
Mơ hình phát tri n ơng Á là mơ hình đ cao “các giá tr châu Á”, coi s tôn tr ng các
giá tr t p th nh các l c l ng đem l i tính hi u qu đ ng sau s t ng tr ng kinh t
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

92

c a các qu c gia này. Trong mơ hình này, vai trị c a qu n lý và ki m soát c a Nhà
n c mang n ng tính t p quy n.
Ch ngh a t b n c ng đ ng hay Ch ngh a t b n t p th ph bi n Nh t B n và
m t s n c ông B c Á và ơng Nam Á tuy có s khác bi t rõ nét so v i Ch ngh a
t b n xã h i hay Ch ngh a t b n nhà n c ph bi n C ng hoà Liên bang
c và
các n c B c Âu, song đ u là các mơ hình c a Ch ngh a t b n ki u m i. c tr ng
chung nh t, n i b t c a Ch ngh a t b n ki u m i có th đ c tóm t t đó là ch ngh a
t b n xã h i hoá, nhà n c hóa.
Nh v y là th i đ i m i có đ c đi m m i. Thay th cho tình tr ng đ i đ u, lo i tr
l n nhau gi a Ch ngh a xã h i ki u c và Ch ngh a t b n ki u c là s đ i tho i,
c nh tranh lành m nh gi a Ch ngh a t b n ki u m i và Ch ngh a xã h i ki u m i.
4. Ph

ng th c th u hi u và hố gi i tình tr ng đ i/h p xã h i

Các c p đôi "Lành m nh - Không lành m nh", "Xã h i lành m nh - Xã h i không
lành m nh", "Xã h i lành m nh XHCN - Xã h i lành m nh TBCN" trong th c t
không quy gi n v quan h đ i c c theo lu t bài trung c a Logic hình th c, gi n đ n,
c ng nh c, đ c di n đ t theo công th c c a phép tuy n ch t: "ho c là X ho c là
7X" 1, khơng có cái th ba. B i vì, đó là lo i quan h ph c t p, ph c h p, v a mâu
thu n song l i v a th ng nh t, v a đ i c c song l i v a đ i tho i, v a đ i kháng song
l i v a không đ i kháng mà ch c nh tranh, th m chí có th h p tác vì nh ng m c
tiêu, nh ng l i ích và nh ng giá tr chung. Ph ng th c di n đ t thích h p đ i v i

lo i c p đôi này là c p đ i/h p logic, bao g m 2 thao tác logic: m t là phép tuy n
logic v i công th c "ho c là X ho c là 7X" và hai là phép h i logic v i công th c
"v a là X v a là 7X".
F
0
P

P

ã có nhi u ph ng th c th u hi u và hóa gi i tình tr ng đ i/h p logic nói chung
và đ i/h p logic xã h i nói riêng. Phép bi n ch ng (Dialectics) do G.W.F. Hegel xây
d ng trong cơng trình "Khoa h c v Logic" c a Ông đã cho ta ph ng th c c đi n c a
vi c th u hi u và hóa gi i tình tr ng đ i/h p logic mà Ơng g i là tình tr ng song đ :
"Chính đ ho c/và Ph n đ ". Cơng th c c b n c a ph ng th c đó là Tam đo n th c
bi n ch ng: "Chính đ - Ph n đ - H p đ ". Nh đã bi t, K. Marx đã c i t o Phép bi n
ch ng duy tâm c a Hegel thành Phép bi n ch ng duy v t và đã v n d ng thành công
tam đo n th c bi n ch ng "Chính đ - Ph n đ - H p đ " trong công trình r t đ s là
B sách "T B n" c a Ông. Tuy nhiên, h n ch c b n c a Phép bi n ch ng Hegel Marx là đã đ n gi n hóa tình tr ng đ i/h p logic nói chung và đ i/h p logic xã h i nói
riêng khi coi H p đ là gi i pháp duy nh t đ hóa gi i mâu thu n đ i kháng gi a Chính
đ và Ph n đ và ngồi ra cịn tuy t đ i hóa chi u c nh ti n hóa, ti n b c a quá trình
bi n đ i, b qua ho c làm m nh t tính đa d ng c a th c t i và xu h ng gia t ng đa
d ng hóa c a các quá trình phát tri n trong T nhiên, Xã h i và T duy. Nh m kh c
7X là ký hi u t
b tk .
1

ng tr ng cho phép ph đ nh X (đ c là phi X, ph n X), còn X là ký hi u t

ng tr ng cho đ i t

ng

B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Tô Duy H p – Nguy n Th Minh Ph

ng

93

ph c h n ch c b n này c a Phép bi n ch ng Hegel - Marx, g n đây Edgar Morin 2 đã
đ a ra quan đi m v T duy ph c h p (Complex Thinking) d a trên 3 nguyên lý sau
đây: 1- Nguyên lý đ i/h p logic (Principe dialogique), 2- Nguyên lý h i quy (Principe
recursif), 3- Ngun lý tồn nh hay tồn hình (Principe hologrammatique). Tuy
nhiên, quan đi m c a Edgar Morin v n cịn h n ch
ch Ơng ch a ch rõ ph ng
th c th c hi n nguyên lý tồn nh hay tồn hình, m t ngun lý th m nhu n quan đi m
th ng nh t hóa cái đa d ng và đa d ng hóa cái th ng nh t.
F
1
P

P

Quan đi m lý thuy t khinh – tr ng (Tô Duy H p, 2007)3 s kh c ph c đ c nh ng
h n ch nêu trên. Tr c h t, ta l u ý r ng: 1/- Khơng có m t h p đ duy nh t, b i vì có th
có khung m u h p đ coi tr ng chính đ , song c ng có th có khung m u h p đ coi tr ng
ph n đ , và có th có c khung m u h p đ cân b ng khinh - tr ng chính đ và ph n đ ;
2/- H p đ không ph i là ph ng th c duy nh t đ hoá gi i song đ ; b i vì các khung

m u c c đoan, duy/v , khinh – tr ng thái quá chính đ ho c ph n đ v n tái ti p di n, trong
nh ng tr ng h p nh th này thì th m chí khơng có v n đ h p đ .
F
2
P

P

M t tam đo n th c m i khái quát h n đã đ c xây d ng, s đ c g i là tam đo n
th c khinh – tr ng, nó s bao hàm h t nhân h p lý c a tam đo n th c bi n ch ng
Hegel – Marx nh tr ng h p riêng. Tam đo n th c m i đó có d ng sau đây:
1 - Ho c là X ho c là 7X
2 - V a là X v a là 7X
3- V n đ không ph i th , mà là l a ch n h p lý b ng nguyên t c khinh - tr ng
X/7X, đ c phát bi u nh sau: Ch th thì t ch , cịn Khách th thì t nó có phân bi t
ho c/và khơng phân bi t, đi u ch nh ho c/và không đi u ch nh, thay đ i ho c/và không
thay đ i khinh - tr ng X/7X.
Hoá gi i đ i/h p X/7X theo nguyên t c khinh – tr ng có ngh a là ti n hành l a
ch n các khung m u khinh – tr ng m t cách h p lý. Các khung m u khinh – tr ng đó
bao g m: 1/- Các khung m u phân bi t khinh – tr ng, trong đó có 1.1/- Các khung m u
phân bi t khinh – tr ng thái quá (đ c cái này m t cái kia), bao g m: 1.1.1/- KM1 =
Duy X và 1.1.2/- KM2 = Duy 7X; 1.2/- Các khung m u phân bi t khinh – tr ng có m c
đ (h n cái này thi t cái kia), bao g m: 1.2.1/- KM3 = H n h p X và 7X, coi tr ng X
h n 7X và KM4 = H n h p 7X và X, coi tr ng 7X h n X; 2/- Các khung m u không
phân bi t khinh – tr ng (v n c đôi đ ng v i các m c đ cao - th p khác nhau, trong
đó có KM5 = Cân b ng khinh - tr ng X/7X theo ngh a 50:50); 3/- Khung m u khơng có
v n đ phân bi t khinh - tr ng. S đi u ch nh ho c thay đ i có ngh a là s đi u ch nh
ho c thay đ i các khung m u khinh – tr ng nêu trên. S đi u ch nh ho c thay đ i các
khung m u khinh – tr ng có th di n ra m t cách liên t c ho c đ t đo n, đ n tuy n
Xem, ch ng h n, Edgar Morin, 2006. Ph ng pháp 3. Tri th c v tri th c. Nhân h c v tri th c. Nxb. HQG Hà n i;

cùng m t tác gi , 2008. Ph ng pháp 4. T t ng. N i c trú, Cu c s ng, T p tính, T ch c c a T t ng. Nxb.
HQG Hà n i.
3
Xem, ch ng h n, Tô Duy H p, 2007. Khinh - Tr ng, m t quan đi m lý thuy t trong nghiên c u tri t h c và xã hôi
h c. Nxb Th gi i, Hà N i.
2

B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


94

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

ho c đa tuy n, tuy n tính ho c phi tuy n tính là tu thu c vào nh ng đi u ki n và hoàn
c nh c th c a T nhiên, Xã h i và c a T duy.
Nh v y, nguyên t c khinh - tr ng cùng v i các khung m u phân bi t ho c/và
không phân bi t khinh - tr ng đã cho ta công th c toàn đ bi n ch ng đ i t ng nói
chung, tồn đ bi n ch ng xã h i nói riêng.
V n d ng nguyên t c khinh – tr ng cùng v i các khung m u phân bi t ho c/và
không phân bi t khinh – tr ng trong tam đo n th c khinh – tr ng vào tr ng h p c
th c a c p đ i/h p hay song đ CNTB ho c/và CNXH ng i ta có th ti n hành l a
ch n các khung m u khinh – tr ng m t cách h p lý/h p tình. Các khung m u khinh –
tr ng đó bao g m: 1/- Các khung m u phân bi t khinh – tr ng, trong đó có 1.1/- Các
khung m u phân bi t khinh – tr ng thái quá (đ c cái này m t cái kia), bao g m:
1.1.1/- KM1 = Mơ hình CNTB ki u c , c đi n và 1.1.2/- KM2 = Mơ hình CNXH ki u
c , c đi n; 1.2/- Các khung m u phân bi t khinh – tr ng có m c đ (h n cái này thi t
cái kia), bao g m: 1.2.1/- KM3 = Mơ hình CNTB ki u m i, phi c đi n và KM4 = Mơ
hình CNXH ki u m i, phi c đi n; 2/- Các khung m u không phân bi t khinh – tr ng
(v n c đôi đ ng v i các m c đ cao - th p khác nhau, trong đó có KM5 = Cân b ng

khinh - tr ng CNTB/CNXH theo ngh a 50:50); 3/- Khung m u khơng có v n đ phân
bi t khinh - tr ng; có th đó là tình tr ng ch a xu t hi n c p đ i/h p CNTB/CNXH
ho c có th là do ng i ta b n tâm t i các đ i/h p lo i khác ch ng h n nh đ i/h p
Nhà n c ho c/và Th tr ng hay đ i/h p T ng tr ng kinh t ho c/và B o v môi
tr ng s ng,... S đi u ch nh ho c thay đ i có ngh a là s đi u ch nh ho c thay đ i các
khung m u khinh – tr ng nêu trên. S đi u ch nh ho c thay đ i các khung m u khinh –
tr ng TBCN/XHCN có th di n ra m t cách liên t c ho c gián đo n, đ n tuy n ho c đa
tuy n, tuy n tính ho c phi tuy n tính là tu thu c vào nh ng đi u ki n và hoàn c nh c
th c a m i Xã h i và m i nhân t xã h i c th ./.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Tô Duy H p – Nguy n Th Minh Ph

ng

95

Tài li u tham kh o chính
1. Anthony Giddens, 1998. Sociology. Third Edition, Polity Press. UK. p 566-575.
2. Brian I. Cook và Noad M.J.Pickus, 2002. Challenging Policy Analysis to Serve
the Good Society. Trong The Good Society - Committee on the Political Economy of
the Good Society. A PEGS journal. VOL. 11 NO. 1. 2002.
3. Dan Parrott, 2000. Defining "Healthy Society". />GPS_Principles_Platform/Backgrounder_Articles/Health/DefiningHealthySociety.htm
U

U

4. ng C ng S n Trung Qu c, 2004. Ban tuyên truy n Trung ng - M i tám

v n đ đi m nóng lý lu n. Lo t sách lý lu n ph thông c a CS Trung Qu c. Nxb H c
t p. B c Kinh.
5. ng C ng s n Vi t Nam, 2001. V n ki n
(2001). Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i.

i h i đ i bi u toàn qu c l n th IX

6. ng C ng S n Vi t Nam, 2005. Báo cáo t ng k t. M t s v n đ lý lu n - th c
ti n qua 20 n m i m i (1986-2006). Nxb Chính tr Qu c gia. Hà N i.
7. ng C ng S n Vi t Nam, 2006. V n ki n đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th X.
Nxb Chính tr Qu c gia. Hà N i.
8. Giang Tr ch Dân, 2002. Báo cáo t i
i h i đ i bi u toàn qu c khoá XVI
CSTQ. 8/11/2002. B n d ch c a Vi n nghiên c u Trung Qu c, Hà N i.
9. Hà Huy Thành (ch biên), 2000. Nh ng tác đ ng tiêu c c c a c ch th tr
Vi t Nam. Nxb Khoa h c Xã h i, Hà N i.

ng

10. H C m ào, 2005. Bài phát bi n c a ông H C m ào tr c qu c h i Vi t Nam.
16:30' 05/11/2005 (GMT+7)
U

U

11. H Chí Minh, 1963. Bài nói t i h i ngh ph bi n ngh quy t c a B Chính tr
v cu c v n đ ng “nâng cao tinh th n trách nhi m, t ng c ng qu n lý kinh t tài
chính, c i ti n k thu t, ch ng tham ơ, lãng phí, quan liêu”. Tồn t p, T11. Nxb Chính
tr Qu c gia, Hà N i. 1996 trang 108-112.
12. J.K.Galbraith, 1996. The good society: the Human Agenda. Boston. New York.

13. Ngân hàng Th gi i, 1999. Vi t Nam đ u tranh v i tham nh ng. Hà N i.
14. Ngân hàng Th gi i, 2001. Trung Qu c 2020. Nxb KHXH. Hà N i.
15. Ngân hàng Th gi i, 2002. Kìm ch tham nh ng - H
d ng s trong s ch qu c gia. Hà N i.
16. Nguy n
ch ngh a xã h i

ng t i m t mơ hình xây

c Bình (ch biên), 2003. V ch ngh a xã h i và con đ
Vi t Nam. Nxb Chính tr Qu c gia. Hà N i.

ng đi lên

17. Nguy n Lâm Tu n Anh và Nguy n Th Minh Ph ng, 2006. M t s y u t v n
hóa – xã h i nh h ng đ n s phát tri n làng – xã T ti p c n toàn th lu n khinh tr ng. Nxb Th gi i. Hà N i.
18. Paul Mattick 1956. Fromm’s sane society. Bài vi t gi i thi u v công trình c a
B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


96

Xây d ng xã h i lành m nh xã h i ch ngh a

Enrich Fromm, 1955. The sane society. Rinechart & company. New York.
/>U

U

19. Thông t n xã Vi t Nam, 2002. Trung Qu c: Bàn v thuy t ba đ i di n. Tài li u

tham kh o đ c bi t. Biên so n: Nguy n V n T p. Hà N i.
20. Tô Duy H p và các c ng s , 2000. Báo cáo đ tài Lu n c khoa h c cho vi c
đi u ch nh chính sách xã h i nh m phát tri n nông nghi p, nông thôn Vi t Nam tài nhi m v c p B .
21. Tô Duy H p, 2006. C s lý thuy t nghiên c u và gi i quy t các v n đ xã h i
n y sinh trong quá trình phát tri n vùng kinh t trong đi m phía Nam. T p chí Nghiên
c u phát tri n b n v ng. S 7.
22. Tô Duy H p, 2007. Khinh – tr ng, m t quan đi m lý thuy t trong nghiên c u
tri t h c và xã h i h c. Nxb Th gi i. Hà N i.
23. Trung tâm KHXH&NV, Trung tâm nghiên c u Trung Qu c, 2000. Ngh quy t
c a Trung ng
ng C ng S n Trung Qu c v m t s v n đ xây d ng th ch th
tr ng xã h i ch ngh a. (Thông qua t i h i ngh Trung ng 3 khóa XIV. ng C ng
S n Trung Qu c ngày 14/11/1993).
24. Trung tâm KHXH&NV, Trung tâm nghiên c u Trung Qu c, 2002. Trung
Qu c v i vi c chu n b
ih i
ng C ng S n l n th XVI. Nh ng v n đ lý lu n và
th c ti n. Chuyên đ . Nhi m v c p B 2002, đ t 2. Hà N i.
25. T ng Bân, i u Phong, inh Ph Thanh, Liêu Th ng Hoa, 2007. Hài Hịa xã
h i - thu c tính b n ch t c a ch ngh a xã h i mang đ c s c Trung Qu c. T p chí Tri t
h c, s 6.
26. UNDP, 2004. Báo cáo Vi t Nam 2004.
27. V.G.Phedotova, 2005. Xã h i t t đ p. Nxb Ti n b – truy n th ng. Moskva
(b n ti ng Nga).
28. Vi n Khoa h c Xã h i Vi t Nam, 1997. Tham nh ng - t n n c a m i t n n.
Vi n KHXH Vi t Nam, Hà N i.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c www.ios.org.vn